Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế xuất nhập khẩu hàng hóa ở Cục Hải quan Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN VĂN DƢƠNG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
CÔNG TÁC QUẢN LÝ THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU
HÀNG HÓA Ở CỤC HẢI QUAN QUẢNG NINH

Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế
Mã số : 60 34 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. PHÍ VĂN KỲ

THÁI NGUYÊN - 2012


i

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Tất
cả các nguồn số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực, các giải pháp
đưa ra một cách khách quan, có cơ sở khoa học theo ý tưởng của bản thân và
chưa hề được dùng để bảo vệ bất kỳ một công trình nghiên cứu hay một học vị
nào. Các thông tin trích dẫn trong trong luận văn đều đã được chỉ rõ nguồn gốc.
Tác giả luận văn


ii

LỜI CẢM ƠN
Quá trình học tập và thực hiện luận văn này tôi được sự giúp đỡ của nhiều
cá nhân và tập thể. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất đến tất cả các cá nhân
và tập thể đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến TS. Phí Văn Kỳ - người đã
trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo, cán bộ tại Phòng QLĐT
Sau đại học, Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã
tạo điều kiện giúp đỡ và hướng dẫn tận tình cho tôi trong quá trình học tập và
hoàn thành luận văn này.
Tôi xin cảm ơn nhiều tới gia đình tôi, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn ở bên
tôi, động viên, chia sẻ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian học tập và
nghiên cứu luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả luận văn


iii

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................ iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU .......................................................................... vii
PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu .......................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..................................................................... 3
4. Tính mới và đóng góp của đề tài ....................................................................... 3
5. Bố cục của Luận văn ......................................................................................... 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THUẾ
XUẤT NHẬP KHẨU ............................................................................................. 5

1.1. Khái niệm về thuế xuất nhập khẩu ................................................................ 5
1.2. Khuôn khổ pháp lý điều chỉnh hoạt động quản lý thuế xuất nhập khẩu
của cơ quan Hải quan .................................................................................... 7
1.3. Nội dung công tác quản lý thuế ................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Quản lý khai thuế ..................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.1.1. Tiếp nhận khai báo thuế của Doanh nghiệpError! Bookmark not defined.
1.3.1.2. Kiểm tra việc khai báo thuế của DN ...... Error! Bookmark not defined.
1.3.1.3. Thực hiện công tác kế toán theo dõi thu nộp tiền thuế của các tổ
chức, cá nhân nộp thuế ............................ Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Quản lý nộp thuế ....................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2.1. Hàng kinh doanh theo hợp đồng mua bánError! Bookmark not defined.
1.3.2.2. Hàng hoá tạm nhập, tái xuất .................. Error! Bookmark not defined.

1.3.2.3. Hàng là nguyên liệu nhập để sản xuất hàng xuất khẩuError! Bookmark not define
1.3.3. Hoàn, miễn, giảm thuế .............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.4. Thanh tra thuế, giải quyết khiếu nại về thuếError! Bookmark not defined.
1.4. Hiệu quả quản lý thuế .................................. Error! Bookmark not defined.

1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả công tác quản lý thu thuếError! Bookmark not d


iv

1.5.1. Nhân tố chủ quan....................................... Error! Bookmark not defined.
1.5.2. Nhân tố khách quan ................................... Error! Bookmark not defined.
1.6. Chính sách thuế nhập khẩu trong giai đoạn hiện nayError! Bookmark not defined.

1.6.1. Cam kết ràng buộc trong hiệp định thương mại Việt Nam- Hoa kỳError! Bookmark not
1.6.2. Cam kết ràng buộc trong AFTA ............... Error! Bookmark not defined.
1.6.3. Cam kết cắt giảm thuế nhập khẩu trong APECError! Bookmark not defined.
1.6.4. Cam kết trong khu vực mậu dịch tự do ASEAN-Trung Quốc,
ASEAN-Ấn Độ ....................................... Error! Bookmark not defined.
1.6.5. Cam kết về thuế khi gia nhập WTO.......... Error! Bookmark not defined.

1.7. Công cụ phi thuế quan- một công cụ hỗ trợ chính sách thuếError! Bookmark not defi
1.7.1. Khái niệm về công cụ phi thuế quan ......... Error! Bookmark not defined.
1.7.2. Bản chất của công cụ phi thuế quan .......... Error! Bookmark not defined.
1.7.3. Các loại công cụ phi thuế quan ................. Error! Bookmark not defined.
1.7.3.1. Các biện pháp hạn chế về số lượng........ Error! Bookmark not defined.
1.7.3.2. Các biện pháp tài chính, tiền tệ .............. Error! Bookmark not defined.
1.7.3.3. Các biện pháp mang tính kỹ thuật.......... Error! Bookmark not defined.
1.7.4. Mối quan hệ giữa công cụ thuế quan và phi thuế quan trong hội nhập
kinh tế quốc tế ......................................... Error! Bookmark not defined.
1.8. Những đổi mới trong công tác quản lý thu thuế XNK của Việt Nam
trong thời gian qua .............................. Error! Bookmark not defined.
1.8.1. Cơ sở pháp lý có thay đổi cho phù hợp hơnError! Bookmark not defined.
1.8.2. Thực hiện cơ chế tự kê khai, tự nộp thuế .. Error! Bookmark not defined.
1.8.3. Đổi mới quy trình quản lý thuế ................. Error! Bookmark not defined.
1.8.4. Công khai các thủ tục hành chính thuế ..... Error! Bookmark not defined.
1.8.5. Đối thoại thường xuyên với các đối tượng nộp thuếError! Bookmark not defined.
1.8.6. Đơn giản hoá và giảm thiểu các thủ tục hành chínhError! Bookmark not defined.

1.9. Kinh nghiệm Quản lý Thuế XNK tại một số Cục Hải quan địa phươngError! Bookma

1.9.1. Kinh nghiệm của Cục Hải quan TP. Hồ Chí MinhError! Bookmark not defined.
1.9.2. Kinh nghiệm của Cục Hải quan Hải PhòngError! Bookmark not defined.
1.9.3. Kinh nghiệm Cục Hải quan TP. Hà Nội ... Error! Bookmark not defined.


v

Chƣơng 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU CỦA LUẬN VĂN .......................... 9

2.1. Cơ sở phương pháp luận ................................................................................ 9
2.2. Phương pháp thu thập tài liệu ........................................................................ 9
2.3. Phương pháp tổng hợp thống kê .................................................................. 10
2.3.1. Phân tổ thống kê ........................................................................................ 10
2.3.2. Bảng thống kê............................................................................................ 11
2.3.3. Đồ thị thống kê .......................................................................................... 11
2.4. Phương pháp phân tích thông tin ................................................................. 11
2.4.1. Phương pháp phân tích dãy số thời gian ................................................... 12
2.4.2. Phương pháp so sánh ................................................................................. 14
2.4.3. Phương pháp phân tích SWOT ................................................................. 14
2.4.4. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo..................................................... 15
2.5. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích .................................................................... 15
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ XUẤT
NHẬP KHẨU Ở CỤC HẢI QUAN QUẢNG NINH ............................................ 16

3.1. Đặc điểm cơ bản của tỉ nh Quảng Ninh ........................................................ 16
3.1.1. Điều kiện tự nhiên ..................................................................................... 16
3.1.2. Điều kiện về kinh tế - xã hội ..................................................................... 17
3.1.2.1. Dân số và lao động ................................................................................. 17
3.1.2.2. Cơ sở hạ tầng .......................................................................................... 17
3.1.2.3. Hệ thống hạ tầng xã hội ........................................................................ 17

3.1.2.4. Hiện trạng phát triển kinh tế - xã hội ..................................................... 18
3.2. Vài nét về Cục Hải quan Quảng Ninh.......................................................... 23
3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển ............................................................ 23
3.2.2. Cơ cấu tổ chức hoạt động của Cục Hải quan Quảng Ninh ....................... 24
3.2.3. Chức năng và nhiệm vụ của Cục Hải quan Quảng Ninh .......................... 25
3.3. Thực trạng công tác quản lý thu thuế XNK tại Cục Hải quan Quảng Ninh .... 27
3.3.1. Quản lý khai thuế ...................................................................................... 27
3.3.2 Quản lý nộp thuế ........................................................................................ 29
3.3.2.1. Quản lý nộp thuế .................................................................................... 29
3.3.2.2 Quản lý theo dõi nợ ................................................................................. 31


vi

3.3.2.3. Quản lý cưỡng chế thuế.......................................................................... 35
3.3.3. Công tác hoàn thuế, miễn thuế, không thu thuế........................................ 35
3.3.4. Công tác thanh tra, xử phạt vi phạm pháp luật về thuế và công tác
giải quyết khiếu nại về thuế .................................................................... 36
3.4 Những kết quả đạt được ................................................................................ 39
3.4.1. Kết quả về mặt quản lý.............................................................................. 39
3.4.1.1. Minh bạch trong hoạt động .................................................................... 39
3.4.1.2. Hiện đại hóa nghiệp vụ chuyên môn hải quan ....................................... 40
3.4.2. Công tác kiểm tra sau thông quan ............................................................. 42
3.4.3. Áp dụng tiêu chuẩn trong quy trình quản lý nghiệp vụ Hải quan ............. 45
3.4.4. Thực trạng thu thuế trong những năm gần đây ở Cục Hải quan tỉnh
Quảng Ninh ............................................................................................. 46
3.4.5. Phân tích SWOT về tình hình XNK tại Cục Hải quan Quảng Ninh ......... 49
Chƣơng 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC
QUẢN LÝ THUẾ XUẤT NHẬP KHẨU Ở CỤC HẢI QUAN QUẢNG NINH ... 52

4.1. Quan điểm và phương hướng hoàn thiện quản lý thu thuế XNK tại Cục
Hải quan Quảng Ninh từ nay đến 2015 .................................................. 52
4.1.1 Quan điểm .................................................................................................. 52
4.1.1.1. Hoàn thiện công tác thu thuế xuất nhập khẩu đảm bảo bao quát
nguồn thu, các đối tượng nộp thuế .......................................................... 52
4.1.1.2. Hoàn thiện công tác quản lý thu thuế xuất nhập khẩu nhưng không
gây cản trở cho hoạt động giao lưu thương mại quốc tế......................... 52
4.1.2. Phương hướng ........................................................................................... 53
4.1.3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý thuế XNK ở
Cục Hải quan Quảng Ninh ...................................................................... 54
KẾT LUẬN .......................................................................................................... 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 69


vii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt
ASEAN
CNTT
DN

Ý nghĩa
Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á
Công nghệ thông tin
Doanh nghiệp

ĐTNT

Đối tượng nộp thuế

GTGT

Giá trị gia tăng

KHKT

Khoa học kĩ thuật

KTSTQ

Kiểm tra sau thông quan

NSNN

Ngân sách Nhà nước

SX

Sản xuất

XNC

Xuất nhập cảnh

XNK

Xuất nhập khẩu

WB

Ngân hàng thế giới

WTO

Tổ chức Thương mại Thế giới


viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1. GDP tỉnh Quảng Ninh 2006-2010 phân theo ngành .......................... 18
Bảng 3.2. Kim ngạch xuất nhập khẩu của tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2005-2011 ... 21
Bảng 3.3. Cơ cấu xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh năm 2011....... 22
Bảng 3.4. Số lượng tờ khai hải quan giai đoạn 2006-2011................................. 29
Bảng 3.5. Thu ngân sách nhà nước phân theo sắc thuế giai đoạn 2006-2011 .... 30
Bảng 3.6. Thu NSNN phân theo các chi cục giai đoạn 2006-2011 .................... 31
Bảng 3.7. Tình hình nợ thuế quá hạn ................................................................. 32
Bảng 3.8. Bảng tổng hợp số lượng doanh nghiệp được KTSTQ ........................ 43
Bảng 3.9. Số thu từ kết quả KTSTQ ................................................................... 44
Bảng 3.10. Kim ngạch XNK và số thuế qua các năm từ 2002 đến 2011 ........... 46
Bảng 3.11. Sản lượng và thu thuế mặt hàng than xuất khẩu giai đoạn 2007-2011 ... 48
Bảng 3.12. Sản lượng và thu thuế mặt hàng xăng dầu nhập khẩu giai đoạn 2007-2011...... 48
Bảng 3.12. Mức thuế suất một số mặt hàng nhập khẩu, 2007-2011 ................... 49


ix

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ

Sơ đồ 3.1: Chỉ số Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh của Quảng Ninh năm 2010-2011 .. 20
Sơ đồ 3.2: Cơ cấu tổ chức Cục Hải quan Quảng Ninh ....................................... 24

Đồ thị 3.1. Tốc độ tăng trưởng GDP của một số tỉnh giai đoạn 2006-2010 ....... 19
Đồ thị 3.2: Số vụ vi phạm pháp luật được lập biên bản và xử lý ...................... 38


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....


data error !!! can't not
read....

data error !!! can't not
read....