Chuyên đề cấp máu cho da

CẤP MÁU CHO DA
Bác sĩ Vũ Trung Trực – 2016

1. GIẢI PHẪU HỆ THỐNG TUẦN HOÀN
- Mạch máu nuôi da xuất phát từ các động mạch sâu, rồi qua lớp cân cơ và đến
da bởi các mạch xuyên.
- Những mạch sâu này tạo nên các mạch kết nối, hình thành các búi mạch ở
mạc, mô mỡ dưới da và da.
1.1.Mạch sâu
Các mạch máu sâu xuất phát từ động mạch chủ và phân chia tạo thành các động
mạch chính nuôi dưỡng đầu, cổ, thân và tứ chi.
1.2.Mạch trung gian
Hệ thống mạch kết nối bao gồm:
- Động mạch xuyên cân – da hoặc vách – da
+ Các mạch máu này xuyên qua vách cân đi tới da
+ Hệ thống mạch này cấp máu cho da của chi thể
-

Động mạch xuyên cơ – da
+ Những mạch này tới da bằng các nhánh trực tiếp đi qua thân cơ
+ Trong cơ các mạch này chia nhỏ thành nhiều mạch xuyên, đưa máu tới da.
+ Hệ thống mạch này cấp máu cho da của vùng thân.

1.3.Các mạng mạch của cân, mô dưới da và da
Các mạng mạch này được chia làm 6 lớp
- Mạng mạch dưới cân (subfascial):
+ Mạng mạch nhỏ nằm dưới bề mặt của cân
- Mạng mạch trước cân (prefascial):
+ Mạng mạch lớn hơn, đặc biệt nổi bật ở tứ chi.
+ Thành phần chủ yếu là các mạch cân da.
- Mạng mạch dưới da (subcutaneous):

+ Mạng mạch nằm trong cân.
+ Thành phần chủ yếu là các mạch cơ.
+ Chiếm ưu thế trên thân.
- Mạng mạch dưới trung bì (subdermal):
+ Nhận máu từ các mạng lưới nằm ở dưới.
+ Là mạng mạch chính cung cấp máu cho da.
+ Thể hiện bằng hiện tượng chảy máu khi da bị cắt.
- Mạng mạch trung bì (dermal):
+ Chủ yếu gồm các tiểu động mạch.
+ Đóng vai trò quan trọng trong điều hòa nhiệt.
- Mạng mạch dưới biểu bì (subepidermal):
+ Gồm các mạch máu nhỏ không có cơ ở thành mạch
+ Chức năng chính là dinh dưỡng và điều hòa nhiệt.
2. ĐẶC ĐIỂM CỦA ĐỘNG MẠCH
Taylor đưa ra những quan sát trên giải phẫu:
- Mạch máu thường đi cùng dây thần kinh.
- Mạch máu tuân thủ luật cân bằng, nếu có một mạch máu nhỏ thì bên cạnh sẽ là
một mạch máu lớn.
- Mạch máu đi từ tổ chức cố định đến tổ chức di động
- Mạch máu có điểm đến cố định nhưng nguyên ủy khác nhau
- Kích thước và hướng của mạch máu thay đổi trong quá trình tăng trưởng.
3. VI TUẦN HOÀN
- Các tiểu động mạch tận cùng nằm trong lớp trung bì lưới và kết thúc khi hệ
thống mao mạch bắt đầu.
- Mao mạch không co cơ, nhưng ở phần tiền mao mạch còn các cơ thắt, các cơ
này chịu sự kiểm soát của hệ thần kinh thực vật và có tác dụng điều hòa dòng
máu tới hệ mao mạch.
- Các cầu nối động – tĩnh mạch nối liền tiểu động mạch với các tĩnh mạch đi

- Máu chảy theo các cầu nối và bỏ qua hệ thống mao mạch, hệ thống này có vai
trò điều hòa nhiệt nhiều hơn là vai trò dinh dưỡng
- Có 2 hạng cầu nối động – tĩnh mạch:
+ Cầu nối động tĩnh mạch gián tiếp là những cấu trúc phức tạp (glomera) có rất
nhiều dây thần kinh thực vật.
+ Cầu nối động tĩnh mạch trực tiếp đơn giản hơn nhiều và có ít dây thần kinh
thực vật hơn.
- Lượng máu đến da co hai nhiệm vụ chính là dinh dưỡng da, điều hòa nhiệt nhờ
cầu nối động tĩnh mạch.
4. KIỂM SOÁT DÒNG CHẢY
Trương lực cơ của mạch máu được kiểm soát bởi các yếu tố sau:
Áp lực của máu lên mạch (thuyết cơ sinh)
Thuyết này ban đầu được Bayliss mô tả như sau:
- Sự tăng áp lực trong long mạch dẫn đến co mạch
- Giảm áp lực trong lòng mạch dẫn đến giãn mạch
- Cơ chế này giúp máu chảy liên tục và chính là nguyên nhân gây xung huyết
tức thì khi tháo garo
Phân bố thần kinh
- Các sợi giao cảm tập trung dày đặc xung quanh các tiểu động mạch, cầu nối
động tĩnh mạch và cơ thắt tiền mao mạch
- Điều hòa lưu lượng máu bằng cơ chế thần kinh diễn ra theo các cách sau:
+ Tăng trương lực cơ thắt tiền mao mạch làm giảm lưu lượng máu ở da
+ Tăng trương lực cơ thắt tiền mao mạch làm giảm lưu lượng máu trong hệ
mao mạch
Giảm trương lực cầu nối động – tĩnh mạch làm tăng lưu lượng máu không dinh
dưỡng đi vòng qua giường mao mạch
Các yếu tố nội tiết
- Epinephrin (adrenalin) và noreponephrin (noradrenalin) gây co mạch

- Histamin và bradykinin gây giãn mạch


- Độ bão hòa oxy thấp, độ bão hòa CO2 cao và nhiễm toan cũng gây giãn mạch
Nhiệt độ
- Nhiệt độ tăng gây giãn mạch da và tăng lưu lượng mà một phần lớn vòng qua
giường mao mạch thông qua các cầu nối động tĩnh mạch