Bài giảng Tin học ứng dụng Bài 3 Phân tích dữ liệu nghiên cứu với SPSS Nhập môn với SPSS

TIN HỌC ỨNG DỤNG
PHÂN TÍCH DỮ LIỆU NGHIÊN
CỨU VỚI SPSS
BÀI 3: NHẬP MÔN VỚI SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

MỤC TIÊU
• Hiểu và áp dụng được quy trình phân tích dữ liệu
nghiên cứu để giải quyết các bài toán thực tế.
• Hiểu và sử dụng được phần mềm SPSS phục vụ
cho phân tích dữ liệu nghiên cứu.
• Tổ chức và làm việc nhóm xác định nội dung,
mục tiêu đề tài.

… những bước chập chững vào thế giới số …



1


NỘI DUNG

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Các khái niệm cơ bản
• Quy trình phân tích dữ liệu
• Dữ liệu và thang đo
• Nguyên tắc mã hóa và nhập liệu
• Làm quen với SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN

… những bước chập chững vào thế giới số …



2


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

QUY TRÌNH PHÂN TÍCH DỮ LIỆU

Xác định
vấn đề
nghiên
cứu

Thu thập
dữ liệu

Xử lý dữ
liệu

Phân
tích dữ
liệu

Báo cáo
kết quả

… những bước chập chững vào thế giới số …



XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Yêu cầu:
– Xác định rõ ràng và chính xác mục tiêu, phạm vi, nội
dung nghiên cứu
– Xác định (các) biến số cần phân tích, dự báo

• Kết quả:
– Giúp việc thu thập dữ liệu hiệu quả, chính xác

… những bước chập chững vào thế giới số …



3

THU THẬP DỮ LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Yêu cầu:
– Xác định phạm vi tổng thể nghiên cứu, đơn vị điều tra,
đơn vị báo cáo
– Xác định mẫu quan sát phục vụ cho suy diễn thống kê
(suy diễn quy nạp)

• Kết quả:
– Dữ liệu thu thập đáp ứng mục tiêu, phạm vi, nội dung
nghiên cứu



… những bước chập chững vào thế giới số …

XỬ LÝ DỮ LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Yêu cầu:
– Lưu trữ dữ liệu trên máy tính một cách hợp lý, đầy đủ
và chính xác
– Loại bỏ các sai sót trong quá trình thu thập dữ liệu và
nhập liệu vào máy tính

• Kết quả:

– Dữ liệu đầy đủ, chính xác, sẵn sàng cho việc phân tích
thống kê

… những bước chập chững vào thế giới số …



4


PHÂN TÍCH DỮ LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Yêu cầu:
– Khám phá ý nghĩa thống kê của dữ liệu nghiên cứu
– Xây dựng mô hình tương quan giữa các biến nghiên
cứu liên quan đến các vấn đề kinh tế, xã hội trong
tương lai

• Kết quả:
– Kết quả phân tích là chứng cứ thống kê có cơ sở cho
việc hiểu biết, gia tăng tri thức và ra quyết định

… những bước chập chững vào thế giới số …



BÁO CÁO KẾT QUẢ

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Yêu cầu:
– Phản ánh kết quả phân tích dữ liệu
– Thể hiện tính không chắn chắn của nghiên cứu do phân
tích mẫu dữ liệu nghiên cứu hạn chế

• Kết quả:
– Báo cáo chính xác, đầy đủ, khách quan

… những bước chập chững vào thế giới số …



5


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

DỮ LIỆU VÀ THANG ĐO

Dữ liệu

Dữ liệu định
tính

Thang đo
danh nghĩa

Thang đo

thứ bậc

Dữ liệu định
lượng

Thang đo
khoảng
cách

Thang đo tỷ
lệ



… những bước chập chững vào thế giới số …

PHÂN LOẠI DỮ LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

Dữ liệu định tính
• Phản ánh tính chất, sự
hơn kém

Dữ liệu định lượng
• Phản ánh mức độ, mức độ
hơn kém

• Thể hiện bằng chuỗi hoặc
số

• Thể hiện bằng số chuỗi
hoặc số

• Không tính được trị trung
bình

• Tính được trị trung bình



6


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

PHÂN LOẠI DỮ LIỆU
Dữ liệu định lượng

Dữ liệu định tính
• Giới tính với hai thể hiện
Nam và Nữ

• Mức lương

• Tình trạng gia đình với bốn
thể hiện Độc thân, Có gia
đình, Ly dị, Góa

• Số anh/chị/em ruột

• Tuổi



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

THANG ĐO
• Công cụ mã hóa tình trạng/mức độ của các đơn vị
khảo sát theo từng đặc trưng được xem xét
• Thường thực hiện bằng ký số với thứ tự tăng dần
từ trên xuống
• Bốn loại thang đo
– Thang đo danh nghĩa (nominal scale)
– Thang đo thứ bậc (ordinal scale)
– Thang đo khoảng (interval scale)
– Thang đo tỷ lệ (ratio scale)
… những bước chập chững vào thế giới số …



7


THANG ĐO DANH NGHĨA

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Khái niệm
– Phân loại đối tượng và đặt tên cho các biểu hiện, ấn định cho

chung một ký số tương ứng

• Ý nghĩa
– Các con số chỉ dùng để phân loại đối tượng
– Không thể sắp xếp, so sánh

• Các phép toán thống kê
– Phép đếm
– Tính tần suất
– Xác định giá trị mode

… những bước chập chững vào thế giới số …



THANG ĐO DANH NGHĨA

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Ví dụ
– Câu hỏi khảo sát: Tình trạng nhà ở hiện tại của anh/chị?
Ở nhà thuê
Ở nhà bố mẹ/người thân
Ở nhà riêng

Các biểu hiện trên có thể được quy ước
1 = Ở nhà thuê
2 = Ở nhà bố mẹ/người thân
3 = Ở nhà riêng

… những bước chập chững vào thế giới số …



8


THANG ĐO THỨ BẬC

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Khái niệm
– Phân loại đối tượng và đặt tên cho các biểu hiện, ấn định cho
chung một ký số tương ứng, được sắp xếp theo một quy
ước nào đó

• Ý nghĩa
– Các con số được sắp xếp theo thứ bậc / sự hơn kém
– Không xác định khoảng cách giữa các con số

• Các phép toán thống kê
– Số trung vị, số mode
– Khoảng, khoảng tứ trung vị

… những bước chập chững vào thế giới số …



THANG ĐO THỨ BẬC

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Ví dụ
– Câu hỏi khảo sát: Mức độ hài lòng của khách hàng?
• Hài lòng
• Bình thường
• Không hài lòng

– Cách biểu hiện trên có thể được quy ước
3 = Hài lòng
2 = Bình thường
1 = Không hài lòng

… những bước chập chững vào thế giới số …



9


THANG ĐO KHOẢNG

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Khái niệm
– Phân loại đối tượng và đặt tên cho các biểu hiện, ấn định cho
chung một ký số tương ứng, được sắp xếp theo quy ước nào đó
với một khoảng cách nhất định giữa các giá trị

• Ý nghĩa

– Các con số được sắp xếp theo thứ bậc / sự hơn kém
– Xác định khoảng cách giữa các con số

• Các phép toán thống kê
– Số trung vị, số mode, hoảng, khoảng tứ trung vị
– Khoảng biến thiên, số trung bình, độ lệch chuẩn
– Có thể thực hiện phép tính +, -; phép / không có ý nghĩa


… những bước chập chững vào thế giới số …

THANG ĐO KHOẢNG

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Ví dụ
– Câu hỏi khảo sát: Tầm quan trọng của các yếu tố sau
đây đối với chất lượng đào tạo đại học?
Không quan trọng

Rất quan trọng

YẾU TỐ KHẢO SÁT
1

2

3

4

5

6

7

Chương trình đào tạo
Cơ sở vật chất
Phương pháp giảng dạy
Đội ngũ giáo viên
Công tác hỗ trợ sinh viên

… những bước chập chững vào thế giới số …



10


THANG ĐO TỶ LỆ

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Khái niệm
– Phân loại đối tượng và đặt tên cho các biểu hiện, ấn định cho
chung một ký số tương ứng, được sắp xếp theo quy ước nào đó
với một khoảng cách nhất định giữa các giá trị có hỗ trợ phép tính
chia

• Ý nghĩa
– Các con số được sắp xếp theo thứ bậc / sự hơn kém
– Xác định khoảng cách giữa các con số

• Các phép toán thống kê
– Số trung vị, số mode, hoảng, khoảng tứ trung vị
– Khoảng biến thiên, số trung bình, độ lệch chuẩn
– Hỗ trợ phép tính cộng, trừ, và chia

… những bước chập chững vào thế giới số …



THANG ĐO TỶ LỆ

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Ví dụ
– Câu hỏi khảo sát: Bạn bao nhiêu tuổi
• Nguời 40 tuổi gấp hai lần tuổi so với người 20 tuổi, nhưng chỉ
bằng 2/3 lần tuổi so với người 60 tuổi

– Câu hỏi khảo sát: Bạn thu nhập bình quân bao nhiêu?
• Người thu nhập 20 triệu/tháng gấp đôi so với người thu nhập 10
triệu/tháng

… những bước chập chững vào thế giới số …

11


MÃ HÓA SỐ LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Mục đích
– Chuyển đổi thông tin đã thu thập thành dạng thích hợp cho
việc phân tích trên máy tính

• Nguyên tắc
– Thông tin cho từng đối tượng thể hiện trong một hàng của
bảng tính
– Mỗi cột trong bảng tính ứng với một câu hỏi trong bộ công cụ
thu thập số liệu
– Mỗi câu trả lời của một đối tượng được mã hóa trên một ô
của bảng tính
– Các câu trả lời nên được mã hóa bằng số; hạn chế mã hóa
bằng chữ

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

MÃ HÓA SỐ LIỆU

… những bước chập chững vào thế giới số …

12


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

MÃ HÓA SỐ LIỆU
Cột – Câu hỏi

Mô tả

Giá trị & ý nghĩa

age

Tuổi tính theo năm

0 – 65

gender

Giới tính

1 – Nam; 2 – Nữ

location

Nơi cư trú

0 – Thành phố;
1 – Nông thôn

education

Trình độ học vấn

1 – Mù chữ
2 – Tiểu học
3 – Trung học cơ sở
4 – Trung học phổ thông
5 – Học nghề
6 – Đại học
7 – Sau đại học
8 – Trẻ nhỏ
9 – Không trả lời



… những bước chập chững vào thế giới số …

NHẬP SỐ LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Mục đích
– Cung cấp bộ dữ liệu phục vụ cho việc phân tích

• Nguyên tắc

– Kiểm tra sự lặp lại hoặc các giá trị không có ý nghĩa
– Hạn chế đến mức thấp nhất các lỗi nhập liệu
– Lựa chọn chiến lược nhập liệu phù hợp kết hợp với thao tác
làm sạch dữ liệu

• Phương pháp
– Nhập liệu, kiểm tra và xử lý một số lỗi trên MS Excel
– Chuyển dữ liệu từ MS Excel sang SPSS để phân tích

… những bước chập chững vào thế giới số …



13


CÁC CHIẾN LƯỢC NHẬP LIỆU

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Nhập toàn bộ số liệu hai lần bởi hai người độc lập
• Nhập toàn bộ số liệu hai lần bởi cùng một người
• Nhập toàn bộ số liệu một lần, nhập lần hai 20% bộ
số liệu (chọn ngẫu nhiên)
• Nhập toàn bộ số liệu một lần duy nhất

… những bước chập chững vào thế giới số …

LÀM QUEN VỚI SPSS For Windows

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Khởi động SPSS
• Giao diện SPSS
• Làm việc với tập tin SPSS
• Làm việc với Data Editor
• Làm việc với Viewer
• Thay đổi mặc định của chương trình
• Thể hiện tiếng Việt trong SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



14


KHỞI ĐỘNG SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

Mở hướng dẫn sử dụng

Mở Data Editor

Thực hiện script có sẵn

Tạo script mới

Mở file dữ liệu có sẵn

Mở file không phải spss

… những bước chập chững vào thế giới số …



GIAO DIỆN SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Data Editor dạng bảng tính để định nghĩa, nhập, hiệu
chỉnh và thể hiện dữ liệu
• Viewer thể hiện kết quả phân tích dữ liệu
• Multidimention pivot table thể hiện kết quả phân tích
dữ liệu dạng bảng trụ đa chiều
• High revolution graphics thể hiện kết quả phân tích
dữ liệu dạng đồ thị
• Database access truy xuất dữ liệu các các CSDL bên
ngoài SPSS
• Data transformation biến đổi dữ liệu gốc cho phù hợp
với mục đích nghiên cứu

… những bước chập chững vào thế giới số …



15

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



16


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



17


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



18


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



19


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

GIAO DIỆN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



20


LÀM VIỆC VỚI TẬP TIN SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Tạo mới tập tin SPSS
• Lưu tập tin SPSS
• Mở tập tin SPSS có sẵn

… những bước chập chững vào thế giới số …



LÀM VIỆC VỚI TẬP TIN SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Tạo mới tập tin SPSS
– Khởi động chương trình SPSS -> chọn Type in Data và
nhấn nút OK
– Từ cửa sổ hiện có của SPSS, gọi menu File -> New ->
Data

… những bước chập chững vào thế giới số …

21


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

TẠO MỚI TẬP TIN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

TẠO MỚI TẬP TIN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



22


LÀM VIỆC VỚI TẬP TIN SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Lưu tập tin SPSS

– Nhấn tổ hợp phím Ctrl + S
– Từ cửa sổ chương trình SPSS, gọi menu File -> Save
– Nếu đây là lần lưu đầu tiên, cửa sổ Save File As xuất
hiện để thiết lập tên và đường dẫn của tập tin

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

LƯU TẬP TIN SPSS

… những bước chập chững vào thế giới số …



23


LÀM VIỆC VỚI TẬP TIN SPSS

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

• Mở tập tin SPSS có sẵn
– Nhấn hai lần vào biểu tượng của tập tin dữ liệu SPSS
– Khởi động chương trình SPSS, chọn Open an existing
datasource và nhấn nút OK
– Từ cửa sổ chương trình SPSS, chọn menu File -> Open
-> Data

… những bước chập chững vào thế giới số …



Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

MỞ TẬP TIN SPSS CÓ SẴN

… những bước chập chững vào thế giới số …



24


Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

LÀM VIỆC VỚI DATA EDITOR
• Data Editor thể hiện như một bảng tính (hàng, cột,
ô dữ liệu):
– Data View thể hiện trị số dữ liệu thực hoặc các nhãn trị
số được xác định
– Variable View thể hiện thông tin định nghĩa biến (nhãn
biến, nhãn trị số biến, loại dữ liệu, thang đo, và các trị
số khuyết thiếu

… những bước chập chững vào thế giới số …

Tin học ứng dụng: Nhập môn SPSS

DATA EDITOR -> DATA VIEW

… những bước chập chững vào thế giới số …



25