Bài giảng CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN –ngữ văn 6

Ngữ văn 6

TIẾT 111: CÂU TRẦN
THUẬT ĐƠN
GV: TRỊNH THỊ THANH TÂM
Email:
TRƯỜNG: THCS HOÀNG QUẾ
ĐÔNG TRIỀU- QUẢNG NINH


KiÓm tra bµi cò
Câu 1: Thành phần chính của câu là gì?
A. Là những thành phần không bắt buộc phải có mặt trong câu.
B. Là những thành phần được thêm vào để câu thêm rõ nghĩa.
CC. Là những thành phần bắt buộc phải có mặt để câu có cấu tạo
hoàn chỉnh và diễn đạt được một ý trọn vẹn.
D. Là những thành phần có thể có hoặc không cần thiết ở trong
câu.
Câu 2: Cho câu văn : Mặt trời nhú lên dần dần,rồi lên cho kì hết.
-Câu trên có mấy vị ngữ?
A. 1 vị ngữ
C. 3 vị ngữ
B
B.
2 vị ngữ
D. 4 vị ngữ
-Vị ngữ của câu trên trả lời cho câu hỏi nào?
A. Là gì?
C. Làm gì?
B. Làm sao?
D. Như thế nào?

`D


âu trần
trần thuật
thuật đơn
đơn
âu

Tiết111
111::CC
Tiết

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1.Khảo sát, phân tích ngữ liệu.
Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng
lên, xì một câu rõ dài.(1) Rồi, với điệu
bộ khinh khỉnh, tôi mắng .(2)
Hức!(3) Thông ngách sang nhà ta? (4)
Dễ nghe nhỉ! (5) Chú mày hôi như cú
mèo thế này, ta nào chịu được. (6)
Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt
ấy đi. (7) Đào tổ nông thì cho chết! (8)
Tôi về, không một chút bận tâm.(9)
( Tô Hoài )


TIẾT 111:

CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

C©u

Môc ®Ých

1. Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ
dài.

Kể

2. Rồi với bộ điệu khinh khỉnh, tôi mắng:

Kể, tả

3. Hức!
4.Thông ngách sang nhà ta?

Bộc lộ cảm xúc
Hỏi

5. Dễ nghe nhỉ!

Bộc lộ cảm xúc

6. Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.

Nêu ý kiến

7. Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
8. Đào tổ nông thì cho chết!

9. Tôi về, không một chút bận tâm

Ra lệnh
Bộc lộ cảm xúc
Kể


TIẾT 111:

CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

I/Câu trần thuật đơn là
gì?
1.Khảo sát, phân tích ngữ
liệu.
- Dùng để kể, tả, nêu ý kiến:
Câu 1,2,6,9
 Câu trần thuật.
- Dùng để bộc lộ cảm xúc:
Câu 3,5,8 :
 Câu cảm thán.
- Dùng để hỏi: Câu 4 :
 Câu nghi vấn.
- Dùng để ra lệnh: Câu 7
 Câu cầu khiến.

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch
răng lên, xì một câu rõ dài.(1)
Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh,
tôi mắng.(2) Hức!(3) Thông

ngách sang nhà ta?(4) Dễ nghe
nhỉ!(5)Chú mày hôi như cú
mèo thế này, ta nào chịu được.
(6) Thôi, im cái điệu hát mưa
dầm sùi sụt ấy đi.(7) Đào tổ
nông thì cho chết!(8)
Tôi về, không một chút bận
tâm.(9)
( Tô Hoài


Tiết111
111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1.Kho sỏt, phõn tớch
ng liu.

(1)

- Tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài .
CN

VN

(2)

* Câu 1, 2 , 9 do một
cụm C -V tạo thành.
-> Câu trần thuật đơn

* Câu 6 do 2 cụm C
-V sóng đôi tạo
thành.
-> Câu trần thuật ghép.

- , tôi mắng .
CN

VN

(6)

- Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta
CN
CN
nào chịu
được. VN
VN

(9)

- Tôi về, không một chút bận tâm .

CN

VN

Kể, tả, nêu ý kiến .


Tiết111
111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1.Kho sỏt, phõn tớch ng
liu.

* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V
tạo thành. Câu trần thuật đơn
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi
tạo thành.
Câu trần thuật ghép

2. Nhn xột.
- Cu to: do mt cm C- V
to thnh.

- Tỏc dng: Dựng k, t, gii
thiu, v mt s vt, s vic hay
nờu mt ý kin.

=> Cõu trn thut n

- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .
CN

VN

- Tôi mắng .
CN

VN

-Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta
CN

nào chịu được .

VN

VN

- Tôi về, không một chút bận tâm .
CN

VN

CN


Tiết111
111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1.Kho sỏt, phõn tớch ng
liu.

* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V
tạo thành. Câu trần thuật đơn
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi
tạo thành.
Câu trần thuật ghép

2. Nhn xột.
- Cu to: do mt cm C- V
to thnh.
- Tỏc dng: Dựng k, t, gii
thiu, v mt s vt, s vic hay
nờu mt ý kin.

=> Cõu trn thut n

- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .
CN

VN

- Tôi mắng .
CN

VN

-Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta
CN

nào chịu được .

VN

VN

- Tôi về, không một chút bận tâm .
CN

VN

CN


Tiết111

111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
1. Kho sỏt, phõn tớch ng
liu
* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V
tạo thành. Câu trần thuật đơn
* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi
tạo thành.
Câu trần thuật ghép

2. Nhn xột
- Cu to: do một cụm C -V
tạo thành.
- T/d: Dùng để giới thiệu, tả
hoặc kể về một sự việc, sự vật
hay để nêu một ý kiến.

Ghi nh(sgk)

- Tôi đã hếch răng lên/ xì một hơi rõ dài .
VN

CN

* Lưu ý:
(1)

- Quyển sách này bìa rất đẹp.
VN

CN

vN

CN

(2)

- Mùa đông qua, mùa xuân tới.
CN

vN

CN

vN


Tiết 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

BÀI TẬP NHANH
Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau:

“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm
mươi xuống biển, năm mươi lên non.”


C©u trÇn thuËt ®¬n

Do một cụm
c-v tạo thành.

Dùng để giới thiệu,tả hoặc
kể về một sự việc, sự vật
hay để nêu một ý kiến.


Tiết111
111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 1

Tìm câu trần thuật
đơn trong đoạn trích

dưới đây. Cho biết
những câu trần thuật
đơn ấy dùng làm gì ?

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một
ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có
vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô
mang lấy dấu hiệu của sự sống con người
thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu
trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. (2)
Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nư
ớc biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả
mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.
(3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong
ngày động bão, thì nay lưới càng thêm
nặng mẻ cá giã đôi. (4 )
(Nguyễn Tuân )


Tiết111
111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?

Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một
II. Luyện tập.
ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có
Bài tập 1
vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô
- Câu 1 là câu trần
mang lấy dấu hiệu của sự sống con người
thuật đơn dùng để tả
thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu
và giới thiệu.
trời Cô Tô cũng trong sáng như vậy. (2)
Cây trên núi đảo lại thêm xanh mượt, nư
- Câu 2 là câu trần
thuật đơn dùng để
ớc biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả
nêu ý kiến, nhận xét.
mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa.
- Câu 3, 4: là câu trần (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong
ngày động bão, thì nay lưới càng thêm
thuật ghép.
nặng mẻ cá giã đôi. (4 )
(Nguyễn Tuân)


TiÕt111
111..
TiÕt

Câu trần
trần thuật

thuật đơn
đơn
Câu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.

Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã
học. Chúng thuộc loại câu nào và tác dụng gì ?

Bài tập 2

a. Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ
PC
TN
nước ta, có một
vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long
CN
PC
Nữ tên là Lạc Long Quân.
( Con Rồng cháu tiên )

VN

b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.
CN

VN

( Ếch ngồi đáy giếng )

c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.
CN

VN

( Con hổ có nghĩa )

 Đều là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.


Bµi tËp 3:
Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau
có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2.

Nhãm 1
C©u a

Nhãm 2
C©u b
Thời gian: 3 phút

Nhãm 3
C©u c


TIẾT 111:

Câu trần thuật đơn

Bài 3(102)
a ) Tục truyền , đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão
chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một
hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử
để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau
sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô .
( Thánh Gióng )
b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp như
hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một
người chồng thật xứng đáng.
Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn .
( Sơn Tinh , Thủy Tinh )
c ) Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi.
Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi
người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật
lỗi lạc.
Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha
con người nọ đang làm ruộng.
( Em bé thông minh )


Trả lời:
*Giống nhau: Cả hai bài tập đều giới thiệu nhân vật.
*Khác nhau:
Bài tập 2
Giới thiệu ngay nhân vật
chính : Lạc Long Quân, Con
ếch , Bà đỡ Trần...

Bài tập 3

Gii thiu nhõn vt ph trc.
T nhng vic lm, quan h
ca nhõn vt ph ri mi gii
thiu nhõn vt chớnh.


Tiết111
111..
Tiết

Cõu trn
trn thut
thut n
n
Cõu

I. Câu trần thuật đơn là gì ?
II. Luyện tập.
Bài tập 5

Chính tả ( nhớ - viết ): Lượm ( từ Ngày Huế
đổ máu đến Nhảy trên đường vàng)

Yêu cầu:
- Viết đúng chính tả.
- Chú ý viết đúng các từ mở đầu bằng phụ âm tr, ch, s, l , như:
chú, cháu, loắt choắt, chân , ca lô, lệch, sáo


Bài tập 5: Chính tả nhớ viết :

Chép lại ba khổ thơ đầu của bài thơ Lượm (Tố Hữu )
Ngày Huế đổ máu
Chú Hà Nội về
Tình cờ chú cháu
Gặp nhau Hàng Bè
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng ...


Bài tập bổ trợ
Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) tả cảnh mùa xuân
trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.
“Mùa xuân đã đến. Khắp không gian tràn ngập mùi
hương của các loài hoa. Từng đàn chim én bay lượn trên bầu trời
xanh. Chúng cất tiếng hót véo von như đón chào mùa xuân. Cây
bàng đang nhú những chồi non xanh biếc. Mấy chú chim sâu
nhảy nhót trên luống rau cải đang trổ bông vàng hoe. Xuân đến
khiến mọi vật đều hân hoan chào đón.”


Đoạn văn:
“Mặt trời đã lên cao. Những tia nắng cũng

rực rỡ hơn.Trên trời, từng đám mây nhè nhẹ
trôi bồng bềnh, mềm mại như bông. Đường
phố ngày càng tấp nập. Xe cộ đi lại như mắc
cửi. Tiếng nói, tiếng cười vang lên rộn rã. Một
ngày mới bắt đầu.”
( Đoạn văn miêu tả buổi sáng , Hoàng Liên 6T2)


Tiết111
111..
Tiết

Câu trần
trần thuật
thuật đơn
đơn
Câu
Hướng dẫn về nhà

- Học bài.
- Hoàn thành bài tập còn lại.
-Tìm một số câu trần thuật đơn có tác dụng giới
thiệu, kể, miêu tả trong bài “ Cây tre Việt Nam”.
- Chuẩn bị bài: Tập làm thơ năm chữ