LUẬN văn THẠC sĩ QUẢN lý HOẠT ĐỘNG GIÁO dục NGOÀI GIỜ lên lớp ở các TRƯỜNG TRUNG học cơ sở THỊ xã VĨNH CHÂU, TỈNH sóc TRĂNG

1

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN
LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THỊ XÃ VĨNH
CHÂU, TỈNH SÓC TRĂNG
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - kỹ thuật và công nghệ;
cùng với xu thế toàn cầu hóa và sự xuất hiện của nền kinh tế tri thức đang đặt
ra cho GD - ĐT những yêu cầu mới. Ngày nay, giáo dục không chỉ có mục
đích đem lại cho người học nhiều tri thức, mà quan trọng hơn là phát triển các
giá trị và năng lực của con người hiện đại, có thể thích ứng với những đòi hỏi
của thời đại. Để đạt được điều này, GD&ĐT trong các nhà trường phải được
thực hiện bằng nhiều nhiều phương thức, với nhiều hoạt động khác nhau.
Điều 3 của Luật giáo dục chỉ rõ: “Hoạt động giáo dục phải được thực hiện
theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lí
luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình
và giáo dục với xã hội” .Chiến lược phát triển giáo dục từ năm 2011 - 2020
tiếp tục nhấn mạnh: “Chú trọng nội dung giáo dục đạo đức, pháp luật, thể
chất, quốc phòng - an ninh và các giá trị văn hóa truyền thống; giáo dục kỹ
năng sống, giáo dục lao động và hướng nghiệp” [3, tr.12]
Dạy học không chỉ đơn thuần là cung cấp tri thức, rèn luyện kỹ năng
môn học mà cần hướng tới: Học để biết, học để làm việc, học để chung sống
và học để làm người. Theo quan điểm này chất lượng giáo dục không chỉ chú
trọng đến thành tích học tập mà quan trọng là phải trang bị cho người học kỹ
năng sống và năng lực hoạt động xã hội để họ có thể thích nghi với mọi hoàn
cảnh. Muốn vậy, quá trình giáo dục phải được diễn ra bằng nhiều con đường,


2
nhiều phương thức và nhiều hoạt động. Chính thông qua hoạt động, nhân cách

con người được hình thành và phát triển toàn diện. Trong nhà trường vừa có
các hoạt động giáo dục trong hệ thống các môn học cơ bản, vừa có các hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp. Giáo dục của nhà trường chỉ thực sự có hiệu
quả khi có sự phối hợp hài hoà cả hai hoạt động giáo dục trên. Đây cũng
chính là lý do khiến giáo dục không chỉ bó hẹp trong không gian lớp học mà
còn mở rộng trong các không gian với các hoạt động tương ứng. Ở các trường
phổ thông, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (HĐGDNGLL) là một trong
những hoạt động đặc trưng, nó là nơi thể nghiệm, vận dụng và củng cố tri
thức trên lớp, là cơ hội để học sinh tự bộc lộ nhân cách và tự khẳng định vị trí
của mình, là môi trường nuôi dưỡng và phát triển tính chủ thể của học sinh và
cũng là dịp tốt để thu hút cả ba lực lượng giáo dục cùng tham gia. Do vậy,
việc quản lý HĐGDNGLL một mặt nâng cao hiệu quả giáo dục mặt khác giúp
học sinh dám nghĩ, dám làm, năng động, sáng tạo đáp ứng với đòi hỏi của sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Lứa tuổi
học sinh trung học cơ sở (THCS) là thời kỳ chuyển tiếp từ tuổi ấu thơ sang
tuổi trưởng thành. Ở lứa tuổi này, có sự phát triển mạnh mẽ cả về mặt sinh lý,
trí tuệ, đạo đức. Do đó các em có nhu cầu cao về giao tiếp với bạn bè, có
nguyện vọng được sống và hoạt động trong tập thể. Đặc biệt trong quan hệ
giao tiếp với người lớn, các em mong muốn có được vị trí bình đẳng và được
tôn trọng. HĐGDNGLL là một phương thức GD phù hợp với các chức bản
năng trên, đồng thời đáp ứng được nhu cầu hoạt động lành mạnh của tuổi trẻ.
Đối với địa bàn thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng, ngoài những đặc
điểm chung của học sinh THCS, đây là địa bàn vùng sâu, vùng xa còn có
những đặc điểm riêng: Phần lớn các em còn rụt rè, nhút nhát, ngại hoạt động,
hạn chế về giao tiếp, thiếu kỹ năng sống và cách ứng xử với mọi người... Vì
vậy, HĐGDNGLL lại càng trở nên cần thiết đối với các em. HĐGDNGLL


3
vừa giúp các em tích lũy được kinh nghiệm thực tiễn đáp ứng nhu cầu học

tập, giao tiếp lại vừa là con đường phát triển hài hoà cân đối về mọi mặt trong
quá trình phát triển nhân cách. Trong thực tiễn, chất lượng quản lý
HĐGDNGLL ở trường THCS nói chung và ở trường THCS thuộc khu vực
vùng sâu, vùng xa còn nhiều bất cập. Trong quá trình dạy học và đánh giá
phần lớn giáo viên chú trọng trang bị cho học sinh những tri thức các môn
học cơ bản, ít chú trọng tới môn học HĐGDNGLL. Do vậy, việc quản lý môn
học này còn mang tính hình thức, thiếu sinh động, sáng tạo, không gắn kết với
chương trình các môn học cơ bản cho nên chưa phát huy được hết vai trò bổ
trợ, củng cố và mở rộng tri thức cho các môn học cơ bản nhằm hình thành
những phẩm chất nhân cách toàn diện cho học sinh của con người mới.
Những vấn đề về HĐNGLL và quản lý HĐNGLL trong GD - ĐT đã có
nhiều công trình khoa học, nhiều luận án, luận văn của các tác giả trong và
ngoài nước nghiên cứu. Tuy nhiên, quản lý HĐNGLL của học sinh THCS ở
các trường THCS thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng thì đến nay chưa có công
trình nào đi sâu nghiên cứu một cách cụ thể.
Xuất phát từ những lý do trên tác giả chọn vấn đề “Quản lý hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở thị xã Vĩnh Châu,
tỉnh Sóc Trăng” làm đề tài luận văn cao học.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp từ lâu đã trở thành một đề
tài nghiên cứu phong phú và hấp dẫn đối với các nhà nghiên cứu khoa học xã
hội và càng ngày họ càng phát hiện ra vai trò to lớn của quản lý HĐGDNGLL
trong việc hình thành và phát triển nhân cách toàn diện của con người nói
chung cũng như vai trò bổ trợ cho các môn học cơ bản nói riêng, chính vì vậy
quản lý HĐGDNGLL là một phần quan trọng trong chương trình giáo dục ở
hầu hết các nước trên thế giới.


4
Trong lịch sử, tư tưởng giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục xã hội,

giáo dục gia đình đã được nhiều tác giả đề cập tới: Trong quá trình phát triển của
khoa học GD, hoạt động dạy- học được nghiên cứu một cách có hệ thống từ thời
J.A.Cômenxki(1592-1670) tới nay; nhưng HĐGDNGLL dường như chưa được
sự quan tâm của các nhà khoa học. Tuy nhiên, trong lịch sử cũng có những nghiên
cứu đề cập tới vấn đề này. Rabơle (1494-1553 ) là một trong những đại biểu xuất
sắc của chủ nghĩa nhân đạo Pháp và tư tưởng GD thời kỳ văn hóa Phục hưng.
Ông đòi hỏi việc GD phải bao hàm các nội dung: “Trí dục, đạo đức, thể chất và
thẩm mỹ và đã có sáng kiến tổ chức các hình thức giáo dục như ngoài việc học ở
lớp và ở nhà, còn có các buổi tham quan các xưởng thợ, các cữa hàng, tiếp xúc
với các nhà văn, các nghệ sĩ, đặc biệt là mỗi tháng một lần thầy và trò về sống ở
nông thôn một ngày” [26,tr 39-40].
Đến thế kỷ XX, A.S. Macarenkô(1888-1939) - nhà sư phạm nổi tiếng
của Nga vào thập niên 20, 30 đã nói về tầm quan trọng của công tác giáo dục
ngoài giờ lên lớp: Tôi kiên trì nói rằng các vấn đề giáo dục, phương pháp
giáo dục không thể hạn chế trong các vấn đề giảng dạy, lại càng không thể
để cho quá trình giáo dục chỉ thực hiện trên lớp học, mà đáng ra phải trên
mỗi mét vuông của đất nước chúng ta... Nghĩa là trong bất kỳ hoàn cảnh nào
cũng không được quan niệm rằng công tác giáo dục chỉ được tiến hành trên
lớp. Công tác giáo dục chỉ đạo toàn bộ cuộc sống của trẻ [1,tr 63]. Trong
thực tiễn công tác của mình, A.S. Macarenkô đã tổ chức các hoạt động ngoại
khóa, câu lạc bộ HS ở trại M. Gorki và công xã F.E. Dzerjinski như :“ Tổ
đồng ca, tổ văn học Nga, tổ khiêu vũ, xưởng tự do, tổ thử nghiệm khoa học tự
nhiên, tổ vật lý - hoá học, thể thao... Việc phân phối các em vào các tổ ngoại
khóa, câu lạc bộ được tổ chức trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện, các em có thể
xin ra khỏi tổ bất cứ lúc nào, nhưng các tổ phải có kỷ luật trong quá trình
hoạt động” [2,tr 173-174]. Vào những năm 60 - 70, đất nước Liên Xô (cũ)


5
đang trên con đường xây dựng Chủ nghĩa xã hội, việc GD con người phát

triển toàn diện được Đảng Cộng sản và Nhà nước Xô viết quan tâm. Các
nghiên cứu về lý luận GD nói chung và HĐGDNGLL nói riêng được đẩy
mạnh. Trong sách “ Giáo dục học” tập 3, tác giả T.A.Ilina đã đề cập tới khái
niệm, nội dung và các hình thức cơ bản của HĐGDNGLL. Quyển “Tổ chức
và lãnh đạo công tác giáo dục ở trường phổ thông”, tác giả I.X. Marienco đã
trình bày sự thống nhất của công tác GD trong và ngoài giờ học, nội dung và
các hình thức tổ chức HĐGDNGLL, vị trí của người HT trong việc lãnh đạo
hoạt động GD và các tổ chức Đội thiếu niên và Đoàn thanh niên.
Đặc biệt, trong cuốn sách “Effective Eduacational Management” (Quản
lý giáo dục có hiệu quả), tác giả Van Der Westhtuizen đã nêu một số vấn đề:
khái niệm, mục đích, phân loại các hoạt động của HS làm 7 lĩnh vực, các
nhiệm vụ quản lý hoạt động của HS, vai trò của GV và những người lớn khác
trong việc tổ chức hoạt động của HS.
Nghiên cứu về quản lý HĐGDNGLL đã thu hút sự quan tâm của các
nhà nghiên cứu, của các nhà giáo trong cả nước bắt đầu từ những năm 80 của
của thế kỷ XX đến nay. Song, từ năm 1979 trở về trước đã có một số tài liệu
đề cập đến. Ở giai đoạn này mô tả tên gọi và nội dung khái niệm “quản lý
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp” chưa được định hình, nhưng nội hàm
cơ bản của khái niệm đã được đề cập trong “Thư gửi học sinh” nhân ngày
khai trường tháng 9/1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người viết : “... Nhưng
các em cũng nên, ngoài giờ học ở trường, tham gia vào các Hội cứu quốc để
tập luyện thêm cho quen với đời sống chiến sĩ và để giúp đỡ một vài việc nhẹ
nhàng trong cuộc phòng thủ đất nước”. Trong “ Thư gửi Hội nghị các cán bộ
phụ trách nhi đồng toàn quốc” Hồ Chủ tịch nhắc tới một khía cạnh khác của
nội hàm khái niệm khi Người viết: “Trong lúc học, cũng cần làm cho chúng


6
vui, trong lúc vui cũng cần làm cho chúng học. Ở trong nhà, trong trường,
trong xã hội chúng đều vui học”.

Trong một số cuốn sách của tác giả Hà Thế Ngữ, Đặng Vũ Hoạt, Phạm
Viết Vượng, đã trình bày các vấn đề giáo dục, dạy học cũng như quản lý giáo
dục trong đó có những vấn đề đề cập tới hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Một số tác giả cùng bàn tới việc quản lý HĐGDNGLL của học sinh, gần đây
có tác giả Phạm Thị Hồng Vinh đã có cuốn giáo trình "Quản lý hoạt động
giáo dục vi mô II" tác giả đã phân tích khá sâu sắc về vấn đề quản lý
HĐGDNGLL. Như vậy, đã có nhiều công trình khoa học của nhiều tác giả
nghiên cứu về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp như một khoa học chuyên
biệt, bởi vì đã xác định được vị trí, vai trò của GDNGLL trong việc giáo dục
học sinh là rất quan trọng. Quản lý hoạt động GDNGLL hiện nay còn nhiều
nội dung mới phản ánh sự phát triển của các vấn đề kinh tế - xã hội, văn hoá,
môi trường... Những vấn đề trên đây ảnh hưởng trực tiếp tới sự hình thành,
phát triển những phẩm chất cần thiết của mỗi cá nhân. Nếu như trước đây
những nội dung giáo dục (ngoài giờ lên lớp) chỉ dừng lại ở một số lĩnh vực
nhằm rèn luyện phẩm chất đạo đức, thẩm mỹ thì hiện tại nội dung giáo dục
ngoài giờ lên lớp được mở rộng hơn nhiều. Ví dụ: như tìm hiểu cội nguồn,
bản sắc dân tộc, lý tưởng của người thanh niên xã hội chủ nghĩa thời kỳ công
nghiệp hoá, hiện đại hoá, thanh niên với bảo vệ môi trường, phòng chống
chiến tranh, bệnh dịch, tình bạn, tình yêu, hôn nhân và gia đình, nghề nghiệp,
sức khoẻ sinh sản vị thanh niên ..v.v. và đương nhiên với mỗi nội dung trên
cần phải được tổ chức và thực hiện sao cho đạt hiệu quả tốt nhất, quản lý giáo
dục ngoài giờ lên lớp đến nay đã thực sự trở thành nhiệm vụ và "Kỹ năng"
quan trọng cần thiết của người quản lý. Nhất là xác định đối tượng được giáo
dục lứa tuổi học sinh mới lớn đang có những hoài bão và lý tưởng song việc
nhận thức các vấn đề còn chưa chín chắn. Quản lý giáo dục ngoài giờ lên lớp


7
làm sao hướng cho các em có được những buổi sinh hoạt tập thể sống động,
hấp dẫn, lành mạnh để từ đó các em hình thành lên thế giới quan, nhân sinh

quan đúng đắn, tự mình rèn luyện nhân cách mang đầy đủ những giá trị chân,
thiện, mỹ góp phần tích cực cho sự phát triển chung của xã hội, của đất nước.
Các công trình nghiên cứu về quản lý HĐGDNGLL trên thế giới và Việt
Nam có ý nghĩa rất quan trọng giúp cho tác giả có cách nhìn tổng thể để kế thừa
các kết quả nghiên về quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS thị xã Vĩnh
Châu, tỉnh Sóc Trăng”, qua đó sẽ giúp cho các trường trung học cơ sở có được
những biện pháp quản lý hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
ở các trường THCS trên địa bàn thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở. Luận văn đề xuất các biện pháp
quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng góp
phần nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo trên địa bàn hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý HĐGDNGLL cho học sinh THCS.
Khảo sát, đánh giá thực trạng HĐGDNGLL và quản lý HĐGDNGLL ở
các trường THCS thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
Đề xuất các biện pháp quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS thị xã
Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
4. Khách thể, đối tuợng, phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động giáo dục nhân cách cho học sinh các trường THCS
thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
4.2. Đối tượng nghiên cứu
Quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.


8
4.3. Phạm vi nghiên cứu

Nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp quản lý HĐGDNGLL ở các
trường THCS thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
Đề tài thực hiện nghiên cứu quản lý HĐGDNGLL của 14 trường THCS
trên địa bàn thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.
Thời gian nghiên cứu khảo sát từ năm 2011-2014.
5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng, hiệu quả HĐGDNGLL của học sinh các trường THCS ở
thị xã Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, trong đó phụ
thuộc rất lớn đến các hoạt động quản lý. Nếu trong quản lý, các chủ thể thực
hiện tốt các vấn đề như: giáo dục nâng cao nhận thức cho các chủ thể quản liý
về HĐGDNGLL; lập kế hoạch và xây dựng các điều kiện tổ chức
HĐGDNGLL; bồi dưỡng, rèn luyện kỹ năng cho đội ngũ CBQL và GV về tổ
chức, quản lý HĐNGLL; đổi mới hình thức, cách thức tổ chức các
HĐGDNGLL; phối hợp chặt chẽ các lực lượng, các cấp trong nhà trường...
thì chất lượng, hiệu quả HĐNGLL sẽ được nâng cao.
6. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp luận
Vận dụng các quan điểm hệ thống, lôgic để nghiên cứu quản lý
HĐGDNGLL cho học sinh THCS trong mối quan hệ với các hoạt động khác
trong nhà trường. Việc thực hiện quản lý được xem xét trong quan hệ với mục
tiêu, phương pháp giáo dục và sự phát triển tâm lý, nhân cách của học sinh THCS.
6.2. Phương pháp nghiên cứu
Để giải quyết các nhiệm vụ nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng kết hợp
các phương pháp sau:
- Các phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Phân tích các tài liệu, văn bản để tìm hiểu các khái niệm, thuật ngữ, vấn
đề lý luận liên quan đến HĐGDNGLL và quản lý HĐGDNGLL; tổng hợp, hệ
thống hoá, khái quát hoá các tài liệu lý luận chuyên ngành, liên ngành và
nghiên cứu các tài liệu kinh điển; các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị, quy chế;

9
các văn bản pháp luật, chính sách của Đảng, Nhà nước, của Bộ giáo dục và
đào tạo để xây dựng cơ sở lý luận của vấn đề nghiên cứu.
- Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phương pháp này nhằm xem xét, phân tích các biện pháp,
cách thức tổ chức HĐGDNGLL cho học sinh THCS, đảm bảo tính chân thực,
khách quan của đối tượng nghiên cứu. Bao gồm:
+ Phương pháp quan sát: Quan sát tổ chức các HĐGDNGLL; năng lực,
phong cách và phương pháp tác phong công tác của CBQL trong quá trình tổ
chức HĐGDNGLL.
+ Phương pháp điều tra: Trưng cầu ý kiến bằng phiếu hỏi nhằm tìm
hiểu thực trạng quản lý HĐNGLL đối với 28 đồng chí CBQL, và 247 GV
đang giảng dạy ở 14 trường THCS.
+ Phương pháp tọa đàm: Trao đổi với HS và CBQL, GV để đánh giá
nhận thức, hành vi, thái độ của HS, đánh giá kết quả của những biện pháp tổ
chức HĐGDNGLL.
+ Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến của một số nhà khoa học,
nhà sư phạm, nhà quản lý để thu thập các thông tin cần thiết liên quan đến đề tài.
+ Nghiên cứu, tham khảo các báo cáo tổng kết kinh nghiệm quản lý
HĐNGLL của các trường trong những năm gần đây.
- Phương pháp toán thống kê
Sử dụng toán thống kê để sử lý số liệu thu thập được. Qua phân tích, so
sánh, tổng hợp rút ra những nhận định.
7. Ý nghĩa của đề tài
Đề tài góp phần hệ thống hoá lý luận quản lí các HĐGDNGLL, làm rõ
hơn vai trò quan trọng của nó đối với việc nâng cao chất lượng học tập của
HS; đánh giá đúng về thực trạng công tác quản lý HĐGDNGLL và đề xuất
các biện pháp quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS trên địa bàn thị xã
Vĩnh Châu, tỉnh Sóc Trăng.

10
Kết quả nghiên cứu của đề tài có thể làm tài liệu tham khảo đội ngũ
CBQL, GV ở các trường THCS ở thị xã Vĩnh Châu nói riêng và các trường
THCS nói chung nghiên cứu, vận dụng, tổ chức quản lý các HĐGDNGLL cho
HS, góp phần nâng cao chất lượng GD & ĐT ở bậc học THCS hiện nay.
8. Cấu trúc của luận văn
Luận văn gồm: mở đầu, 3 chương (8 tiết), kết luận và kiến nghị, danh
mục tài liệu tham khảo và phụ lục.
Chương 1
LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Những quan niệm về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ở các trường trung học cơ sở
1.1.1. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Lý luận về hoạt động GD và hoạt động dạy học đã chỉ rõ hai hoạt động
bộ phận của hoạt động sư phạm tổng thế có mối quan hệ biện chứng thống
nhất với nhau nhằm giáo dục và đào tạo toàn diện về phẩm chất và năng lực
cho học sinh ở các trường THCS.
Hoạt động dạy học, ngoài việc truyền thụ cho học sinh những tri thức
khoa học một cách có hệ thống, còn phải luôn mang lại hiệu quả GD, tức là
GD nhân cách cho HS thông qua nội dung các môn học và tạo điều kiện cho
toàn bộ quá trình GD đạt được hiệu quả cao.
Hoạt động GD, ngoài việc hình thành cho HS thái độ đúng đắn, các
hành vi và các thói quen tốt, các kỹ năng hoạt động và ứng xử trong các mối
quan hệ về xã hội, chính trị, đạo đức, pháp luật..., còn phải tạo cơ sở để các
em có thể bổ sung và hoàn thiện kiến thức đã học trong quá trình dạy học.
Có nhiều tác giả đưa ra khái niệm về HĐGDNGLL và nhìn chung các
khái niệm có nhiều điểm tương đồng nhau:

11
- Theo T.A.Ilina: Công tác giáo dục học sinh ngoài giờ học thường
được coi là công tác giáo dục ngoại khóa. Công tác này, bổ sung và làm sâu
thêm công tác giáo dục nội khóa, trước tiên là phương tiện để phát hiện đầy
đủ tài năng và năng lực của trẻ em, làm thức tỉnh hứng thú và thiên hướng của
học sinh đối với một hoạt động nào đó; đó là một hình thức tổ chức giải trí
của học sinh và là cơ sở để tổ chức việc thực tập về hành vi đạo đức, để xây
dựng kinh nghiệm của hành vi này.
- Tác giả Đặng Vũ Hoạt quan niệm: “Hoạt động GDNGLL là việc tổ
chức giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của học sinh về khoa học-kỹ
thuật, lao động công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân đạo, văn hóa văn
nghệ, thẩm mỹ, thể dục thể thao, vui chơi giải trí..., để giúp các em hình
thành và phát triển nhân cách.”[11 ,tr 7].
Từ các định nghĩa trên theo tác giả, có thể thấy rằng: HĐGDNGLL là
hoạt động GD được tổ chức ngoài thời gian học trên lớp. Đây là một trong hai
hoạt động cơ bản, được thực hiện một cách có tổ chức, có mục đích theo kế
hoạch của nhà trường; hoạt động tiếp nối và thống nhất hữu cơ với hoạt động
học tập trên lớp, nhằm góp phần hình thành và phát triển nhân cách HS theo
mục tiêu đào tạo, đáp ứng những yêu cầu đa dạng của xã hội đối với thế hệ
trẻ. HĐGDNGLL do nhà trường tổ chức và quản lý với sự tham gia của các
lực lượng xã hội. Nó được tiến hành tiếp nối hoặc xen kẽ hoạt động dạy - học
trong phạm vi nhà trường hoặc trong cộng đồng. Hoạt động này diễn ra trong
cả năm học và cả thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình sư phạm, làm cho
quá trình này được thực hiện ở mọi nơi mọi lúc.
Hiện nay, còn có nhiều quan niệm khác nhau về HĐGDNGLL và khái
niệm HĐGDNGLL cũng chưa được lý giải rõ ràng, thấu đáo và nhất quán.
Tuy có nhiều quan niệm khác nhau, song tựu chung lại tác giả tiếp cận chủ

12
yếu, đó là: xem HĐGDNGLL là những hoạt động nằm ngoài chương trình
chính khóa của nhà trường.
Theo từ quan niệm “ngoài giờ lên lớp” là môn học ngoài giờ (ngoài
chương trình lên lớp). Những môn học, giờ học hoặc các hoạt động tổ chức
học ngoài giờ, không nằm trong chương trình chính thức đã được xác định,
quy chuẩn cho từng đối tượng với từng bậc học, môn học đều có thể coi là
hoạt động ngoại khoá. Cách tiếp cận này cho rằng, HĐGDNGLL là các hoạt
động nằm ngoài chương trình học chính khóa, thường mang tính chất tự
nguyện hơn là bắt buộc. Người học có thể tham gia HĐGD ở lớp/trường hoặc
ngoài xã hội với rất nhiều lựa chọn khác nhau như: Thể thao, Văn hóa, Nghệ
thuật, Tình nguyện, Tổ chức, Dã ngoại, Tham quan, Du lịch… Tuy nhiên,
HĐGDNGLL được nảy sinh một cách tất yếu và có mối quan hệ mật thiết với
chính khoá, tác động hỗ trợ chính khoá, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài này, chúng tôi tiếp cận HĐGDNGLL là
hình thức học tập, giáo dục nằm ngoài chương trình chính khóa.
Với cách hiểu đó, HĐGDNGLL là một hình thức tổ chức giáo dục có mục
tiêu, có kế hoạch, có phương hướng xác định, được người học tiến hành theo
nguyên tắc tự nguyện ở ngoài giờ lên lớp chính khoá, dưới sự điều khiển, hướng
dẫn của GV chủ nhiệm và CBQLGD, nhằm bổ sung, củng cố, mở rộng và nâng
cao kiến thức, kỹ năng đã được học trong chương trình chính khoá, đồng thời góp
phần nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo.
Trong giáo dục, HĐGDNGLL được xem là một hình thức tổ chức giáo dục
quan trọng, là một trong những con đường để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi
dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức đó vào thực
tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.

13
Với tư cách là một hình thức hoạt động ngoài giờ lên lớp, HĐGDNGLL có vai
trò, quan trọng đặc biệt, đem lại nhiều tác dụng to lớn, góp phần đổi mới mạnh mẽ
phương pháp giáo dục, nâng cao chất lượng GD&ĐT trong các nhà trường THCS.
Trong các nhà trường THCS, quá trình dạy học và giáo dục nhà trường có
mối quan hệ chặt chẽ với nhau với những chức năng trội khác nhau, song giữa
các chức năng trội đó lại bổ sung cho nhau biểu hiện: Trong quá trình dạy học,
ngoài việc truyền thụ cho người học những kiến thức, kỹ năng kỹ xảo, phát triển
khả năng tư duy sáng tạo, còn góp phần giáo dục nhân cách cho người học, đáp
ứng đáp ứng yêu cầu của xã hội. Ngược lại, trong quá trình giáo dục, ngoài việc
hình thành cho người học những chuẩn mực văn hóa, đạo đức, những nét phẩm
chất cần thiết và thái độ ứng xử đúng đắn trong các mối quan hệ giao tiếp hàng
ngày, về hành vi và các kỹ năng hoạt động... còn phải tạo cơ sở, điều kiện để người
học củng cố, bổ sung và hoàn thiện, vận dụng những tri thức đã được trang bị trên
lớp. Chất lượng giáo dục trong các nhà trường THCS được đánh giá bằng sự phát
triển toàn diện cả về phẩm chất nhân cách và năng lực của người học và phẩm chất
năng lực đó được đánh giá chính xác nhất là thông qua các hoạt động trong thực
tiễn. Hoạt động GDNGLL với nhiều hình thức khác nhau là con đường hiệu quả
nhất để kết hợp giữa dạy học và giáo dục trong các nhà trường; là phương thức phát
triển và đánh giá toàn diện phẩm chất, năng lực của người học.
Hoạt động GDNGLL giúp người học mở rộng, nâng cao kiến thức đã
học. Thông qua các HĐGDNGLL, người học có cơ hội củng cố, mở rộng kiến
thức đã học ở trên lớp; giúp người học khắc sâu hơn kiến thức đã học mà bản
thân những giờ trên học lớp không đủ điều kiện để thực hiện.
Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học và công nghệ, khối
lượng tri thức nhân loại cũng phát triển gia tăng lên nhanh chóng. Các nhà
trường nói chung và các trường THCS nói riêng không thể cung cấp tất cả nguồn
tri thức đó cho người học trong thời gian học ở nhà trường và cụ thể hơn là trong

14
các giờ lên lớp. Do vậy, HĐGDNGLL là một trong những cách thức, những con
đường tốt nhất giúp người học hoàn thiện, bổ sung, mở rộng, tích luỹ thêm
những kiến thức cần thiết để hiểu biết, vận dụng vào trong quá trình học tập, rèn
luyện, công tác và trong cuộc sống hàng ngày. Cụ thể hơn HĐNK nếu được tổ
chức tốt sẽ phát huy được những tác dụng trong nâng cao nhận thức cho người
học trên một số nội dung chủ yếu sau:
Bổ sung, cập nhật những thông tin mới để củng cố những kiến thức đã
được trang bị trên lớp, biến tri thức thành niềm tin, biến quá trình đào tạo
thành tự đào tạo. Thông qua các hình thức HĐGDNGLL, người học có dịp
đối chiếu, kiểm nghiệm tri thức, kiến thức đã học, biến cho tri thức của nhân
loại trở thành của chính bản thân mỗi người.
Là điều kiện rèn luyện, củng cố và nâng cao các kỹ năng giao tiếp, ứng
xử, tìm tòi, sáng tạo, phát hiện và hệ thống hoá thêm những kiến thức để làm
gia tăng vốn kiến thức cho bản thân.
Các HĐGDNGLL là sự tiếp nối giữa hoạt động dạy học, giáo dục, đã
tạo nên sự hài hòa cân đối của quá trình sư phạm tổng thể nhằm hiện thực hóa
mục tiêu GD & ĐT của nhà trường.
Thông qua các HĐGDNGLL góp phần thu hút và phát huy tiềm năng
của từng người học, của các lực lượng trong nhà trường; đồng thời, phát huy
cao độ tính chủ thể, tính tích cực, chủ động của người học.
Hoạt động GDNGLL hướng người học sử dụng thời gian rảnh rỗi vào
những việc có ích, hợp lý trong quá trình học tập của mình. Thông qua các
HĐGDNGLL giúp CBQL, GV phát hiện tiềm năng của người học và người
học nhận thức được bản thân mình một cách rõ ràng hơn. Trong HĐGDNGLL,
tính độc lập và sự sáng tạo của HS được tôn trọng; người học có cơ hội thể hiện
các kỹ năng giao tiếp, các thao tác của họ; có dịp phát huy, bộc lộ những hiểu
biết của mình về các lĩnh vực, đó là lúc để người quản lí và người dạy nhìn

15
nhận để phát hiện ra những năng khiếu của người học, từ đó có kế hoạch bồi
dưỡng và phát triển. Thông qua HĐGDNGLL, CBQL và GV có thể phát huy
được tính tích cực và khắc phục những đặc điểm tâm, sinh lý còn hạn chế của
người học trong học tập, rèn luyện.
Hoạt động GDNGLL với nhiều hình thức phong phú, lại diễn ra ở
nhiều thời điểm và không gian khác nhau do đó phải có các cách thức hoạt
động khác nhau, sẽ rèn luyện cho người học đức tính thích nghi chủ động,
năng động, từng bước làm quen với việc sưu tầm tài liệu, tập dượt hoạt động
và kỹ năng nghiên cứu khoa học, thói quen quan sát, phán xét, suy luận, từ đó
góp phần tăng cường hứng thú học tập của người học. Thông qua các
HĐGDNGLL người học ngày càng ý thức được mình hơn, đối chiếu mình với
người khác từ đó có kế hoạch phấn đấu hoàn thiện bản thân.
Hoạt động GDNGLL tạo sự gắn bó đoàn kết trong tập thể, giúp người
học có ý thức tập thể và các kỹ năng sinh hoạt trong tập thể. Để thực hiện tốt
HĐGDNGLL đòi hỏi các tập người học phải có sự đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ
nhau để cùng hoàn thành nhiệm vụ, từ đó có tác dụng rất lớn trong rèn luyện tinh
thần trách nhiệm ý thức gắn bó với tập thể; kỹ năng giao tiếp, hợp tác, kỹ năng
làm việc nhóm, kỹ năng sống trong tập thể cho người học. Người học vừa có cơ
hội khẳng định được bản thân trước tập thể, vừa xác định được vai trò, trách
nhiệm của mỗi cá nhân trước tập thể. Thông qua HĐGDNGLL, giúp người học
hình thành được các năng lực như: năng lực tổ chức quản lý, năng lực tự hoàn
thiện, năng lực hoạt động thực tiễn, năng lực giao tiếp, năng lực hoạt động chính
trị - xã hội; tạo điều kiện cho HS khả năng làm việc độc lập, khả năng diễn đạt
trước đám đông, biết hoà đồng với tự nhiên - xã hội và cộng đồng, biết hỗ trợ lẫn
nhau trong học tập, rèn luyện, biết đấu tranh với những biểu hiện tiêu cực của
bản thân và của người khác… từ đó hình thành cho mình một phong cách sống
đúng đắn, phù hợp với những chuẩn mực của con người hiện đại.

16
Ngoài những vai trò trên, HĐGDNGLL còn có tác dụng huy động các
lực lượng trong nhà trường, góp phần đắc lực trong việc tạo ra sự gắn kết các
lực lượng và tạo điều kiện cho họ tham gia tích cực vào công tác giáo dục và
đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội. Hoạt động ngoại khóa trong chừng mực
nhất định còn tạo được sự phối hợp giữa các lực lượng trong nhà trường với xã
hội. Sự phối hợp này không đơn thuần là một hành động tức thời mà phải được
xác định trong một chương trình, kế hoạch dài hạn, được xây dựng trên cơ sở
mục tiêu đào tạo của nhà trường. Sự huy động các lực lượng tham gia vào
HĐGDNGLL trong nhà trường sẽ tạo ra được môi trường cần thiết để thúc đẩy
chất lượng giáo dục và đào tạo ở các trường THCS hiện nay.
1.1.2. Khái niệm quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường Trung học cơ sở
Quản lý là một khái niệm rất chung, tổng quát, được định nghĩa theo
nhiều cách khác nhau trên những cơ sở tiếp cận khác nhau. Nó dùng nhiều
trên lĩnh vực đời sống kinh tế - xã hội như: quản lý sản xuất, quản lý kinh tế,
quản lý xã hội - chính trị và quản lý đời sống tinh thần.
Theo nghĩa chung nhất, quản lý là sự tác động của con người (cơ quan
quản lý) đối với con người và tập thể con người nhằm làm cho “bộ máy” hoạt
động bình thường, có hiệu lực giải quyết được các nhiệm vụ đề ra, là sự kiểm
soát theo những yêu cầu nhất định, tổ chức và điều hành các hoạt động theo
những yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Quản lý là quá trình lập kế hoạch, tổ chức
lãnh đạo và kiểm tra công việc của các thành viên thuộc một hệ thống các đơn
vị và việc sử dụng các nguồn lực phù hợp để đạt được mục tiêu đã định. Quản
lý là nhằm phối hợp nỗ lực của nhiều người sao cho mục tiêu của từng cá
nhân biến thành những thành tựu của xã hội.
Như vậy, quản lý là một phạm trù hoạt động có các đặc trưng: là quá
trình có mục đích, mọi hoạt động của nhà quản lý đều hướng tới mục tiêu của
tổ chức; hoạt động của nhà quản lý là khai thác các nguồn lực một cách tối đa;

17
cần có một quy trình hợp lý, xắp xếp nhân sự phù hợp với khả năng của từng
người, từng nhóm người.
Trong lĩnh vực giáo dục, quản lý được xem là hoạt động điều hành,
phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo
yêu cầu phát triển xã hội hiện nay.
Quản lý giáo dục được thực hiện ở trên nhiều nội dung, nhiều góc độ,
nhiều cấp độ khác nhau; trong đó quản lý trường học là một nội dung chủ yếu.
Quản lý trường học là hệ thống những tác động tự giác có ý thức, có mục đích,
có kế hoạch, của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể
học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm
thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường. Cũng có
thể hiểu quản lý nhà trường là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch,
hợp qui luật của chủ thể quản lí vào quá trình GD & ĐT của nhà trường nhằm
hình thành, phát triển toàn diện nhân cách người học theo mục tiêu, mô hình GD
& ĐT đặt ra. Như vậy, giống như quản lí giáo dục nói chung, quản lí giáo dục
trong nhà trường cũng bao hàm nhiều nội dung, nhiều lĩnh vực khác nhau; trong
đó quản lý hoạt động GD & ĐT trong nhà trường là một nội dung cơ bản.
Quản lý HĐGDNGLL của người học là một nội dung trong quản lý hoạt
động GD & ĐT của nhà trường. Quản lý HĐGDNGLL của người học là quá
trình tác động của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý là HĐGDNGLL, với
mục tiêu nhằm thực hiện có hiệu quả các HĐGDNGLL và hướng tới thực hiện
các mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Từ những phân tích trên đây, có thể hiểu khái niệm quản lý
HĐGDNGLL của HS ở các trường THCS như sau:
Quản lý hoạt động GDNGLL của học sinh các trường THCS là sự tác
động của các chủ thể quản lý tới các hoạt động giáo dục ngoại khóa nhằm

18
nâng cao chất lượng, hiệu quả của các hoạt động giáo dục đáp ứng mục tiêu,
yêu cầu giáo dục và đào tạo của nhà trường.
Mục tiêu quản lý HĐGDNGLL của HS các trường THCS là nhằm tổ
chức một cách khoa học, có chất lượng, hiệu quả của các HĐGDNGLL, góp
phần nâng cao chất lượng GD & ĐT của nhà trường. Ngoài mục tiêu trực tiếp,
quản lý HĐGDNGLL của HS các trường THCS là trực tiếp góp phần giáo dục
con người phát triển toàn diện theo quản điểm của các nhà kinh điển, Chủ tịch
Hồ Chí Minh và Đảng Cộng Sản Việt nam.
Chủ thể quản lý HĐGDNGLL của HS các trường TTHCS là Hiệu trưởng,
hiệu phó, các tổ chuyên môn, tổ chức đoàn, đội, Hội đồng giáo dục nhà trường, cán
bộ quản lý..., trong đó giáo viên chủ nhiệm là chủ thể quản lý trực tiếp.
Đối tượng quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS là tất cả các
khâu, các bước tổ chức, thực hiện các HĐGDNGLL, từ việc xây dựng kế
hoạch cho đến tổ chức thực hiện và đánh giá kết quả của các HĐGDNGLL;
quản lý các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực, thời lực) của các
HĐGDNGLL; trong đó, lực lượng tổ chức thực hiện các HĐGDNGLL, các
khâu các bước thực hiện HĐGDNGLL là đối tượng chủ yếu của quản lý
HĐGD ở các trường THCS. Chủ thể và đối tượng quản lý HĐGDNGLL ở các
trường THCS chỉ mang tính tương đối. Tùy vào từng điều kiện, hoàn cảnh, từng
cấp độ và mối quan hệ cụ thể, mới có thể xác định rõ đâu là chủ thể, đâu là đối
tượng của hoạt động quản lý.
Nội dung quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS bao gồm rất nhiều
vấn đề: từ quản lý về mục tiêu, nội dung, chương trình, đến số lượng, chất lượng
nguồn nhân lực (giáo viên, cán bộ quản lí giáo dục, học sinh ) và các cơ sở vật
chất phục vụ quá trình GD & ĐT tại các trường THCS. Cùng với đó, là quản lý
việc chấp hành các quy chế, quy định trong giáo dục; quản lí việc điều hành dạy
học và giáo dục (của nhà trường, cơ quan chức năng...); quản lý chất lượng đào

19
tạo; quản lý quá trình kiểm tra, đánh giá, xác nhận trình độ và cấp văn bằng,
chứng chỉ… Nội dung của công tác quản lý HĐGDNGLL không cố định, nó
thường xuyên biến động, phát triển phụ thuộc vào sự phát triển của mục tiêu, yêu
cầu, nhiệm vụ GD & ĐT của từng trường trong từng giai đoạn.
Phương pháp, hình thức quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS rất
phong phú, đa dạng. Từng chủ thể khác nhau có các phương pháp, hình thức
quản lý khác nhau và các chủ thể quản lý có thể sử dụng tổng hợp nhiều
phương pháp, hình thức quản lý; trong đó, đáng chú ý là các phương pháp như:
phương pháp hành chính quân sự; phương pháp giáo dục - tâm lý; phương pháp
kích thích bằng vật chất, tinh thần... Các chủ thể quản lý sử dụng hệ thống các
công cụ quản lý, bao gồm: kế hoạch hóa, các điều luật, quy định, quy chế, điều
lệ, cơ sở vật chất và các nguồn lực khác, với những phương pháp thích hợp tác
động trực tiếp hoặc dán tiếp đến đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu yêu
cầu của quản lý HĐGDNGLL của HS các trường THCS.
Tóm lại: Quản lý HĐGDNGLL ở các trường THCS là nhằm mục tiêu
giúp học sinh hình thành những kỹ năng cần thiết trong cuộc sống như kỹ
năng ứng xử, kỹ năng làm chủ bản thân, kỹ năng lao động, cũng như biết cách
tổ chức các hoạt động bề nổi, điều khiển các hoạt động tập thể một cách linh
hoạt có hiệu quả và nhất là tạo cho học sinh có cá tính năng động trong cuộc
sống phong phú của các em. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt
động bổ trợ của hoạt động dạy học là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn
nhà trường và xã hội, tạo lên sự thống nhất giữa nhận thức và hành động góp
phần hình thành nên các giá trị tình cảm, thẩm mỹ trong tâm hồn học sinh.
1.2. Đặc điểm quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp các
trường Trung học cơ sở
Học sinh THCS là lứa tuổi vị thành niên các em đang trong giai đoạn
biến đổi về tâm sinh lý, việc nhận thức còn chưa hoàn thiện, các em chưa có

20
khả năng làm chủ bản thân, chưa có được kỹ năng cơ bản để phát triển toàn
diện nhân cách. Tuy nhiên ở lứa tuổi này các em đang có nhu cầu muốn tìm
hiểu, khám phá những tri thức mới của cuộc sống nhưng nhận thức của các
em còn nhiều giới hạn. Mặt khác do hạn chế về thời gian về môi trường hoạt
động, khả năng giao tiếp thực tế trong các giờ học ở trên lớp vì thế khả năng
nhận thức, hình thành những kỹ năng đó còn bị hạn chế. Từ mục đích của
việc hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là giáo dục, phát triển toàn diện con
người bằng những hình thức hoạt động sinh động, sôi nổi, mở rộng môi
trường hoạt động ít gò bó, khô cứng và căng thẳng mà hiệu quả giáo dục lại
rất tích cực, góp phần củng cố thêm kiến thức được học tại lớp. Hiện nay hoạt
động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã trở thành nội dung quan trọng có vị trí cơ
bản trong việc dạy học và giáo dục của các nhà trường và coi đó là nội dung
không thể thiếu trong việc thực hiện đa dạng hoá giáo dục và đào tạo. Điều lệ
trường phổ thông năm 2000 tại điều 24 đã khẳng định vị trí, tầm quan trọng
của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đối với mục tiêu giáo dục của nước
ta. Cùng với sự đa dạng về nội dung, phong phú về hình thức, quản lý
HĐGDNGLL là con đường giáo dục cơ bản để hình thành và phát triển những
năng lực cá nhân về mọi mặt như: năng lực tự hoàn thiện, năng lực thích ứng, giao
tiếp, hoạt động chính trị xã hội, tổ chức quản lý đồng thời về mặt đạo đức biết
hướng tới những giá trị cao đẹp của con người như yêu nước, yêu lao động, chung
thực, nhân đạo sẵn sàng cống hiến trí tuệ và phẩm chất của mình cho đất nước.
Đặc điểm quản lý HĐGDNGLL nhằm hình thành cho học sinh kỹ năng
giáo dục và tự giáo dục, hình thành mối quan hệ giữa con người với đời sống
xã hội với thiên nhiên và môi trường sống. Nhờ đó con người có thể làm chủ
bản thân, phát huy tác dụng của mình đối với đời sống. Quản lý tốt
HĐGDNGLL ở trường THCS sẽ góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục, tích
cực hoá mối quan hệ giữa: nhà trường, gia đình và xã hội. Qua đó vai trò của

21
nhà trường càng được đánh giá cao trong việc giáo dục con người, nâng cao
được vị trí của giáo dục góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội của đất
nước, mặt khác sẽ phát huy được toàn cộng đồng xã hội đóng góp, tham gia
bằng những hành động thiết thực vì sự phát triển của nhà trường cũng như sự
phát triển của nền giáo dục nước ta.
Quản lý HĐLL có bình diện hoạt động rộng, với sự đa dạng về cả nội
dung và hình thức được tiến hành cả trong phạm vi nhà trường và ngoài nhà
trường. Trong phạm vi nhà trường các HĐGDNGLL được thực hiện ở các
hoạt động ngoại khoá ví dụ: Ngoại khoá tìm hiểu về các vấn đề dân số và môi
trường, mối quan hệ giữa dân số và môi trường, các buổi sinh hoạt giao lưu
văn nghệ giữa các tập thể học sinh, các buổi toạ đàm về tình bạn, tình yêu và
sự nghiệp. Ngoài ra đơn giản như việc vệ sinh hàng ngày, hàng tuần trong nhà
trường, hoạt động thể dục thể thao giữa giờ v.v... Với các hoạt động phong
phú trên sẽ là sự kết hợp trong việc nắm vững tri thức khoa học ở các buổi
học trên lớp với thực tiễn sinh động của cuộc sống làm cho thế giới quan của
học sinh trở nên hoàn thiện đúng đắn.
Quản lý HĐGDNGLL mang tính quy luật đặc thù của quá trình giáo
dục học sinh, hình thành những phẩm chất tốt đẹp của con người. Tính đặc
thù ở đây chính là nó không bó hẹp trong một không gian (phòng học) và thời
gian nhất định 1 tiết học trên lớp (45phút), mà nó là một quá trình tổ chức các
dạng hoạt động phong phú mang tính tập thể - xã hội cao, tạo điều kiện cho
học sinh giao lưu, tự thể hiện mình để hình thành và phát triển toàn diện nhân
cách. Thông qua các loại hình hoạt động khác nhau. (công tác xã hội, lao
động, sản xuất, văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao, thẩm mỹ vui chơi, tham
gia du lịch, thực tế...vv...) hoạt động GDNGLL sẽ tác động vào nhận thức tình
cảm và rèn luyện hành vi đạo đức, thẩm mỹ, lao động, văn hoá cho đối tượng
giáo dục. Vấn đề đặt ra cho các nhà quản lý có kế hoạch như thế nào cho phù

22
hợp với yêu cầu và mục đích giáo dục, đồng thời mỗi nội dung, mỗi hình thức
giáo dục phải hội tụ những điều kiện đảm bảo cho việc tiến hành một cách nhanh
chóng nhất, hiệu quả cao nhất, vận dụng sáng tạo linh hoạt các phương pháp sao
cho thích hợp với từng nội dung cần giáo dục. Có thể coi hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp có tính chất là hoạt động bề nổi nhưng không hạn chế ở một
vài nội dung đơn điệu mà là tất cả các vấn đề đang trở lên cập nhật, thời sự được
mọi người quan tâm. Hơn nữa nó là sự kết hợp đông đảo của nhiều lực lượng
tham gia, chẳng hạn như giáo viên chủ nhiệm lớp có vai trò tham mưu, cố vấn,
phân công trách nhiệm, tổ chức tập thể lớp có nhiệm vụ thực hiện kế hoạch bằng
hoạt động cụ thể. Ngoài ra còn có các tổ nhóm chuyên môn, ban chấp hành đoàn
trường cùng tham mưu và thực hiện, thậm chí cả lực lượng giáo dục ngoài nhà
trường như hội cha mẹ học sinh, hội cựu chiến binh, công an, bộ đội, hội phụ nữ,
đòan thanh niên ở địa phương vv... cũng có thể trực tiếp tham gia nếu nội dung
cần có sự tham gia thực hiện của họ .
1.3. Nội dung quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp các trường Trung
học cơ sở
Quản lý HĐGDNGLL là một nội dung nằm trong quản lý hoạt động GD
& ĐT của nhà trường. Quản lý HĐGDNGLL được thực hiện có mục đích, có kế
hoạch, có tổ chức nhằm góp phần giúp cho HS hoàn thành mục tiêu, yêu cầu đào
tạo. Để thực hiện có hiệu quả, quản lý HĐGDNGLL phải thực hiện trên nhiều
nội dung khác nhau. Quản lý các HĐGDNGLL của HS ở các trường THCS gồm
các nội dung cơ bản sau:
1.2.1. Quản lý việc xây dựng chương trình, kế hoạch các hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động GDNGLL là những hoạt động được tổ chức ngoài chương
trình chính khóa, song gắn bó rất chặt chẽ với chương trình chính khóa và các
hoạt động chung của nhà trường. Do vậy, HĐGDNGLL phải có chương trình,

23
có kế hoạch khoa học, chặt chẽ, cụ thể và nằm trong mối quan hệ với các hoạt
động chung của các trường THCS.
Để xây dựng chương trình kế hoạch HĐGDNGLL của các trường
THCS, các chủ thể quản lý phải căn cứ vào chương trình đào tạo chính khóa
của nhà trường, căn cứ vào kế hoạch đào tạo chính khóa và kế hoạch đào
tạo chung của nhà trường. Việc xây dựng chương trình kế hoạch
HĐGDNGLL phải đảm bảo tính nguyên tắc, tính hệ thống nhưng cũng
phải linh hoạt, sáng tạo, tránh dậ p khuôn, máy móc và cứ ng nhắ c.
Chương trình và kế hoạch HĐGDNGLL đảm bảo cho các HĐGDNGLL
được tổ chức và thực hiện trong thể thống nhất của chương trình, kế
hoạch GD & ĐT và các hoạt động khác. Đảm bảo cho các HĐGDNGLL
bổ trợ cho kiến thức chí nh khoá, mở rộng, đào sâu kiến thức đã học; đồng
thời rèn luyện kỹ năng sống, kỹ năng mền cho HS.
Trong chương trình các HĐGDNGLL phải thể hiện rõ các nội dung: mục
đích, yêu cầu của từng hoạt động, nội dung hoạt động, phương pháp, cách tổ chức
tiến hành, vật chất bảo đảm và lượng thời gian cho các hoạt động.
Chương trình HĐGDNGLL phải thật sự mang tích khoa học và bổ ích.
Ngoài việc bổ trợ kiến thức, kỹ năng sống, kỹ năng mền cho HS theo chương
trình chính khóa; HĐGDNGLL còn phải kết hợp với việc giáo dục chính trị,
đạo đức, tình cảm; phát triển tư duy và các kỹ năng xã hội cho học sinh.
Chương trình HĐGDNGLL phải luôn gắn bó mật thiết với nhiệm vụ trách
nhiệm, cuộc sống, sinh hoạt của HS. Học sinh ở các trường THCS đang ở lứa
tuổi thanh thiếu niên đây là lứa tuổi nhạy cảm với các vấn đề tâm, sinh lý và
nhất là các vấn đề xã hội do đó các HĐGDNGLL trong chương trình phải phù
hợp với đối tượng, đi sâu vào tâm hồn, tình cảm của họ để uốn nắn, xây dựng
và phát triển, hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Chương trình HĐGDNGLL
phải giúp cho CBQL, giáo viên có điều kiện để gần gũi học sinh, nắm chắc

24
những biểu hiện tư tưởng tình cảm của họ ngay trong sinh hoạt tập thể, từ đó
có biện pháp quản lý, giáo dục hiệu quả.
Kế hoạch HĐGDNGLL là sự sắp xếp công việc cụ thể cho một thời
gian nhất định: tuần, tháng, quý, học kỳ, năm học. Kế hoạch HĐGDNGLL
phải thể hiện rõ mục tiêu, yêu cầu, nội dung hoạt động, hình thức tổ chức hoạt
động; thời gian, địa điểm, lực lượng tiến hành và người phụ trách.
Quản lý kế hoạch HĐGDNGLL của các trường THCS bao gồm: quản
lý việc xây dựng kế hoạch hoạt động thường xuyên, hoạt động theo chủ điểm,
kế hoạch phối hợp các lực lượng giáo dục, bồi dưỡng đội ngũ tham gia quản
lý HĐGDNGLL, kế hoạch kiểm tra đánh giá kết quả HĐGDNGLL.
Trong xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL, các chủ thể quản lý cần tính toán
cụ thể kế hoạch năm học và kế hoạch tổ chức các HDGDNGLL.... Quá trình xây
dựng kế hoạch các HĐGDNGLL phải có sự tham gia của CBQL và các cơ quan
chức năng liên quan và các tổ chức đoàn thể trong nhà trường.
Kế hoạch phải mang tính toàn diện và cân đối các HĐGDNGLL trong
một thể thống nhất và có kế hoạch cụ thể cho từng hoạt động, từng đối tượng,
phản ánh toàn diện được các nội dung của chương trình hoạt động. Cụ thể, kế
hoạch HĐGDNGLL của HS các trường THCS phải đảm bảo các yêu cầu sau:
Cân đối giữa mục tiêu với các nội dung, biện pháp thực hiện mục tiêu;
Đảm bảo chất lượng giảng dạy, giáo dục là trọng tâm của kế hoạch;
Có sự cân đối hài hòa giữa chính khoá và ngoại khoá, giữa hoạt động
của nhà trường và từng khối lớp.
Xác định rõ thời gian, người chịu trách nhiệm thực hiện và thành phần
tham gia;
Trong quản lý xây dựng kế hoạch HĐGDNGLL của học sinh các
trường THCS, các chủ thể phải quản lý các bước xây dựng kế hoạch, phải
đảm bảo cho việc xây dựng kế hoạch đảm bảo theo các bước sau:

25
- Bước 1, thu thập, xử lí thông tin: điều tra tình hình, đánh giá tình hình
GD & ĐT của năm học trước, phân tích các nhiệm vụ GD & ĐT thể hiện trong
các văn bản chỉ đạo, xem xét các điều kiện tổ chức các HĐGDNGLL…
- Bước 2, xác định mục tiêu.
- Bước 3, xác định các giải pháp thực hiện.
- Bước 4, xác định thời gian, qui trình thực hiện, phân công người chịu
trách nhiệm cho từng phần công việc.
Trong từng năm học, Đảng ủy và Ban Giám hiệu cần phải thông qua
chương trình HĐGDNGLL do các lớp và khối lớp xây dựng. Kế hoạch này nhất
định không phải là một kế hoạch công tác tách rời khỏi những chủ trương yêu
cầu GD & ĐT chung của nhà trường. Ngược lại kế hoạch HĐGDNGLL cần
phản ánh được những trọng tâm của công tác giáo dục, truyền đạt tri thức (củng
cố, mở rộng, nâng cao).
HĐGDNGLL thể chỉ là một công việc riêng lẻ của từng ( nhóm, lớp) mà
là một bộ phận trong toàn bộ công tác của nhà trường nhất thiết phải được thông
qua Đảng ủy, Ban Giám hiệu nhà trường, Hội đồng giáo dục để xem xét tính
thiết thực, hiệu quả của những HĐGDNGLL sẽ được tiến hành trong học kỳ,
năm học. Cơ quan chức năng phối hợp với CBQL và GV chủ nhiệm tổ chức
thực hiện các HĐGDNGLL đạt được mục tiêu đề ra. Giáo viên chủ nhiệm và
người phụ trách cần phải xây dựng kế hoạch cẩn thận, tỉ mỷ, khoa học, đặt vấn
đề phối hợp chặt chẽ các lực lượng trong kế hoạch từ đầu năm để tránh tình
trạng chồng chéo và láng phí thời gian, công sức.
Đảng ủy, Ban Giám hiệu không những phải quan tâm đến kế hoạch
HĐGDNGLL của các lớp, khối lớp mà còn đánh giá tính khả thi và hiệu quả của nó
giúp đỡ, tạo điều kiện cần thiết để kế hoạch HĐGDNGLL của các lớp, khối lớp thực
thi có kết quả tốt. Đồng thời cần chỉ đạo cụ thể về phương hướng và nội dung của kế
hoạch, có ý kiến xét duyệt cụ thể trong từng buổi, từng nội dung HĐGDNGLL.