baocaothuctap

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT
************
KHOA QUẢN TRỊ DU LỊCH

TRẦN THẢO NHI

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG
KHAI THÁC DU LỊCH TẠI
KHU DU LỊCH THÁP BÀ
PONAGAR

TIỂU LUẬN CHUYÊN ĐỀ VÀ
THỰC TẬP DÃ NGOẠI 1

Đà Lạt, 12/2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT
************
KHOA QUẢN TRỊ DU LỊCH

ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG
KHAI THÁC DU LỊCH TẠI
KHU DU LỊCH THÁP BÀ
PONAGAR

TIỂU LUẬN CHUYÊN ĐỀ VÀ
THỰC TẬP DÃ NGOẠI 1

GVHD: Th.S Mai Ngọc Thịnh
SVTH: Trần Thảo Nhi
MSSV: 1312055

Đà Lạt, 12/2014


1

MỤC LỤC

Trang

Lời mở đầu

2

CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU VỀ THÁP BÀ PONAGAR

3

1.1.

Lịch sử xây dựng tháp

1.2.

Truyền thuyết về nữ vương Po Nagar

1.3.

Đặc điểm kiến trúc của tháp

1.4.

Giá trị lịch sử - văn hoá

CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG KHAI THÁC DU LỊCH TẠI THÁP BÀ

8

CHƯƠNG III. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KHAI THÁC DU LỊCH

10

3.1.

Ưu điểm

3.2.

Hạn chế

3.3.

Thay lời kết

TÀI LIỆU THAM KHẢO

12

2

Lời mở đầu
Chuyến thực tập Nha Trang – Ninh Thuận dài 4 ngày 3 đêm của lớp DLK37 –
Khoa Du Lịch – Trường Đại học Đà Lạt vừa qua đã kết thúc tốt đẹp.
Trong đợt thực tập đầu tiên khi bước vào Đại học chuyên ngành Du lịch này,
chúng tôi khơng khỏi háo hức cũng như bỡ ngỡ, vì vậy phần nào cũng cịn nhiều thiếu
sót và khó có thể hồn thành tốt nếu khơng có sự hướng dẫn tận tình của thầy chủ
nhiệm lớp.
Chúng tơi được nhắc nhở: chuyến đi này không phải là một chuyến du lịch đơn
thuần, chỉ vui chơi thư giãn mà hơn hết là phải học hỏi cách thức hoạt động du lịch để
hỗ trợ hiệu quả cho ngành học. Qua việc tham quan, khám phá nhiều địa điểm du lịch
hấp dẫn tại Nha Trang và Ninh Thuận, tôi cũng thu được thêm nhiều kiến thức và đặc
biệt ấn tượng với Tháp Bà Po Nagar, về cả kiến trúc lẫn giá trị văn hoá – lịch sử. Có
thể nói đây là nơi lưu giữ những nét văn hố Chăm-pa đặc sắc và đưa chúng tơi trở về
một thời kì phát triển phồn thịnh của nhà nước Chăm-pa. Đáng nói hơn hết, cơng trình
kiến trúc Tháp Bà Po Nagar càng chứng tỏ hơn nữa bàn tay khéo léo và kĩ thuật điêu
khắc đáng ngưỡng mộ của người Chăm xưa, là nét văn hoá cần được bảo tồn và quảng
bá rộng khắp đến mọi người, để người Chăm ngày càng phát huy truyền thống quý báu
của cha ơng, góp phần làm phong phú văn hố Việt Nam và nhân loại.
Bài tiểu luận gồm có 3 chương chính. Nội dung chương I chủ yếu giới thiệu về
Tháp Bà Po Nagar với lịch sử xậy dựng tháp, mục đích xây tháp cùng nét kiến trúc độc
đáo của tháp… được thu thập chủ yếu từ thuyết minh của người hướng dẫn viên tại
tháp, sách báo và internet.
Chương II tập trung vào thực trạng kiến trúc tháp, hiện trạng khai thác du lịch ở
đây thông qua việc đến tham quan, tự trải nghiệm và đánh giá.
Nội dung chương III là phần đánh giá về ưu, nhược điểm của hoạt động du lịch
nơi đây cùng với kết luận rút ra sau khi tham quan điểm du lịch này.

Vì kinh nghiệm cịn non kém nên rất có thể sẽ có nhiều sai sót cũng như đánh
giá, nhận định cịn mang tính chủ quan trong bài tiểu luận này. Rất mong nhận được sự
góp ý, phản hồi của thầy cô để bài tiểu luận này hoàn thiện và đạt yêu cầu hơn trong
những lần tới.


3
CHƯƠNG I. GIỚI THIỆU VỀ THÁP BÀ PONAGAR
1.1. Lịch sử xây dựng tháp
Ngôi tháp bằng gỗ trước kia thờ nữ vương Jagadharma (công chúa Tchou Koti hay
Thiên Y Thánh Mẫu) (cai trị Lâm Ấp từ năm 646 đến năm 653) được Prithi
Indravarman cho xây dựng lại bằng vật liệu cứng tại Aya Tră (Nha Trang), trên một
ngọn đồi cao cạnh cửa sơng Cái (Xóm Bóng), để thờ tượng nữ thần Bhagavati (bằng
vàng).
Năm 774, quân Nam Đảo (Java, Indonesia) vào cướp phá. Đền Po Nagar, bị quân
Nam Đảo phá hủy, sau đó được Satyavarman cho dựng lại bằng gạch, năm 784 thì
hồn thành và tồn tại cho tới ngày nay, nhưng cũng đã bị hủy hoại một phần đáng kể.
Sau này quốc vương Harivarman I và con trai ông là Vikrantavarman III sau này có
thể đã lần lượt xây dựng thêm 5 tháp nữa.
Những cấu trúc xây dựng cịn sót lại có niên đại sớm nhất, theo Trần Kỳ Phương
là Mandapa?? - Nó đã được xây dựng vào thời gian nào đó trước khi có câu khắc trên
bia vào năm 817, có nói tới nó. Trần Kỳ Phương cho rằng tháp nhỏ ở phía tây bắc có
niên đại khoảng thế kỷ 10, và ngơi tháp chính có niên đại khoảng thế kỷ 11.
Những bia ký cịn sót lại ở Po Nagar cho người ta thấy được dấu vết của một quốc
gia hùng mạnh đã từng tồn tại trong quá khứ.
1.2.

Truyền thuyết về nữ vương Po Nagar

Theo truyền thuyết của người Chăm, nữ vương Po Nagar - còn gọi là Yan Pu

Nagara, YangPoh Inư Nagar hay Bà Đen (người Việt Nam gọi là Thiên Y Thánh Mẫu
Ana) - là vị nữ thần được tạo nên bởi áng mây trời và bọt biển, người tạo dựng ra trái
đất, sản sinh gỗ quí, cây cối và lúa gạo. Bà có 97 chồng, trong đó chỉ một mình Po
Yan Amo là người có uy quyền và được tơn trọng hơn cả. Bà có 38 người con gái, tất
cả đều hóa thân thành nữ thần, trong đó có ba người được người Chăm chọn làm thần
bảo vệ đất đai và còn thờ phụng cho tới ngày nay: Po Nagar Dara, nữ thần Kauthara
(Khánh Hòa); Po Rarai Anaih, nữ thần Panduranga (Ninh Thuận) và Po Bia Tikuk, nữ
thần Manthit (Phan Thiết).
Po Yang Ino Nagar, theo tiếng Chiêm Thành nghĩa là “Bà mẹ xứ sở”. Khu thánh
địa thờ bà được xây dựng từ rất sớm, tượng thần bọc vàng, ngọc. Năm 781, cướp biển


4
tràn vào cướp sạch. Năm 918, vua Indravarma III đúc tượng nữ thần bằng váng. Quân
Khmer đi đường biển vào cướp mất. Bức tượng đá còn lại bây giờ do vua Jaya
Indravarma cho tạc lại năm 965.
Người Việt đến, trong gia tài tín ngưỡng vốn đã có nhiều “Mẫu”, nên dễ dàng
nhận thêm bà nữ thần này. Tên đầy đủ rong các sắc phong vua ban là: “Thiên Y A Na
Diễn Ngọc Phi Hồng Nhơn Phổ Tế Linh Ứng Thượng Đẳng Thần”. Phía sau tháp vẫn
cịn tấm bia lớn dựng năm 1858, do thượng thư Phan Thanh Giản soạn, kể lại sự tích
nữ thần.
1.3.

Đặc điểm kiến trúc của tháp

Hồi đầu thế kỉ này còn đếm được mười kiến trúc, dến nay đáng tiếc chỉ cịn có
năm, gồm một nhà dài (mandapa) và bốn ngôi tháp.
Lối đi lên tháp hiện nay khơng phải là con đường ‘chính thức’ mà các giáo sĩ Bà
La Môn ngày xưa vẫn đi. Ngày xưa người ta vào bằng lối qua ‘nhà dài’, đi lên những
bậc cấp rất dốc (nay đã phục chế lại) để vào tháp. Bậc cấp dốc vậy là có dụng ý: tháp

là nơi thần linh ngự trị, đi bậc cấp dốc nguy hiểm như vậy con người khi đi lên phải
cúi mặt nhìn xuống chân, khi đi xuống khơng thể xoay bàn toạ về hướng các thần, khỏi
phạm tội bất kính.
Tổng thể kiến trúc của Po Nagar gồm 3 tầng, đi từ dưới lên trên. Ở tầng thấp,
ngang mặt đất bằng là ngơi tháp cổng mà nay khơng cịn nữa. Từ đấy có những bậc
thang bằng đá dẫn lên tầng giữa.

Ở tầng giữa gọi là Mandapa ( tức là nhà khách, nhà tĩnh tâm) dành cho khách
hành hương nghỉ ngơi, chuẩn bị lễ vật và sửa soạn trang phục trước khi làm lễ chính
thức ở trên. Mandapa dài 20m, rộng 15m, gồm 4 hàng cột hình bát giác (bao gồm 10
cột lớn và 12 cột nhỏ). Trên thân các cột lớn có các lỗ mộng, khoét sâu vào thân cột ,
đối xứng ngang bằng với đỉnh của các cột nhỏ.
Tầng trên cùng là nơi các ngọn tháp toạ lạc. Những ngôi tháp được xây dựng theo
kiểu Chăm, gạch xây rất khít mạch, khơng nhìn thấy chất kết dính.
Tháp Chính (Dinh Bà): Tháp lớn nhất, cao 23m, niên đại khoảng thế kỉ 11. Kiến
trúc kiểu tháp Chăm cổ điển, cửa quay về hướng đông, với các tầng mái giống nhau,


5
thu nhỏ dần. Tháp có 4 tầng, mỗi tầng đều có cửa, tượng thần và hình thú bằng đá, ở 4
góc có 4 tháp nhỏ. Bên trong tháp khói hương nghi ngút, chính giữa là tượng nữ thần
Po Nagar (cao 2,6 m) tạc bằng đá hoa cương màu đen (trước đó là gỗ trầm hương, và
xa hơn nữa là bằng vàng) ngồi trên bệ đá uy nghiêm hình đài sen, lưng tựa phiến đá
lớn hình lá bồ đề. Đây là một kiệt tác về điêu khắc Chămpa, là sự kết hợp hài hòa giữa
kỹ thuật tượng tròn và chạm nổi. Tượng Bà Po Nagar với mười cánh tay. Hai bàn tay
dưới đặt trên hai đầu gối, các bàn tay khác thì cầm những vât dụng như đoản kiếm,
mũi tên, chùy và cây lao ở bên phải và chuông, đĩa, cung và tù và ở bên trái. Bệ tượng
là một cái Yoni, có đường rãnh để thốt nước khi tắm tượng. Hai pho tượng đặt hai
bên là tượng cơ Trí và cậu Quý – hai người con của bà.
Trên đỉnh tháp có tượng thần Shiva cỡi ngưu thần Nandin, và các tượng linh vật

như chim thiên nga, dê, voi v.v. Mặt ngồi tường tháp lại được trang trí bởi những
hình điêu khắc vào đá như những vũ công, người chèo thuyền, xay gạo hay đi săn với
cung tên. Cửa chính ở phía đơng dẫn vào một tiền sảnh, ở hai bên cửa có hai trụ đá
được khắc truyền ký, đỡ một phiến đá hình thuẫn có khắc hình nữ thần Durga đang
múa vũ điệu Tandava giữa hai nhạc công, người thổi sáo, người thổi kèn saranai.
Tháp Giữa (Dinh Ơng): có niên đại sớm hơn, khoảng thế kỉ 10, và cũng bị hư hại
nhiều hơn, giữa tháp thờ một Linga. Linga: Nó là dương vật, là hình ảnh của thần
Shiva – Thần Huỷ Diệt. Sự huỷ diệt, cái chết, lại mở đường cho sự sáng tạo, sự phục
sinh. Thần Shiva là vị thần rất được tơn kính trong tín ngưỡng Chăm.
Tháp Đơng Nam (Dinh Cố): Nhỏ và hư hại nặng, mái nằm ngang kiểu hình n
ngựa
Tháp Tây Bắc (Dinh Cơ, Cậu): Khuất, nhỏ nhưng đáng chú ý vì cịn khá ngun
vẹn. Ở tầng dưới có hình chạm trên gạch, cịn nhìn rõ hình sư tử ở mặt Bắc và bức phù
điêu người đàn bà ngồi trên mình voi ở mặt Tây.


6

Từ trái qua phải: Dinh Cô, Cậu; Dinh Bà; Dinh Ông; Dinh Cố
1.4.

Giá trị lịch sử - văn hoá

Theo truyền thuyết người Chăm, ngày xưa tại núi LangLiri (núi Đại An, Diên
Khánh, Khánh Hồ ngày nay) có hai vợ chồng tiều phu đến cất nhà và làm rẫy trồng
dưa nơi triền núi. Suốt một thời gian dài, hễ trái dưa nào chín tới đều bị mất. Ơng lão
rình và một hôm bắt gặp một cô bé khoảng 9-10 tuổi hái dưa rồi chơi đùa dưới trăng.
Thấy cô bé dễ thương, ông bèn đem về nuôi và thương yêu như con ruột.
Hơm đó, trời mưa to gió lớn, cảnh vật tiêu điều buồn bã, cơ bé lấy đá chất thành ba
hịn dã sơn và hái hoa lá cắm vào rồi đứng ngắm làm vui. Cho rằng hành vi của con

không hợp với khuê tắc, ông tiều lớn tiếng rầy la. Không ngờ cô bé là tiên giáng trần
buồn nhớ cảnh bồng lai. Đang buồn lại chợt nhìn thấy một khúc kỳ nam (trầm hương)
theo nước trôi đến, thiếu nữ bèn hiến thân vào khúc kỳ nam cho sóng đưa đẩy. Khúc
kỳ nam trôi ra biển rồi tấp vào nơi gần cung đình, hương toả ngào ngạt. Người dân
trong vùng lấy làm lạ kéo đến xem. Thấy gỗ tốt, họ bèn xúm vào khiêng, nhưng người
đông bao nhiêu cũng không khiêng nổi. Thái tử Bắc Hải nghe tin đồn bèn tìm đến xem
hư thực và giơ tay nhấc thử. Thật kỳ lạ khi khúc gỗ bỗng nhẹ như tờ giấy, chàng liền
đem về cung và nâng niu như báu vật.


7
Một đêm, dưới ánh trăng mờ, thái tử thấy có bóng người thấp thống nơi để khúc
kỳ nam, nhưng lại gần xem thì tứ bề vắng vẻ, chỉ phảng phất mùi hương từ khúc kỳ
nam bay ra. Những đêm sau đó, thái tử vẫn tiếp tục theo dõi...
Rồi một đêm, chàng thấy từ trong khúc kỳ nam bước ra một giai nhan tuyệt sắc.
Chàng vụt chạy đến, ơm chồng lấy giai nhân. Không biến kịp vào khúc Kỳ Nam, giai
nhân đành theo thái tử về cung và cho biết tên là Thiên Y Ana. Thái tử thấy nàng Ana
xinh đẹp khác thường bèn tâu phụ hoàng xin cưới làm vợ. Hai vợ chồng sống rất hạnh
phúc, sinh được hai con - một trai một gái, dung mạo khôi ngô tuấn tú. Một hôm, nỗi
nhớ quê hương thúc giục, Thiên Y bế hai con nhập vào kỳ nam trở về làng cũ. Núi Đại
An cịn đó, nhưng vợ chồng ơng tiều phu đã về cõi âm. Thiên Y xây đắp mồ mả cho
cha mẹ nuôi và sửa sang nhà của để phụng tự. Thấy nhân dân địa phương còn lạc hậu,
bà dạy cày cấy, kéo vải, dệt sợi và đặt ra các lễ nghi...
Từ đó, ruộng nương ln tươi tốt, đời sống nhân dân mỗi ngày một thêm phong
lưu. Đến một ngày, có con chim hạc từ trên mây bay xuống, Thiên Y cùng hai con
cưỡi hạc bay về trời... Nhân dân nhớ ơn bà đã xây tháp tạc tượng thờ phụng, và mỗi
năm vào ngày 23/3 Âm lịch đều làm lễ dâng hoa.
Khu di tích Tháp Bà được Bộ Văn hóa xếp hạng là di tích lịch sử cấp quốc gia
năm 1979. Với lối kiến trúc độc đáo và đặc sắc, quần thể đền tháp Po Nagar là nơi
hành hương của các tín đồ đến tiến hành các nghi lễ tôn giáo, hàng năm thu hút rất

nhiều khách du lịch đến tham quan.
Lễ hội Tháp Bà thường diễn ra từ ngày 21 đến ngày 23 tháng 3 âm lịch hàng năm
với nhiều hoạt động hoạt động phong phú, đa dạng nhằm giới thiệu, tơn vinh những
nét đẹp của văn hố Chăm và được xếp hạng là một trong 16 lễ hội quốc gia năm
2001.

*

*
*


8
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG KHAI THÁC DU LỊCH TẠI THÁP BÀ
Tháp Bà Ponagar Nha Trang được coi là danh thắng bậc nhất của Nha Trang –
Khánh Hoà. Tháp Bà Ponagar là một quần thể đền thờ tiêu biểu của nghệ thuật kiến
trúc và điêu khắc dân tộc Chăm. Tháp toạ lạc trên đồi Cù Lao, nơi cửa sông Cái, bên
quốc lộ 1A, thuộc phường Vĩnh Phước, cách trung tâm thành phố 2km về phía bắc. Do
nằm ngay trong trung tâm thành phố biển Nha Trang xinh đẹp nên hầu hết du khách
đều tham quan và chiêm ngưỡng cơng trình kiến trúc độc đáo này…
Tên gọi "Tháp Po Nagar" được dùng để chỉ chung cả cơng trình kiến trúc này,
nhưng thực ra nó là tên của ngọn tháp lớn nhất, Tháp Chính. Quần thể tháp được xây
dựng từ giữa thế kỷ thứ VIII đến thế kỷ thứ XIII dưới triều đại Panduranga- Vương
quốc Chăm-pa cổ. Nhìn từ ngồi vào, du khách khơng thể khơng chú ý đến dịng chữ
THÁP BÀ PONAGAR khá lớn và có màu vàng đồng bắt mắt trước khu tháp. Giá vé
vào cổng hiện tại là 22.000đ/ người và thêm 50.000đ/ hướng dẫn viên nếu khách có
nhu cầu. Khn viên bên trong tháp rất thống đãng với nhiều lồi cây đặc trưng được
chăm sóc kĩ lưỡng, có cây lên đến hàng chục, hàng trăm năm tuổi.
Trong khuôn viên khoảng 50.000 m2, quần thể di tích được chia làm 3 lớp:
• Lớp dưới cùng: tháp cổng chính, cổng phụ, tường rào bảo vệ.

• Lớp giữa: đối diện với tháp chính là khu kiến trúc Tiền đình Mandapa,
gồm 22 trụ hình bát giác, là khu vực chuẩn bị hành lễ của cộng đồng
người Chăm trước khi vào các tháp cầu cúng.

Các viên gạch đen, sần sùi là vết tích cịn lại của kiến trúc Chăm,
những phần màu sáng, mới và phẳng là phần được tu bổ lại.


9
• Lớp trên cùng: gồm 4 tháp (Tháp Chính, Tháp Giữa, Tháp Đông Nam,
Tháp Tây Bắc) trên đỉnh đồi với những kích cỡ, hình dáng khác nhau,
vươn cao lên nền trời mang giá trị kiến trúc độc đáo với nhiều tác phẩm
điêu khắc, hoa văn trang trí trên đá, tường gạch, trên gỗ…rất đặc sắc, tinh
tế, thể hiện một nền văn minh rực rỡ và văn hóa trường tồn của dân tộc
Chămpa cổ. Tháp Chính thờ nữ thần Ponagar, nguyên thuỷ là thờ thần
Parvati, vợ của Shiva, cũng là tháp lớn nhất, tập trung đông người hành lễ
vào dịp lễ hội của người Chăm. Tháp Giữa thờ Cri Cambhu- một hóa thân
của thần Shiva, trong tháp có tượng thờ Nam thần. Tháp Đông Nam thờ
thần Skanda là con trai của thần Shiva (biểu tượng của chiến tranh). Tháp
Tây Bắc thờ Ganesha, con của thần Shiva (biểu tượng của trí tuệ, may
mắn). Vật liệu xây dựng ở đây chỉ có gạch và đá trang trí bậc thềm, tượng
voi, sư tử, dê, ngỗng (là những con vật thiêng các vị thần cưỡi), ngồi ra
cịn có các tượng vũ cơng, nhạc cơng, nữ thần, tu sỹ…Dù đã có nhiều
cơng trình khoa học nghiên cứu chất kết dính của các viên gạch trong q
trình xây dựng tháp nhưng kết quả đến nay vẫn là một ẩn số.
Trong lòng tháp, mỗi bề mặt của viên gạch đều được “sơn” một màu đen tuyền.
Theo như lý giải của hướng dẫn viên thì đó là dấu ấn của việc thắp hương trong bàn
thờ đức thánh Bà. Lớp “sơn” là một minh chứng cho dấu tích thời gian và sự tơn kính
của người dân với các vị thần linh được thờ nơi đây.
Ngồi các kiến trúc sẵn có, xung quanh các tháp cịn có các sạp hàng lưu niệm,

đồ ăn uống để phục vụ nhu cầu của khách. Đặc biệt, du khách nào có nhu cầu tìm hiểu
thêm về tháp thì khơng thể bỏ qua Phịng Trưng Bày nằm phía sau tháp chính. Phịng
này khá rộng rãi, sáng sủa, trưng bày các hiện vật quý và độc đáo. Xung quanh, trên 3
mặt tường trưng bày tranh ảnh về các tượng thần, lễ hội của người Chăm được tổ chức
tại tháp. Thêm vào đó là các tư liệu nghiên cứu về kĩ thuật xây dựng tháp Chăm với
hình ảnh và tư liệu dễ hiểu. Ngồi ra, trong phịng cịn trưng bày các pho tượng đá với
các tượng thần Ganesha, khỉ thần Hanuman, tượng cầu nguyện, nữ thần Durga, thần
Shiva, Linga – Yoni, ... làm bằng đá hoa cương tinh xảo. Trong phòng còn trưng bày y
phục của nữ thần Po Nagar màu vàng, đính kim sa thêu hình rồng lấp lánh cùng chiếc
mũ miện tuyệt đẹp cùng trang phục của người Chăm.


10
CHƯƠNG III: ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KHAI THÁC DU LỊCH
3.1. Ưu điểm
Với giá vé phải chăng, tháp bà Po Nagar là điểm đến mà mọi du khách có thể
tham quan, chụp ảnh và học hỏi.
Tình hình khai thác du lịch nơi đây tương đối tốt với việc xây dựng một khuôn
viên xanh - sạch - đẹp, lịch sự và trang nghiêm. Đến đây, ngoài kiến trúc tháp Chăm
độc đáo, du khách còn tận hưởng cảm giác thoải mái khi đi giữa cầu thang với hai
hàng cây xanh rợp mát hàng ghế đá nghỉ chân.
Mặc dù tháp được đưa vào khai thác du lịch nhưng khơng vì thế mà mất đi các
giá trị văn hố mang tính lịch sử và tâm linh. Trong tháp có chuẩn bị những chiếc áo
lam (áo tràng) cho du khách nào muốn vào thắp hương nhưng trang phục chưa được
kín đáo, bảo vệ sự tơn thờ uy nghiêm đến các vị thần.
Ngoài ra, xung quanh khu tháp cịn có các quầy lưu niệm, sạp trưng bày gốm Bầu
Trúc, quán ăn nhỏ phục vụ nhu cầu của khách.
Tháp cịn có phịng trưng bày phục vụ tốt cho nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu sâu
rộng hơn về kiến trúc Chăm.
Nếu du khách có thuê thêm hướng dẫn viên tại đây, có thể cảm nhận được thái độ

phục vụ tương tối tốt. Hướng dẫn viên chủ yếu là nữ trong trang phục áo dài truyền
thống và chiếc nón lá đằm thắm, chất giọng địa phương dễ nghe, thuyết minh chi tiết
và khá đầy đủ về tháp qua bộ đàm và loa nhỏ đeo trên người.
3.2. Hạn chế
Các sạp ăn uống giá còn khá đắt so với thực tế.
Cần thêm một số bảng thuyết minh chi tiết trong trường hợp du khách không
thuê hướng dẫn viên.
Một câu hỏi cá nhân tôi khá thắc mắc là nếu là dân địa phương có lịng thành
kính đến cúng thường xun thì có phải mua vé khơng? Nếu có thì thật bất tiện vì
những điểm tham quan tôn giáo khác như chùa Long Sơn, nhà thờ Đá khơng có hình
thức bán vé này.


11
3.3. Thay lời kết
Khó có thể tìm ở nơi nào trên dải đất hình chữ S một quần thể di tích tháp Chăm
cịn khá ngun vẹn như tháp bà Po Nagar. Nơi đây níu chân du khách với những vũ
điệu Chăm-pa đẹp mắt, truyền thuyết về nàng Thiên Y Ana xinh đẹp đã từ bỏ thượng
giới xuống trần gian dạy dân cày cấy, kéo vải dệt sợi, thoát khỏi cuộc sống đói nghèo
cùng với nét kiến trúc Chăm độc đáo và khơng kém phần bí ẩn... nằm giữa thành phố
xinh đẹp “biển xanh, cát trắng, nắng vàng” Nha Trang.
Tháp bà Po Nagar không chỉ được dân địa phương chọn làm nơi gửi gắm những
ước vọng cầu an cho sức khoẻ, sự bình an, cầu con cái mà nơi đây cịn là điểm đến cho
nhiều nhà khoa học. Câu hỏi: “Với nguyên liệu xây dựng chủ yếu là gạch nung, nghệ
nhân Chăm đã dùng chất kết dính gì để gắn kết một quần thể đồ sộ vậy?”, dù đã có
nhiều nhà khoa học, nhà khảo cổ đã cất công nghiên cứu nhưng đó vẫn là một bí ẩn
chưa lời giải đáp


12

Tài liệu tham khảo
• Bách khoa mở Wikipedia
• Các trang web du lịch Nha Trang