PHỤC HỒI CHỨC NĂNG BỆNH KHỚP

PHỤC HỒI CHỨC NĂNG
BỆNH KHỚP

ThS Tôn Thất Minh Đạt
BM VLTL- PHCN


Mục tiêu:


Trình bày được các triệu chứng chung của bệnh khớp.



Nêu được các nguyên tắc điều trị bệnh khớp và mục đích của PHCN trong
bệnh khớp.



Trình bày được các phương pháp PHCN bệnh khớp.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

2


I. Đại cương



Bệnh khớp là nhóm bệnh lý rất thường gặp và

là một trong những nguyên nhân hàng đầu
gây tàn phế ở người mắc bệnh.
Hậu quả về kinh tế, xã hội do các bệnh khớp
gây ra hàng năm rất lớn.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

3




Các nghiên cứu độc lập đã cho thấy, vào một thời điểm, có 30-40% dân số có các dấu hiệu
và triệu chứng của bệnh cơ xương, như là đau, sưng nề hoặc giới hạn vận động.



Hầu hết những người lớn trên 70 tuổi có các triệu chứng bệnh khớp mạn tính hoặc tái
phát.



Nghiên cứu ở Bồ Đào Nha và các nước khác cho thấy 25% bệnh nhân đến khám ở BS thực
hành là do các triệu chứng cơ xương, và 40% bn khám BS gia đình có các vấn đề về cơ
xương.




Bệnh khớp ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi. Phụ nữ chiếm khoảng 2/3 bệnh nhân

bệnh khớp.



Có trên 100 dạng bệnh khớp khác nhau. Có dạng do quá trình bào mòn tự
nhiên ở khớp, có dạng lại xuất hiện đột ngột rồi lại biến mất, tái phát sau đó
nếu không điều trị. Nhiều dạng có biểu hiện mạn tính và tiến triển.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

5


Phân loại bệnh khớp


Bệnh khớp huyết thanh dương tính






Các bệnh viêm mạch: viêm động mạch tế bào khổng lồ, viêm nút đa động mạch, bệnh u hạt
Wegener, viêm mạch quá mẫn

Bệnh khớp huyết thanh âm tính








Các bệnh mô liên kết: viêm đa khớp dạng thấp, lupus ban đỏ hệ thống, viêm da cơ…

Viêm dính đốt sống, viêm khớp phản ứng, viêm khớp vảy nến, bệnh khớp viêm ruột (crohn…)

Bệnh khớp do tinh thể: gout (monosodium urate), giả gout (CPPD)…
Bệnh khớp nhiễm khuẩn
Thoái hóa
Bệnh thấp không ảnh hưởng khớp

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

6


Vị trí tổn thương thoái hóa khớp








Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

Bàn tay (DIP, PIP, 1st CMC)
Khớp háng
Khớp gối
Khớp bàn đốt ngón cái
Cột sống thắt lưng (L4-L5, L5-S1)
Cột sống cổ
Ít gặp: cổ chân, vai, khuỷu, khớp bàn đốt, cổ
tay
7


Vị trí tổn thương viêm đa khớp dạng thấp









Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

Liên đốt gần (PIP)
Bàn ngón tay (MCP)
Cổ tay
Khuỷu
Vai
Gối
Cổ chân

MTP (bàn ngón chân)

8


Thoái hóa khớp

Viêm đa khớp dạng thấp

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

9


Viêm cột sống dính khớp





Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

Khớp cùng chậu (SI)
Viêm đốt sống
Khớp háng
Khớp vai

10

Bệnh gout




Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

Khớp bàn đốt ngón chân cái
Cổ chân
Khớp gối

11





Nguyên nhân của bệnh khớp hầu hết không rõ. Người ta đưa ra những
nguyên nhân hoặc yếu tố gây bệnh như chấn thương, ít vận động, béo phì,
dị tật, tuổi tác, di truyền, môi trường, nhiễm trùng, mất cân bằng men...
Chính vì vậy nên điều trị bệnh khớp rất khó khăn và nhiều khi không thể
chữa lành được.  sống chung với bệnh, giảm nhẹ bệnh, phòng ngừa biến
chứng, duy trì chức năng…

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

12


Các triệu chứng chung của bệnh khớp






Đau
Yếu và teo cơ
Rối loạn chức năng khớp
Giảm chức năng

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

13


1. Đau



Là triệu chứng chính và thường là nguyên nhân gây giảm hoặc mất chức năng
ở những người bị viêm khớp mạn.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

14


Đau

Đau là ”một kinh nghiệm cảm giác và cảm xúc khó chịu” - Định nghĩa của Hiệp hội
Nghiên cứu Đau Quốc tế (IASP).
Như vây, đau là một hiện tượng kết hợp vừa





cảm giác (ví dụ như vị trí, cường độ, tính chất)
cảm xúc (ví dụ như trầm cảm, lo lắng),
nhận thức (ví dụ như các suy nghĩ về nguyên nhân và ý nghĩa của đau).

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

15


Đau

Môi trường xã hội

Hành vi bệnh tật

Stress
Tâm lý

Các thái độ
Và niềm tin

Đau

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

16


Lượng giá đau



Thang điểm Lời (Verbal Rating Scale: VRS),
Không đau Đau nhẹ Đau vừa Đau nhiều Đau không chịu nổi



Thang điểm Nhìn (Visual Analog Scale: VAS),

Không đau



Đau không chịu nổi

Thang điểm Hình

Không
Đau

Hơi đau

Đau nhiều Đau nhiều Đau rất
hơn một ít

hơn ít nữa

Đau nhiều

nhiều

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

hết mức

17


2.Yếu và teo cơ



Thường xảy ra do nguyên nhân “không dùng đến” (vì đau hoặc bất động).
 yếu ↔ đau
- Đo chu vi
- Đánh giá cơ lực



Ảnh hưởng chức năng vận động

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

18


3.Rối loạn chức năng khớp




Hạn chế tầm hoạt động của khớp, cử động khớp khó khăn và/hoặc
Lỏng lẻo khớp (khớp không vững).
 Hậu quả cuối cùng là biến dạng, cứng và trật khớp.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

19


Hình 1. Biến dạng khớp do bệnh viêm đa khớp dạng thấp.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

20


Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

21

Biến dạng bàn tay điển hình

Biến dạng gối vẹo trong

của thoái hóa khớp nặng

điển hình của thoái hóa khớp

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

22


4. Giảm chức năng






Hoạt động sinh hoạt hàng ngày (ADL)




Tình dục,

Gia đình
Công việc,
Quan hệ xã hội,

Tâm lý.
 Lượng giá chức năng

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

23


II. Nguyên tắc điều trị bệnh khớp





Điều trị bệnh khớp càng sớm càng tốt.
Thiết lập một kế hoạch điều trị riêng theo cá nhân
Điều trị bệnh khớp cần phải toàn diện được thực hiện bằng một đội (toán)
điều trị kết hợp nhiều chuyên khoa.

Rehab Dept, Hue College of Medicine and Pharmacology

24




Toàn diện:

 giáo dục bệnh nhân,

 chăm sóc về tâm lý,
 điều trị bằng thuốc toàn thân và tại chổ (y học hiện đại và y học cổ truyền),
 phục hồi chức năng, và
 phẫu thuật trong những trường hợp cần thiết.