TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG
TIÊU HÓA
Võ Thò Mỹ Dung
05/03/17
1
MỤC TIÊU
05/03/17
Phân biệt đau bụng cấp – mạn
Nêu 5 nhóm nguyên nhân buồn nôn-nôn
Nêu 2 nhóm nguyên nhân nuốt khó
Phân biệt đặc điểm lâm sàng táo bón cấp,
táo bón mạn
2
DÀN BÀI
I. ĐAU BỤNG
II. BUỒN NÔN - NÔN
III. NÓNG
IV. NUỐT KHÓ
V. XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
VI. THAY ĐỔI THÓI QUEN ĐI TIÊU
05/03/17
3
ĐAU BỤNG
Cơ chế:
Đau do tạng: mơ hồ, đònh vò không rõ
Đau do thành: đau sâu, kích thích hoặc
viêm phúc mạc thành / mạc treo
Đau do liên quan
05/03/17
4
ĐAU BỤNG CẤP: NGUYÊN NHÂN
05/03/17
Viêm dạ dày ruột cấp
Viêm túi mật,
Viêm túi thừa
Viêm tụy
Viêm vòi trứng
Cơn đau quặn mật, thận
Tắc ruột, thủng tạng rỗng
Viêm ruột thừa
5
ĐAU BỤNG CẤP
Chỉ đònh phẫu thuật cấp cứu?
Thuốc giảm đau?
05/03/17
6
ĐAU BỤNG CẤP: BỆNH SỬ
05/03/17
Đặc điểm: vò trí, kiểu đau, cường độ,
hướng lan, thời gian, tần suất, các yếu
tố làm giảm / nặng thêm
Triệu chứng đi kèm
Đau do liên quan: viêm phổi, viêm
màng ngoài tim, nhồi máu cơ tim
Tiền sử gia đình, kinh nguyệt, dùng
thuốc kháng đông, giang mai, lậu
7
ĐAU BỤNG MẠN
05/03/17
Bệnh dạ dày tá tràng: viêm, loét, ung thư
Bệnh đường mật
Bệnh tụy: viêm tụy mạn, ung thư tụy
Bệnh ruột non
Bệnh đại tràng: IBS, K, viêm túi thừa mạn
Nguyên nhân khác: lao màng bụng, bệnh
mô liên kết, tiểu đường, porphyria, …
8
BUỒN NÔN-NÔN
05/03/17
Buồn nôn: triệu chứng báo trước nôn
Nôn: tống xuất mạnh các chất trong
dạ dày
hơi: co thắt hô hấp, trước nôn
e: tống xuất thức ăn sau ợ hơi
a (ợ): phun ngược lượng nhỏ thức ăn
& không có hoạt động của cơ bụng
9
BUỒN NÔN-NÔN
05/03/17
Rối loạn chức năng
Tổn thương thực thể
Buồn nôn, không nôn: nghiện rượu,
hội chứng ure huyết, bệnh gan, tia xạ,
thai, ↑ Ca/ máu, do thuốc (digital,
thuốc phiện, kháng sinh, ngừa thai)
Buồn nôn dai dẳng/ khỏe: tâm thần
10
BUỒN NÔN-NÔN:
ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG
Migraine: nôn + nhức nửa đầu
↑ ALNS: nôn vọt + nhức đầu
Bệnh mũi hầu: nôn + chóng mặt
Nôn sáng sớm: thai, rượu, hc ure huyết
Nôn do tâm thần: kéo dài, lén lút
Nôn thức ăn sau ăn ≥1g: ứ đọng
Nghẽn tắc thực quản: ụa > nôn
Nôn kéo dài: viêm phổi hít, XH, rối loạn e-
05/03/17
11
NGUYÊN NHÂN NÔN
05/03/17
Thần kinh:
Migraine
Rối loạn mũi hầu
Sang thương ở não
Tâm thần:
Chấn thương tâm lý
Nôn lén lút
Nôn chu kỳ
12
NGUYÊN NHÂN NÔN
05/03/17
Chuyển hóa - nội tiết
Suy thận, toan chuyển hóa
Suy gan, suy thượng thận
Nhược giáp, tiểu đường
Thuốc & hóa chất
Dò ứng thức ăn, thai
Rối loạn e-: ↓Na+, ↑Ca++, ↑K+
13
NGUYÊN NHÂN NÔN
05/03/17
Tiêu hoá:
Viêm loét DD TT, mất trương lực
Hẹp môn vò, viêm ruột thừa
Tắc ruột, liệt ruột
Viêm gan cấp, xơ gan
Viêm túi mật, sỏi mật
Viêm tụy, ung thư tụy
Viêm phúc mạc, ung thư màng bụng
14
NGUYÊN NHÂN NÔN
05/03/17
Các nguyên nhân khác
Bệnh gây sốt cấp tính
Nhồi máu cơ tim
Suy tim sung huyết
Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính
Phản xạ thần kinh
15
NÓNG
05/03/17
Nóng, đau sau xương ức, mũi kiếm, lan
trước ngực, 2 bên, hàm, cánh tay
Nặng: sau ăn, nghiêng / cúi về trước
↓ trong vòng 15 phút sau dùng antacid
Cơ chế:
Trào ngược acid-pepsin / mật-dòch
tụy làm thay đổi biểu mô thực quản
Bất thường vận động thực quản ±
16
NÓNG
05/03/17
Căn nguyên:
Mất trương lực CVTQ dưới
Xơ cứng bì
Barrett thực quản
Bướu thực quản
Biến chứng:
Viêm thực quản (XH, loét, hẹp)
Hít vào KQ → xơ hóa, VP, ho mạn
17
NUỐT KHÓ
05/03/17
Nuốt khó do hầu họng:
Lưỡi bò mất chức năng: nhược cơ
Rối loạn chức năng hầu:
Nhược cơ, bệnh cuống não,
Viêm da cơ, cường giáp
Tắc nghẽn: viêm, bướu,
Túi thừa Zenker
18
NUỐT KHÓ
05/03/17
Nuốt khó do thực quản:
Tắc nghẽn lòng thực quản:
Thực quản màng
Vòng thực quản dưới
Hẹp do bướu, viêm, chất ăn mòn
Co thắt cơ vòng thực quản dưới
Vật lạ
19
NUỐT KHÓ
05/03/17
Nuốt khó do thực quản:
Tắc do chèn ép thực quản:
Bướu tuyến giáp
Hạch
Mạch máu: phình ĐMC, cung ĐMC
bên P, ĐM dưới đòn P bất thường
20
NUỐT KHÓ
05/03/17
Nuốt khó do thực quản:
Rối loạn vận động:
Achalasia
Xơ cứng bì
Bệnh thần kinh do tiểu đường
Co thắt thực quản
Amyloidosis
Nhiễm ký sinh trùng (bệnh Chagas)
21
NUỐT KHÓ
05/03/17
Nuốt khó do thực quản:
Nguyên nhân khác:
Nhiễm trùng (nấm)
Bệnh Crohn
22
XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA
05/03/17
XHTH trên:
Ói máu đỏ, bã café
Tiêu phân đen
XHTH dưới:
Tiêu máu đỏ
23
TIÊU CHẢY
05/03/17
⊥: < 300 g / ngày (150 ml nước)
TC: ↑ lượng dòch / phân, số lần
> 300 g/ngày (≥ 250 ml nước)
→ Rối loạn nước điện giải
Triệu chứng cơ năng:
Đau quặn bụng, buồn nôn, nôn
Cảm giác mắc đi cầu
Tiêu phân nhiều nước ± nhầy
24
TIÊU CHẢY
05/03/17
Triệu chứng thực thể:
Đau bụng lan tỏa
Nhu động ruột tăng
Dấu hiệu mất nước
Triệu chứng toàn thân:
Sốt
Đau cơ
25