Chương trình Y đức cho Các lớp Đại học Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh

BỘYTẾ
ĐẠI HỌC Y DƯỢC
TP. HỒ CHÍ MINH

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

Chương trình Y đức
cho
Các lớp Đại học
Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh
________________

1. Mục tiêu môn học
Mục tiêu cuối cùng của giáo dục y đức là đào tạo những thầy thuốc hành
nghề Y Dược một cách phù hợp về y đức và luật pháp. Để đạt được điều này, sinh
viên y khoa cần có khả năng:
1. Trình bày tư tưởng nhân văn và triết lý y đức trong lịch sử.
2. Trình bày thế giới quan, phương pháp luận của tư tưởng nhân văn và
triết lý y đức phương Đông, phương Tây.
3. Trình bày những đặc điểm chủ yếu của y đức.
4. Vận dụng thế giới quan, phương pháp luận của tư tưởng nhân văn và
triết lý y đức vào nghiên cứu môn Y đức.
5. Vận dụng những giá trị y đức vào các mối quan hệ thầy thuốc –
bệnh nhân, thầy thuốc - cộng đồng, thầy thuốc – cộng sự và nghiên
cứu sinh y học.
3. Chương trình Y đức
Học phần 1: Tư tưởng nhân văn và triết lý về đạo đức trong y học
Thời gian:
Năm học :

1 đơn vị học trình (15 tiết)
năm thứ 2 hệ đại học

Mục tiêu học tập:
Sau khi học xong học phần này, sinh viên có khả năng
1. Trình bày tư tưởng nhân văn và triết lý y đức trong lịch sử
2. Trình bày thế giới quan, phương pháp luận của tư tưởng nhân văn và triết lý y
đức phương Đông, phương Tây.
3. Vận dụng thế giới quan, phương pháp luận của tư tưởng nhân văn và triết lý y
đức vào nghiên cứu môn Y đức và thực tiễn hoạt động y học.

1


Nội dung:
Vấn đề

Mục tiêu
học tập

TG
(tiết)

Nội dung

Phương
pháp
dạy-học

Phương

pháp
lượng giá

1
Những
đặc
điểm
chủ yếu
của tư
tưởng
nhân
văn và
triết lý y
đức
trong
lịch sử

Trình bày những đặc
điểm chủ yếu của tư
tưởng nhân văn và
triết lý y đức trong
lịch sử

3

Bài 01
. Khái niệm tư tưởng nhân
văn.
. Khái niệm triết lý y đức.
. Đặc điểm chủ yếu của tư

tưởng nhân văn và triết lý y
đức trong lịch sử.
. Vị trí, vai trò của đạo đức
y học trong lịch sử và hiện
tại.

Trình bày
vắn tắt
Nhóm rì
rầm (buzz
group)

Bài viết kiểm
tra (15 phút)

Trình bày quan điểm
cơ bản và ý nghĩa
phương pháp luận
của tư tưởng nhân
văn, triết lý y đức
phương Đông,
phương Tây, cùng
phương pháp phòng
và chữa bệnh của
chúng.

5

Bài 02
. Quan niệm và ý nghĩa

phương pháp luận của tư
tưởng nhân văn và triết lý y
đức phương Tây, cùng
phương pháp phòng và
chữa bệnh của nó.
. Quan niệm và ý nghĩa
phương pháp luận của tư
tưởng nhân văn, triết lý y
đức phương Đông, cùng
phương pháp phòng và
chữa bệnh của nó.
. So sánh, đánh giá quan
niệm nhân văn, triết lý y
đức của phương Đông và
phương Tây,

Trình bày
vắn tắt,
Thảo luận
nhóm.

Bài tập

Trình bày quan niệm
chủ yếu và ý nghĩa
phương pháp luận
của tư tưởng nhân
văn, triết lý y đức Việt
Nam và Hồ Chí Minh

3

Bài 03
. Nội dung, quan niệm tư
tưởng nhân văn và triết lý y
đức Việt Nam. Ý nghĩa của
nó.
. Nội dung, ý nghĩa của tư
tưởng nhân văn và triết lý y
đức Hồ Chí Minh.

Trình bày
vắn tắt,
Thảo luận
nhóm

Bài tập

2
Tư
tưởng
nhân
văn và
triết lý y
đức
phương
Đông
và
phương
Tây

3
Tư
tưởng
nhân
văn,
triết lý
y đức
Việt
Nam và
Hồ Chí
Minh

2


4
Các
công
ước
Quốc
tế, các
quy
định
của Việt
Nam về
quyền
con
người
và

quyền
về sức
khỏe

Diễn giải tinh thần cốt
lõi của lời thề y học
và các Công ước
quốc tế, các quy định
của Việt Nam về
quyền con người và
chăm sóc sức khỏe

2

Bài 04
. Tuyên ngôn toàn thế giới
về Nhân quyền của Liên
Hiệp Quốc (1948).
. Quyền về sức khỏe và
quyền con người (WHO).
. Công ước Quốc tế về
Quyền Kinh tế, Xã hội và
Văn hóa (1966).
. Công ước Xóa bỏ mọi
hình thức Phân biệt đối xử
với Phụ nữ (1979)
. Công ước về Quyền Trẻ
em (1989).
. Việt Nam với Tuyên ngôn
Thế giới về Quyền con

người.
. Những lời thề, di huấn và
những tấm gương danh y
thế giới và Việt Nam.
. Luật pháp và đạo đức Việt
Nam trong lĩnh vực y học.

Giới thiệu
vắn tắt,
Thảo luận
nhóm

Bài tập

Trình bày phương
pháp luận và phương
pháp vận dụng trong
học tập và thực hành
môn Y đức

2

Bài 05
. Một số vấn đề phương
pháp luận về tư tưởng
nhân văn và triết lý y đức.
. Một số kỹ năng vận dụng

Giới thiệu
vắn tắt.

Nhóm rì
rầm (buzz
group)

Bài tập

5
Phương
pháp
luận và
phương
pháp
vận
dụng
trong
học tập
và thực
hành
môn Y
đức

Học phần 2: Y đức trong thực hành nghề nghiệp
Thời gian:
Năm học:

1 đơn vị học trình (15 tiết)
năm thứ 3 hệ đại học

Mục tiêu học tập:
Sau khi học xong học phần này, sinh viên có khả năng

1 Trình bày những đặc điểm chủ yếu của y đức
2. Vận dụng những nguyên lý y đức vào các mối quan hệ thầy thuốc - bệnh nhân
3. Vận dụng những nguyên lý y đức vào các mối quan hệ thầy thuốc - cộng đồng
4. Vận dụng những nguyên lý y đức vào các mối quan hệ thầy thuốc – cộng sự

3


Nội dung:
Vấn
đề

Mục tiêu
học tập

TG
(tiết)

Những
đạc
điểm
chủ
yếu
của Y
đức

. Trình bày sự quan
trọng của y đức trong y
học
. Nhận ra những nguồn

y đức chủ yếu
. Nhận ra những tiếp
cận khác nhau để ra
quyết định về y đức

3

. Giải thích vì sao bệnh
nhân xứng đáng được
tôn trọng và bình đẳng
trong điều trị .
. Trình bày những điểm
chủ yếu trong mẫu ưng
thuận của bệnh nhân
. Giải thích vì sao phải
ra quyết định vì bệnh
nhân
. Nêu những loại bệnh
nhân không thể tự mình
quyết định
. Trình bày tính đúng
đắn của bảo mật và nêu
những trường hợp pháp
lý cho phép không bảo
mật
. Trình bày những vấn
đề y đức trong khởi đầu
và chấm dứt cuộc sống
. Trình bày những tranh
luận thuận – không

thuận trong việc giúp
bệnh nhân chết nhẹ
nhàng/trợ tử .

3

. Trình bày những xung
đột giữa thầy thuốc bệnh nhân, thầy thuốc cộng đồng, phân tích
những lý do xung đột.

3

Nội dung

Phương
pháp
dạy-học

Phương
pháp
lượng giá

1
Bài 01:
. Y đức là gì?
· Tại sao phải học y đức?
· Y đức, y nghiệp, quyền
con người và luật pháp.
. Tính đặc thù của nghề y?
· Tính đặc thù của y đức?

· Ai là người quyết định nội
dung y đức?
· Y đức có thay đổi?
· Y đức có khác nhau giữa
các quốc gia?
· Vai trò của Hiệp hội Y
Khoa Thế Giới (WMA)
· Bằng cách nào Hiệp hội Y
Khoa Thế Giới (WMA) xác
định nội dung y đức?
· Bằng cách nào cá nhân
thầy thuốc quyết định nội
dung y đức?

Trình bày
vắn tắt
(ppt), bài
phát tay,
Nghiên cứu
trường hợp

Bài 02:
. Tính đặc thù của mối quan
hệ thầy thuốc – bệnh nhân?
· Tôn trọng và bình đẳng
trong điều trị
· Giao tiếp và sự ưng thuận
của bệnh nhân
· Ra quyết định trong
những trường hợp bệnh

nhân không tự mình quyết
định.
. Tính bảo mật trong y khoa

Trình bày
vắn tắt
(ppt), bài
phát tay,
Nhóm rì
rầm (buzz
group)
Nghiên cứu
trường hợp
Thảo luận
nhóm nhỏ

Câu hỏi
nhiều lựa
chọn
(MCQ)

Trình bày
vắn tắt
(ppt), bài
phát tay,
Nhóm rì

Câu hỏi
nhiều lựa
chọn

(MCQ)

Thảo luận
nhóm nhỏ

Câu hỏi
nhiều lựa
chọn
(MCQ)
Nghiên cứu
trường hợp
(case
study)

2
Y đức
trong
mối
quan
hệ thầy
thuốc
và
bệnh
nhân

Nghiên cứu
trường hợp
(case
study)

3
Bài 03
· Những vấn đề trong khởi
đầu sự sống
· Những vấn đề trong chấm
dứt sự sống

3
Y đức
trong
mối
quan

Bài 04
. Tính đặc thù trong mối
quan hệ thầy thuốc – cộng
đồng ?

4


hệ thầy
thuốc cộng
đồng

. Nhận biết và xử lý
những vấn đề y đức
trong việc phân phối
những tài nguyên y tế
hiếm

. Mô tả trách nhiệm của
thầy thuốc đối với sức
khỏe cộng đồng và sức
khỏe toàn cầu

· Lòng trung thành đôi (dual
loyalty)
· Phân bố các nguồn tài
nguyên (resource
allocation)
· Sức khỏe cộng đồng
· Sức khỏe toàn cầu

rầm (buzz
group)
Nghiên cứu
trường hợp
Thảo luận
nhóm nhỏ

Bài 05

Trình bày
vắn tắt
(ppt), bài
phát tay,
Nhóm rì
rầm (buzz
group)
Nghiên cứu

trường hợp
Đóng vai
Thảo luận
nhóm nhỏ

Nghiên cứu
trường hợp
(case
study)

4
Y đức
trong
mối
quan
hệ thầy
thuốc cộng
sự

. Trình bày những điều
người thầy thuốc nên
cư xử với những người
khác
. Nhận định các báo cáo
về hành vi không y đức
của cộng sự
. Trình bày những
nguyên lý chủ yếu về sự
hợp tác với người khác
trong khi chăm sóc bệnh

nhân
. Giải quyết những xung
đột với những người
cung cấp dịch vụ y tế
khác

Học phần 3:

3

. Những thách thức đối với
các quan chức y tế
· Mối quan hệ giữa các thầy
thuốc, giảng viên và sinh
viên · Báo cáo về những
thực hành không an toàn,
không y đức
· Mối quan hệ giữa thầy
thuốc với những cán bộ y
tế khác.
· Sự hợp tác
· Xung đột trong các giải
pháp

Câu hỏi
nhiều lựa
chọn
(MCQ)
Nghiên cứu
trường hợp

(case
study)

Y đức trong nghiên cứu sinh y học
Thời gian:
Năm học:

1 đơn vị học trình (15 tiết)
năm cuối hệ đại học

Mục tiêu học tập
Sau khi học xong học phần này, sinh viên có khả năng v ận dụng những
nguyên lý y đức vào nghiên cứu sinh y học

Nội dung:
Vấn
đề

Mục tiêu
Học tập

Y đức
trong
nghiên
cứu
sinh y
học

. Trình bày những
nguyên lý y đức chủ yếu

trong nghiên cứu sinh y
học
. Cân đối công tác
nghiên cứu và chăm sóc
bệnh nhân

TG
(tiết)

Nội dung

Phương
pháp dạyhọc

Phương
pháp
lượng giá

Bài 01
. Sự quan trọng của
nghiện cứu sinh y học
· Nghiên cứu trong thực
hành y khoa
· Những yêu cầu về y đức
trong nghiên cứu

Trình bày vắn
tắt (ppt), bài
phát tay,
Nhóm rì rầm

(buzz group),
Nghiên cứu
trường hợp

Câu hỏi
nhiều lựa
chọn
(MCQ)

. Sự chấp thuận của Hội
đồng Y đức trong xét
duyệt đề cương nghiên
cứu

Đóng vai
Thảo luận
nhóm nhỏ

(case
study)

1

. Thảo đề cương nghiên
cứu đạt các yêu cầu của
Ủy Ban Y Đức

3

Nghiên cứu

trường hợp

5


3

Bài 02
. Khen thưởng khoa học
(scientific merit)
. Giá trị xã hội

3

Bài 03. Nguy cơ và lợi
ích

3

Bài 04
. Sự ưng thuận sau khi
được thông tin đầy đủ
. Tính bảo mật

3

Bài 05
Xung đột trong vai trò
nghiên cứu (conflict of
roles)

. Tính trung thực trong
nghiên cứu
. Thổi còi (whistle
blowing)

4. Phương pháp dạy- học
Đa số các trường phối hợp phương pháp dạy học cho lớp lớn và lớp nhỏ để
xây dựng kiến thức, kỹ năng và thái độ liên quan đến y đức. Thuyết trình có tương
tác (interactive lecture) là phương pháp được áp dụng để giới thiệu những quan
điểm cơ bản. Những khái niệm cần động não sẽ được chuyển tải qua nhóm rì rầm
(buzz group), thảo luận nhóm nhỏ. Kịch bản đóng vai (role play) và nghiên cứu
trường hợp (case study) được sử dụng khá phổ biến nhằm phát huy tối đa khả năng
tư duy và giải quyết vấn đề của sinh viên.
Nên cân đối giữa nhiều phương pháp dạy học: dạy lý thuyết đối với những
vần đề thuộc y đức chuẩn mực (normative medical ethics) và học chủ động (active
learning) trong các nhóm nhỏ cho những vấn đề thuộc y đức phê phán (critical
medical ethics).

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Branch W. - Teaching the Human Dimensions of care in clinical settings
JAMA, 286 : 1067- 1074, 2001.
2. British Medical Association Ethics Department – Medical Ethics Today –
The BMA ‘s handbook of Ethics and Law – Second Edition, BMJ books, 2004
3. Downie R.S., Jane M. - Bioethics and the Humanities - Attitudes and
Perceptions - Routledge-Cavendish 270 Madison Ave, New York, NY 10016,
2007
6


4. Hội đồng trung ương chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia. Các bộ môn

khoa học Mác – Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh. Giáo trình tư tưởng Hồ Chí
Minh – NXB chính trị quốc gia – 2003
5. Mattick K., Bligh J. - Teaching and assessing medical ethics: where are we
now ? - Journal of Medical ethics 2006 ; 32 : 181-185, 2006
6. Miola J. – Medical Ethics and Medical Law – a Symbiotic Relationship –
HART Publishing, Oxford and Portland, Oregon, 2007
7. Musick D.W. - Teaching Medical ethics: A review of the Literature from North
American Medical schools with emphasis on Education, 2000.
8. Singer A.P. - Recent advances- Medical ethics - Bitish Medical Journal
321(7256): 282-285, 2000.
9. Trường Đại học Y Dược Tp. Hồ Chí Minh - Tâm lý Y học - NXB Giáo dục
1998
10. WHO – Human Rights, Health and Poverty Reduction Strategies - Health and
Human Rights Publications Series • Issue No 5 • December 2008
11. World Medical Association – Medical Ethics Manual, 2nd Edition, 2009
12. Y Sĩ Đoàn Pháp. Nghĩa vụ luật hành nghề y khoa, 2000.

MMedical Ethics Today
The BMA’s handbook of ethics and laedical Ethics Today
The BMA’s handbook of ethics and la

7