Phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện tân yên, tỉnh bắc giang

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

DƢƠNG THỊ MAI

“PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CHĂN NUÔI TẠI
HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG”

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội - 2017


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

DƢƠNG THỊ MAI

“PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CHĂN NUÔI TẠI
HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG”

Chuyên ngành

: Quản lý kinh tế

Mã số

: 60 34 04 10

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ DANH TỐN

Hà Nội - 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn cho cao học “Phát triển kinh tế trang trại chăn
nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang” là công trình nghiên cứu của riêng tôi
dưới sự hướng dẫn của thầy giáo PGS.TS Lê Danh Tốn. Các số liệu, thông tin được
sử dụng trong luận văn là trung thực, có xuất sứ rõ ràng.
Tác giả luận văn

Dƣơng Thị Mai


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới tập thể các thầy, cô giáo đã giảng dạy,
Khoa Kinh tế Chính trị và Phòng Đào tạo của trường Đại học Kinh tế - Đại học
Quốc gia Hà Nội đã tận tình giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học
tập và nghiên cứu tại trường. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất tới thầy
giáo PGS. TS Lê Danh Tốn đã dành nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn, giúp
đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn tốt nghiệp với đề tài: “Phát triển kinh tế
trang trại chăn nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang”.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo các cơ quan, các đồng nghiệp đã quan
tâm, hỗ trợ, cung cấp tài liệu, thông tin cần thiết, tạo điều kiện cho tôi có cơ sở thực
tiễn để nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn.
Tác giả luận văn

Dƣơng Thị Mai


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG .......................................................................................... i
DANH MỤC CÁC HÌNH ..........................................................................................ii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ..............................................................................1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................3
4. Kết cấu luận văn ...........................................................................................3
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN
VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CHĂN NUÔI ...... 4

1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài..........................4
1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................ 4
1.1.2. Các kết quả nghiên cứu chủ yếu và “khoảng trống” trong nghiên
cứu. .................................................................................................................... 7
1.2. Kinh tế trang trại ......................................................................................8
1.2.1. Khái niệm và đặc trưng của kinh tế trang trại ............................... 8
1.2.2. Nguồn gốc hình thành kinh tế trang trại ..................................... 12
1.2.3. Vai trò của kinh tế trang trại ......................................................... 12
1.2.4. Tiêu chí nhận dạng kinh tế trang trại ở Việt Nam ....................... 14
1.3. Phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi.................................................15
1.3.1. Một số khái niệm ............................................................................ 15
1.3.2. Nội dung của phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi .................. 17

1.3.3. Tiêu chí đánh giá phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi của một
địa phương (tỉnh, huyện) ............................................................................... 27
1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng và điều kiện phát triển kinh tế trang trại
chăn nuôi của một địa phương(tỉnh, huyện) ................................................. 29
1.4. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng trong phát triển kinh tế trang
trại chăn nuôi và bài học rút ra cho huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang........33


1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương ............................................. 33
1.4.2. Bài học rút ra cho huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang .................... 38
Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................40

2.1. Phƣơng pháp thu thập tài liệu, số liệu ..................................................40
2.1.1. Thu thập tài liệu, số liệu thứ cấp .................................................. 40
2.1.2. Thu thập số liệu sơ cấp .................................................................. 40
2.2. Phƣơng pháp thống kê mô tả .................................................................41
2.3. Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp.........................................................42
2.4. Phƣơng pháp so sánh ..............................................................................43
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI CHĂN
NUÔI TẠI HUYỆN TÂN YÊN TỈNH BẮC GIANG ................................................44

3.1. Đặc điểm tự nhiên, Kinh tế - Xã hội của huyện Tân Yên, tỉnh Bắc
Giang ảnh hƣởng đến phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi ....................44
3.1.1. Đặc điểm tự nhiên .......................................................................... 44
3.1.2. Đặc điểm Kinh tế - Xã hội .............................................................. 49
3.1.3. Thuận lợi và khó khăn của huyện Tân Yên trong phát triển kinh tế
trang trại chăn nuôi xét từ điều kiện tự nhiên - kinh tế - xã hội................... 55
3.2. Cơ chế, chính sách và tổ chức bộ máy quản lý phát triển kinh tế
trang trại chăn nuôi ở huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang ...............................57
3.2.1. Các chính sách của Trung ương và của tỉnh Bắc Giang .............. 57

3.2.2. Cơ chế, chính sách của huyện Tân Yên về phát triển kinh tế trang
trại chăn nuôi ................................................................................................. 63
3.3. Thực trạng phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi trên địa bàn
huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.......................................................................66
3.3.1.Tình hình phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi huyện Tân Yên,
tỉnh Bắc Giang................................................................................................ 66
3.3.2. Kiểm tra, giám sát quá trình phát triển kinh tế trang trại chăn
nuôi ................................................................................................................. 84


3.4. Đánh giá chung về phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện
Tân Yên, tỉnh Bắc Giang ..................................................................................85
3.4.1. Những kết quả chủ yếu .................................................................. 85
3.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân .................................................... 89
Chƣơng 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG
TRẠI CHĂN NUÔI TẠI HUYỆN TÂN YÊN, TỈNH BẮC GIANG..........................92

4.1. Tình hình mới ảnh hƣởng đến phát triển kinh tế trang trại chăn
nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang ........................................................92
4.2. Định hƣớng phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện Tân
Yên, tỉnh Bắc Giang ..........................................................................................93
4.3. Một số giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại
huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.......................................................................94
4.3.1. Giải pháp về quy hoạch phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi . 94
4.3.2. Giải pháp về đất đai đối với phát triển kinh tế trang trại chăn
nuôi ................................................................................................................. 95
4.3.3. Giải pháp về vốn đối với phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi . 96
4.3.4. Giải pháp về nghiên cứu và ứng dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật
vào các trang trại chăn nuôi .......................................................................... 98
4.3.5. Giải pháp về đào tạo nguồn nhân lực cho phát triển kinh tế trang

trại chăn nuôi. ................................................................................................ 99
4.3.6. Giải pháp về thị trường tiêu thụ sản phẩm của kinh tế trang trại
chăn nuôi ...................................................................................................... 101
4.3.7. Giải pháp về hợp tác, liên kết sản xuất kinh doanh giữa các trang
trại và giữa các trang trại với tổ chức kinh tế khác ................................... 102
4.3.8. Giải pháp về bảo vệ môi trường sinh thái, vệ sinh an toàn thực
phẩm của kinh tế trang trại chăn nuôi ....................................................... 103
KẾT LUẬN ..............................................................................................................104
TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................................105


DANH MỤC CÁC BẢNG
STT

Bảng

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

5

Bảng 3.5

6

Bảng 3.6

7

Bảng 3.7

8

Bảng 3.8

9

Bảng 3.9

10

Bảng 3.10

11

Bảng 3.11

12

Bảng 3.12

13

Bảng 3.13

14

Bảng 3.14

15

Bảng 3.15

16

Bảng 3.16

17

Bảng 3.17

18

Bảng 3.18

19

Bảng 3.19

Nội dung
Tình hình sử dụng đất đai của huyện Tân Yên
năm 2013-2015
Tình hình dân số và lao động của huyện Tân Yên
năm 2013- 2015
Giá trị sản xuất của huyện Tân Yên giai đoạn
2013-2015
Thực trạng hạ tầng kỹ thuật của huyện Tân Yên
năm 2015
Số lượng trang trại chăn nuôi huyện Tân Yên,
tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2013- 2015
Quy mô diện tích các trang trại chăn nuôi (năm
2013 – 2015)
Quy mô diện tích các trang trại chăn nuôi năm
2015
Tổng số lao động của các trang trại chăn nuôi
qua 3 năm (2013 – 2015)
Thực trạng lao động của các loại hình trang trại
chăn nuôi năm 2015
Vốn đầu tư của các trang trại chăn nuôi năm
2013 - 2015
Tình hình nguồn vốn bình quân một trang trại
năm 2015
Trang bị và sử dụng máy móc trong trang trại
năm 2015
Tình hình sử dụng thức ăn trong các trang trại
năm 2015
Các biện pháp phòng bệnh trong trang trại năm

2015
Sản lượng sản phẩm của các trang trại chăn nuôi
năm 3013 - 2015
Giá trị sản xuất của các trang trại chăn nuôi năm
2013 - 2015
Giá trị sản xuất và chi phí bình quân của một
trang trại chăn nuôi năm 2015
Kết quả và hiệu quả hoạt động của các trang trại
chăn nuôi năm 2013 - 2015
Bảng kết quả và hiệu quả sản xuất kinh doanh
của các trang trại chăn nuôi năm 2015

i

Trang
47
49
51
54
67
69
70
71
72
74
75
76
77
79
80

81
82
83
84


DANH MỤC CÁC HÌNH
STT

Hình

1

Hình 3.1

2

Hình 3.2

3

Hình 3.3

Nội dung
Bản đồ hành chính huyện Tân Yên
Biểu đồ giá trị sản xuất của các ngành kinh tế
huyện Tân Yên năm 2013 -2015
Số lượng trang trại chăn nuôi huyện Tân Yên
theo loại hình giai đoạn 2013 - 2015

ii

Trang
44
52
67


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Kinh tế trang trại xuất hiện trong quá trình đổi mới ở nước ta và đang được
phát triển mạnh mẽ trong giai đoạn hiện nay, mặc dù mới ở bước khởi đầu, song mô
hình kinh tế này đã sớm khẳng định được vai trò quan trọng đối với sự phát triển
của sản xuất nông nghiệp và kinh tế - xã hội nông thôn.
Ở nước ta, kinh tế trang trại đã xuất hiện từ lâu và thực sự phát triển mạnh
mẽ cùng với quá trình đổi mới trong sản xuất nông nghiệp, nhất là từ năm 2000, khi
Chính phủ ban hành Nghị quyết 03/2000/NQ-CP về kinh tế trang trại. Sự phát triển
của kinh tế trang trại góp phần khai thác thêm nguồn vốn trong dân, mở mang thêm
diện tích đất trống, đồi núi trọc, đất hoang hóa, nhất là ở các vùng trung du, miền
núi và ven biển, tạo thêm việc làm cho người lao động nông thôn, góp phần xóa đói
giảm nghèo, tăng thêm nông sản hàng hóa, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế
trong nông nghiệp, nông thôn. Chính vì vậy, phát triển kinh tế trang trại là xu hướng
tất yếu trong sản xuất nông nghiệp, nông thôn ở nước ta hiện nay. Trên địa bàn cả
nước hiện có khoảng 29.389 trang trại trong đó, có 9.178 trang trại trồng trọt (chiếm
31,23%), 15.068 trang trại chăn nuôi (chiếm 51.27%), 4.175 trang trại thủy sản
(chiếm 14,21%) và 968 trang trại tổng hợp (chiếm 3.29%).
Tuy nhiên, kinh tế trang trại nói chung, kinh tế trang trại chăn nuôi nói riêng
hiện nay chưa phát triển rộng và chưa tương xứng với những tiềm năng, thế mạnh của
các vùng, miền trong cả nước; chưa tạo ra bước đột phá trong việc đầu tư khai thác và
sử dụng có hiệu quả diện tích đất trống, đồi núi trọc, mặt đất, mặt nước hoang hoá ở

các khu vực trung du, miền núi, ven biển để phát triển sản xuất nông lâm ngư nghiệp;
chưa đóng góp thỏa đáng vào việc mở rộng quy mô sản xuất hàng hoá, nâng cao năng
suất, hiệu quả và sức cạnh tranh các mặt hàng nông sản mang tính hàng hoá trong
điều kiện thị trường mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay. Kinh tế trang trại
vẫn là một loại hình kinh tế còn mới mẻ ở nước ta, vì vậy cần phải đẩy mạnh nghiên
cứu cụ thể tiềm năng và lợi thế đối với từng vùng, từng địa phương để có những
chính sách khuyến khích phát triển kinh tế trang trại, đưa ra những giải pháp phù hợp,

1


sát thực tế, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất những tác động tiêu cực, yếu tố bất lợi
có thể xảy ra trong quá trình đầu tư và phát triển kinh tế trang trại.
Huyện Tân Yên là một huyện miền núi phía bắc của tỉnh Bắc Giang, có địa
hình đa dạng, có nhiều tiềm năng, lợi thế để phát triển kinh tế trang trại theo hướng
sản xuất hàng hóa. Theo số liệu thống kê đến hết năm 2015 toàn huyện có 317 trang
trại đã được cấp giấy chứng nhận kinh tế trang trại theo quy định tại Thông tư số
27/2011/TT-NNPTNT của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trong đó có 300
trang trại chăn nuôi. Kinh tế trang trại chăn nuôi đã giải quyết việc làm cho nhiều lao
động, cải thiện thu nhập cho nhiều hộ nông dân góp phần làm thay đổi bộ mặt của
vùng nông thôn. Tuy nhiên trang trại chăn nuôi của huyện Tân Yên chưa đồng đều,
còn nhiều trang trại quy mô nhỏ, năng lực sản xuất còn hạn chế, chưa có sự liên kết
hợp tác, thiếu kiến thức khoa học kỹ thuật, sự phát triển chưa tương xứng với tiềm
năng, đã bộc lộ một số vấn đề bất cập về đất đai, vốn, công nghệ, thị trường, lao
động... Việc phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi của huyện đang xuất hiện một số
vấn đề cần tháo gỡ như: Vấn đề quan hệ lao động giữa chủ trang trại với người làm
thuê; vấn đề hợp tác, liên kết giữa các trang trại và giữa các trang trại với tổ chức
kinh tế khác; vấn đề tích tụ ruộng đất; vấn đề liên kết giữa sản xuất và tiêu thụ sản
phẩm; vấn đề môi trường .v.v. Chính vì vậy đề tài: “Phát triển kinh tế trang trại
chăn nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang” được lựa chọn để thực hiện luận văn

thạc sỹ, chuyên ngành Quản lý kinh tế, chương trình định hướng thực hành.
Chủ thể quản lý phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện Tân Yên là
UBND huyện Tân Yên mà trực tiếp là Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.
Câu hỏi nghiên cứu của đề tài là: Cần có những giải pháp nào để thúc đẩy
phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang?
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
 Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của đề tài là: Đề xuất các giải pháp nhằm phát triển kinh
tế trang trại chăn nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.

2


 Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản về phát triển kinh tế trang trại
chăn nuôi.
- Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại
huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.
- Đề xuất một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện
Tân Yên, tỉnh Bắc Giang.
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu phát triển Kinh tế trang trại
chăn nuôi gia súc, gia cầm tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang từ góc độ của chuyên
ngành quản lý kinh tế.
 Phạm vi nghiên cứu
- Về không gian: Nghiên cứu trong phạm vi địa bàn huyện Tân Yên, tỉnh
Bắc Giang.
- Về thời gian: Thực trạng phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện

Tân Yên, tỉnh Bắc Giang được phân tích, đánh giá trong giai đoạn 2013 đến 2015.
Các giải pháp phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện Tân Yên, tỉnh Bắc
Giang được xác định cho giai đoạn 2016 – 2020.
4. Kết cấu luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, luận văn gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về
phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi
Chương 2: Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại huyện Tân
Yên, tỉnh Bắc Giang
Chương 4: Định hướng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi tại
huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang

3


Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ
LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRANG TRẠI
CHĂN NUÔI
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài
- GS.TS. Trần Đức, Hội Khoa học kinh tế Việt Nam, trong công trình nghiên
cứu “Kinh tế trang trại vùng đồi núi”, NXB Thống Kê, năm 1998, đã nhấn mạnh
hiệu quả kinh tế và những tác động tích cực về môi trường và xã hội khi phát triển
kinh tế trang trại ở các tỉnh miền núi, trong đó có trang trại chăn nuôi. Tuy nhiên,
theo tác giả, khó khăn lớn nhất cản trở sự phát triển của mô hình này chính là thói
quen, tập quán sản xuất manh mún, nhỏ lẻ của bà con nông dân. Hơn thế nữa, tác
giả Trần Đức cho rằng, trình độ dân trí chưa cao đã ảnh hưởng lớn đến hiệu quả
chuyển giao công nghệ cho nông dân vùng nông thôn, miền núi.
- Đề tài cấp Nhà nước “Thực trạng và giải pháp phát triển kinh tế trang trại

trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam” do Thủ tướng Chính phủ
giao cho Trường Đại học Kinh tế Quốc dân chủ trì nghiên cứu từ năm 1999 đến
năm 2000, (GS.TS.Nguyễn Đình Hương làm chủ nhiệm). Đề tài đã đề xuất một số
giải pháp cụ thể về đất đai, về vốn, về phát triển nguồn nhân lực, về thị trường, về
khoa học – công nghệ, về phát triển hạ tầng nông thôn, về phát triển công nghiệp
chế biến và tăng cương quản lý nhà nước đối với kinh tế trang trại. Kết quả nghiên
cứu của đề tài cũng đã được xuất bản thành sách: “Thực trạng và giải pháp phát
triển kinh tế trang trại trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa ở Việt Nam” do
GS.TS.Nguyễn Đình Hương làm chủ biên (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, Hà
Nội, 2000).
- Trong cuốn giáo trình Kinh tế nông nghiệp do Vũ Đình Thắng chủ biên,
NXB Đại học Kinh tế quốc dân, năm 2006, có một phần nghiên cứu về kinh tế trang
trại. Ở đây, các tác giả đã đưa ra khái niệm về trang trại “là một hình thức tổ chức
sản xuất tập trung trong nông, lâm, thủy sản với mục đích chủ yếu là sản xuất hàng
hóa, có quy mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất đủ lớn, có trình độ kỹ thuật cao, tổ

4


chức và quản lý hiện đại” (17, Trang 56). Cuốn sách cũng đã đưa ra những đặc
trưng cơ bản của kinh tế trang trại. Đồng thời các tác giả cũng nghiên cứu nguồn
gốc hình thành và phát triển kinh tế trang trại ở nước ta từ sau đổi mới. Cuối cùng,
các tác giả phác thảo một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại ở nước ta gồm
những giải pháp trước mắt và những giải pháp cơ bản, lâu dài (Trang 58-60).
- Trần Lệ Thị Bích Hồng, 2007.“Thực trạng và giải pháp chủ yếu nhằm phát
triển kinh tế trang trại tại địa bàn huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên”. Luận văn
thạc sỹ kinh tế, Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên.
Tác giả đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về kinh tế trang trại ở
Việt Nam, tổng kết những mô hình, kinh nghiệm phát triển kinh tế trang trại ở Việt
Nam. Chỉ ra thực trạng phát triển của các mô hình kinh tế trang trại của Đồng Hỷ

trong những năm vừa qua trong đó có trang trại chăn nuôi; Đồng thời phân tích các
nhân tố ảnh hưởng tới sự phát triển cũng như hiệu quả của các mô hình kinh tế trang
trại của Đồng Hỷ; Đưa ra một số các giải pháp nhằm phát triển kinh tế trang trại ở
huyện Đồng Hỷ trong những năm tới. Tuy nhiên, luận văn nghiên cứu và đưa ra giải
pháp dựa trên đặc thù vùng miền, định hướng phát triển loại hình kinh tế trang trại
trên địa bàn huyện Đồng Hỷ chưa sâu.
- Lý Văn Toàn, 2007.“Thực trạng và giải pháp chủ yếu nhằm phát triển mô
hình kinh tế trang trại trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên”. Luận văn thạc sỹ kinh tế
nông nghiệp, Đại học Kinh tế Thái Nguyên.
Luận Văn đã nghiên cứu và đánh giá được thực trạng phát triển kinh tế trang
trại của tỉnh Thái Nguyên, từ đó đưa ra các giải pháp phù hợp đối với các mô hình
kinh tế trang trại của địa phương, đề tài đã nêu lên được sự so sánh hiệu quả kinh tế
giữa các mô hình, các vùng khác nhau, từ đó có thể đánh giá được các yếu tố bên
ngoài và các yếu tố bên trong tác động đến phát triển kinh tế trang trại, trong đó có
trang trại chăn nuôi.
- Nguyễn Thành Nam, 2008. “Nghiên cứu các giải pháp phát triển kinh tế trang
trại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên”. Luận văn thạc sỹ kinh tế Nông nghiệp, Đại
học Kinh tế Thái Nguyên.

5


Những năm qua, sản xuất nông nghiệp của huyện miền núi Đại Từ, tỉnh Thái
Nguyên đạt được nhiều tiến bộ quan trọng. Nhưng để ngành nông nghiệp của huyện
đáp ứng yêu cầu phát triển trong thời kỳ mới thì phải hợp lý hóa, hiệu quả hóa sản
xuất nông nghiệp nhằm khai thác một cách triệt để tiềm năng về đất đai cũng như
khả năng lao động của con người vùng miền núi này, mô hình kinh tế trang trại là
phù hợp hơn cả. Kinh tế trang trại của huyện Đại Từ, trong đó có trang trại chăn
nuôi đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ, nhưng vẫn chưa phát triển tương
xứng với tiềm năng đó. Nghiên cứu hướng đến mục tiêu trả lời các câu hỏi đặt ra là:

Khả năng phát triển kinh tế trang trại của huyện Đại Từ đến đâu? Làm sao để mô
hình được áp dụng đem lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất?
- Phan Ấn Quốc, 2011. “Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại tỉnh
Kon Tum”. Luận văn thạc sỹ kinh tế, Đại học Đà Nẵng.
Tác giả đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về trang trại, phát triển
kinh tế trang trại ở Việt Nam và một số nước trên thế giới; phân tích đánh giá tình
hình thực hiện các chính sách phát triển kinh tế trang trại, trong đó có kinh tế trang
trại chăn nuôi của tỉnh Kon Tum; xác định định hướng, mục tiêu phát triển kinh tế
trang trại và đề xuất giải pháp nhằm thực hiện có hiệu quả công tác đẩy mạnh mở
rộng sản xuất theo mô hình kinh tế trang trại ở địa bàn tỉnh trong thời gian tới. Tuy
nhiên tác giả đưa ra giải pháp còn mang tính lý thuyết, chưa đề cập đến giải pháp
phát triển phù hợp với đặc điểm chính trị - xã hội của địa phương.
- Trần Quốc Đạt, 2012. “Một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại huyện
Đại Lộc, tỉnh Quảng Nam”. Luận văn thạc sỹ kinh tế phát triển, Đại học Kinh tế
Đà Nẵng.
Phần cơ sở lý luận của nghiên cứu này nêu khá đầy đủ tổng quan về kinh tế
trang trại, phân tích các nhân tố tác động đến sự phát triển của nó. Trong phần thực
trạng, đề tài đã phân tích, đánh giá thực trạng phát triển kinh tế trang trại của huyện
Đại Lộc, trong đó có kinh tế trang trại chăn nuôi. Nghiên cứu cũng đưa ra các giải
pháp chủ yếu nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm của các trang trại và phát triển
thị trường tiêu thụ.

6


- Trương Thành Long, 2014. “Phát triển kinh tế trang trại trên địa bàn
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình”. Luận văn thạc sỹ kinh tế chính trị, trường
Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả luận văn đã hệ thống hóa một số
vấn đề lý luận về phát triển kinh tế trang trại, phân tích đánh giá thực trạng phát
triển kinh tế trang trại trên địa bàn huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Đề xuất

một số giải pháp phát triển kinh tế trang trại tại huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình giai đoạn 2015 – 2020.

1.1.2. Các kết quả nghiên cứu chủ yếu và “khoảng trống” trong nghiên cứu.
1.1.2.1. Những kết quả nghiên cứu chủ yếu
Các công trình nghiên cứu từ các góc độ khác nhau, ở các mức độ khác nhau
đã nghiên cứu về phát triển kinh tế trang trại, trong đó có đề cập đến kinh tế trang trại
chăn nuôi cả về lý luận và thực tiễn ở tầm vĩ mô và vi mô, trong đó có cấp huyện.
Nhìn chung, các công trình đã có sự tương đối thống nhất về khái niệm, vai trò, đặc
trưng của kinh tế trang trại, các nhân tố ảnh hưởng đến phát triển kinh tế trang trại,
...Một số công trình nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp để phát triển kinh tế trang
trại trên địa bàn một tỉnh, huyện cụ thể và trong cả nước. Đó là những tài liệu quý báu
để tác giả luận văn tham khảo trong quá trình thực hiện đề tài luận văn.
1.2.1.2. “Khoảng trống” trong nghiên cứu
- Dường như chưa có công trình nào nghiên cứu về phát triển kinh tế trang trại
từ góc độ của khoa học quản lý kinh tế.
- Hầu như chưa có công trình nào nghiên cứu chuyên biệt về phát triển kinh tế
trang trại chăn nuôi. Nhìn chung kinh tế trang trại chăn nuôi chỉ được đề cập đến như
một loại hình trang trại trong kinh tế trang trại khi nghiên cứu về kinh tế trang trại nói
chung cả về lý luận và thực tiễn.
- Cho đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu về phát triển kinh tế trang
trại chăn nuôi từ góc độ của chuyên ngành quản lý kinh tế tại huyện Tân Yên, tỉnh
Bắc Giang.
Luận văn này đi sâu nghiên cứu phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi trên địa
bàn huyện Tân Yên, tỉnh Bắc Giang từ góc độ của chuyên ngành quản lý kinh tế.

7


1.2. Kinh tế trang trại

1.2.1. Khái niệm và đặc trưng của kinh tế trang trại
1.2.1.1. Khái niệm kinh tế trang trại
 Trang trại
Khi nghiên cứu quá trình phát triển kinh tế trong nông nghiệp, các nhà kinh
tế thấy rằng, khi công nghiệp phát triển thì nhu cầu về sản phẩm nông nghiệp phục
vụ cho tiêu dùng, làm nguyên liệu cho công nghiệp chế biến và hàng xuất khẩu tăng
lên rất lớn. Để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng về sản phẩm nông nghiệp thì không
thể dựa vào hình thức sản xuất nông hộ với quy mô nhỏ lẻ, manh mún với phương
thức canh tác lạc hậu, sản xuất tự cung, tự cấp. Như vậy, để đáp ứng được nhu cầu
ngày càng cao của xã hội thì đòi hỏi các hộ nông dân phải sản xuất theo hướng hàng
hóa, tập trung với quy mô lớn và hình thành nên các nông trại hay trang trại như
ngày nay.
Hiện nay, trong các tài liệu nghiên cứu khoa học kinh tế, trang trại và kinh
tế trang trại được nhìn nhận dưới nhiều quan điểm khác nhau, có thể đưa ra
những quan niệm khác nhau về trang trại.
Trong từ điển Việt, trang trại được hiểu một cách khái quát là: “Trại lớn sản
xuất nông nghiệp”. Trong các tài liệu nghiên cứu về kinh tế trang trại thường gắn
với ngành sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp gọi là “nông trại”, “lâm trại”, “ngư trại”
để phân biệt chuyên ngành sản xuất của các trang trại.
Có ý kiến cho rằng, trang trại là một đơn vị kinh tế hộ gia đình có tư cách
pháp nhân, được Nhà nước giao quyền sử dụng một số diện tích đất đai, rừng, biển
hợp lý để tổ chức lại quá trình sản xuất nông, lâm nghiệp theo hướng công nghiệp
hoá, hiện đại hoá; tích cực áp dụng các tiến bộ kỹ thuật và công nghệ mới nhằm
cung ứng ngày càng nhiều sản phẩm hàng hoá có chất lượng cao hơn cho nhu cầu
trong nước và xuất khẩu; nâng cao hiệu quả kinh tế xã hội của từng đơn vị diện tích,
góp phần xoá đói giảm nghèo, nâng cao mức sống và chất lượng cuộc sống của mọi
người tham gia .

8

Theo tác giả Trần Đức, (1998). “Trang trại là một loại hình tổ chức sản xuất
cơ sở trong nông lâm, thuỷ sản, có mục đích sản xuất hàng hoá, có tư liệu sản xuất
thuộc sở hữu hoặc quyền sử dụng của một chủ độc lập, sản xuất được tiến hành trên
quy mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất tiến bộ và trình độ kỹ thuật cao, hoạt động
tự chủ và luôn gắn với thị trường”.
Theo tác giả Nguyễn Điền, (1993). “Trang trại gia đình, thực chất là kinh tế
hộ sản xuất hàng hoá với quy mô lớn, sử dụng lao động, tiền vốn của gia đình là chủ
yếu để sản xuất kinh doanh có hiệu quả”.
Theo tác giả Trần Hai, (2000). “Trang trại là hình thức tổ chức sản xuất nông
nghiệp dựa trên cơ sở lao động và đất đai của hộ gia đình là chủ yếu, có tư cách
pháp nhân, tự chủ sản xuất kinh doanh bình đẳng với các thành phần khác, có chức
năng chủ yếu là sản xuất nông sản hàng hoá, tạo ra nguồn thu nhập chính và đáp
ứng nhu cầu cho xã hội”.
Kế thừa các quan điểm trên, tác giả luận văn cho rằng: Trang trại là hình
thức tổ chức sản xuất cơ sở trong nông, lâm, ngư nghiệp, có mục đích chủ yếu là
sản xuất hàng hoá, tư liệu sản xuất thuộc quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng của chủ
thể độc lập. Sản xuất được tiến hành trên qui mô ruộng đất và các yếu tố sản xuất
được tập trung tương đối lớn, với cách thức tổ chức quản lý tiến bộ và trình độ kỹ
thuật cao, hoạt động tự chủ và luôn gắn với thị trường.
 Kinh tế trang trại
Trong thời gian qua những vấn đề lý luận về kinh tế trang trại đã được các
nhà khoa học và các nhà hoạt động thực tiễn nghiên cứu trong các công trình khoa
học đã được công bố, trao đổi trên các diễn đàn và các phương tiện thông tin đại
chúng. Cho đến nay một số vấn đề cơ bản về kinh tế trang trại vẫn tiếp tục được
nghiên cứu, trao đổi và hoàn thiện. Thực tế hiện nay ở nước ta còn có một số khái
niệm khác nhau về kinh tế trang trại:
Theo PGS. TS. Lê Trọng: Kinh tế trang trại (hay kinh tế nông trại, lâm trại,
ngư trại,…) là một hình thức tổ chức kinh tế cơ sở của nền sản xuất xã hội, dựa trên
cơ sở hợp tác và phân công lao động xã hội, bao gồm một số người lao động nhất

9


định, được chủ trang trại tổ chức trang bị những tư liệu sản xuất nhất định để tiến
hành hoạt động kinh doanh phù hợp với yêu cầu của nền kinh tế thị trường và được
Nhà nước bảo hộ. [19]
Theo Ban kinh tế Trung ương: “Kinh tế trang trại mang tính chất sản xuất
hàng hoá, gắn liền với thị trường, chính vì vậy có nhu cầu cao hơn hẳn kinh tế hộ
mang nặng tính tự cấp, tự túc, về tiếp thị, về sự tác động của khoa học - công nghệ
vào sản xuất nông nghiệp, về sự phát triển của công nghiệp, trực tiếp là công nghiệp
bảo quản, chế biến nông lâm thuỷ sản, chế tạo nông cụ nhằm tăng năng suất lao
động, hạ giá thành sản phẩm và đáp ứng được đòi hỏi của khách hàng về quy cách,
chất lượng sản phẩm để bảo đảm tiêu thụ hàng hoá, cạnh tranh trên thị trường”.
Nghị quyết 03/2000/NQ-CP, ngày 02/02/2000 của Chính phủ ban hành đã
nêu rõ: “Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất hàng hóa trong nông
nghiệp, nông thôn, chủ yếu dựa vào gia đình, nhằm mở rộng quy mô và nâng cao
hiệu quả sản xuất trong các lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, nuôi trồng thuỷ sản,
trồng rừng, gắn sản xuất với chế biến và tiêu thụ nông, lâm, thuỷ sản”.
Kinh tế trang trại là một hình thức tổ chức sản xuất cơ sở trong nông nghiệp
với mục đích là sản xuất hàng hóa trên cơ sở tự chủ về ruộng đất, tư liệu sản xuất
của hộ gia đình, tự hạch toán và tự chịu trách nhiệm về kết quả sản xuất kinh doanh.
Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất tiến bộ, hiệu quả và phù hợp
với đặc điểm và hình thức tổ chức sản xuất trong nông nghiệp, do đó đây là hình
thức tổ chức phổ biến trong nông nghiệp và không chỉ được phát triển ở các nước
công nghiệp mà còn được phát triển ở tất cả các nước trên thế giới (Pháp luật về
trang trại, 2005).
Kinh tế trang trại là hình thức tổ chức sản xuất hàng hoá lớn trong nông, lâm,
ngư nghiệp của các thành phần kinh tế khác nhau ở nông thôn, có sức đầu tư lớn, có
năng lực quản lý trực tiếp quá trình sản xuất kinh doanh, có phương pháp tạo ra sức

sinh lời cao hơn bình thường trên đồng vốn bỏ ra; có trình độ đưa những thành tựu
khoa học công nghệ mới kết tinh trong hàng hoá tạo ra sức cạnh tranh cao hơn trên

10


thị trường xã hội, mang lại hiệu quả kinh tế - xã hội cao (Hội Khoa học kinh tế Việt
Nam, 2000).
Từ thực tiễn và các quan điểm trên, theo tác giả luận văn, kinh tế trang trại
có thể hiểu như sau: Kinh tế trang trại là là loại hình kinh tế sản xuất hàng hóa,
phát triển chủ yếu trên cơ sở kinh tế hộ nhưng ở quy mô lớn hơn, được đầu tư nhiều
hơn về vốn và kỹ thuật, có thể thuê mướn nhân công để sản xuất ra một hoặc vài
loại sản phẩm hàng hóa từ nông nghiệp với khối lượng lớn cho thị trường.
1.2.1.2. Đặc trưng của kinh tế trang trại
- Trang trại là hình thức tổ chức kinh tế trong nông, lâm, ngư nghiệp, được
hình thành trên cơ sở kinh tế hộ nhưng mang tính chất sản xuất hàng hoá rõ rệt, đạt
khối lượng và tỷ lệ sản phẩm hàng hoá lớn hơn và thu được lợi nhuận nhiều hơn.
- Tư liệu sản xuất trong trang trại thuộc quyền sở hữu hay sử dụng của một
người chủ. Trang trại hoàn toàn có quyền tự chủ trong tổ chức hoạt động sản xuất
kinh doanh.
- Kinh doanh sản xuất nông sản hàng hóa cho thị trường, tỷ suất hàng hóa
càng cao, càng thể hiện bản chất và trình độ phát triển kinh tế trang trại.
- Quy mô sản xuất của trang trại trước hết là quy mô đất đai được tập trung
đến mức đủ lớn theo yêu cầu của sản xuất hàng hóa, chuyên canh và thâm canh,
nhưng không vượt quá tầm kiểm soát quá trình sản xuất trên đồng ruộng hoặc trong
chuồng trại của chủ trang trại.
- Cách thức tổ chức và quản lý đi dần vào phương thức kinh doanh song trực
tiếp, đơn giản và gọn nhẹ vừa mang tính gia đình, vừa mang tính doanh nghiệp.
- Trình độ áp dụng khoa học - kỹ thuật cao hơn nhiều so với hộ tiểu nông.
Mức độ đầu tư công nghệ và trình độ công nghệ được các trang trại đưa vào sử

dụng ngày càng cao thể hiện ở các biện pháp kỹ thuật mới, tiên tiến được áp dụng
ngày càng nhiều nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm để có sức cạnh
tranh trên thị trường.

11


- Chủ yếu sử dụng lao động của gia đình, việc thuê mướn lao động chỉ phát
sinh khi thực sự cần thiết với quy mô hạn chế, với một số trang trại tương đối lớn,
việc thuê mướn lao động trở thành thường xuyên, với quy mô lớn hơn.
- Chủ trang trại là nhà kinh doanh, là người có ý chí và tham vọng làm giàu,
có năng lực tổ chức, quản lý, có kiến thức và kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp,
đồng thời có hiểu biết nhất định về kinh doanh, về thị trường, có mối quan hệ chặt
chẽ với thị trường.
- Đối với kinh tế trang trại, việc hạch toán dưới hình thức giá trị là cần thiết,
hoạt động sản xuất kinh doanh luôn gắn chặt với thị trường, lấy thị trường và lợi
nhuận là mục tiêu cuối cùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh.
- Kinh tế trang trại còn có đặc trưng thể hiện sự phát triển cao hơn về chất so
với kinh tế nông hộ, điểm khác chủ yếu giữa kinh tế nông hộ với kinh tế trang trại là
mục tiêu và quy mô sản xuất hàng hoá; sản xuất hàng hoá là đặc trưng có tính bản
chất của kinh tế trang trại.
1.2.2. Nguồn gốc hình thành kinh tế trang trại
Trong nông nghiệp nước ta từ sau đổi mới, kinh tế trang trại được hình thành
và phát triển từ ba nguồn gốc:
- Từ kinh tế nông hộ sản xuất tự cấp, tự túc đi dần vào kinh doanh sản xuất
hàng hóa rồi chuyển lên kinh tế trang trại gia đình. Loại hình kinh tế trang trại này
chiếm số đông, thông thường khoảng 60-80% tổng số trang trại, tùy thuộc vào điều
kiện cụ thể ở từng vùng, từng địa phương.
- Một số người trong các bộ phận dân cư khác có khả năng kinh tế bỏ vốn ra
thuê đất hoặc mua đất lập trang trại, loại này gọi là trang trại tiểu chủ, ngày càng

tăng thêm nhưng cũng chỉ vào khoàng 10% tổng số trang trại.
- Những hộ nhận khoán trở thành đơn vị kinh tế trang trại trong các nông,
lâm trường quốc doanh.
1.2.3. Vai trò của kinh tế trang trại
- Thúc đẩy sản xuất hàng hóa phát triển, góp phần đưa nông nghiệp từng
bước tiến lên công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Với cách thức tổ chức sản xuất và quản

12


lý kinh doanh tiên tiến, trang trại là nơi tiếp nhận và truyền tải, áp dụng thành tựu,
các tiến bộ khoa học công nghệ đến hộ nông dân thông qua chính hoạt động sản
xuất của mình.
- Vai trò huy động khai thác tiềm năng và lợi thế so sánh phục vụ nhu cầu xã
hội làm phương thức sản xuất chủ yếu. Vì vậy, nó cho phép huy động khai thác đất
đai, sức lao động và nguồn lực khác một cách hợp lý, đầy đủ và có hiệu quả. Nhờ vậy
nó góp phần thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn
nói riêng và phát triển kinh tế - xã hội nói chung.
- Trang trại với hiệu quả sản xuất cao, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế,
phát triển các loại cây trồng, vật nuôi có giá trị hàng hóa cao, khắc phục dần tình
trạng manh mún, tạo vùng chuyên môn hóa cao, đẩy nhanh nông nghiệp sang sản
xuất hàng hóa.
- Kinh tế trang trại tạo ra nhiều nông sản, nhất là các nông sản làm nguyên liệu
cho công nghiệp. Vì vậy, trang trại góp phần thúc đẩy công nghiệp nhất là công
nghiệp chế biến và dịch vụ sản xuất ở nông thôn phát triển.
- Kinh tế trang trại là đơn vị sản xuất có quy mô lớn hơn kinh tế hộ, nên có
khả năng áp dụng hiệu quả các thành tựu khoa học và công nghệ vào sản xuất, nâng
cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực.
Xét từ góc độ phát triển bền vững, vai trò và hiệu quả phát triển kinh tế trang
trại được đánh giá, nhìn nhận trên cả ba mặt đó là: hiệu quả về kinh tế, xã hội và

môi trường.
* Về mặt kinh tế
Kinh tế trang trại đã tạo ra bước chuyển biến về giá trị sản phẩm hàng hóa
và thu nhập của trang trại vượt trội hẳn so với kinh tế hộ, khắc phục dần tình trạng
sản xuất phân tán, manh mún tạo nên những vùng chuyên môn hóa, tập trung hàng
hóa và thâm canh cao. Mặt khác qua thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, trang trại
góp phần thúc đẩy phát triển công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến và dịch
vụ sản xuất ở nông thôn, góp phần tích cực thúc đẩy sự phát triển của nông nghiệp,
nông thôn.

13


* Về mặt xã hội:
- Kinh tế trang trại thu hút lao động, hạn chế bớt làn sóng di cư từ nông thôn ra
thành thị, làm giảm áp lực đối với xã hội. Phát triển kinh tế trang trại làm tăng hộ giàu
ở nông thôn, tạo thêm việc làm và tăng thu nhập cho người lao động và dân cư ở nông
thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, thúc đẩy phát triển kết cấu hạ tầng nông thôn.
- Ngoài ra, việc phát triển kinh tế trang trại còn góp phần đảm bảo an ninh
lương thực, thực phẩm. Mặc dù đóng góp của ngành nông nghiệp trong cơ cấu kinh
tế có giảm về tỷ trọng một cách tương đối nhưng giá trị tuyệt đối đóng góp lại
không giảm mà ngày càng tăng lên.
* Về mặt môi trường
- Kinh tế trang trại góp phần cải tạo môi trường sống và bảo vệ môi trường
sinh thái. Kinh tế trang trại góp phần sử dụng đất đai, nguồn nước hợp lý, tiết kiệm.
Sự áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến trong các trang trại giúp cho việc bảo vệ
đất đai khỏi bị ô nhiễm, thoái hóa, tiết kiệm nước và hạn chế ô nhiễm nguồn nước.
- Đối với trang trại chăn nuôi, người chăn nuôi vẫn phải đối mặt với tình
trạng chất thải của gia súc, gia cầm gây ô nhiễm môi trường nhưng hiện nay với kỹ
thuật hầm biogas, sử dụng chế phẩm sinh học trong chăn nuôi… đã cùng lúc giải

quyết vấn đề nguồn năng lượng, nhiên liệu dùng trong gia đình và lượng phân hữu
cơ phục vụ cho nhu cầu phân bón của trang trại. Đây là một kỹ thuật phù hợp với
mọi loại hình trang trại chăn nuôi.
Ba mặt trên của trang trại có mối quan hệ chặt chẽ và tác động qua lại với nhau.
Sự kết hợp hài hòa ba mặt này đảm bảo cho kinh tế trang trại phát triển bền vững.
1.2.4. Tiêu chí nhận dạng kinh tế trang trại ở Việt Nam
Theo quy định tại Điều 5 Thông tư số 27/2011/TT-BNNPTNT ngày
13/4/2011 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định về tiêu chí và thủ
tục cấp giấy chứng nhận kinh tế trang trại thì: Cá nhân, hộ gia đình sản xuất nông
nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng thủy sản đạt tiêu chuẩn kinh tế trang trại phải thỏa
mãn điều kiện sau.
 Đối với cơ sở trồng trọt, nuôi trồng thuỷ sản, sản xuất tổng hợp

14


- Có diện tích trên mức hạn điền, tối thiểu:
+ 3,1 ha đối với vùng Đông Nam Bộ và Đồng bằng Sông Cửu Long.
+ 2,1 ha đối với các tỉnh còn lại.
- Giá trị sản lượng hàng hóa đạt 700 triệu đồng/năm.
 Đối với cơ sở chăn nuôi
Giá trị sản lượng hàng hóa từ 1.000 triệu đồng/năm trở lên;
 Đối với cơ sở sản xuất lâm nghiệp
Diện tích tối thiểu 31 ha và giá trị sản lượng hàng hóa bình quân đạt 500
triệu đồng/năm trở lên.
1.3. Phát triển kinh tế trang trại chăn nuôi
1.3.1. Một số khái niệm
1.3.1.1. Khái niệm và đặc điểm kinh tế trang trại chăn nuôi
 Khái niệm kinh tế trang trại chăn nuôi
Kinh tế trang trại chăn nuôi là một hình thức tổ chức kinh tế - hình thức tổ

chức sản xuất kinh doanh trong nông nghiệp với nông sản hàng hoá là sản phẩm của
chăn nuôi đại gia súc, gia cầm… Đó là tổng thể các mối quan hệ kinh tế của các tổ
chức sản xuất hoạt động kinh doanh nông nghiệp, xét ở phạm vi chăn nuôi. Bao
gồm các hoạt động trước và sau sản xuất nông sản hàng hoá xung quanh các trục
trung tâm là hệ thống các trang trại chăn nuôi ở các vùng kinh tế khác nhau.
Kinh tế trang trại chăn nuôi cũng là sản phẩm của thời kỳ công nghiệp hoá,
quá trình hình thành và phát triển các trang trại gắn liền với quá trình công nghiệp
hoá từ thấp đến cao, tỷ trọng hàng hoá từ thấp đến cao cũng như trình độ sản xuất,
qui mô và năng lực sản xuất đáp ứng được nhu cầu sản phẩm hàng hoá như thịt,
trứng, sữa… trên thị trường, phù hợp với sự phát triển kinh tế thị trường hiện nay.
Kinh tế trang trại chăn nuôi là một bộ phận của hệ thống kinh tế trang trại nói
chung, là một bộ phận của nền sản xuất hàng hóa trong nông nghiệp. Khác với các
ngành sản xuất khác: Lâm nghiệp hay Thuỷ sản phụ thuộc nhiều vào điều kiện đất
đai, khí tượng và thời tiết, nhưng đối với chăn nuôi đó chỉ là những ảnh hưởng tác
động đến vật nuôi, nó phụ thuộc chính vào điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng của các

15


trang trại. Sản phẩm của chăn nuôi phục vụ trực tiếp nhu cầu tiêu dùng của đại đa số
nguời dân trong cả nước.
Vậy có thể đúc kết lại khái niệm kinh tế trang trại chăn nuôi: Là một hình
thức tổ chức kinh tế, hình hình tổ chức sản xuất kinh doanh cơ sở trong nông
nghiệp với mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hóa như: thịt, trứng, sữa … với quy
mô đất đai, các yếu tố sản xuất đủ lớn, có trình độ kỹ thuật cao, có tổ chức và quản
lý tiến bộ, có hạch toán kinh tế như các doanh nghiệp.
 Đặc điểm kinh tế trang trại chăn nuôi
- Kinh tế trang trại chăn nuôi có đặc điểm là sản xuất sản phẩm hàng hóa mà
sản phẩm của nó là các loại thịt, trứng, sữa…đáp ứng nhu cầu của thị trường, như
vậy để đáp ứng được nhu của thị trường thì quy mô trang trại chăn nuôi phải ở mức

độ tương đối lớn, khác biệt với hộ gia đình.
- Các sản phẩm của kinh tế trang trại chăn nuôi như thịt, trứng, sữa … trong
điều kiện kinh tế thị trường đều phải xuất phát từ nhu cầu thị trường. Chính vì vậy,
tất cả các yếu tố đầu vào như vốn, lao động, giống, khoa học kỹ thuật, cũng như các
yếu tố đầu ra như sản phẩm thịt, trứng, sữa…đều là sản phẩm hàng hóa.
- Đặc trưng sản xuất hàng hóa ngành chăn nuôi chi phối là phải đòi hỏi tạo ra
ưu thế cạnh tranh trong sản xuất và kinh doanh, để thực hiện yêu cầu tái sản xuất
mở rộng, hoạt động kinh tế trang trại chăn nuôi theo xu thế tích tụ, tập trung sản
xuất kinh tế ngày càng cao, tạo ra tỷ suất hàng hóa cao, khối lượng hàng hóa ngày
càng nhiều, chất lượng tốt.
- Kinh tế trang trại chăn nuôi cũng có nhiều loại hình khác nhau trong đó trang
trại gia đình vẫn là phổ biến, có đặc trưng rất linh hoạt trong từng hoạt động, vì có thể
dung nạp các trình độ sản xuất khác nhau về xã hội hóa, chuyên môn hóa. Dung nạp
các quy mô sản xuất các trang trại chăn nuôi khác nhau như các trang trại chăn nuôi
nhỏ, vừa và lớn, công nghệ sản xuất khác nhau từ thô sơ đến hiện đại, riêng biệt, đan
xen. Do vậy kinh tế trang trại chăn nuôi có khả năng thích ứng với các nước đang phát
triển và các nước công nghiệp phát triển.

16