Bài Giảng Sông Núi Nước Nam, Phò Giá Về Kinh

PHÒNG GD&ĐT QUẬN HOÀN KIẾM
TRƯỜNG THCS NGÔ SĨ LIÊN

Tổ: Xã hội
Môn: Ngữ văn – Lớp 7


Tiết 17

SÔNG NÚI
NƯỚC NAM
(Lý Thường Kiệt)

PHÒ GIÁ
VỀ KINH
Tiết 17

(Trần Quang Khải)


SƠNG
NÚI
NƯỚC
NAM

PHỊ
GIÁ VỀ
KINH

TỤNG GIÁ
NAM QUỐC SƠN

HÀ
( Lý Thường Kiệt)

HOÀN KINH SƯ
Trần Quang Khải


HĐ 1 : GIỚI THIỆU CHUNG VỀ THƠ
TRUNG ĐẠI VIỆT NAM
-

Nước ta thời trung đại
(phong kiến), đã có
một nền thơ rất phong
phú và hấp dẫn, được
viết bằng chữ Hán
hoặc chữ Nôm và có
nhiều thể thơ


HĐ 2 : HOÀN CẢNH LỊCH SỬ RA ĐỜI BÀI
THƠ “SÔNG NÚI NƯỚC NAM” VÀ TÁC
GIẢ LÝ THƯỜNG KIỆT
1/ GIỚI THIỆU HOÀN CẢNH
LỊCH SỬ RA ĐỜI BÀI THƠ

Hãy thuyết trình về
hoàn cảnh ra đời
tác phẩm!

Di tích
phòng tuyến
sông Cầu
(Như Nguyệt)

Bài thơ
bằng
chữ Hán

Năm
30Quách
vạn quân
Quân1077,
bộ của
QuỳTống
đánhdo
Đang đêm, Lý Thường Kiệt
Quách
QuỳNhư
chỉ huy
trànbịsang
đến sông
Nguyệt
chặnViệt
cho người vào đền thờ
Nam
ta.Nhiều
Lý Thường
Kiệt đấu
choquyết

lập
đứng.
trận chiến
Trương Hống, Trương Hát
phòng
sôngTống
Nhưkhông
Nguyệt
liệt xảytuyến
ra. Giặc
sao
ở phía nam bờ sông Như
(sông
Cầu) để
chặntuyến
giặc Như
rồi cho
vượt được
phòng
Nguyệt, giả làm thần đọc
thủy
quânđành
đánhđóng
bại giặc
ở vùng
Nguyệt,
trại chờ
viện
vang bài thơ.
binh.Quảng Ninh.

biển


2/ GIỚI THIỆU TÁC GIẢ
LÝ THƯỜNG KIỆT :
Hãy thuyết trình
về vấn đề tác giả !
Từ trước, bài thơ
được cho là sáng tác
của Lý Thường Kiệt
trong lần chống quân
xâm lược Tống tại
Sông Cầu (Như
Nguyệt) năm 1077.
Tuy nhiên mới đây,
nhiều nhà nghiên cứu
khẳng định bài thơ này
ra đời từ thời Tiền Lê
và cũng được sử dụng
trong trận đánh chống
quân Tống, nhưng là
lần đầu vào năm 981.

Ông tên thật là Ngô Tuấn (1019-1105) , là con
của Sùng Tiết tướng quân Ngô An Ngữ ,
người phường Thái Hòa, thành Thăng Long
(Hà Nội ngày nay). Có tài liệu lại nói quê ông là
làng An Xá, huyện Quảng Đức (Cơ Xá, huyện
Gia Lâm ngày nay).
Gia đình ông nối đời làm quan cho nhà Lý, ông

có nhiều mưu lược, có tài làm tướng.
Đền thờ
Lý Thường Kiệt
tại Thanh Hoá


HĐ 3 : ĐỌC HIỂU CHÚ THÍCH, LUẬT THƠ
BÀI THƠ “SÔNG NÚI NƯỚC NAM”
1/ Đọc bản phiêm âm, bản
dịch nghĩa, bản dịch thơ.
2/ Tìm hiểu chú thích.
3/ Nêu đặc điểm thể thơ (số
câu, số chữ trong câu, hiệp
vần) qua bản phiên âm.

Nam quốc sơn hà
Nam quốc sơn hà Nam đế cư,
Tiệt nhiên định phận tại thiên
thư.
Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm,
Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư.
Sông núi nước Nam
Sông núi nước Nam vua Nam ở,
Rành rành định phận tại sách
trời.
Cớ sao lũ giặc sang xâm phạm,
Chúng bay sẽ bị đánh tơi bời.


HĐ 4 : TÌM HIỂU NỘI DUNG &

NGHỆ THUẬT
“Nam quốc sơn hà”
được coi là bản Tuyên
ngôn độc lập đầu tiên
của dân tộc. Vậy Tuyên
ngôn độc lập là gì ?

Tuyên ngôn độc lập là lời tuyên bố về
chủ quyền của đất nước và khẳng
định không một thế lực nào được
xâm phạm.
Ý 1 : Hai câu đầu

Nội dung và bố cục của
bản Tuyên ngôn độc lập
này ?

Nước Nam là của người Nam.
Điều đó đã được sách của trời
khẳng định sẵn và rõ ràng.
Ý 2 : Hai câu sau
Kẻ thù không được xâm
phạm. Nếu xâm phạm thì
chắc chắn thất bại nặng nề


“Nam đế” “thiên thư” là gì?
Theo luật lệ của phong kiến xưa :
“Đế” là vua của cac vua, vua
Trung Hoa mới được gọi là

“đế”, còn vua của các nước
khác chỉ được gọi là “vương”.
Việc gọi vua nước ta là “đế” đã
thể hiện ý thức độc lập, xem
nước ta ngang hàng với Trung
Hoa.


HĐ 5 : HOÀN CẢNH LỊCH SỬ RA ĐỜI BÀI
THƠ “PHÒ GIÁ VỀ KINH ” VÀ TÁC GIẢ
TRẦN QUANG KHẢI
1/ GIỚI THIỆU HOÀN CẢNH
LỊCH SỬ RA ĐỜI BÀI THƠ

Hãy thuyết trình về
hoàn cảnh ra đời
tác phẩm!
Tụng giá hoàn kinh sư là một bài thơ
do Trần Quang Khải viết sau khi quân
dân nhà Trần chiến thắng trận Chương
Dương và Hàm Tử trong cuộc kháng
chiến chống quan Nguyên – Mông lần
thứ hai. Trần Quang Khải đi đón xa giá
của Thái thượng hoàng Trần Thánh Tôn
về lại Thăng Long sau chiến thắng này.


2/ Tìm hiểu tác giả Trần
Quang Khải:
Hãy thuyết trình về tác giả!

•

•

Trần Quang Khải (1241- 1294),
con thứ ba của Trần Thái Tông, là
đại tướng đời nhà Trần , làm đến
chức Tướng quốc coi cả mọi việc
trong nước. Sang đời Trần Nhân
Tông, năm Thiệu Bảo thứ tư, khi
quân Nguyên xâm lăng bờ cõi nước
Nam, ông được phong chức Thượng
tướng Thái sư, lãnh binh trấn giữ
mặt Nam đất Nghệ An, lập công lớn
tại Chương Dương Độ. Khi dẹp tan
quân Nguyên, triều đình xét công,
ông đứng vào bậc nhất.
Trần Quang Khải được người dân
Việt Nam lập đền thờ ở một số nơi;
như tại đình làng Phương Bông,
ngoại thành thành phố Nam Định.


HĐ 6: TÌM HIỂU BÀI THƠ
Thảo luận: Bài thơ có
những ý cơ bản nào ?
Ý 1: Sự chiến thắng hào
hùng của dân tộc trong
cuộc kháng chiến chống
Nguyên – Mông xâm lược.

Ý 2: Lời động viên mọi người
xây dựng, phát triển đất
nước trong hoà bình và
niềm tin sắt đá vào sự bền
vững muôn thuở của đất
nước.


Thảo luận: Nhận xét
gì về giọng điệu cổ
vũ, động viên của bài
thơ ?
Khơi gợi lịch sử hào hùng
“nên”
vạch ra tương lai xán
lạn của đất nước để
mọi người tin tưởng.

TỤNG GIÁ HOÀN KINH SƯ
Đoạt sáo Chương Dương độ
Cầm Hồ Hàm Tử quan
Thái bình tu trí lực,
Vạn cổ thử giang san
PHÒ GIÁ VỀ KINH
Chương Dương cướp giáo giặc
Hàm Tử bắt quân thù
Thái bình nên gắng sức
Non nước ấy ngàn thu

ĐỌC GHI NHỚ

HĐ 7 : TỔNG KẾT HAI BÀI THƠ
1/ Hai bài thơ đã thể hiện bản
lĩnh, khí phách của dân tộc
ta. Một bài nêu cao chân lí
vĩnh viễn, lớn lao nhất,
thiêng liêng nhất : Nước
Việt Nam là của người Việt
Nam, không ai được xâm
phạm, xâm phạm sẽ nhận
thảm bại. Một bài thể hiện
khí thế chiến thắng ngoại
xâm hào hùng của dân tộc
và bày tỏ khát vọng xây
dựng, phát triến cuộc sống
trong hoà bình, với niềm tin
đất nước bền vững muôn
đời.

2/ Hai bài thơ, một bài thuộc
thể thất ngôn, một bài
thuộc thể ngũ ngôn tứ tuyệt
(Đường luật) nhưng đều
dùng để diễn đạt ý tưởng
và giống nhau ở cách nói
chắc chắn, cô đúc, trong
đó cảm xúc nằm trong ý
tưởng, cảm xúc và ý tưởng
hoà làm một.

HĐ 8 : LUYỆN TẬP
Thảo luận BT
ở sách giáo
khoa trang
68

Ngôn ngữ gần gũi với đại đa số nhân dân
Đại Việt bấy giờ, họ đã góp phần quan
trọng vào chiến thắng quân Tống, quân
Nguyên.
Lời thơ ngắn gọn cô đọng như một lời thề
quyết tâm giữ gìn cõi bờ đất nước trước
kẻ thù.


HĐ 9 : DẶN DÒ
1/ Đọc thuộc hai bài thơ
(bản dịch thơ).
2/ Đọc bài đọc thêm SGK
trang 68.
3/ Soạn “Thiên Trường
vãn vọng” :
- Tập đọc, tìm hiểu tiểu
sử tác giả.
- Vẽ tranh.

GV Leâ Ngoïc Thaønh