Tiết 21: Sự phát triển từ vựng

Tiïët daåy cöng nghïå thöng tin
GV:Trêìn Thõ Minh- Trûúâng THCS Lï Lúåi
SỰ PHÁT TRIỂN CỦA
TỪ VỰNG (tiết 1).
Tuần V
Tiết 21
22.9.2008
I/ BÀI HỌC:
1- Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ:
1. Trong bài thơ “Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác” của Phan Bội
Châu có câu “Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế”. Cho biết từ “kinh tế”
trong bài thơ này có ý nghĩa gì ?Ngày nay, chúng ta có hiểu từ này
theo nghĩa như Phan Bội Châu đã dùng không ?Qua đó em rút ra
nhận xét gì về nghĩa của từ ?
+ Từ “kinh tế” trong bài thơ “Cảm tác vào nhà ngục Quảng Đông”
của Phan Bội Châu là hình thức nói tắt của từ: “kinh bang tế thế” có
nghĩa là trị nước cứu đời. Cả câu thơ “Bủa tay ôm chặt bồ kinh tế” ý
nói: tác giả ôm ấp hoài bão ra tay giúp nước cứu đời.
+ Ngày nay từ “kinh tế” được dùng với nghĩa khác, chỉ toàn bộ hoạt
động của con người trong lao động sản xuất, trao đổi, phân phối và
sử dụng của cải vật chất làm ra
* Nghĩa của từ ngữ luôn thay đổi theo thời gian cũng như sự phát triển
của xã hội, có những nghĩa cũ sẽ mất đi và nghĩa mới được hình thành
2. Đọc kĩ các câu sau, chú ý những từ in đậm:
a) + Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân(1)
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
+ Ngày xuân (2) em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non

b) Được lời như cởi tấm lòng
Giở kim thoa với khăn hồng trao tay(1)
Cũng nhà hành viện xưa nay
Cũng phường bán thịt cũng tay(2) buôn người
+ “Xuân”(1) chỉ 1 mùa
trong 4 mùa, là mùa
chuyển tiếp từ đông sang
hạ, thời tiết ấm dần lên
được coi là mùa đầu tiên
của năm(nghĩa gốc)
+ “Xuân”(2) nói về tuổi
trẻ, chuyển nghĩa phương
thức ẩn dụ
+ “Tay”(1) 1 bộ phận
phía trên của cơ thể từ
vai đến các ngón tay
(nghĩa gốc)
+ “Tay”(2) chỉ 1 người
chuyên hoạt động về 1
nghề nào đó
GHI NHỚ: tr. 56 SGK NV L9
+ Cùng với sự phát triển của xã hội, từ vựng của ngôn ngữ cũng
không ngừng phát triển. Một trong những cách phát triển từ vựng
tiếng Việt là phát triển nghĩa của từ ngữ trên cơ sở nghĩa gốc của
chúng.
+ Có 2 phương thức chủ yếu để phát triển nghĩa của từ ngữ : phương
thức ẩn dụ và phương thức hoán dụ