Đánh giá hiện trạng và đề xuất định hướng sử dụng đất nông nghiệp theo hướng phát triển bền vững tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (333.02 KB, 27 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------- --------
PHÙNG THỊ TRANG
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRANG VÀ ĐỀ XUẤT
ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI
HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
Thái Nguyên - 2012
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
--------- --------
PHÙNG THỊ TRANG
ĐÁNH GIÁ HIỆN TRANG VÀ ĐỀ XUẤT
ĐỊNH HƢỚNG SỬ DỤNG ĐẤT NÔNG NGHIỆP
THEO HƢỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG TẠI
HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG
Chuyên ngành: Quản lý đất đai
Mã số: 60.85.01.03
LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS NGUYỄN THẾ ĐẶNG
Thái Nguyên - 2012
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trình bày trong luận
văn này là trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào.
Tôi xin cam đoan, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đã được chỉ rõ
nguồn gốc.
Tác giả luận văn
Phùng Thị Trang
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
ii
LỜI CẢM ƠN
Để có được kết quả nghiên cứu này, ngoài sự nỗ lực và cố gắng của bản
thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ các đơn vị và cá nhân. Tôi xin
ghi nhận và bày tỏ lòng biết ơn tới những tập thể, cá nhân đã dành cho tôi sự
giúp đỡ quý báu đó.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và kính trọng sự giúp đỡ nhiệt tình
của thầy giáo GS.TS. Nguyễn Thế Đặng, người đã trực tiếp hướng dẫn tôi
thực hiện đề tài này.
Tôi xin chân thành cảm ơn những ý kiến đóng góp quý báu của các
thầy, cô giáo trong khoa Tài nguyên và Môi trường, các thầy, cô giáo trong
khoa Sau Đại học – Trường Đại học Nông Lâm Thái Nguyên.
Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo UBND huyện Tân
Yên, các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên phòng Tài nguyên và Môi trường,
phòng NN-PTNT, phòng thống kê và UBND các xã đã tạo điều kiện về thời
gian và cung cấp số liệu giúp tôi thực hiện đề tài này.
Cảm ơn sự cổ vũ, động viên và giúp đỡ của gia đình, các anh, chị đồng
nghiệp, bạn bè trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.
Thái Nguyên, ngày 25 tháng 9 năm 2012
Tác giả luận văn
Phùng Thị Trang
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
iii
MỤC LỤC
Trang
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Mục tiêu của đề tài ..................................................................................................2
3. Yêu cầu của đề tài ...................................................................................................2
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU ......................................................................3
1.1. Tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên Thế giới và Việt Nam ..........................3
1.1.1. Tình hình sử dụng đất nông nghiệp trên Thế giới .............................................3
1.1.2. Tình hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của Việt Nam .............................4
1.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp ..........................................6
1.2.1. Khái quát về hiệu quả sử dụng đất ....................................................................6
1.2.1.1. Bản chất của hiệu quả ...................................................................................6
1.2.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp theo hướng bền vững ..........9
1.2.2.1 Quan điểm sử dụng đất sản xuất nông nghiệp bền vững ................................9
1.2.2.2. Tiêu chí đánh giá tính bền vững ..................................................................10
1.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp ..............13
1.2.3.1. Nhóm yếu tố về điều kiện tự nhiên .............................................................13
1.2.3.2. Nhóm các yếu tố kinh tế, kỹ thuật canh tác .................................................13
1.2.3.3. Nhóm các yếu tố kinh tế tổ chức ..................................................................14
1.2.3.4. Nhóm các yếu tố xã hội ................................................................................14
1.3.1. Đất nông nghiệp và quan điểm sử dụng đất nông nghiệp ...............................15
1.3.1.1. Khái quát về đất nông nghiệp ......................................................................15
1.3.1.2. Nguyên tắc và quan điểm sử dụng đất nông nghiệp ....................................16
1.3.2. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp .................17
1.3.2.1. Cơ sở để lựa chọn hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng đất
nông nghiệp ....................................................................................................17
1.3.2.2. Nguyên tắc lựa chọn các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ....17
1.3.2.3. Hệ thống các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ...............................18
1.4. Những nghiên cứu liên quan đến nâng cao hiệu quả sử dụng đất và sản xuất
nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hoá ...................................................20
1.4.1. Những nghiên cứu trên Thế giới .....................................................................20
1.4.2. Những nghiên cứu trong nước ........................................................................22
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
iv
Chƣơng 2: NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................24
2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................24
2.1.1. Đối tượng nghiên cứu......................................................................................24
2.1.2. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................24
2.2. Nội dung nghiên cứu ..........................................................................................24
2.2.1. Đánh giá điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội có liên quan đến sử dụng đất
sản xuất nông nghiệp ......................................................................................24
2.2.2. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp .....................................24
2.2.3. Đánh giá hiệu quả loại hình sử dụng đất sản xuất nông nghiệp .....................24
2.2.4. Đề xuất và giải pháp chủ yếu nâng cao hiệu quả loại hình sử dụng đất sản
xuất nông nghiệp bền vững.............................................................................25
2.3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................25
2.3.1. Phương pháp phân tích các chỉ tiêu phát triển kinh tế xã hội. ........................25
2.3.2. Phương pháp điều tra nhanh có sự tham gia của người dân ...........................26
2.3.3. Các phương pháp khác ....................................................................................26
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................................27
3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Tân Yên ...................................27
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ...........................................................................................27
3.1.1.1.Vị trí địa lý ....................................................................................................27
3.1.1.2. Địa hình, địa mạo .........................................................................................27
3.1.1.3. Khí hậu .........................................................................................................27
3.1.1.4. Thuỷ văn .......................................................................................................29
3.1.1.5. Đặc điểm về đất đai ......................................................................................29
3.1.1.6. Tài nguyên nước ...........................................................................................31
3.1.1.7 Tài nguyên rừng ............................................................................................32
3.1.1.8 Hiện trạng sử dụng đất huyện Tân Yên năm 2011 .....................................33
3.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội .................................................................................34
3.1.2.1. Tăng trưởng và cơ cấu kinh tế......................................................................34
3.1.2.3. Thực trạng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và đời sống ..............................37
3.2. Các tiểu cùng kinh tế của huyện Tân Yên .........................................................39
3.2.1. Tiểu vùng 1 ......................................................................................................41
3.2.2. Tiểu vùng 2 .....................................................................................................41
3.2.3. Tiểu vùng 3 .....................................................................................................41
3.3. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ......................................................42
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
v
3.3.1. Các loại hình sử dụng đất nông nghiệp ...........................................................42
3.3.2. Hiệu quả kinh tế các cây trồng chính trong huyện ..........................................44
3.3.2.1. Hiệu quả kinh tế các cây trồng chính ở tiểu vùng 1 .....................................44
3.3.2.2. Hiệu quả kinh tế các cây trồng chính ở tiểu vùng 2 .....................................45
3.3.2.3. Hiệu quả kinh tế các cây trồng chính ở tiểu vùng 3 .....................................47
3.3.3. Đánh giá hiệu quả loại hình sử dụng đất nông nghiệp ....................................49
3.3.3.1. Đánh giá hiệu quả kinh tế.............................................................................49
3.3.3.2. Đánh giá chung về hiệu quả kinh tế của các loại hình sử dụng đất .............54
3.3.4. Hiệu quả xã hội các loại hình sử dụng đất ......................................................56
3.3.4.1. Hiệu quả xã hội của các kiểu sử dụng đất ....................................................56
3.3.4.2. Đánh giá hiệu quả xã hội của các kiểu sử dụng đất .....................................62
3.3.5. Hiệu quả môi trường các loại hình sử dụng đất ..............................................64
3.3.5.1. Sử dụng phân bón: .......................................................................................65
3.3.5.2. Sử dụng thuốc BVTV: .................................................................................66
3.3.5.3. Luân canh, kiểu sử dụng đất thích hợp ........................................................68
3.4. Đề xuất các loại hình sử dụng đất nông nghiệp trong tương lai ........................69
3.4.1. Quan điểm sử dụng đất nông nghiệp ở huyện Tân Yên ..................................69
3.4.2. Định hướng sử dụng đất nông nghiệp từ 5 - 10 năm tới .................................70
3.5. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp ...............................72
3.5.1. Giải pháp quy hoạch sử dụng đất: ...................................................................72
3.5.2. Giải pháp kĩ thuật: ...........................................................................................72
3.5.3. Giải pháp về chính sách và vốn: .....................................................................73
KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ .....................................................................................74
1. Kết luận .................................................................................................................74
2. Đề nghị ..................................................................................................................75
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
vi
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
USD
Đô la Mỹ
GTSX
Giá trị sản xuất
GTGT
Giá trị gia tăng
CPTG
Chi phí trung gian
LĐ
Lao động
LUT
Loại hình sử dụng đất
SDĐ
Sử dụng đất
Ha
Héc ta
Tr. Đồng
Triệu đồng
đ
Đồng
KHKT
Khoa học kỹ thuật
NXB
Nhà xuất bản
KT-XH
Kinh tế - xã hội
NN-PTNT
Nông nghiệp và phát triển nông thôn
UBND
Uỷ ban nhân dân
GDP
Tổng sản phẩm quốc nội
UNDP
Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc
CHDCND
Cộng hòa dân chủ nhân dân
PNN
Phi nông nghiệp
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
vii
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Trang
Bảng 1.1: Biến động về sử dụng đất sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam (1999 -2009) ....5
Bảng 3.1: Lượng mưa, nhiệt độ trên địa bàn huyện qua các tháng trong năm .........28
Bảng 3.2: Hiện trạng sử dụng đất huyện Tân Yên năm 2011 ...................................33
Bảng 3.3: Tình hình chuyển dịch cơ cầu kinh tế của huyện từ 2001 - 2011 ............35
Bảng 3.4: Tình hình dân số huyện Tân Yên qua các giai đoạn ................................36
Bảng 3.5: Phân vùng kinh tế theo đơn vị hành chính ...............................................40
Bảng 3.6: Các loại hình sử dụng đất nông nghiệp ở 3 vùng kinh tế .........................42
Bảng 3.7: Hiệu quả kinh tế trên 1ha một số cây trồng chính vùng 1 ........................45
Bảng 3.8: Hiệu quả kinh tế trên 1ha một số cây trồng chính vùng 2 ........................46
Bảng 3.9: Hiệu quả kinh tế trên 1ha một số cây trồng chính vùng 3 ........................47
Bảng 3.10: Hiệu quả kinh tế trên 1ha của các hệ thống sử dụng đất vùng 1 ............50
Bảng 3.11: Hiệu quả kinh tế trên 1ha của các hệ thống sử dụng đất vùng 2 ............51
Bảng 3.12: Hiệu quả kinh tế trên 1ha của các hệ thống sử dụng đất vùng 3 ...........53
Bảng 3.14: Hiệu quả xã hội của các kiểu sử dụng đất vùng 1 ..................................58
Bảng 3.15: Hiệu quả kinh tế trên 1ha của công thức luân canh vùng 3 ....................61
Bảng 3.16: Tiểu chuẩn Đánh giá hiệu quả xã hội theo các tiêu chuẩn sau đây: ......62
Bảng 3.17: Đánh giá hiệu quả xã hội của loại hình sử dụng đất ..............................63
Bảng 3.18: So sánh mức phân bón của nông hộ với quy trình kỹ thuật ..................66
Bảng 3.19: Lượng thuốc BVTV thực tế và khuyến cáo trên cây trồng ...................67
Bảng 3.20: Luân canh và mức độ phù hợp của kiểu sử dụng đất ............................68
Bảng 3.21: Đề xuất các loại hình sử dụng đất nông nghiệp ......................................71
Hình 3.1: Hiện trạng sử dụng đất huyện Tân Yên năm 2011 ...................................34
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là
nguồn nội lực, nguồn vốn to lớn của đất nước, là thành phần quan trọng của môi
trường sống, là địa bàn phân bố của các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn
hoá, xã hội, an ninh, quốc phòng [Luật đất đai 2003]. Không có đất thì không thể
sản xuất, cũng không có sự tồn tại của con người trong sản xuất nông nghiệp đất đai
đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
Trong những năm qua, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, nông nghiệp
nước ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn và quan trọng, góp phần đáng kể vào
việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Theo ông Diệp Kỉnh Tần phát biểu trên
báo kinh tế nông thôn: Nông nghiệp nước ta cơ bản đã chuyển sang sản xuất hàng
hoá, phát triển tương đối toàn diện, tăng trưởng khá (bình quân năm 5,5%/năm), sản
lượng lương thực tăng 5%/năm, gấp hơn 2 lần tỷ lệ tăng dân số. Nông nghiệp đóng
góp 25,43% tổng GDP tính theo giá trị hiện hành và đóng góp tới 70% GDP ở khu
vực nông thôn. Sản xuất nông nghiệp không những đảm bảo an toàn lương thực
quốc gia mà còn mang lại nguồn thu cho nền kinh tế với việc tăng hàng hóa nông
sản xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu đạt 4,2 tỷ USD chiếm 24% kim ngạch xuất
khẩu cả nước.
Bên cạnh những thành tựu đó nền nông nghiệp nước ta vẫn phải đang đối
mặt với hàng loạt các vấn đề như: sản xuất nhỏ, manh mún, công nghệ lạc hậu, năng
suất và chất lượng nông sản hàng hóa thấp, khả năng hợp tác liên kết cạnh tranh
yếu, sự chuyển dịch cơ cấu chậm [Đặng Minh Sơn, 2006]. Trong điều kiện các
nguồn tài nguyên để sản xuất có hạn, diện tích đất nông nghiệp đặc biệt là đất sản
xuất nông nghiệp ngày càng bị thu hẹp do sức ép của quá trình đô thị hóa, công
nghiệp hóa và sự gia tăng dân số thì mục tiêu nâng cao hiệu quả sử dụng đất nông
nghiệp theo hướng hàng hoá trong cả nước nói chung và huyện Tân Yên nói riêng là
hết sức cần thiết, tạo ra giá trị lớn về kinh tế đồng thời tạo đà cho phát triển nông
nghiệp bền vững.
Huyện Tân Yên gồm 22 xã và 2 thị trấn với tổng diện tích tự nhiên là
20.660,86 ha (Số liệu thống kê năm 2011); dân số 160.020 người (năm 2011).
Trong những năm qua do quá trình phát triển không ngừng theo hướng công nghiệp,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
data error !!! can't not
read....
