MỘT số BIỆN PHÁP bồi DƯỠNG học SINH yếu TRONG dạy học PHẦN HOÁ học PHI KIM lớp 10

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI
----˜&™----

ĐINH PHÚC HIẾN

MéT Sè BIÖN PH¸P BåI D¦ìNG HäC SINH YÕU
TRONG D¹Y HäC PHÇN HO¸ HäC PHI KIM - LíP 10
Chuyên ngành

: Lí luận và phương pháp dạy học
bộ môn Hóa học

Mã số

: 60.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Đặng Thị Oanh

HÀ NỘI - 2014


LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên, em xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất đến
PGS.TS.Đặng Thị Oanh cô đã nhiệt tình, tận tâm hướng dẫn, giúp đỡ em
trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn.
Em xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ của các thầy cô giáo khoa Hóa
học – Trường Đại học sư phạm Hà Nội, đặc biệt là các thầy cô giáo trong tổ
Lí luận và phương pháp dạy học Hóa học. Em xin cảm ơn phòng sau Đại học

– Trường Đại học sư phạm Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong
suốt thời gian học tập.
Xin chân thành cảm ơn sự ủng hộ, giúp đỡ của nhà trường, các thầy cô
giáo, các em học sinh Trường THPT Văn Miếu, Trường THPT Hương Cần –
Huyện Thanh Sơn và Trường THPT Minh Đài – Tân Sơn – Tỉnh Phú Thọ. Xin
cảm ơn các bạn bè đồng nghiệp đã chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu khoa học,
hỗ trợ tôi tìm kiếm tài liệu liên quan đến đề tài.
Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới gia đình và những
người thân đã luôn khích lệ, động viên tôi trong suốt thời gian qua.
Hà Nội, tháng 10 năm 2014
HỌC VIÊN

Đinh Phúc Hiến


MỤC LỤC
Chương 2 42 3 6
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 6
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 6
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 6
Chương 2 42 6
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 6
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 6
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 6
Chương 2 42 3 7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 7

MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 7
Chương 2 42 3 5 7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 5 7
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 5 7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 5 7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 5 7
Chương 2 42 5 7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 5 7


MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 5 7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 5 7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 5 7
Chương 2 42 7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 7
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 7
Chương 2 42
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42

DANH MỤC VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

CÁC CHỮ VIẾT TÁT
CTNT
CTPT
Dd
ĐC
Đktc
GV
GD-ĐT
HS
HĐNK

PP
PTHH
SGK
NXB
THPT
TN

CÁC CHỮ VIẾT ĐỦ
Cấu tạo nguyên tử
Công thức phân tử
Dung dịch
Đối chứng
Điều kiện tiêu chuẩn
Giáo viên
Giáo dục – Đào tạo
Học sinh
Hoạt động ngoại khóa
Phương pháp
Phương trình hóa học
Sách giáo khoa
Nhà xuất bản
Trung học phổ thông
Thực nghiệm


DANH MỤC BẢNG
Chương 2 42 3 6................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 6.......................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 6...........................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học

phi kim 42 3 6....................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 6.......3
Chương 2 42 6...................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 6..........................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 6..............................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 6.......................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 6..........3
Chương 2 42 3 7................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 7.......................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 7...........................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 7....................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 7.......3
Chương 2 42 3 5 7.............................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 5 7....................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 5 7........................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 5 7.................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 5 7....3
Chương 2 42 5 7................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 5 7.......................3


MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 5 7...........................................................4
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 5 7....................................................................................................4
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 5 7.......4
Chương 2 42 7...................................................................................................4
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 7..........................4

MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 7..............................................................4
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 7.......................................................................................................4
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 7..........4
Chương 2 42......................................................................................................4
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42.............................4
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42.................................................................4
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42..........................................................................................................4
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42.............4
Chương 2 42 3...................................................................................................9
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3..........................9
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3..............................................................9
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3.......................................................................................................9
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3..........9
Chương 2 42 3 5................................................................................................9
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 5.......................9
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 5...........................................................9
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 5....................................................................................................9


2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 5.......9
Chương 2 42 5...................................................................................................9
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 5..........................9
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 5..............................................................9
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 5.......................................................................................................9
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 5..........9

Chương 2 42......................................................................................................9
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42.............................9
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42.................................................................9
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42..........................................................................................................9
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42.............9
Chương 2.........................................................................................................42
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU................................42
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT....................................................................42
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim.............................................................................................................42
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim................42


DANH MỤC HÌNH
Chương 2 42 3 6................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 6.......................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 6...........................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 6....................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 6.......3
Chương 2 42 6...................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 6..........................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 6..............................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 6.......................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 6..........3
Chương 2 42 3 7................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 7.......................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 7...........................................................3

2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 7....................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 7.......3
Chương 2 42 3 5 7.............................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 5 7....................3
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 5 7........................................................3
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 5 7.................................................................................................3
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 5 7....3
Chương 2 42 5 7................................................................................................3
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 5 7.......................3


MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 5 7...........................................................4
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 5 7....................................................................................................4
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 5 7.......4
Chương 2 42 7...................................................................................................4
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 7..........................4
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 7..............................................................4
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 7.......................................................................................................4
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 7..........4
Chương 2 42......................................................................................................4
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42.............................4
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42.................................................................4
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42..........................................................................................................4
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42.............4
Chương 2 42 3 6 3.............................................................................................6

MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 6 3....................6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 6 3........................................................6
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 6 3.................................................................................................6
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 6 3....6
Chương 2 42 6 3................................................................................................6
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 6 3.......................6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 6 3...........................................................6
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 6 3....................................................................................................6


2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 6 3.......6
Chương 2 42 3 7 3.............................................................................................6
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 7 3....................6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 7 3........................................................6
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 7 3.................................................................................................6
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 7 3....6
Chương 2 42 3 5 7 3..........................................................................................6
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 5 7 3.................6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 5 7 3.....................................................6
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 5 7 3..............................................................................................6
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 5 7 3.6
Chương 2 42 5 7 3.............................................................................................6
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 5 7 3....................6
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 5 7 4........................................................7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 5 7 4.................................................................................................7

2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 5 7 4....7
Chương 2 42 7 4................................................................................................7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 7 4.......................7
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 7 4...........................................................7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 7 4....................................................................................................7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 7 4.......7
Chương 2 42 4...................................................................................................7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 4..........................7


MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 4..............................................................7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 4.......................................................................................................7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 4..........7
Chương 2 42 3 9................................................................................................7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 9.......................7
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 9...........................................................7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 9....................................................................................................7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 9.......7
Chương 2 42 3 5 9.............................................................................................7
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 3 5 9....................7
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 3 5 9........................................................7
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 3 5 9.................................................................................................7
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 3 5 9....8
Chương 2 42 5 9................................................................................................8
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 5 9.......................8
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 5 9...........................................................8

2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 5 9....................................................................................................8
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 5 9.......8
Chương 2 42 9...................................................................................................8
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42 9..........................8
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42 9..............................................................8
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42 9.......................................................................................................8


2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42 9..........8
Chương 2 42......................................................................................................8
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU 42.............................8
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT 42.................................................................8
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim 42..........................................................................................................8
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim 42.............8
Chương 2.........................................................................................................42
MỘT SỐ BIỆN PHÁP BỒI DƯỠNG HỌC SINH YẾU................................42
MÔN HÓA HỌC LỚP 10 THPT....................................................................42
2.1. Phân tích nội dung cấu trúc chương trình Hóa học lớp 10 - phần Hóa học
phi kim.............................................................................................................42
2.1.1. Hệ thống chương trình Hoá học 10 – phần Hoá học phi kim................42


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Trong những năm gần đây, cùng với việc đổi mới nội dung dạy học,
vấn đề đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy người học làm trung tâm
đang là vấn đề cấp bách. Sự đổi mới đó nhằm phát huy cao độ tính tích cực,

độc lập, sáng tạo của người học, biến quá trình học tập thành quá trình tự học
tập, tự chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ năng, kĩ xảo. Tuy nhiên, trong giáo
dục nói chung và giáo dục phổ thông nói riêng, tình trạng học sinh yếu xuất
hiện ngày càng nhiều. Đặc biệt ở các vùng nông thôn, miền núi khó khăn nơi
có kinh tế kém phát triển, điều kiện học tập của các em còn nhiều hạn chế.
Chính vì vậy, cùng với việc đổi mới chương trình, nội dung sách giáo khoa thì
việc đổi mới phương pháp dạy học đóng vai trò quyết định, trong đó việc đẩy
mạnh cải thiện tình hình học tập của học sinh yếu cũng là một vấn đề hết sức
cấp thiết.
Thực tế giáo dục trong nhiều năm cho thấy Hóa học cũng như các môn
học khác đang góp phần tích cực vào việc nâng cao chất lượng toàn diện của
trường phổ thông. Tuy nhiên, thực tế chất lượng nắm vững kiến thức của học
sinh vẫn chưa cao. Do đó, tình trạng học sinh yếu kém vẫn còn tồn tại trong
từng lớp học, từng cấp học. Các học sinh trong cùng một lớp được hưởng một
môi trường học tập như nhau: Giáo viên giảng dạy, được trang bị những tài
liệu học tập giống nhau (sách giáo khoa, sách bài tập) và điều kiện học tập
(bàn ghế, máy chiếu, phấn bảng dùng trong học tập...). Vậy tại sao lại có sự
khác biệt về năng lực học tập giữa các học sinh trong lớp. Nguyên nhân nào?
Từ phía giáo viên, điều kiện học tập ở nhà trường, sự tác động từ gia đình, xã
hội hay từ phía bản thân các em học sinh. Đây là vấn đề quan tâm của toàn
ngành giáo dục, là điều trăn trở lớn cho mỗi giáo viên.
1


Trong chương trình hóa học THPT, hóa học phi kim có một vị trí hết
sức quan trọng trong chương trình hóa học nói chung. Qua quá trình giảng
dạy, tôi nhận thấy chương nhóm Halogen và chương Oxi - Lưu huỳnh có một
vai trò rất quan trọng, là những nguyên tố cơ bản, có nhiều ứng dụng quan
trọng trong đời sống và sản xuất công nghiệp. Tuy nhiên học sinh gặp nhiều
khó khăn trong phần học này với những phần lý thuyết như: Xác định các

trạng thái oxi hóa, từ cấu hình suy ra tính chất của các nguyên tố, một số các
nguyên tố có nhiều số oxi hóa, có nhiều hợp chất khác nhau, các bài tập nhận
biết phi kim,… Làm cho các em học sinh gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là
những học sinh yếu. Để việc học tập của học sinh được xây dựng vững vàng
từ nền móng đầu tiên, người giáo viên cần nghiên cứu, tìm tòi, xây dựng các
biện pháp, cách thức truyền đạt kiến thức cho học sinh sao cho đạt hiệu quả
giảng dạy và học tập. Chính vì vậy, nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy
và học hóa học ở trường phổ thông tôi đã chọn nghiên cứu đề tài “Một số
biện pháp bồi dưỡng học sinh yếu trong dạy học phần hóa học phi kim –
Lớp 10 ”.
2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Sử dụng các biện pháp bồi dưỡng học sinh trong dạy học nhằm nâng
cao chất lượng dạy học là vấn đề phổ biến nhưng hầu hết giáo viên chỉ quan
tâm tới các biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi mà quên đi một lượng lớn học
sinh yếu là thực tế còn tồn tại trong nhiều nhà trường phổ thông đặc biệt các
trường phổ thông ở các vùng khó khăn , miền núi, miền sâu miền xa. Là một
giáo viên dạy học tại một trường THPT ở vùng khó khăn, tôi nhận thấy việc
bồi dưỡng học sinh yếu cũng là một hướng nghiên cứu mới và có tính thực
tiễn cao. Tuy nhiên, hiện nay số lượng công trình nghiên cứu về vấn đề này
chưa nhiều. Qua tìm hiểu chúng tôi thấy có một số đề tài nghiên cứu về vấn
đề này trong dạy học:
2


1. Khóa luận tốt nghiệp: “Phụ đạo học sinh yếu môn hóa lấy lại căn
bản” của Trần Đức Hạ Uyên, năm 2002.
2. Luận văn thạc sĩ giáo dục học: “ Những biện pháp giúp học sinh yếu
kém đạt được yêu cầu và kết quả cao hơn trong học tập môn hóa học ở các
trường trung học phổ thông các tỉnh miền núi phía Bắc” của Trịnh Văn
Thịnh, năm 2005.

3. Luận văn thạc sĩ giáo dục học: “ Sử dụng các phương pháp dạy học
phức hợp bồi dưỡng học sinh yếu môn hóa học lớp trung học phổ thông” của
Phan Thị Huyền, năm 2008, Trường ĐHSP Hà Nội.
4. Luận văn thạc sĩ giáo dục học: “Những biện pháp bồi dưỡng học
sinh yếu môn hóa học lớp 10 trung học phổ thông” của Nguyễn Anh Duy,
năm 2011 của trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh.
5. Lê Thị Phương Thúy (2011), “ Xây dựng hệ thống bài tập hóa hữu
cơ lớp 12 nhằm rèn luyện kỹ năng giải bài tập cho học sinh yếu môn Hóa ở
trường Trung học phổ thông” , Luận văn Thạc sĩ, Trường ĐHSP Thành Phố
Hồ Chí Minh.
6. Luận văn thạc sĩ giáo dục học: “Một số biện pháp bồi dưỡng học
sinh yếu kém trong dạy học hóa học ”(chương hiđrocacbon no,chương
hiđrocacbon không no - Hóa học 11) của Ngô Minh Phương, năm 2013 của
trường ĐHSP Hà Nội.
Hầu hết các khóa luận, luận văn trên đều đã chỉ ra được những biểu
hiện của HS yếu, kém, nguyên nhân và từ đó đã đề xuất được một số biện
pháp để bồi dưỡng học sinh yếu nâng cao được kĩ năng học tập, củng cố khắc
sâu những điểm yếu về kiến thức... Tuy nhiên theo chúng tôi mấu chốt của
HS yếu là HS chưa hứng thú học tập môn hóa học. Vì vậy vấn đề làm thế nào
để nâng cao hứng thú học tập của HS yếu trong học tập môn hóa học, trên cơ
sở kế thừa những nghiên cứu của các công trình trước đó và nghiên cứu thêm

3


một số biện pháp khác nữa chúng tôi sẽ tiến hành nghiên cứu trong phạm vi
phần phi kim hóa học lớp 10 THPT.
3. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề xuất và sử dụng một số biện pháp bồi dưỡng học sinh
yếu môn hóa học, nhằm phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động trong

học tập, nâng cao hứng thú học tập của HS, góp phần nâng cao chất lượng dạy
học hóa học ở trường phổ thông.
4. Nhiệm vụ của đề tài
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn về các quan điểm dạy
học, các phương pháp dạy học, vấn đề học sinh yếu trong dạy học hóa học ở
trường THPT.
- Tìm hiểu thực trạng học sinh yếu môn hóa học lớp 10 – phần hóa học
phi kim ở một số trường phổ thông.
- Đề xuất một số biện pháp dùng để bồi dưỡng học sinh yếu.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm để chứng minh tính khả thi và hiệu
quả của đề tài nghiên cứu.
5. Khách thể, đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5.1. Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học phần hóa học phi kim –
lớp 10.
5.2. Đối tượng nghiên cứu: Sử dụng một số biện pháp bồi dưỡng học
sinh yếu trong dạy học phần hóa học phi kim – lớp 10.
5.3. Phạm vi nghiên cứu: Phần hóa học phi kim lớp 10, chương trình cơ bản
- Địa bàn nghiên cứu: Một số trường THPT ở Tỉnh Phú Thọ.
6. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng được các biện pháp dạy học phù hợp với các đối tượng học
sinh đặc biệt học sinh yếu sẽ giúp cho học sinh phát huy được tính tích cực, tự
giác, chủ động trong học tập, nâng cao hứng thú học tập. Từ đó giúp cho các em
4


dần cải thiện kết quả học tập môn hóa học góp phần nâng cao chất lượng dạy học
hóa học ở trường phổ thông.
7. Phương pháp nghiên cứu
Sử dụng phối hợp nhóm các phương pháp nghiên cứu sau
7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Tổng quan các tài liệu có

liên quan đến đề tài. Sử dụng phối hợp các PP phân tích, tổng hợp, hệ
thống hoá, khái quát hoá…
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Trò chuyện, phỏng vấn với giáo viên giảng dạy bộ môn hóa học.
+ Thăm dò ý kiến của giáo viên bằng phiếu điều tra câu hỏi.
+ Thực nghiệm sư phạm nhằm đánh giá giả thuyết nghiên cứu của đề tài.
7.3. Phương pháp xử lý thống kê các số liệu thực nghiệm.
8. Đóng góp của đề tài
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về vấn đề đổi mới PPDH và vấn đề học
sinh yếu môn hóa học. Điều tra và phân tích thực trạng học sinh yếu môn hóa
học (Những biểu hiện - Nguyên nhân) ở trường THPT đặc biệt là các trường
miền núi khó khăn.
- Đề xuất một số biện pháp bồi dưỡng học sinh yếu môn hóa học ở
trường THPT.
- Thiết kế một số kế hoạch dạy học có sử dụng các biện pháp bồi dưỡng
học sinh yếu.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC BỒI DƯỠNG
HỌC SINH YẾU TRONG DẠY HỌC HÓA HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Cơ sở khoa học của việc bồi dưỡng, phụ đạo học sinh yếu
1.1.1. Lý thuyết vùng phát triển gần Vygotsky
Vygotsky cho rằng, chỉ quan tâm đến trình độ phát triển hiện tại của
người học thì chưa đủ, đối với giáo dục mà nói, trình độ phát triển tiềm năng
mới là quan trọng. Giáo dục tốt là phải nhằm vào tiềm năng của người học,
nhằm vào “Vùng phát triển lân cận” , phải dẫn dắt người học phát triển tiềm
năng. Thuyết “Vùng phát triển lân cận” nhấn mạnh vai trò hướng dẫn của

giáo viên (hoặc những người có kiến thức và kinh nghiệm nhiều hơn) với
người học và nhiệm vụ tìm cách truyền đạt lại các kiến thức và kinh nghiệm
này cho người học.
Vygotsky cũng đưa ra một khái niệm quan trọng trong thuyết này gọi là
“giàn giáo” (scaffolding), được hiểu như là một cấu trúc giá đỡ (đây là một hình
ảnh tượng trưng cho những hỗ trợ xuyên suốt quá trình học) được xây dựng bởi
giáo viên, các chi tiết của giàn giáo sẽ được tháo bỏ từ từ (việc hỗ trợ sẽ được
hạn chế dần) khi nó không còn cần thiết, cho đến khi hoàn toàn dỡ bỏ.
Trong giảng dạy, giáo viên ban đầu có thể hỗ trợ cho học viên bằng
cách huấn luyện họ từng bước trong suốt quá trình diễn ra một hoạt động học
tập. Sau đó, giáo viên từ từ hạn chế bớt các hỗ trợ, như chỉ cung cấp đề cương
hoặc hướng dẫn ngắn gọn về cách thức tiến hành. Cuối cùng, học viên sẽ tự
phát triển và thực hiện các nhiệm vụ của mình một cách độc lập.
Từ khi ra đời cho đến nay, học thuyết của Vygotsky đã có ảnh hưởng
sâu sắc đến quá trình giảng dạy nói chung và giảng dạy môn hóa học nói
riêng. Trong quá trình giảng dạy, giáo viên phải tìm cách mở rộng Vùng phát

6


triển lân cận của học viên, bằng cách tăng dần độ khó trong những nhiệm vụ
giao cho học viên, đồng thời tìm cách truyền đạt kiến thức, kỹ năng mới cho
học viên. Về phần người học, trong quá trình học, người học sẽ học tập kiến
thức kinh nghiệm từ giáo viên và những người có kinh nghiệm nhiều hơn để
có thể nâng cao và phát triển trình độ của bản thân.
1.1.2. Thuyết hành vi
Đầu những năm 60, Bandura đã nêu giả thuyết về Thuyết hành vi của
mình, trong đó ngay từ đầu ông đã xác định là Thuyết hành vi xã hội, sau này
gọi là Thuyết nhận thức xã hội. Thuyết nhận thức xã hội có nghĩa là nghiên
cứu hành vi ở cấp độ hình thành và thay đổi trong những tình huống xã hội.

cách tiếp cận cơ bản của Bandura dựa vào Thuyết hành vi.
Sự phát triển nhân cách Thuyết nhận thức xã hội của Bandura cho
thấy rằng nhân cách con người là có sự thay đổi về chất và ông cũng nhấn
mạnh tính liên tục của sự phát triển, con người luôn luôn học tập và phát
triển qua tất cả các giai đoạn. Albert Bandura xem xét nhân cách dưới dạng
một khuôn mẫu phức tạp của những ảnh hưởng qua lại liên tục của cá thể,
hành vi và tình huống.
Học từ quan sát hay rập khuôn. Theo ông, sự phát triển nhân cách
chính là sự phát triển của hành vi. Hành vi được phát triển thông qua quá
trình quan sát, mô hình hóa và bắt chước. Bandura cho rằng các nhà hành
vi truyền thống đã xem xét không đúng mức ảnh hưởng mạnh mẽ mà mô
hình hoá và bắt chước đối với việc hình thành hành vi của con người. Tầm
quan trọng của mô hình được thấy trong cách giải thích của Bandura về cái
gì đã xảy ra như là kết quả quan sát người khác. Người quan sát có thể
thu được các phản ứng mới.
1.1.3. Thuyết kết nối
Thuyết kết nối (Connectivism): Thuyết học tập này xác định học tập là
một quá trình tạo ra những kết nối và xây dựng mạng lưới bằng các kết nối
7


(connection) và nút (node). Việc học được xem như là sự kết nối các nút kiến
thức có sẵn và các nút kiến thức mới tạo ra một mạng lưới. Siemens (2007) là
nhà giáo dục theo lý thuyết này cho rằng trong khi mạng lưới có vẻ đơn giản,
sự năng động của nó lại chịu ảnh hưởng bởi một số yếu tố như: Nội dung (dữ
liệu hoặc thông tin), tương tác (hình thành các kết nối), các nút tĩnh (cấu trúc
kiến thức ổn định), các nút động (thường thay đổi dựa trên thông tin và dữ
liệu mới), các nút tự cập nhật (nút có liên kết với nguồn gốc, nhưng phát triển
ở cấp độ cao hơn), các yếu tố liên quan đến trạng thái cảm xúc (ảnh hưởng
đến tương lai của việc hình thành các kết nối). Tạo các kết nối là phần then

chốt trong một mạng lưới. Các kết nối này có thể mạnh lên nhờ các nút bao
gồm các yếu tố như động lực, tình cảm, tính cấu trúc, sự lôgic và trải nghiệm.
Việc học là do người học tự thiết kế (tạo các kết nối), vì vậy người dạy cần
không nhấn mạnh đến vai trò trình bày thông tin, mà chính họ sẽ phát triển
khả năng của người học để vận hành thông tin. Thông tin không còn được
trình bày theo hướng đường thẳng, mà chính người học được cung cấp một số
công cụ để có thể tạo ra con đường học tập của mình.
1.2. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học[6]
Quá trình phát triển nền kinh tế thị trường có định hướng xã hội chủ
nghĩa, mở cửa hội nhập các nước trong khu vực và trên thế giới đòi hỏi nền
giáo dục nước nhà phải đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Nền giáo dục
mới đòi hỏi không chỉ trang bị cho học sinh kiến thức mà nhân loại đã tìm ra
mà phải bồi dưỡng cho học sinh tính năng động, óc tư duy sáng tạo và thực
hành giỏi, tức là đào tạo ra những con người không chỉ biết mà phải có năng
lực sáng tạo. Luật giáo dục, điều 28.2 có ghi “Phương pháp dạy học phổ
thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học
sinh,phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, bồi dưỡng phương pháp tự học,
khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực
tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.
8


Trong các giải pháp đổi mới nội dung, phương pháp dạy học thi và
kiểm tra đánh giá chất lượng giáo dục nhấn mạnh “Tiếp tục đổi mới phương
pháp dạy học và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người
học”[1]
Gần đây nhất Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới
căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo xác định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và
đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển

phẩm chất, năng lực của người học”.[13]
Tuy nhiên, việc dạy học trong nhiều trường phổ thông hiện nay ở nước
ta hiện nay vẫn còn chịu tác động nặng nề bởi mục tiêu thi cử thành tích. Việc
dạy học vẫn là truyền thụ một chiều, ít dạy cho học sinh cách học, cách suy
nghĩ, cách giải quyết vấn đề một cách độc lập, sáng tạo, cách dạy còn mang
tính lý thuyết, xa rời thực tiễn mà mình đang sống.
Đặc biệt chú trọng đến việc đẩy mạnh cải thiện tình hình học tập của
học sinh nói chung và của học sinh yếu nói riêng, một bộ phận học sinh
không nhỏ, trong học tập. Đây là một trong những chủ trương quan trọng
nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả của quá trình dạy học ở trường phổ thông
hiện nay và xác định là một trong những phương hướng cải cách giáo dục phổ
thông Việt Nam.
1.3. Một số quan điểm dạy học ở Việt Nam
1.3.1. Quan điểm dạy học “Lấy người học làm trung tâm”
Một trong những xu hướng chung của đổi mới phương pháp dạy học
hiện nay là đổi mới theo quan điểm dạy học “Lấy người học làm trung tâm”,
đây là quan điểm dạy học đã được nhiều nhà sư phạm đề xuất thực hiện ở

9


nhiều quốc gia trên thế giới và hiện nay cũng đã và đang được thực hiện tại
Việt Nam.
Theo nhà sư phạm Mỹ J.Dewey, dạy học không chỉ là công việc truyền
thụ một khối kiến thức mà còn là sự phát triển một số kỹ năng cho người học.
Dạy học lấy học sinh làm trung tâm là chuẩn bị cho học sinh thích ứng với
đời sống xã hội, tôn trọng mục đích, nhu cầu, khả năng hứng thú và lợi ích
học tập của học sinh, là dạy học có bổ sung nguồn kiến thức cho học sinh
ngoài sách giáo khoa và lời giảng của giáo viên, trong đó đề cao hoạt động đa
dạng của học sinh kể cả những hoạt động gắn với đời sống.

Dạy học lấy người học làm trung tâm như một tư tưởng, một quan
điểm, một cách tiếp cận quá trình dạy học.Quan điểm này đặc biệt nhấn mạnh
vai trò của người học, hoạt động học. Nó đã chi phối cả mục tiêu, nội dung,
phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức và đánh giá hiệu quả dạy học.
Theo nhà bác học Mỹ Bruner, việc lấy hứng thú từ chính học sinh làm
xung lực cho việc dạy học là phi lý. Hứng thú- theo ông chỉ có được từ tài
liệu học tập, bằng cách hình thành việc học tập như một hành vi khám phá.
Theo nhà sư phạm Roger Galler, dạy học làm sao để có thể đòi hỏi học
sinh một sự cố gắng sáng tạo cá nhân, để giáo viên đưa học sinh đến sự khám
phá độc lập những tình huống khác nhau, khơi dậy ở trẻ tinh thần nghiên cứu.
1.3.1.1. Bản chất của việc đổi mới phương pháp dạy học “lấy người học là
trung tâm”
Bản chất của quan điểm dạy học “lấy người học làm trung tâm” là đặt
người học vào vị trí trung tâm của quá trình dạy học, chú trọng đến những
phẩm chất, năng lực riêng của mỗi người, họ vừa là chủ thể vừa là mục đích
cuối cùng của quá trình dạy học, phấn đấu cá thể hoá quá trình dạy học để cho
các tiềm năng của mỗi cá nhân được phát huy tối đa.
1.3.1.2. Đặc điểm của dạy học “lấy người học làm trung tâm”
- Hướng vào việc chuẩn bị cho học sinh sớm thích ứng với đời sống xã
10


hội, hoà nhập và phát triển cộng đồng, tôn trọng nhu cầu, lợi ích, tiềm năng
của người học…
- Chú trọng các kĩ năng thực hành vận dụng các kiến thức lí thuyết,
năng lực phát hiện và giải quyết các vấn đề thực tiễn. Chương trình giảng dạy
giúp cho từng cá nhân biết hành động và tích cực tham gia vào các chương
trình hành động của cộng đồng, “từ học làm đến biết làm, muốn làm và cuối
cùng muốn tồn tại phát triển như nhân cách một con người lao động tự chủ,
năng động và sáng tạo”.

- Học sinh chủ động tham gia các hoạt động học tập còn giáo viên
đóng vai trò là người tổ chức, điều khiển động viên, huy động tối đa vốn
hiểu biết, kinh nghiệm của từng học sinh trong việc tiếp thu kiến thức và
xây dựng bài học.
- Nội dung kiểm tra chú ý đến các mức độ khác nhau: Tái hiện, vận
dụng, suy luận, sáng tạo, cố gắng phát huy hết năng lực của học sinh.
Tóm lại, trong quan điểm dạy học “ lấy người học làm trung tâm”,
người học vừa là mục đích vừa là chủ thể của quá trình học tập, để người học
tham gia tích cực vào hoạt động học huy động kinh nghiệm và nguồn lực của
họ, tôn trọng nhu cầu và mong muốn của họ, để họ tự lực thực hiện những
tiềm năng của bản thân nhằm phát triển năng lực sáng tạo, giải quyết những
vấn đề của đời sống thực tế.
1.3.2. Quan điểm dạy học “Hoạt động hóa người học”
- Quan điểm dạy học “Hoạt động hóa người học” xuất phát từ định
hướng hành động trong dạy học, quan điển này nhằm làm cho hoạt động trí óc
và chân tay kết hợp với nhau trong hoạt động học tập của học sinh. Hay nói
cách khác là hoạt động học tập của học sinh luôn có sự phối hợp chặt chẽ và
cân đối giữa tư duy và hành động, giữa lí thuyết và thực hành. Quá trình học
tập hình thành và phát triển năng lực nhận thức, năng lực sáng tạo cho mỗi

11


học sinh, quan điểm hoạt động hoá người học có ý nghĩa rất lớn cho việc thực
hiện nguyên lí giáo dục kết hợp lí thuyết với thực tiễn, tư duy và hành để giáo
dục được đồng thời thực hiện được hai nhiệm vụ đào tạo về mặt trí tuệ và đào
tạo năng lực hành động.
1.3.2.1. Bản chất của việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hoạt
động hoá người học
- Tổ chức cho người học học tập trong các hoạt động tự giác, tích cực,

sáng tạo.
- Rèn luyện phong cách “ học tập sáng tạo” với phương châm trang bị
cho học sinh đầy đủ những kiến thức khoa học kĩ thuật hiện đại và kĩ năng sử
dụng chúng thành thạo và rèn luyện một cách có hệ thống cho mỗi học sinh
các năng lực hành động để các em có thể học tập, sáng tạo và phát triển.
1.3.2.2. Một số biện pháp hoạt động hoá người học
- Tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh hoạt động tự lực ở mức
tối đa để giải quyết nhiệm vụ học tập…
- Tăng cường sử dụng thí nghiệm hoá học, các phương tiện trực quan,
phương tiện kĩ thuật trong dạy học hoá học.
- Trong giờ học giáo viên cần sử dụng phối hợp nhiều hình thức hoạt
động của học sinh, nhiều phương pháp dạy học như: Thí nghiệm, dự đoán lí
thuyết, mô hình hoá, giải thích, thảo luận nhóm… Nhằm giúp cho học sinh
được hoạt động tích cực chủ động.
- Tăng thời gian hoạt động của học sinh trong giờ học. Hoạt động của
giáo viên chú trọng đến việc thiết kế, hướng dẫn điều khiển các hoạt động tư
duy của học sinh thông qua các hoạt động cá nhân hay hoạt động nhóm.
- Tăng mức độ hoạt động trí lực chủ động câu học sinh thông qua:
+ Việc lựa chọn nội dung và hình thức sử dụng các câu hỏi, bài tập có
sự suy luận, vận dụng kiến thức một cách sáng tạo.
+ Thường xuyên sử dụng phương pháp dạy học phức hợp - dạy học nêu
12