Bài 15.Tiêu hóa

B Chuyển hóa vật chất và năng lợng ở thực
vật
Bài 15. Tiêu hóa
I.Mục tiêu bài học
-Học sinh phân biệt đợc biến đổi trung gian( tiêu hóa) với chuyển hóa vật chất và năng lợng
ở tế bào.
-Phân biệt tiêu hóa nội bào với tiêu hóa ngoại bào và nêu đợc sự phức tạp hóa trong cấu tạo
của cơ quan tiêu hóa trong quá trình tiến hóa của các nhóm động vật.
-Trình bày đợc đặc điểm cấu tạo của cơ quan tiêu hóa thích nghi với chế độ ăn của động vật
ăn thịt và ăn tạp.
-Trình bày đợc cơ chế và quá trình hấp thụ các chất dinh dỡng và con đờng vận chuyển các
chất hấp thụ.
-Rèn luyện kỹ năng quan sát tranh, phim để phân tích, tổng hợp kiến thức đồng thời vận
dụng lý thuyết vào thực tiễn.
II.Đồ dùng dạy học
Tranh vẽ hình 15.1 và 15.2
Máy chiếu
III.Tiến trình tổ chức giờ học
1.ổn định lớp
2.Nội dung bài học mới
Đvđ:Nguồn năng lợng cung cấp cho mọi hoạt động sống của sinh vật trên trái đất là gì?
Nguồn năng lợng cung cấp cho động vật đợc lấy từ nguồn nguyên liệu nào?
Vậy quá trình chuyển hóa vật chất và năng lợng ở động vật diễn ra nh thế nào? Đó chính là
nội dung chính của các bài học sắp tới.
I.Khái niệm
Hớng dẫn của giáo viên Nội dung
Kể tên một số chất hữu cơ là nguyên liệu
cung cấp nguồn dinh dỡng cho cơ thể động
vật?
HS:Một số chất cung cấp dinh dỡng cho cơ
thể nh: Tinh bột, lipit, Prôtêin, Xenlulô...

Các chất này động vật sử dụng nh thế nào để
cung cấp cho cơ thể chất dinh dỡng?
Vậy thế nào là quá trình tiêu hóa?
Các chất đợc cơ thể hấp thụ sẽ có vai trò gì
đối với cơ thể?
Tinh bột, lipit, Prôtêin, Xenlulô...

Đờng glucô, axit béo, axit amin... sau đó các
chất này đợc hấp thụ vào cơ thể.
*Tiêu hóa là quá trình phân giải các hợp chất
hữu cơ phức tạp thành các chất hữu cơ đơn
giản,mà cơ thể dễ hấp thụ.


Phân giải
II.Tiêu hóa ở các nhóm động vật
Hớng dẫn của giáo viên Nội dung
Quan sát tiêu hóa ở trùng đế giày rồi mô tả
quá trình đó.
Hãy quan sát tiêu hóa ở thủy tức và mô tả
hình thức tiêu hóa ở loại động vật này.
Quan sát hình vẽ và cho biết: ống tiêu hóa
đợc cấu tạo bởi những bộ phận cơ bản nào?
1.ở động vật cha có cơ quan tiêu hóa
-Ví dụ: Trùng biến hình, trùng roi... chủ
yếu là tiêu hóa nội bào.
Thức ăn đợc tiếp nhận bằng hình thức thực
bào và nhờ các enzim thủy phân chứa trong
Lizoxom tiêu hóa cung cấp chất dinh dỡng
cho cơ thể.

2.ở động vật có túi tiêu hóa
-Vd: Ruột khoang
-Chủ yếu là tiêu hóa ngoại bào nhờ các tế
bào tuyến, tiết dịch tiêu hóa có chứa các
enzim.
-Trong khoang tiêu hóa(túi tiêu hóa) thức ăn
đợc biến đổi thành các chất dinh dỡng đợc
hấp thụ qua màng tế bào cung cấp cho cơ
thể.
3.ở động vật đã hình thành ống tiêu hóa
và các tuyến tiêu hóa.
-ở động vật có xơng sống và nhiều loại
động vật không xơng sống có ống tiêu hóa.
-Bắt đầu từ giun, cơ quan tiêu hóa đã phân
hóa, gồm ống tiêu hóa và tuyến tiêu hóa.
-Quá trình tiêu hóa trong ống tiêu hóa với sự
tham gia của các enzim, chủ yếu là tiêu hóa
ngoại bào.
-Tùy thuộc vào loại thức ăn mà cấu tạo ống
tiêu hóa khác nhau ở các nhóm động vật.
III.Tiêu hóa ở động vật ăn thịt và ăn tạp
Quan sát đoạn phim sau và nêu khái quát các
hoạt động tiêu hóa ở ngời?
Quan sát đoạn phim sau và nêu rõ đặc điểm
của bộ hàm ở động vật ăn thịt?
Tiêu hóa ở khoang miệng có đặc điểm gì?
Quan sát tranh và nêu cấu tạo của dạ dày phù
1.ở khoang miệng
-Động vật ăn thịt:Răng phân hóa thành răng
nanh nhọn sắc, răng hàm có nhiều mấu chắc

khỏe, răng trớc hàm có nhiều mấu sắcthích
nghi với việc tấn công , bắt giữ con mồi và
cắt,xé, nhai nhỏ các phần cứng.
-Động vật ăn thịt:răng nanh, răng trớc hàm
không sắc bằng động vật ăn thịt.
*ở khoang miệng có cả biến đổi cơ học và
biến đổi hóa học thức ăn.
hợp với chức năng của nó?
Đặc điểm của quá trình tiêu hóa ở dạ dày và
ở ruột khác nhau nh thế nào?
Sự hấp thụ các chất dinh dỡng diễn ra chủ
yếu ở phần nào của ống tiêu hóa?
Quan sát hình 15.2 :Nêu đặc điểm cấu tạo
của ruột phù hợp với chức năng mà nó đảm
nhận?


Xem đoan phim sau và nói rõ con đờng hấp
thụ các chất dinh dỡng?


Sự hấp thụ các chất tuân theo quy luật nào?
2.ở dạ dày và ruột
-Dạ dày:
+Thành dạ dày có những lớp cơ dầy co bóp
thức ăn thành những phần tử nhỏ( tiêu hóa cơ
học).
+Có tuyến vị nằm trong lớp niêm mạc tiêu
hóa hóa học thức ăn.
Vd: Thức ăn là prôtêin đợc tiêu hóa hóa học

bởi tác dụng của HCI và pepsin có trong dịch
vị.
-Ruột: Tiêu hóa hóa học là chủ yếu: có đủ
các loại enzim do tuyến tụy, dịch ruột, dịc
mật tiết ra đổ vào ruột non làm đổi tất cả các
loại thức ăn(P,L,G...) thành các chất dinh d-
ỡng có thể hấp thụ đợc vào máu, bạch
huyết(axit amin, axit béo...)
3.Sự hấp thụ các chất dinh dỡng
Tiêu hóa ở ruột là giai đoạn quan trọng
nhấtnơi hấp thụ chủ yếu các chất dinh d-
ỡng.
a.Bề mặt hấp thụ của ruột
Bề mặt hấp thụ của ruột tăng lên rất nhiều
nhờ nếp gấp của niêm mạc ruột, có lông ruột,
có các vi nhung maotạo điều kiện hấp thụ
hết các chất dinh dỡng.
b.Con đờng hấp thụ
-Con đờng bạch huyết
-Con đờng máu
c.Cơ chế hấp thụ
Tuân theo quy luật vận chuyển các chất qua
màng:
-Khuếch tán theo chiều gradien nồng độ.
-Vận chuyển tích cực và ngợc chiều gradien
nồng độ, có tiêu tốn ATP.
3.Củng cố
Phân biệt sự khác nhau giữa tiêu hóa nội bào và tiêu hóa ngoại bào? hình thức tiêu hóa nào
tiến hóa hơn.
Phân biệt chuyển hóa trung gian (tiêu hóa) với chuyển hóa vật chất và năng lợng trong tế bào.

Một số câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 1:Nơi diễn ra quá trình tiêu hóa trong cơ thể động vật là:
a.không bào tiêu hóa
b.túi tiêu hóa
c.ống tiêu hóa
d.cả a,b và c
đáp án d
Câu 2:Nhóm động vật tiêu hóa ngoại bào là:
a.chim bồ câu, thằn lằn, voi.
b.trùng đế dày, trùng roi, trùng sốt rét.
c.giun đất, châu chấu, cá chép.
d.cả a và c đúng
đáp án d
Câu3.Nhận xét đúng về tiến hóa của quá trình tiêu hóa ở động vật là:
a.Tiến hóa theo chiều hoàn thiện từ cơ quan tiêu hóa đến túi tiêu hóa.
b.Phân hóa chức năng ngày càng rõ rệt làm tăng hiệu quả tiêu hóa ở động vật.
cTừ chỗ có ống tiêu hóa với các enzim tiêu hóa đến có túi tiêu hóa.
d.Từ chỗ tiêu hóa ngoại bào đến tiêu hóa nội bào nên tiết kiêm enzim tiêu hóa.
đáp án b
4.Bài tập về nhà
-Học bài cũ
-Giải thích tại sao nói tiêu hóa ở ruột non là quan trọng nhất?
-Soạn nội dung bài 16