Tập huấn giảng dạy theo phương pháp “Bàn tay nặn bột”

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO PHONG ĐIỀN

NĂM HỌC 2013 - 2014


Bàn tay nặn bột" (BTNB) chú trọng đến việc hình thành
kiến thức cho học sinh bằng các thí nghiệm tìm tòi
nghiên cứu để chính các em tìm ra câu trả lời cho các
vấn đề được đặt ra trong cuộc sống thông qua tiến hành
thí nghiệm, quan sát, nghiên cứu tài liệu hay điều tra…
Nếu tôi nghe thì tôi quên
Nếu tôi nhìn thì tôi nhớ
Nếu tôi làm thì tôi hiểu


Với một vấn đề khoa học đặt ra, học sinh có thể đặt ra
các câu hỏi, các giả thuyết từ những hiểu biết ban đầu,
tiến hành các thí nghiệm nghiên cứu để kiểm chứng và
đưa ra những kết luận phù hợp thông qua thảo luận, so
sánh, phân tích, tổng hợp kiến thức.
Cũng như các phương pháp dạy học tích cực khác,
BTNB luôn coi học sinh là trung tâm của quá trình
nhận thức, chính các em là người tìm ra câu trả lời và
lĩnh hội kiến thức dưới sự giúp đỡ của giáo viên.


Mục tiêu của BTNB là tạo nên tính tò mò, ham
muốn khám phá, yêu và say mê khoa học của học
sinh. Ngoài việc chú trọng đến kiến thức khoa
học, BTNB còn chú ý nhiều đến việc rèn luyện
kỹ năng diễn đạt thông qua ngôn ngữ nói và viết

cho học sinh.


Các bước cơ bản của BTNB:
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề
Bước 2: Hình thành câu hỏi của học sinh
Bước 3: Xây dựng giả thuyết và thiết kế phương
án thực nghiệm
Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi - nghiên cứu
Bước 5: Kết luận và hợp thức hóa kiến thức


1 - Các bước cơ bản của BTNB:

Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề
- Giáo viên cố tình đặt ra có vấn đề giúp cho học sinh có ý tò mò
hiểu biết và tham gia.
Yêu cầu: tình huống ngắn gọn, dễ hiểu và gần giũ với học sinh
khí vào
thểnào?
thông
qua6)các bộ phận nào? ( SH8)
VD: - Không
Lá đa dạng
nhưcơthế
( SH
thịtđứng
gắn dưới
với xương
như ta

thếcảm
nào?
-- Bắp
Vì sao
bóng cây
thấy mát?
Các có
loàicấu
sinh
sống
ở những
nơichức
nào?năng
( SH9)
--Hoa
tạovật
như
thế được
nào để
thực hiện
sinh sản?
- Cùng tồn tại với sinh vật có các yếu tố nào xung quanh nó?


Bước 2: Hình thành câu hỏi của học sinh

- Bộc lộ quan điểm ban đầu của học sinh có thể bằng câu hỏi,
hình vẽ, hoặc sơ đồ tùy theo ý tưởng của mỗi học sinh.
- Giáo viên tổng hợp nhanh các câu hỏi của học sinh kể cả các
câu hỏi sai chủ đề đang học.

Chú ý: Trong bước này giáo viên phải bình tĩnh xử lý tình huống
câu hỏi mà học sinh đặt ra và phải khéo léo xử lí câu hỏi.


Bước 3: Xây dựng giả thuyết và thiết kế phương án thực
nghiệm

- Đưa ra phương án giả thiết và thiết kế thí nghiệm để chứng
minh phương án đó là đúng hay sai.
Chú ý: Phương án do học sinh đề xuất, giáo viên linh động tập
hợp ý kiến phân loại nhanh các nhóm có vấn đề và lựa chọn các
nhóm có phương án giống nhau để giúp đỡ cho học sinh thực
hiện các phương án.


Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi - nghiên cứu

- Bước này do học sinh thực hiện giáo viên chỉ giúp đỡ, hỗ trợ và
không làm thay cho học sinh.
- Ưu tiên thí nghiệm thật, mô hình, sau đó mới đến tranh ảnh
quan sát.


Bước 5: Kết luận và hợp thức hóa kiến thức

- Giáo viên kết luận và chuẩn hóa kiến thức có thể bằng sơ đồ tư
duy hoặc in sẵn tơ rơi với nội dung cô đọng kiến thức của chủ đề
đang học.

2- Các nguyên tắc cơ bản của BTNB

10 Nguyªn t¾c cña  Bµn tay nÆn bét


TIẾN TRÌNH PHƯƠNG PHÁP

Học sinh quan sát một
vật hoặc một hiện tượng
của thế giới thực tại, gần
gũi, có thể cảm nhận
được và tiến hành thực
nghiệm về chúng

13


TIẾN TRÌNH PHƯƠNG PHÁP

Trong quá trình học
tập, học sinh lập luận và
đưa ra các lý lẽ, thảo
luận về các ý kiến và các
kết quả đề xuất, xây
dựng các kiến thức cho
mình, một hoạt động chỉ
dựa trên sách vở là
không đủ.
14

TIẾN TRÌNH PHƯƠNG PHÁP

Các hoạt động giáo viên đề
ra cho học sinh được tổ chức
theo các giờ học nhằm cho
các em có sự tiến bộ dần dần
trong học tập. Các hoạt
động này gắn với chương
trình và dành phần lớn
quyền tự chủ cho học sinh

15


TIẾN TRÌNH PHƯƠNG PHÁP

Tối thiểu 2 giờ một tuần
dành cho một đề tài và
có thể kéo dài hoạt động
trong nhiều tuần. Tính
liên tục của các hoạt
động và những phương
pháp sư phạm được
đảm bảo trong suốt quá
trình học tập tại trường.
16

Estelle Blanquet Recsam 2005

TIẾN TRÌNH PHƯƠNG PHÁP

Mỗi học sinh có một quyển
vở thí nghiệm và học sinh
trình bày trong đó theo
ngôn ngữ của riêng mình
đóng thành tập.

17


TIẾN TRÌNH PHƯƠNG PHÁP

Mục đích hàng đầu đó là giúp học sinh tiếp cận
một cách dần dần với các khái niệm thuộc lĩnh
vực khoa học, kĩ thuật...kèm theo một sự vững
vàng trong diễn đạt nói và viết.
18


NHỮNG ĐỐI TƯỢNG THAM GIA

Gia đình và nhà trường ủng hộ các hoạt động này
Học sinh chính là các nhà khoa học tham gia các
công việc ở lớp học theo khả năng của mình.
Viện Đào tạo giáo viên (IUFM) giúp các giáo viên về
kinh nghiệm sư phạm và giáo dục theo PP BTNB.
Giáo viên có thể tìm thấy trên Internet những bài học
về những đề tài, những gợi ý cho các hoạt động ở lớp,

những câu trả lời cho các câu hỏi. Giáo viên cũng có
thể tham gia thảo luận trao đổi với các đồng nghiệp,
với các giảng viên và các nhà khoa học.
19


HỌC SINH ĐƯỢC GÌ
KHI THỰC HIỆN PP
“BÀN TAY NẶN BỘT”?



TRƯỚC ĐÂY VÀ HÔM NAY …

Dạy khoa học
trước đây

Dạy khoa học
ứng dụng
bàn tay nặn bột

- Học khoa học
qua nhìn, xem

- Học khoa học
thông qua
thí nghiệm trực tiếp

- Do giáo viên
thực hiện là chính

- Chính cá nhân
học sinh tự làm


Nghiên cứu các đồ vật của thế giới thực
tế, gần gũi với các em, và các em cảm
nhận được
Khoa học cũng như các hoạt động khám
phá
Chính học sinh là người thực hiện các thí
nghiệm thực hành, chứ các thí nghiệm đó
không được làm sẵn cho các em.
Giáo viên giúp học sinh xây dựng nên
kiến thức của riêng các em
Thực hiện trong khoảng thời gian dài,
liên tục
Học sinh có một cuốn vở thực hành của
riêng mình với các từ ngữ của riêng các
em
Chú trọng đến:
• Đặt câu hỏi
• Tự chủ
• Kinh nghiệm
• Cùng nhau xây dựng kiến thức
Không phải là những nội dung để học
thuộc lòng !


- Giáo viên cần liệt kê các bài học có thể áp dụng PP BTNB

( Xây dựng kế hoạch từ cá nhân, nhóm, tổ...)
- Giáo viên cần chuẩn bị trước các thí nghiệm dự kiến để có kết
quả như mong muốn.
- Vận dụng tối đa những nguyên vật liệu sẵn có, dễ kiếm.
- Sử dụng CNTT cho bài dạy áp dụng PP BTNB đúng lúc, đúng
chỗ, hợp lí.
- Với một số thí nghiệm đơn giản giáo viên có thể giao việc cho
HS bằng những phiếu giao việc, tự HS chuẩn bị các vật liệu
cho nhóm của mình.


-Không sử dụng SGK khi học bằng PP BTNB.
- Lựa chọn hoạt động phù hợp với PP BTNB để áp
dụng, không nhất thiết hoạt động nào cũng áp dụng
PP.
- Mỗi học sinh có một cuốn vở thực nghiệm ghi bằng
ngôn ngữ riêng của mình.
- Không được phản bát ý kiến sai của học sinh mà phải
linh động hướng cho HS đến những nhận định đúng.


-Đây là một phương pháp dạy học mới đang trên đà triển
khai rộng rãi. Mỗi phương pháp mới đều có nhiều điểm
hay và một số điều cần bàn bạc, chia sẽ mong quý thầy cô
đóng góp thêm ý kiến để áp dụng thành công hơn về PGD
theo địa chỉ Email: Cuối cùng
chúc quý thầy cô sức khỏe!