Chức năng tuyến giáp và tuyến cận giáp Đại học Y Hà Nôi

Bµi 3

Chøc n¨ng tuyÕn gi¸p
vµ tuyÕn cËn gi¸p


1. TuyÕn gi¸p
Lµ tuyÕn NT
to nhÊt (20g),
n»m tríc sôn
nhÉn vµ sôn
gi¸p.


- §¬n vÞ cÊu
tróc CN lµ c¸c
nang gi¸p.
- Xen kÏ gi÷a
c¸c nang lµ tÕ
bµo c¹nh
nang.


1.1- Hormon tuyÕn gi¸p.

1.1.1- T3, T4.
Do tÕ bµo nang gi¸p bµi tiÕt.
* BC ho¸ häc:
Lµ tyrosin g¾n iod.
Iod vµo c¬ thÓ ⇒ TB nang gi¸p, råi
oxy ho¸ ion iod ⇒ iod ph©n tö.

iod ®îc g¾n vµo tyrosin ë vÞ trÝ C3,
C5.


MIT + DIT ⇒T3 (Triiodothyronin)
DIT + DIT ⇒T4 (Tetraiodothyronin hay Thyroxin)
- T4 # 75%, d¹ng dù tr÷ ; T3 d¹ng ho¹t ®éng.


T3, T4 dù tr÷ trong nang gi¸p díi d¹ng
thyroglobulin.
Trong m¸u T3, T4 + c¸c protein ⇒ d¹ng
vËn chuyÓn TBPA vµ TBG.
M¸u

TB nang

Lßng nang


* Tác dụng:
+ Phát triển cơ thể và biệt hoá tổ chức:
- Phát triển cơ thể và làm biệt hoá
cấu trúc, CN các TB và mô.
- Phối hợp với GH và HM SD, làm cơ
thể phát triển cân đối, hài hoà.
- Đặc biệt Td với sự p.triển cấu trúc x
ơng, răng, da, lông, móng, cơ và thần

kinh.


+ Tác dụng lên chuyển hoá năng lợng:
- Tăng CH ở TB (trừ các TB não,
phổi, lách và võng mạc).
- Tăng tốc độ phản ứng hoá sinh,
tăng sử dụng oxy, tăng CHCS.
- Tăng kích thớc và h/đ của ty thể.
- Khi cao T3, T4 làm CH năng lợng
chuyển thành dạng nhiệt


+ T¸c dông CH protein.
- B.thêng, T3, T4 → t¨ng tæng hîp
protein, → c¬ thÓ ph¸t triÓn, biÖt ho¸
TB vµ m«.
- NÕu T3, T4 qu¸ cao → tho¸i biÕn
protein ë m«→ teo c¬, nhîc c¬, xèp x
¬ng, trong níc tiÓu cã nhiÒu creatinin,
kali vµ acid uric…


+Tác dụng lên CH lipid.
Tăng thoái biến lipid, giảm dự trữ mỡ
ở mô tăng acid béo, giảm
cholesterol máu.
+Tác dụng lên CH glucid.
- Tăng thoái biến glucid ở mô, tăng
phân giải glycogen glucose ở gan.

- Tăng tân tạo đờng. Tăng hấp thu
glucose ở ruột.
Kết quả: T3, T4 làm tăng đờng máu.


+ Tác dụng lên CH muối, nớc:
T3, T4 tham gia điều hoà cân bằng n
ớc- các chất điện giải, điều hoà sự
phân bố nớc.
Thiếu T3, T4 gây ra phù niêm dịch,
đái ít.
+ T3, T4 rất cần cho sự hấp thu
vitamin B12, giúp tạo máu và chuyển
caroten thành vitamin A


+Tác dụng lên hệ tim-mạch.
Tăng hng phấn và sử dụng oxy ở cơ
tim, giãn mạch.
Bệnh Basedow dễ dẫn đến suy tim.
+Tác dụng lên hệ TK-cơ.
Hng phấn TK giao cảm và TK
trung ơng, đặc biệt giúp hoàn thiện
CN vỏ não.
Thiếu T3, T4 trẻ sẽ bị đần, giảm thời
gian d/t xung TK qua synap.


+ T3, T4 rÊt cÇn cho sù p/t b×nh th
êng cña bé m¸y SD.

* §iÒu hoµ bµi tiÕt T3, T4.
+ Do c¸c t¸c nh©n cña m«i trêng.
+ Do TRH, TSH vµ chÝnh T3, T4.


1.1. 2- Calcitonin.
Do tế bào cạnh nang bài tiết.
- BC hoá học:
Polypeptid, 22 acid amin, TLPT: 3.500.
-Tác dụng:
+ Giảm hình thành và h/đ TB huỷ x
ơng (huỷ cốt bào: osteoclast).


+ Tăng lắng đọng calci ở xơng.
+ Tăng hấp thu calci ở thận.
Kết quả: calcitonin làm giảm calci
máu, (nhng không quan trọng đối
với ngời lớn).


- Điều hoà bài tiết.
Do nồng độ calci máu quyết định.
Khi nồng độ calci máu tăng 10% thì
calcitonin đợc tăng tiết 2-3 lần.


2-Rối loạn chức năng tuyến
giáp.
2.1- Ưu năng tuyến giáp

* Trớc tuổi dậy thì:
Gây dậy thì sớm, cơ thể nhanh đạt tới
mức trởng thành.


* Sau tuổi dậy thì (bệnh Basedow).
- Bớu cổ, lồi mắt, nhịp tim nhanh,
CHCS tăng (trên 30%).
- Chân tay run, hồi hộp, dễ kích thích,
ăn nhiều, uống nhiều, gầy sút cân
nhanh.
- Xét nghiệm: độ tập trung I131 tăng, [T3, T4]
tăng, TRH và TSH giảm.


2.2- Nhợc năng tuyến giáp
* Tớc tuổi dậy thì: Lùn tuyến giáp
(lùn không cân đối), chậm lớn, trí tuệ
không phát triển (bệnh đần)...
* Sau tuổi dậy thì:
Bệnh phù niêm (Myxoedeme): Mắt
híp, môi dày, nói khó, ngực ngắn,
mặt to tròn, da, lông, tóc, móng kém
p/t, CHCS giảm.


2.3- Bớu cổ lành tính.
Còn gọi bớu cổ địa phơng
Tuyến giáp phì đại do thiếu iod.
Bớu cổ lành tính nếu không đợc điều

trị sẽ phát triển rất lớn hoặc chuyển
thành Basedow hoặc Myxoedeme.


2.TuyÕn cËn gi¸p
ë ngêi cã 4 tuyÕn cËn gi¸p, nhá
(6x3x2 mm), n»m ë 4 cùc cña tuyÕn
gi¸p.
Lµ tuyÕn cã tÝnh sinh m¹ng.
Khi phÉu thuËt c¾t tuyÕn gi¸p ph¶i rÊt
chó ý tr¸nh c¾t bá tuyÕn cËn gi¸p.


TuyÕn C.gi¸p cã hai lo¹i tÕ bµo:

- TB chÝnh bµi tiÕt hormon cËn gi¸p
- TB a oxy cha râ chøc n¨ng


2.1- Hormon tuyÕn cËn gi¸p:
Parathormon (PTH).
- Do TB chÝnh bµi tiÕt, lµ
polypeptid, 84 acid amin, TLPT:
8.500.
-T¸c dông.
§iÒu chØnh nång ®é calci vµ
phosphat m¸u.


+Tác dụng lên xơng.

. Giảm s.lợng và
h.tính TB tạo x
ơng.
(Osteoblast)
Osteocyte

Tiểu quản

. Tăng s.lợng và
h.tính TB huỷ x
ơng.
(Osteoclast)

Kết quả: Ca++
máu