Điều trị loãng xương Y6

Điều trị loãng xương

BS Hồ Phạm Thục Lan
Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch
BV Nhân dân 115


Đại cương về Loãng xương

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Nhận thức mới về loãng xương
Loãng xương được định nghĩa là
một bệnh với đặc tính lực của
xương bị suy yếu dẫn đến xương
dễ bị gãy.
Normal Bone

Hệ quả của loãng xương là gãy xương.

Osteoporotic Bone
Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Gãy xương là hệ quả của loãng xương
Loãng xương

Gãy xương
Lực - bone
strength

Chất lượng

Mật Độ

Bone quality

xương

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Xương thường bị gãy


Xương đốt sống (vertebral fractures)



Cổ xương đùi (femoral neck)



Xương tay (Colles’ fracture)



Xương chậu (Pelvis fracture)

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh

Xương là một mô động
Osteoblastic factors
• Endothelin-1
• Fibroblast growth factor
• Bone morphogenic proteins
• Insulin-like growth factors
Osteolytic factors
•
•
•
•
•

Transforming growth factor β
Insulin-like growth factors
Fibroblast growth factors
Platelet-derived growth factor
Bone morphogenic proteins

•
•
•
•
•

RANKL
PTH-rp
Interleukins 1,6,8

TNFs
M-CSF

Osteoblasts

Osteoclasts
New bone

Mineralized bone matrix
Roodman GD. N Engl J Med. 2004;350:1655-1664.
Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Chẩn đoán

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Đo khối lượng xương

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Đo mật độ xương bằng DXA



Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán
loãng xương là đo mật độ xương
bằng DXA tại vị trí cổ xương đùi

hoặc đốt sống

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


1.2

BMD biến đổi theo độ tuổi và chỉ số T

0.6

0.8

mMĐX

0.4

Chỉ số T (T-score):

T=
0.2

Femoral neck BMD

1.0

SD (độ lệch chuẩn)

10

20

30

40

50

iMDX − mMDX
SD

60

Age

(N.T.T. Huong, et al. Third International Osteoporosis Foundation and Asia Pacific Regional
Conference on Osteoporosis and 16th Annual Meeting of the Australian and New Zealand Bone
and Mineral Society. 22-26 October 2006
Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Tiêu chuẩn WHO: chỉ số T

T-score

Bình thường (normal)
- 1.0

Thiếu xương (osteopenia)
- 2.5

Loãng xương (osteoporosis)

World Health Organization. Technical Report Series 921. Prevention and Management of Osteoporosis: Report
of a WHO Scientific Group. 2003; National Osteoporosis Foundation. Clinician’s Guide to Prevention and
Treatment of Osteoporosis. 2008.
Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Yếu tố nguy cơ
Những yếu tố không thể can
thiệp

Những yếu tố có thể can
thiệp

Tiền sử gãy xương ở tuổi
sau 50

Hút thuốc lá
Trọng lượng thấp (<40kg)
Thiếu estrogen
Thiếu calcium
Nghiện rượu bia
Suy yếu thị lực
Hay bị té ngã
Thiếu vận động cơ thể

Có thân nhân (cha mẹ, anh
chị em) từng bị gãy xương

Người da trắng
Cao tuổi
Phụ nữ
Mất trí nhớ (dementia)
Sức khỏe yếu

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Mô hình FRAX

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Chỉ định đo MĐX


Nữ ≥ 65, nam ≥ 70 tuổi



Nữ sau mãn kinh và nam ≥ 50 tuổi
kèm yếu tố nguy cơ



Gãy xương sau tuổi 50



Dùng corticosteroid ≥ 5mg predisone
hoặc chế phẩm tương đương trong ≥
3 tháng

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Điều trị loãng xương tại Việt Nam

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Mục tiêu điều trị


Giảm nguy cơ gãy xương



Giảm nguy cơ gãy xương tái diễn (nếu
có tiền sử gãy xương)



Giảm mất xương



Giảm nguy cơ tử vong liên quan đến
gãy xương

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Chỉ định điều trị ở phụ nữ sau mãn kinh
và nam ≥ 50 tuổi


Gãy đốt sống hay gãy cổ xương đùi.



MĐX ở cổ xương đùi hoặc cột sống có chỉ
số T ≤ -2,5.



Nếu -2.5 < T < -1.1 kèm ước lượng nguy
cơ gãy xương đùi trong 10 năm trên 3%
(hay nguy cơ gãy xương bất kỳ 10 năm
cao hơn 10%) dựa vào mô hình tiên
lượng.
Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Biện pháp không dùng thuốc


Chế độ dinh dưỡng cung cấp đầy đủ
canxi, vitamin D



Duy trì thường xuyên hoạt động thể lực và
các bài tập làm tăng sức cơ



thay đổi trong lối sống: hạn chế rượu bia,
ngưng hút thuốc lá

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Cung cấp calci


Nhu cầu 1000mg/ ngày



Qua thực phẩm / viên bổ sung calci

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh

Cung cấp vitamin D


Nhu cầu 800-1000IU/ ngày



BN thiếu vitamin D: 50.000IU/ W X 8-12W



Vitamin D ≥ 30ng/mL



Theo sau vitamin D 1500-2000IU/ ngày

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Biện pháp dùng thuốc
Hủy xương

Tạo xương

Bisphosphonates

SERM

Teriparatide
(PTH 1-34)
Strontium Ranelate
Calcitonine
Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Chon lựa thuốc chống loãng xương
Gãy xương

Tuổi

50

65

70

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh


Osteoclast và một số thuốc mới

Hồ Phạm Thục Lan – Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch – Bệnh viện Nhân dân 115 – TP Hồ Chí Minh