29 nong nhanh nong chậm

SSO -Tự học chỉnh nha
sso.
ysem
www
inar
.bsc
.vn
hinh
nha
.com

© Bản quyền thuộc Y company

Tháng 8 - Tuần 2:
Nong nhanh - Nong chậm
I. Nong nhanh và nong chậm.
Việc nong hàm trên có thể thực hiện ở các tốc độ khác nhau và với các khí
cụ khác nhau. Một vài khí cụ được cho là khí cụ nong nhanh nhưng tốc độ
nong rộng lại khác nhau ở từng bệnh nhân khi dùng cùng một loại khí cụ.
Tốc độ tiêu chuẩn của nong hàm trong chỉnh nha khi sử dụng khí cụ
NONG NHANH là hai lần quay ¼ ốc nong một ngày. Hầu hết tất cả các ốc
nong trên thị trường nong 1mm một vòng (4 lần quay là một vòng). Vậy,
nong nhanh là phải đạt tốc độ ½ mm/ngày. Ở hệ thống SSO, nong nhanh
tiêu chuẩn chỉ cần ¼ vòng một ngày tức là ¼ mm/ngày cho đến khi bệnh
nhân 16 tuổi. Từ 17 – 20 tuổi, Mc Gann khuyến cáo rằng tốc độ hoạt hóa

ốc nong là ¼ vòng mỗi 2 ngày. Sau tuổi 20 đến tối đa 25 tuổi, giảm tốc độ
nong và thời gian hoạt hóa xuống còn ¼ vòng mỗi 3 ngày. Điều này sẽ
giảm độ lớn của “lực dư thừa” sẽ tích trữ lên cấu trúc xương và để bệnh
nhân trưởng thành tiếp tục thấy được lý do mình phải đeo khí cụ. Các
bệnh nhân trưởng thành thường yêu cầu tháo khí cụ ngay khi họ nhận thấy
rằng nó không có tác dụng gì, rút ngắn giai đoạn duy trì.
Áp dụng tốc độ ¼ vòng mỗi ngày, hàm trên được nong rộng trong 1 tháng.
Nhiều người cho rằng càng nong nhanh càng tạo sự thay đổi nhiều trên
Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

2

xương và răng càng ít bị nghiêng. Tôi thì tin rằng lượng nong rộng xương
mong muốn phụ thuộc vào sự cứng chắc của khí cụ hơn là tốc độ nong.
Nong xương hàm trên được yêu thích vì các lý do ổn định. “Nền móng” của
răng được mở rộng, chứ không chỉ thân răng. Sự nghiêng thân răng được coi
là không mong muốn vì thân răng nên thẳng hàng với chân răng trong giai
đoạn quy trì. Chỉ rất ít người không đồng ý với quan điểm này. Nong rộng
thành bên mũi giúp cải thiện hô hấp của BN. Sự cải thiện hô hấp đã được
khẳng định ở nghiên cứu khác, nhưng sau 2 tháng thì đường thở có vẻ lại trở
lại như cũ.
Để làm hàm nong nhanh gắn chặt (RPE), đầu tiên phải tách kẽ R6 trên và
chọn cỡ khâu. Việc lấy dấu làm hàm nong được thực hiện khi hẹn tách kẽ,
trước khi đặt chun hay lò xo tách khe. Lắp hàm nong ở buổi hẹn tiếp theo sau
khi chọn được cỡ khâu. Không thay thế chun hay lò xo tách khe.

Sau khi hoàn tất quá trình nong hàm và duy trì (thường là 2 tháng) thì tháo
RPE, ngay sau đó gắn thanh ngang khẩu cái vào khâu R6 trên 2 bên để duy
trì kết quả nong.
Một vài nhà nắn chỉnh cảm giác nong chậm ổn định hơn nong nhanh vì các
cấu trúc không bị phá vỡ khi nong chậm, lực tạo ra nằm trong giới hạn sinh
học. Các nghiên cứu về vấn đề này được tiến hành và kết quả cho thấy nong
nhanh và nong chậm có khả năng tái phát như nhau (20 – 80%).
Điểm A được cho là sẽ nhô ra trước khi nong nhanh (bài báo của Haas năm
1964 nhằm giới thiệu lại hàm nong nhanh) nhưng các bài báo tiếp theo không
chỉ ra bất kỳ sự nhô hàm trên nào khi nong nhanh. Nhô hàm trên ra trước có
lợi trong điều trị Hạng III. Các nghiên cứu tương tự đã cho thấy hàm trên hạ
thấp xuống để đáp ứng quá trinh nong nhanh hàm trên, và cũng có lợi cho

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

3

điều trị Hạng III vì tạo điều kiện sửa lại khớp cắn. McNamara đã công bố một
bài báo (chưa được khẳng định lại bởi các tác giả khác theo như tôi tìm hiểu)
chỉ ra rằng xương hàm trên sẽ nhô hơn khi điều trị kết hợp hàm nong nhanh
với headgear kéo trước (headgear ngược).
Ở SSO, chúng tôi sẽ đồng ý rằng nong rộng xương hàm trên là đúng, khó có
thể khẳng định lại trong các slide ca bệnh rằng có thể chỉnh sửa Hạng III chỉ
bằng nong hàm, và phá vỡ các cấu trúc sẽ khiến hàm trên có khả năng nhô ra
trước để đáp ứng với các lực kéo phía trước. Tác dụng của headgear kéo

trước (headgear ngược) khi kết hợp với hàm nong nhanh trước tuổi 20 (cũng
có thể muộn hơn) là làm xương hàm trên nhô ra trước. Điều này rất logic do
sự phá vỡ đường khớp giữa - một trong những cấu trúc cản trở lực kéo nhô.

II. Các đặc điểm của đường khớp giữa vòm miệng:
Có rất nhiều đường khớp nối ảnh hưởng đến quá trình nong hàm trên chứ
không chỉ đường khớp giữa vòm miệng nhưng đường khớp này được nghiên
cứu nhiều nhất. Các đặc điểm cấu trúc thay đôi theo tuổi, vì thế đáp ứng điều
trị khác nhau khi sử dụng cùng một lực ở các độ tuổi khác nhau.
Đường khớp ở tuổi thiếu niên chưa hoàn thiện nên chỉ có cấu trúc sợi. Chỉ với
một lực rất nhẹ có thể mở khớp, trong khoảng 400g. Ở trẻ vị thành niên, khớp
cấu tạo bởi sự đan xen giữa xương và sợi kiểu đan ngón và sẽ cần một lực
mạnh hơn để thẳng được sự kháng lực nong hàm, khoảng 700g. Cấu trúc
khớp của người lớn đã bị cốt hóa 5% trước tuổi 25, đây là giới hạn cho phép
nong khớp. Lực cần đạt được để thắng sức cản là rất lớn, một vài trường hợp
lực có thể làm gãy khớp ở bệnh nhân trưởng thành

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

4

Hàm nong nhanh gắn chặt
sẽ tạo ra lực xấp xỉ 4000g
mỗi khi quay ¼ vòng của ốc
nong. Nong rộng xương tất

nhiên có thể nếu đặt lực như
thế, thậm chí cả khi khớp đã
canxi hóa một phần.

III. Hàm nong chậm
Một số khí cụ được cho là nong hàm chậm nhưng lượng hoạt hóa của khí cụ
sẽ quyết định độ lớn lực đặt khớp và tốc độ nong. Tốc độ nong cũng sẽ được
quyết định bởi độ tuổi của BN khi đặt lực nong.
Các khí cụ sau đây được gọi là khí cụ nong chậm.

1. Hàm nong Schwarz
Loại khí cụ này được thiết kế với một ốc nong (giống hàm nong nhanh) vùi
trong nền nhựa tách nhau ở đường giữa vòm miệng.
Khí cụ có ốc nong (giống nhưng khí cụ nong nhanh) chôn trong nhựa ở bản
giữa. Ốc nong được nong chậm, ¼ vòng mỗi lần, 1 – 2 lần/tuần, yêu cầu phải
đeo hàm liên tục.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

5

Khí cụ được giữ trong miệng bởi các móc lên răng. Lực được đặt lên mặt
trong các thân răng, chủ yếu là làm nghiêng răng và tách khớp rất ít. Hàm
Schwarz được chỉ định cho bệnh nhân trẻ, cần một lực nhỏ.

2. Quad Helix:

Là khí cụ gắn chặt, làm bằng
dây 036, cuộn lại thành 4
vòng xoắn và gắn vào mặt
trong khâu các răng hàm lớn.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

6

Khí cụ này có thể nong bằng cách hoạt hóa trong miệng với kìm 3 chấu, dễ sử
dụng và có độ tin cậy. Tuy nhiên, mức độ hoạt hóa là điểm yếu của khí cụ này.
Mỗi nha sỹ sẽ vặn kìm với một lượng khác nhau khi hoạt hóa, dẫn đến sự
khác nhau về lực đặt lên khí cụ và tạo ra kết quả điều trị khác nhau. Quad
Helix có thể tạo một lực đủ để thắng được sự kháng lại của đường khớp
nhưng việc hoạt hóa quá mức sẽ làm răng hàm lớn bị nghiêng. Các nghiên
cứu chỉ ra rằng sự nong khớp ở xấp xỉ 50% BN bé (6 – 8 tuổi) và chỉ 10% ở
bệnh nhân thành niên. Mức độ hoạt hóa và các đặc điểm của khớp là các yếu
tố then chốt giữa nong xương và nong răng.
Ở SSO, chúng tôi coi Quad Helix là hàm nong chậm vì nó ít tạo ra nong
xương. Khí cụ này được chỉ định cho bệnh nhân trẻ và nong trong 12 tháng.
Việc sử dụng chính nó làm khí cụ duy trì là một ưu điểm nổi bật của Quad
Helix so với các khí cụ khác.

III. Các khí cụ chức năng:

Rất nhiều các khí cụ chức năng kết hợp
nong rộng. Khí cụ Frankel có nền nhựa
acrylic ở ngách tiền đình phía má hai bên để
giảm áp lực của phần mềm mà tác động lên
răng, có tác dụng nong chậm cung hàm vì
đã cân bằng áp lực giữa lưỡi và má.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

7

Hàm Bionator kết hợp ốc nong (như nong nhanh) được hoạt hóa 1 – 2 lần một
tuần, xếp vào loại nong chậm. Hàm nong bionator đặt 1 lực lên mặt trong các
thân răng, hầu như là tạo ra sự nghiêng răng.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

8

IV. Khí cụ nong nhanh
Khí cụ nong nhanh được định nghĩa là khí cụ tạo ra lực tác động lên răng đủ
lớn làm nong rộng xương hàm. Một vài loại khí cụ khác nhau được sử dụng
cho mục đích này, tất cả các loại đều phải gắn chặt vào răng để tạo được lực.

1. Hyrax Appliance

Khí cụ này có ốc nong,
được hàn cố đinh vào
khâu răng 4 và răng 6
hàm trên.
Ốc nong được hoạt hóa
theo tiêu chuẩn tốc độ
“nhanh”, lực khoảng
4000g mỗi lần hoạt hóa.
Vấn đề hay gặp nhất
khi sử dụng khí cụ này
là khâu không được chắc chắn. Nếu có một khâu bị bong ra thì thường không
thể gắn lại mà phải bỏ đi, chấp nhận tái phát, làm một cái mới và bắt đầu lại
quá trình nong từ đầu. Khi chọn khâu thường chọn khâu lớn hơn một cỡ so
với khâu thử để khí cụ ổn định.
Ngoài ra, tất cả các khí cụ mà để các răng tiếp khớp có xu hướng bị nong
rộng “một bên”. Ở bên phía cơ khỏe sẽ giữ các răng tiếp tục tiếp khớp có thể
ngăn cản việc nong hàm. Điều trị phục hồi điều này rất khó.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

9

2. Ốc nong chỉ với khâu R6:
Để tránh việc làm một khí cụ với 4 khâu phải gắn cùng lúc, khí cụ nong nhanh
tại 2 R6 trên được thử nghiệm. Khí cụ này có ÍT NEO CHẶN hơn khí cụ Hyrax,
vì thế các R6 nhận toàn bộ lực được tạo ra bởi ốc nong. Ở bệnh nhân trẻ, lực
nong chỉ cần nhỏ cũng đã tạo kết quả tốt. Khi bệnh nhân lớn tuổi hơn cần lực
mạnh hơn vì cấu trúc khớp gây cản trở nên các R6 không đủ để chịu được lực
cần có. Bởi vậy, khí cụ này chỉ được áp dụng cho bệnh nhi đến 11 hoặc 12
tuổi khi chân răng 4 sữa và 5 sữa đã bị tiêu nhưng răng 4 vĩnh viễn chưa mọc.

3. Hàm nong nhanh gắn chặt
Khí cụ này rất dễ chế tạo vì lab chỉ cần
làm một bản nhựa acrylic che phủ tất cả
các răng có mặt trên cung hàm.
Bản nhựa sẽ nhả khớp tất cả các răng
để tránh việc nong hàm một bên. Khí cụ
dễ dàng gắn lại được nếu một bên bị
bong ra trong quá trình nong rộng. Hàm
nong nhanh gắn chặt RPE dễ áp dụng
cho hàm răng hỗn hợp vì không yêu cầu
khâu ở răng sữa. Khí cụ này là hàm nong nhanh được yêu thích nhất trong hệ
thống SSO. Các hàm nong gắn chặt cũng có ưu điểm nhả khớp các răng cho
phép hàm dưới trở lại vị trí trung tâm trong trường hợp có trượt chức năng do
sai khớp cắn. Do nong hàm trên, hàm dưới có thể nằm ngay trung tâm của
vùng bị nong. Sự điều chỉnh khớp cắn tức thì sẽ làm tùy trường hợp để đảm
bảo là hàm dưới sẽ nằm ở chính giữa nếu trường hợp đó có trượt chức năng.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |


Tháng 8 - Tuần 2: Nong nhanh - Nong chậm!

PAGE

10

5. Các ốc nong và mức độ nong:
Việc chọn kích thước ốc nong phù hợp với khí cụ của bạn là việc rất quan
trọng vì nong quá giới hạn kích thước của ốc nong sẽ làm khí cụ tách rời
nhau. Ốc nong có sẵn các kích thước 7 mm, 11 mm, 13 mm và tốt nhất bạn
nên chọn loại thích hợp và yêu cầu với xưởng.
Để quyết định kích thước ốc nong cần đo đạc mẫu hàm và ghi lại tương quan
kích thước ngang giữa hai răng hàm lớn của hàm trên và hàm dưới. Hàm trên
là số đo giữa đỉnh núm gần ngoài R6 hai bên, hàm dưới là số đo giữa rãnh
ngoài R6 hai bên. Độ rộng bình thường của hàm trên lớn hơn hàm dưới 1,5
mm.
Dùng bút chì đánh dấu các điểm hố ngoài của các R6 hàm dưới và đo độ rộng
hàm dưới, đánh dấu đỉnh núm ngoài gần R6 hàm trên và đo độ rộng hàm trên
bằng thước kẻ chia mm. Điền số liệu vào mục “nong” trong mục VTO của
bschinhnha để tính toán.
Điều trị quá 2mm cho những trường hợp cắn chéo không quá nặng, bệnh
nhân nhỏ tuổi và ở vị trí mà cắn chéo không quá bắt buộc phải điều chỉnh thì
mới điều trị thành công. Điều trị quá 3mm cho những ca cắn chéo trung bình,
BN ở tuổi thành niên và vị trí cắn chéo không quá quan trọng. Điều trị quá
mức 4mm với những ca cắn chéo nặng nề và kết hợp hội chứng TMJ, cắn hở.
Sau khi tính toán số mm cần nong rộng thì chọn ốc nong phù hợp với khí cụ

rồi gửi cho xưởng.

Chịu trách nhiệm chương trình: Y company | BS. Lê Yến Minh | BS. Hồ Mộng Thùy Dương |