Đề tài: Anh chị hãy phân tích vấn đề xung đột pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định của pháp luật Việt Nam và trong các Điều ước quốc tế.

1


VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI CAO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIỂM SÁT HÀ NỘI


BÀI TẬP CÁ NHÂN
TƯ PHÁP QUỐC TẾ
Đề 10: Anh chị hãy phân tích vấn đề xung đột pháp
luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy
định của pháp luật Việt Nam và trong các Điều ước
quốc tế.

Họ và tên:
Phan Quốc Nghiệp
Mã số sinh viên: 1353801010057
Lớp:
K1B

Hà Nội, 2016

2


MỞ ĐẦU
Bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là trách nhiệm dân sự
về quan hệ bồi thường thiệt hại mà trước khi xảy ra thiệt hại,
các bên chủ thể là bên gây thiệt hại và bên bị thiệt hại không có
thoả thuận hoặc hợp đồng nào. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng trong Tư pháp quốc tế được hiểu là trách nhiệm

bồi thường thiệt hại có yếu tố nước ngoài, có nghĩa là: các bên
chủ thể bao gồm bên gây thiệt hại và bên bị thiệt hại có quốc
tịch khác nhau hoặc nơi cư trú khác nhau (đối với cá nhân) hoặc
có trụ sở ở các nước khác nhau (đối với pháp nhân); hay hành vi
gây thiệt hại hoặc hậu quả thực tế của hành vi gây thiệt hại xảy
ra ở nước ngoài
Chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một chế
định quan trọng trong hệ thống các chế định của pháp luật dân
sự Việt Nam cũng như các quốc gia khác. Sự khác biệt giữa các
hệ thống pháp luật trên thế giới về vấn đề này đã làm phát sinh
xung đột pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Pháp luật Việt Nam đã có những quy định để giải quyết vấn đề
này để bảo vệ lợi ích cho các bên liên quan.
Với mục đích tìm hiểu một cách chi thiết hơn về vấn đề
này, chính vì vậy tôi đã quyết định chọn đề tài: “Anh chị hãy
phân tích vấn đề xung đột pháp luật về bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng theo quy định của pháp luật Việt Nam và trong
các Điều ước quốc tế” làm bài tập cá nhân lớn học kì của mình.
Nội dung bài viết của tôi gồm các phần sau đây:
I.

Khái niệm về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
trong Tư pháp quốc tế.

3


II.

Quan điểm của một số quốc gia trên thế giới về vấn

đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố

III.

nước ngoài.
Quan điểm của Việt Nam về vấn đề bồi thường thiệt

IV.

hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài.
Quan điểm về vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng có yếu tố nước ngoài có trong một số điều ước
quốc tế.

4


NỘI DUNG
I.

Khái niệm về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
trong Tư pháp quốc tế.
Chế định bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là một chế

định quan trọng trong hệ thống các chế định của pháp luật dân
sự Việt Nam cũng như các quốc gia khác. Sự khác biệt giữa các
hệ thống pháp luật trên thế giới về vấn đề này đã làm phát sinh
xung đột pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Pháp luật Việt Nam đã có những quy định để giải quyết vấn đề
này để bảo vệ lợi ích cho các bên liên quan.

Vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là trách nhiệm
dân sự về quan hệ bồi thường thiệt hại mà trước khi xảy ra thiệt
hại, các bên chủ thể là bên gây thiệt hại và bên bị thiệt hại
không có thoả thuận hoặc hợp đồng nào. Các bên nói trên vẫn
có trách nhiệm với nhau trong việc bồi thường thiệt hại trước sự
kiện gây ra thiệt hại ngoài dự kiến về tài sản hoặc về tinh thần.
Cụ thể người gây thiệt hại là người duy nhất phải thực hiện
trách nhiệm trước người bị hại và người bị hại có quyền yêu cầu
người gây hại phải thực hiện những hành vi nhất định nhằm
đảm bảo lợi ích của mình.
Từ đó cơ thể hiểu, trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng được hiểu là một loại trách nhiệm dân sự mà khi
người nào có hành vi vi phạm nghĩa vụ do pháp luật quy định
ngoài hợp đồng xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của
người khác thì phải bồi thường thiệt hại do mình gây ra.
Khác với trách nhiệm bồi thường thiệt hại trong hợp đồng,
vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được giải quyết
không trên cơ sở của hợp đồng dân sự (vì không có hợp đồng)
5


mà chỉ giải quyết trên cơ sở của pháp luật quy định là thiệt hại
thực tế đã gây ra.
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng trong Tư
pháp quốc tế được hiểu là quan hệ trách nhiệm có yếu tố nước
ngoài. Quan hệ trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
có yếu tố nước ngoài là quan hệ trách nhiệm có một trong các
yếu tố sau đây:
Thứ nhất, các bên chủ tham gia trách nhiệm bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng bao gồm bên gây hại và bên bị hại có

quốc tịch khác nhau hoặc nơi cư trú khác nhau (đối với cá nhân)
hoặc có trụ sở ở các nước khác nhau (đối với pháp nhân). Ví dụ:
Công dân Việt Nam lái ô tô gây thiệt hại cho công dân Lào về
sức khoẻ và tài sản.
Thứ hai, hành vi gây ra thiệt hại hoặc hậu quả thực tế của
hành vi gây ra thiệt hại xảy ra ở nước ngoài. Ví dụ: hai công dân
Việt Nam đi lao động hợp tác tại Campuchia gây thiệt hai cho
nhau về tài sản.
II.

Quan điểm của một số quốc gia trên thế giới về
vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu
tố nước ngoài.
Hiện nay, trên thế giới đang tồn tại một số hệ thuộc luật

để giải quyết vấn đề xung đột về bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng có yếu tố nước ngoài như sau:


Luật nơi xảy ra hành vi vi phạm pháp luật. (Lex loci




delicti commisi)
 Luật nơi xảy xa hành vi gây thiệt hại.
 Luật nơi xảy ra thiệt hại.
Luật cư trú của các bên. (Lex Domicilli)
Luật do các bên lựa chọn.
6

Những hệ thuộc luật này được sử dụng khá phổ biến trên
thế giới trong việc giải quyết vấn đề xung đột về bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài. Tuy nhiên, việc
sử dụng những hệ thuộc luật nào để giải quyết thì các quốc gia
lại có nhưng quan điểm khác nhau và chưa có sự thống nhất
chung.
Hiện nay có thể thấy rằng, đa số pháp luật của các quốc
gia đều áp dụng pháp luật của nước nơi xảy ra hành vi vi phạm
pháp luật (Lex loci delicti commisi) để giải quyết xung đột pháp
luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước
ngoài. Tuy nhiên cách hiểu như thể nào là nơi xảy ra hành vi vi
phạm pháp luật thì trên thế giới cũng có những quan điểm khác
nhau về vấn đề này và phổ biến là ba luồng quan điểm sau:
Theo pháp luật của Italia, Hy lạp áp dụng hệ thuộc luật nơi
xảy ra hành vi gây thiệt hại. Theo quan điểm này, thì khi giải
quyết xung đột pháp luật về trách nhiệm bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài, các cơ quan Tư pháp của
các nước này sẽ áp dụng hệ thuộc luật nơi có hành vi gây thiệt
hại xảy ra. Khi chỉ áp dụng dụng hệ thuộc luật này thì gặp một
số khó khăn trong việc giải quyết những vụ việc mà hành vi gây
thiệt hại được thực hiện ở nước này nhưng hậu quả của hành vi
gây thiệt hại đó lại phát sinh ở một nước khác.
Theo pháp luật của Anh và Hoa Kỳ thì quy định nơi vi phạm
pháp luật là nơi phát sinh hậu quả thực tế do hành vi gây thiệt
hại gây ra. Theo quan điểm này, người ta sẽ áp dụng pháp luật
của nước nơi có hiện diện của hậu quả thiệt hại để xác định
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.

7


Kết hợp cả hai quan điểm nêu trên, pháp luật của một số
nước (Đông âu) quy định áp dụng cả hai loại pháp luật. Đó là
pháp luật của nước nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại hoặc pháp
luật của nước nơi phát sinh hậu quả thực tế tuỳ theo hoàn cảnh
cụ thể pháp luật nước nào có lợi hơn khi áp dụng.
III.

Quan điểm của Việt Nam về vấn đề bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài.
Theo quy định pháp luật Việt Nam, vấn đề giải quyết xung

đột pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được quy
định tại Điều 773 Bộ luật Dân sự 2005 như sau:
“1. Việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được xác định
theo pháp luật của nước nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại hoặc
nơi phát sinh hậu quả thực tế của hành vi gây thiệt hại.
2. Việc bồi thường thiệt hại do tàu bay, tàu biển gây ra ở
không phận quốc tế hoặc biển cả được xác định theo pháp luật
của nước mà tàu bay, tàu biển mang quốc tịch, trừ trường hợp
pháp luật về hàng không dân dụng và pháp luật về hàng hải
của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có quy định khác.
3. Trong trường hợp hành vi gây thiệt hại xảy ra ở ngoài
lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam mà người
gây thiệt hại và người bị thiệt hại đều là công dân hoặc pháp
nhân Việt Nam thì áp dụng pháp luật Cộng hòa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam”
Như vậy, Việt Nam cũng như hầu hết các quốc gia trên thế

giới đều áp dụng hệ thuộc luật nơi xảy ra hành vi vi phạm phạm
pháp luật (Lex loci delicti commisi) và với quan điểm là pháp
luật của nước xảy ra hành vi gây thiệt hại hoặc pháp luật nơi có
thiệt hại thực tế xảy ra. Việc áp dụng hệ thuộc luật này thể hiện
8


tính khách quan, công bằng đối với mỗi bên đương sự bởi vì
không phải lúc nào bên gây thiệt hại và bên bị thiệt hại cũng có
cùng quốc tịch hoặc nơi cư trú. Hơn nữa, điều này cũng tạo điều
kiện thuận lợi, dễ dàng để Tòa án có thẩm quyền điều tra, thu
thập chứng cứ, xác minh thiệt hại thực tế, lợi ích của bên bị
thiệt hại cũng vì thế mà được bảo đảm chặt chẽ hơn.
Tuy nhiên, có một điểm hạn chế đó là nhà làm luật chỉ quy
định chung là “xác định theo pháp luật của nước nơi xảy ra
hành vi gây thiệt hại hoặc nơi phát sinh hậu quả thực tế của
hành vi gây thiệt hại” mà không đưa ra thứ tự ưu tiên áp dụng
luật như thế nào. Do đó, đây là vấn đề cần được hướng dẫn rõ
ràng hơn để tránh việc các cơ quan có thẩm quyền áp dụng luật
một cách tùy tiện, không thống nhất, chẳng hạn: có thể theo
hướng ưu tiên áp dụng luật có lợi hơn cho đương sự; hoặc theo
hướng ưu tiên áp dụng luật của nước nơi xảy ra hành vi gây
thiệt hại trước, nếu không xác định được nơi xảy ra hành vi gây
thiệt hại thì sẽ xem xét áp dụng luật của nước nơi phát sinh hậu
quả thực tế của hành vi gây thiệt hại; hoặc có thể để cho các
bên đương sự có quyền đề xuất chọn luật áp dụng.
Ngoài ra, trên thực tế, đối với những trường hợp không thể
xác định được nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại nằm trong lãnh
thổ của một quốc gia nhất định như các trường hợp thiệt hại do
tàu bay, tàu biển gây ra ở không phận quốc tế hoặc biển cả,

pháp luật nước ta cũng đã dự liệu tại khoản 2 Điều 773 Bộ
luật Dân sự 2005. Theo đó, hệ thuộc luật quốc tịch của tàu
bay, tàu biển sẽ được áp dụng để giải quyết, trừ trường hợp
pháp luật có quy định khác. Tuy nhiên, một điểm bất cập đặt ra
khiến cho quy định này khó có được tính khả thi đó là nhà làm
luật đã không dự liệu tới các trường hợp như: tàu bay, tàu biển
9


không mang quốc tịch của quốc gia nào thì sẽ được điều chỉnh
như thế nào; các tàu bay, tàu biển có quốc tịch khác nhau va
chạm nhau gây thiệt hại cũng không có cơ sở để điều chỉnh.
Khoản 3 Điều 773 Bộ luật Dân sự 2005 đã áp dụng hệ
thuộc luật quốc tịch của các bên đương sự để giải quyết khi
hành vi gây thiệt hại xảy ra ở ngoài lãnh thổ Việt Nam mà họ lại
có cùng quốc tịch Việt Nam. Quy định này giúp cơ quan có thẩm
quyền giải quyết có cơ sở pháp lý rõ ràng để áp dụng. Đồng
thời, do luật quốc tịch gần gũi với các bên đương sự hơn cả nên
việc áp dụng hệ thuộc này là phù hợp và có thể đảm bảo quyền
và lợi ích của các bên đương sự. Hướng dẫn quy định này,
khoản 2 Điều 17 Nghị định 138/2006 ngày 15/11/2006
quy định chi tiết thi hành các quy định của Bộ luật dân sự về
quan hệ dân sự có yếu tố nước ngoài đã quy định như sau: “2.
Trong trường hợp áp dụng pháp luật Cộng hoà xã hội chủ nghĩa
Việt Nam về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng thì tuân theo
các quy định tại Chương XXI Phần thứ ba của Bộ luật dân sự và
các văn bản pháp luật khác có liên quan”.
Như vậy, trong việc điều chỉnh trách nhiệm bồi thường
thiệt hại ngoài hợp đồng, Luật Tư pháp quốc tế Việt Nam áp
dụng pháp luật nơi xảy ra hành vi vi phạm pháp luật với việc

kết hợp cả hai quan điểm là theo pháp luật của nước nơi xảy ra
hành vi gây thiệt hại hoặc theo pháp luật của nước nơi phát sinh
hậu quả thực tế của hành vi gây thiệt hại và áp dụng pháp luật
quốc tịch của các đương sự.
Mặc dù pháp luật Việt Nam đã có quy định để điều chỉnh
vấn đề giải quyết xung đột pháp luật về bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng, tuy nhiên, do các quan hệ trong đời sống quốc
tế ngày càng phát triển nên các quy định này vẫn chưa thể điều
10


chỉnh hết các tình huống xảy ra trong thực tiễn. Do đó, Bộ luật
dân sự Việt Nam 2015 đã ra đời để sửa đổi, bổ sung kịp thời
để bảo vệ tốt nhất các quyền và lợi ích của đương sự, đáp ứng
nhu cầu đòi hỏi trong giao lưu dân sự quốc tế.
Bộ luật dân sự Việt Nam 2015 có quy đinh về bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài tại Điều
678 như sau:
“1. Các bên được thỏa thuận lựa chọn pháp luật áp dụng
cho việc bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, trừ trường hợp
quy định tại khoản 2 Điều này. Trường hợp không có thỏa thuận
thì pháp luật của nước nơi phát sinh hậu quả của sự kiện gây
thiệt hại được áp dụng.
2. Trường hợp bên gây thiệt hại và bên bị thiệt hại có nơi
cư trú, đối với cá nhân hoặc nơi thành lập, đối với pháp nhân tại
cùng một nước thì pháp luật của nước đó được áp dụng.”
Như vậy, có thể thấy ở Bộ luật dân sự Việt Nam 2015
đã thừa nhận ba hệ thuộc luật sau:


Luật nơi xảy ra hành vi vi phạm pháp luật. (Lex loci




delicti commisi).
Luật cư trú của các bên. (Lex Domicilli).
Luật do các bên lựa chọn.

Tuy vẫn sử dụng hệ luật nơi xảy ra hành vi vi phạm pháp
luật. (Lex loci delicti commisi) nhưng cách nhìn nhận thế nào là
nơi xảy ra hành vi vi phạm pháp luật lại khác so với trước.
Chúng ta không thừa nhận nó là nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại
và chỉ thừa nhận đó là nơi xảy ra thiệt hại thực tế. Nó đặc biệt
giúp ích trong công tác xác định thiệt hại thực tế của cơ quan

11


Tòa án để bồi thường sao cho tương xứng với những thiệt hại đã
xảy ra.
Hơn nữa việc ghi nhận đến sự thỏa thuận của các bên
trong việc lựa chọn pháp luật của quốc gia nào sẽ được áp dụng
để giải quyết tranh chấp đã thể hiện được một đặc trưng của
quan hệ dân sự đó là việc tự do thỏa thuận của đương sự.
Việc quy định như vậy không chỉ khắc phục được một số
bất cập nêu trên mà còn phù hợp với xu hướng pháp triển
chung của thế giới và giúp ích rất lớn trong việc giải quyết
những vụ việc về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố
nước ngoài trong tư pháp quốc tế.

IV.

Quan điểm về vấn đề bồi thường thiệt hại ngoài
hợp đồng có yếu tố nước ngoài có trong một số
điều ước quốc tế.
Trong việc giải quyết bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

có yếu tố nước ngoài, bên cạnh giải quyết theo pháp luật Việt
Nam như đã nêu trên, Tư pháp quốc tế còn có cách giải quyết
khác không kém phần hiệu quả. Đó là cách thức giải quyết trên
cơ sở các quy định của điều ước quốc tế. Các quy định của điều
ước quốc tế ở đây chủ yếu được kể đến là các quy định quy
phạm xung đột pháp luật được ghi trong các Hiệp định tương trợ
tư pháp về dân sự.
Hiện nay, có thể thấy các hiệp định này có cách giải quyết
tương đối giống nhau trong việc xác định luật giải quyết vấn đề
bồi thường. Cụ thể, hiệp định thường chia thành hai trường hợp:
•

Trong truờng hợp các bên chủ thể (người bị hại và người
gây hại) cùng quốc tịch: các hiệp định ghi nhận việc áp

12


dụng hệ thuộc luật quốc tịch của các bên đương sự để giải
•

quyết.
Trong truờng hợp các bên chủ thể (người bị hại và người

gây hại) khác quốc tịch, áp dụng hệ thuộc luật nơi xảy ra
hành vi vi phạm pháp luật.
Hiện nay, Việt Nam đã kí kết Hiệp định tương trợ Tư pháp

với khoảng 15 nước. Các Hiệp định cơ bản đều có điều khoản
quy định về trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có
yếu tố nước ngoài. Cụ thể Hiệp định với Liên Xô (cũ) tại Điều 33,
với Tiệp Khắc tại Điều 33, với Hunggari tại Điều 30, với Bungari
tại Điều 31, với Ba Lan tại Điều 38, với Lào tại Điều 23, với Liên
Bang Nga tại điều 37, với ucraina tại Điều 33, với Mông Cổ tại
Điều 41và với Bêlarút tại Điều 39. Còn lại ba Hiệp định là Hiệp
định với Cuba, Hiệp định với Trung Quốc và Hiệp định với Cộng
Hoà Pháp không có điều khoản quy định về vấn đề này.
Nội dung của điều khoản quy định về trách nhiệm bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng có yếu tố nước ngoài trong các
Hiệp định kể trên tương đối thống nhất. Ví dụ, Điều 37 Hiệp định
tương trợ tư pháp với Liên Bang Nga năm 1998 quy định:
“Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng (do
hành vi vi phạm pháp luật) được xác định theo pháp luật của
Bên ký kết nơi xảy ra hoàn cảnh làm căn cứ để yêu cầu bồi
thường thiệt hại.
Nếu nguyên đơn và bị đơn đều là công dân của một Bên ký
kết hoặc đều được thành lập hoặc có trụ sở ở một Bên ký kết,
thì áp dụng pháp của Bên kí kết đó ”.

13


Các Hiệp định tương trợ tư pháp với Mông Cổ (Điều 41) với
Bungari (Điều 31) với Ba Lan (Điều 38), với Bêlarút (Điều 39)

cũng nội dung tương tự như trên.
Riêng Hiệp định tương trợ tư pháp với Hunggari (Điều 30)
thì quy định: “Về trách nhiệm do gây thiệt hại, sẽ áp dụng pháp
luật của nước kí kết nơi đã xảy ra hành vi gây thiệt hại. Tuy
nhiên, nếu các đương sự thường trú trên lãnh thổ nước kí kết
kia thì áp dụng pháp luật của nuớc ký kết kia”. Điều 23 Hiệp
định tương trợ tư pháp với Lào cũng có nội dung tương tự như
vậy.
Qua các quy định trên cho thấy, trong việc điều chỉnh
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, Hiệp định
tương trợ tư pháp giữa Việt Nam với các nước thường áp dụng
hệ thuộc luật nơi xảy ra hành vi vi phạm pháp luật (Lex loci
delicti Commissi) hoặc Luật nhân thân (Lex Personalis) trong đó
hoặc áp dụng luật quốc tịch (Lex Nationalis ) hoặc áp dụng luật
nơi cư trú (Lex Domicilli).
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài việc được quy định
trong điều ước quốc tế song phương còn được ghi nhận trong
điều ước quốc tế đa phương. Một số điều ước quốc tế đáng chú
ý đã được xây dựng như:
Công ước Lahaye ngày 2/10/1973 về trách nhiệm bồi
thường thiệt hại do sản phẩm gây ra. Công ước quy định rõ
cơ chế bồi thường thiệt hại nếu sản phẩm, hàng hóa gây
thiệt hại cho người tiêu dùng thì trách nhiệm thuộc về nhà
sản xuất. Tuy nhiên, công ước cũng đưa ra nhiều nguyên
tắc chọn luật phức tạp, những nguyên tắc này chỉ được áp
dụng với những điều kiện nhất định.
14


Công ước về tai nạn giao thông đường bộ ngày 4/5/1971.

Nội dung công ước đề cập đến việc chọn luật áp dụng giải
quyết trách nhiệm bồi thường thiệt hại do các phương tiện
giao thông gây ra, theo đó luật áp dụng là luật nơi xảy ra
tai nạn, hoặc luật nơi đăng ký phương tiện giao thông.
Như vậy, qua nghiên cứu cách giải quyết vấn đề bồi thiệt
thiệt hại ngoài hợp đồng theo pháp luật một số nước, pháp luật
Việt Nam cũng như các điều ước quốc tế song phương và đa
phương, chúng ta nhận thấy, nguyên tắc áp dụng chủ yếu để
giải quyết vấn đề này là Luật nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại
(Lex loci delicti Commissi). Việc áp dụng luật nơi xảy ra hành vi
gây thiệt hại để giải quyết các vấn đề liên quan đến trách
nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng có những ý nghĩa
nhất định :
Thứ nhất, nguyên tắc lex loci delicti Commissi thể hiện
tính khách quan, trong trường hợp bên gây thiệt hại và bên bị
thiệt hại không cùng quốc tịch hoặc nơi cư trú thì áp dụng
nguyên tắc này là phù hợp.
Thứ hai, việc xác định nơi xảy ra thiệt hại thuận lợi dễ
dàng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc giải quyết của toà án. Toà
án có thể dễ dàng hơn trong việc điều tra, thu thập chứng cứ,
xác minh về thiệt hại…đồng thời cũng đảm bảo được lợi ích của
bên bị thiệt hại.
Thứ ba, nhìn chung thì nơi xảy ra thiệt hại là nơi có mối
quan hệ gần gũi nhất đối với loại tranh chấp trong lĩnh vực bồi
thường thiệt hại ngoài hợp đồng, xét về tính chất loại vụ việc thì
áp dụng luật nơi xảy ra thiệt hại là quy phạm thể hiện đúng bản
chất của quan hệ. Do vậy ưu điểm nổi bật của nguyên tắc này
15

là đơn giản, dễ áp dụng, chắc chắn và có thể dự tính trước trong
việc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng.
Tuy nhiên, có một điểm cần chú ý, trong trường hợp quy
phạm xung đột chỉ dẫn áp dụng luật nơi xảy ra hành vi gây thiệt
hại là luật áp dụng để xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại
ngoài hợp đồng thì chỉ áp dụng hệ thống pháp luật thực chất
(luật nội dung) của nước nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại, không
áp dụng các quy phạm xung đột của tư pháp quốc tế, nói cách
khác trong lĩnh vực này cũng không chấp nhận hiện tượng dẫn
chiếu ngược.
Điều này là hoàn toàn hợp lý vì mục đích của việc xây
dựng quy phạm xung đột điều chỉnh các quan hệ trách nhiệm
bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng là nhằm giải quyết trực tiếp
vấn đề, tạo điều kiện thuận lợi cho toà án giải quyết vụ việc
đồng thời cũng đảm bảo được lợi ích của các bên, vì nhìn chung
đây cũng là hệ thống luật có quan hệ gần nhất đối với vụ việc.
Giả thiết rằng, nếu thừa nhận việc dẫn chiếu ngược thì mục đích
của quy phạm không đạt được, gây khó khăn trong việc giải
quyết và không đảm bảo được lợi ích của người bị thiệt hại.
Tuy nhiên khi áp dụng nguyên tắc này cũng xảy ra một số
trường hợp Ngoại lệ. Để giải quyết xung đột trong việc xác định
trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, ngoài nguyên
tắc luật nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại thì tư pháp quốc tế cũng
xây dựng một số nguyên tắc khác để giải quyết xung đột pháp
luật trong một số trường hợp đặc thù. Đó là: Trong những trường
hợp không xác định được nơi xảy ra hành vi gây thiệt hại. Đây là
trường hợp khi nơi xảy ra thiệt hại không thuộc lãnh thổ quốc
gia nào cả, các học giả thường viện dẫn đến các loại trách
nhiệm bồi thường thiệt hại trong trường hợp đối với các phương
16

tiện vận tải như tai nạn máy bay, va quyệt tàu biển ở vùng
không phận hoặc hải phận quốc tế. Trong những trường hợp
này, không thể xác định được nơi xảy ra thiệt hại cho nên không
áp dụng luật nơi xảy ra thiệt hại mà áp dụng luật nơi đăng ký
tàu bay, tàu biển (luật quốc tịch của máy bay, tàu biển) để giải
quyết các vấn đề về trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

17


KẾT LUẬN
Trên đây, là bài viết của tôi khi viết về vấn đề xung đột
pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định
của pháp luật Việt Nam và trong các Điều ước quốc tế. Qua đó,
có thể giúp các bạn hiểu được một cách cơ bản về vấn đề giải
quyết xung đột pháp luật về bồi thường thiệt hại ngoài hợp
đồng có yếu tố nước ngoài có trong pháp luật của một số nước
trên thế giới cũng như có trong pháp luật cảu Việt Nam và một
số điều ước quốc tế có liên quan.
Do thời gian làm việc cũng như trình độ chuyên môn còn
hạn chế nên bài viết của tôi không thể tránh hỏi các sai sót. Vật
nên rất mong thầy cô và các bạn góp ý bổ sung để bài viết của
tôi được hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn !

18

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.
2.
3.
4.
5.

Giáo trình tư pháp quốc tế - Trường đại học luật Hà Nội.
Bộ luật dân sự 2005.
Bộ luật dân sự 2015.
/> />
6.

thiet-hai-ngoai-hop-dong-trong-tu-phap-quoc-te-18126/
/>
7.

nam-va-dieu-uoc-quoc-te/
/>
8.
9.

page=lawtreaties&tab=duqt
/> />
dong-duoc-phap-luat-quy-dinh-nhu-the-nao-.aspx
10. />11. />12. />13. />14. />15. />16. />MỤC LỤC
19


20