Lớp tập huấn dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn bột” trong môn hóa học cấp Trung học Cơ sở

PHƯƠNG PHÁP
BÀN TAY NẶN BỘT
Lớp tập huấn
dạy học theo phương pháp “Bàn tay nặn
bột” trong môn hóa học cấp Trung học Cơ sở
7-2012
PHIẾU HỌC TẬP 1
Nhìn chùm ảnh dưới đây minh họa cho phương
pháp dạy học “Bàn tay nặn bột” bạn rút ra được
điều gì về Cơ sở khoa học phương pháp “Bàn tay
nặn bột”?
PHIẾU HỌC TẬP 2
Dạy học dựa trên cơ sở tìm tòi nghiên cứu có
06 nguyên tắc cơ bản. Thông qua việc đọc tài
liệu, bạn hãy nêu các nguyên tắc này và dẫn ra
các ví dụ để minh họa.
Ví dụ: Tìm hiểu thành phần không khí
Cách 1: Giáo viên cho học sinh quan sát sau khi úp một
chiếc cốc lên ngọn nến đang cháy và giảng giải cho học sinh
sự cháy và thời gian cháy của ngọn nến phụ thuộc vào yếu
tố nào (thành phần của oxi trong không khí trong cốc, độ
lớn, rộng của cốc). Sau đó cho học sinh kiểm chứng phần
giải thích lý thuyết mà giáo viên vừa nêu ra.
Ta thấy rõ cách dạy này giống với cách dạy truyền
thống, giáo viên đóng vai trò trung tâm của quá trình dạy
học, kiến thức được truyền thụ một chiều. Học sinh quan
sát, ghi chép, ghi nhớ và cố gắng hiểu những kiến thức mà
thầy giảng giải. Động lực kích thích tìm hiểu của học sinh ở
đây rất yếu. Cách dạy ở mức độ này rất xa so với tiến trình
tìm tòi - nghiên cứu.

Cách 2: Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát một
ngọn nến cháy đặt trên bàn giáo viên rồi úp một
chiếc cốc vào ngọn nến đang cháy đó, vẽ hình, mô
tả và tìm câu trả lời thời gian thời gian cháy của
ngọn nến phụ thuộc vào gì?
Vấn đề hay câu hỏi xuất phát ở đây chỉ có ý
nghĩa với một số học sinh mà không phải với tất cả.
Chỉ một số học sinh chú ý học và muốn tìm hiểu sẽ
suy nghĩ để tìm câu trả lời, trong khi đó một số
khác chỉ quan sát, vẽ hình mà không chịu động não.
Trường hợp này cũng rất khó để học sinh tìm ra tất
cả các yếu tố mà sự cháy của ngọn nến phụ thuộc.
Cách 3: Sau khi cho học sinh quan sát một ngọn
nến cháy rồi úp một chiếc cốc vào ngọn nến
đang cháy đó, giáo viên hỏi học sinh làm thế nào
để cho thời gian cháy của ngọn nến lâu hơn.
Trong cách đặt vấn đề này, học sinh bắt đầu
đặt câu hỏi và tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng
đến thời gian cháy của ngọn nến.
Cách 4: Giáo viên đưa ra ít nhất 3 ngọn nến cháy với 3 chiếc
cốc úp vào 3 ngọn nến đang cháy đó khác nhau về thời gian
cháy, trong đó kích thước 3 chiếc cốc lớn nhỏ khác nhau.
Học sinh được chia thành các nhóm, quan sát, vẽ và mô tả
các sự cháy của ngọn nến. Học sinh sẽ dễ dàng nhận thấy
có một ngọn nến vẫn tiếp tục cháy trong khi hai ngọn nến
còn lại đã kết thúc. Từ sự mâu thuẫn này, học sinh sẽ tự đặt
câu hỏi "Thời gian cháy của ngọn nến phụ thuộc vào những
yếu tố nào?".
Cách dạy này giúp học sinh thích ứng được với vấn đề
xuất phát.

Như vậy, vai trò của giáo viên rất quan trọng trong việc
định hướng, gợi ý, giúp đỡ các em tự khám phá, tự đặt ra
các câu hỏi để học sinh hiểu rõ được câu hỏi và vấn đề cần
giải quyết của bài học, từ đó đề xuất các phương án thực
nghiệm hợp lí.
PHIẾU HỌC TẬP 3
Khi tiến hành thực nghiệm tìm tòi nghiên cứu sử
dụng các phương pháp:
− Phương pháp quan sát
− Phương pháp thí nghiệm trực tiếp
− Phương pháp làm mô hình
− Phương pháp nghiên cứu tài liệu
Bạn hãy phân tích các phương pháp này và dẫn ra
các ví dụ để minh họa.
PHIẾU HỌC TẬP 4
Hãy nêu 10 nguyên tắc cơ bản của phương
pháp “Bàn tay nặn bột”.
PHIẾU HỌC TẬP 5
1. Nêu ngắn gọn cơ sở sư phạm của tiến trình
dạy học
2. Dẫn ra một ví dụ để minh họa 05 pha của
tiến trình dạy học
PHIẾU HỌC TẬP 6
Hãy nêu ngắn gọn quan hệ giữa phương pháp
“Bàn tay nặn bột” với các phương pháp dạy
học khác. Cho ví dụ minh họa
PHIẾU HỌC TẬP 7
1. Các yêu cầu tổ chức dạy học theo phương
pháp “ BTNB” ?
2. Cách hướng dẫn HS sử dụng thí nghiệm tìm

tòi − nghiên cứu?
3. Theo bạn “Vở thực hành” có tầm quan trọng
thế nào trong dạy học theo phương pháp
BTNB?
PHIẾU HỌC TẬP 8
1. Một số kĩ thuật dạy học và rèn luyện kĩ năng
cho HS trong phương pháp “BTNB”
2. Bạn có suy nghĩ gì về hình thức và nội dung
đánh giá HS sau khi dạy học theo phương pháp
“BTNB”?
PHIẾU HỌC TẬP 9
1. Theo bạn có cần thiết lựa chọn chủ để và
TBDH khi dạy học theo phương pháp BTNB
không? Nếu cần thì lựa chọn thế nào?
2. Bạn hãy nêu 04 nguyên tắc thiết kế quy trình
tổ chức hoạt động quan sát, thí nghiệm theo
hướng tích cực hóa hoạt động học tập của HS?
Hãy dẫn ra ví dụ minh họa
PHIẾU HỌC TẬP 10
Môn hóa học THCS có 3 loại bài có thể dạy học
theo phương pháp BTNB, bạn hãy thiết kế quy
trình tổ chức hoạt động quan sát, thí nghiệm
theo hướng tích cực hóa hoạt động học tập của
HS theo mỗi loại bài và theo ví dụ cụ thể.
PHIẾU HỌC TẬP 11
1. Bạn hãy chọn một chủ đề thích hợp ở lớp 8
THCS để soạn tiến trình dạy học theo phương
pháp BTNB
2. Bạn ghi rõ những điều cần trao đổi sau khi
thực hiện

PHIẾU HỌC TẬP 12
1. Mục tiêu thảo luận đã rõ ràng, cụ thể như thế
nào?
2. Câu hỏi thảo luận như thế nào là câu hỏi tốt?
3. Bầu không khí đã thuận lợi, thân thiện chưa?
4. Mọi người có đều hướng đến mục tiêu chung
không?
5. Thời gian thảo luận có đúng giờ không?
6. Đề nghị ghi kết quả thảo luận trên phần trả
lời
PHIẾU HỌC TẬP 13
Đề nghị bạn nêu ít nhất 6 yêu cầu để thành
công khi trình bày trước đám đông?
PHIẾU HỌC TẬP 14
1. Bạn hãy chọn các chủ đề trong chương trình
hóa học lớp 9 THCS có thể áp dụng dạy học
theo phương pháp BTNB?
2. Bạn hãy lựa chọn thiết bị dạy học để sử dụng
trong dạy học các chủ đề tương ứng khi áp
dụng phương pháp BTNB?
3. Bạn hãy nêu ví dụ về quy trình tổ chức hoạt
động quan sát, thí nghiệm theo hướng tích cực
hóa hoạt động học tập của HS theo các loại bài
ở chương trình hóa học lớp 9 THCS.
PHIẾU HỌC TẬP 15
1. Bạn hãy chọn một chủ đề thích hợp ở lớp 9
THCS để soạn tiến trình dạy học theo phương
pháp BTNB
2. Bạn ghi rõ những điều cần trao đổi sau khi
thực hiện

PHIẾU HỌC TẬP 16
1. Đánh giá, bình chọn sự hoạt động tích cực,
chủ động của các nhóm.
2. Thế nào là một bài dạy đạt yêu cầu theo
phương pháp BTNB?
3. Bỏ phiếu bình chọn tiến trình xuất sắc ở lớp
8 và tiến trình xuất sắc ở lớp
PHIẾU HỌC TẬP 16
1. Đánh giá, bình chọn sự hoạt động tích cực,
chủ động của các nhóm.
2. Thế nào là một bài dạy đạt yêu cầu theo
phương pháp BTNB?
3. Bỏ phiếu bình chọn tiến trình xuất sắc ở lớp
8 và tiến trình xuất sắc ở lớp
PHIẾU HỌC TẬP 16
1. Đánh giá, bình chọn sự hoạt động tích cực,
chủ động của các nhóm.
2. Thế nào là một bài dạy đạt yêu cầu theo
phương pháp BTNB?
3. Bỏ phiếu bình chọn tiến trình xuất sắc ở lớp
8 và tiến trình xuất sắc ở lớp