Bài giảng Hình ảnh MRI ung thư cổ tử cung BS. Bùi Khắc Vũ

HÌNH ẢNH MRI
UNG THƯ CỔ TỬ CUNG

BS BÙI KHẮC VŨ
KHOA CĐHA - BV NHÂN DÂN GIA ĐỊNH


MỞ ĐẦU

∗

Một trong các K thường gặp nhất / CĐHA phụ khoa

∗
∗

∗

Tần suất: 10-90 / 100.000 phụ nữ
Đứng hàng thứ 2 / K phụ nữ

Liên quan đến nhiễm trùng (HPV)


GIẢI PHẪU – GIẢI PHẪU BỆNH
∗

CTC có 2 phần:

∗

∗

Cổ ngoài:

∗
∗
∗

Phần nằm trong âm đạo
Biểu mô vảy (squamous epithelium)
Tế bào vảy (squamous cells) phủ bề mặt

Cổ trong:

∗
∗
∗

Phần trên âm đạo
Biểu mô tuyến (glandular epithelium)
Tế bào trụ (columnar cells) phủ biểu mô tuyến

Vùng chuyển tiếp giữa 2 loại tế bào = SCJ
(squamocolumnar junction)
Carcinoma cổ tử cung phần lớn xuất phát từ vị trí này (SCJ)

SCJ


GIẢI PHẪU – GIẢI PHẪU BỆNH

∗

Phụ nữ trẻ: SCJ định vị ở bên ngoài

∗

Phụ nữ lớn tuổi: SCJ định vị bên trong

∗

Carcinoma cổ tử cung:

 u phát triển hướng ra ngoài
kênh CTC  u phát triển vào trong kênh

∗

∗
∗

90% squamous cell carcinoma
5-10% adenocarcinoma

Ung thư khác: adenoma malignum,

carcinoid tumor, melanoma, lymphoma…


GIẢI PHẪU – GIẢI PHẪU BỆNH
∗

Các dây chằng tử cung: nối tử cung với các thành chậu hông

∗
∗
∗

Dây chằng rộng:

∗
∗

Bám từ bờ bên TC và vòi TC tới thành bên chậu hông
Bờ dưới gọi là đáy dây chằng rộng

Dây chằng ngang cổ tử cung (dây chằng Mackenrodt):

∗
∗

Bám từ bờ bên CTC ngay trên phần bên vòm âm đạo  thành bên chậu hông
Dưới đáy dây chằng rộng

Dây chằng tử cung – cùng:

∗

Mặt sau bên CTC  ra sau ở 2 bên trực tràng  bám mặt trước xương cùng.

GIẢI PHẪU - GIẢI PHẪU BỆNH
∗

Từ SCJ:

∗

Lan xuống âm đạo:

∗

Lan lên nội mạc:

∗

Lan qua đáy dây chằng rộng (parametre):

∗

Lan sang bàng quang, trực tràng:

lan về phía cổ ngoài, cổ trong
kế cận và/hoặc đường bạch huyết
hiếm hơn
trực tiếp và đường bạch huyết
xâm lấn trực tiếp.


GIẢI PHẪU - GIẢI PHẪU BỆNH

∗

DI CĂN HẠCH

∗

Dọc bó mạch tử cung

hạch đáy dây chằng rộng,
chậu trong, chậu ngoài và bịt

∗

Dọc dây chằng tử cung cùng

trước xương cùng

∗

Dẫn lưu về

chuỗi hạch chậu chung,
ĐMCB

∗

Hạch bẹn:

khi có tổn thương
1/3 dưới âm đạo

MRI
VAI TRÒ

∗
∗
∗
∗

Tránh những khám nghiệm xâm lấn: soi bàng quang, trực tràng
Đánh giá dạng và hướng của u (định hướng cho xạ trị)
Tiên lượng: thể tích u, hạch di căn
MRI tốt hơn khám lâm sàng và CT Scan


MRI
KỸ THUẬT

∗
∗

Bơm gel siêu âm vào âm đạo
Bề dày lát cắt: 4-5 mm

FOV: 30 cm
Matrix > 300

∗
∗

∗

T2W non FS

∗
∗
∗

Sagittal
Axial oblique: vuông góc trục lớn CTC
Coronal oblique: song song trục lớn CTC

T1W / sagittal (+/-)
T1W FS, Gado (+) nếu nghi ngờ:

∗
∗
∗

Xâm lấn bàng quang, trực tràng
U nhỏ
U tái phát


MRI
KỸ THUẬT

Bơm gel siêu âm vào âm đạo

MRI
TÍN HIỆU

∗
∗
∗

T1W: đồng tín hiệu / niêm mạc
T2W: tín hiệu cao / cơ, không đồng nhất (+/-)
Gadolinium (+):

∗
∗

Sau tiêm, tín hiệu thấp / cơ
Sau 2 phút, tín hiệu cao / cơ


MRI
TÍN HIỆU

T2W

GADO (+)


MRI
DẠNG VÀ KÍCH THƯỚC

∗

Dạng:

∗
∗

∗

Mass lồi ra ngoài (phụ nữ trẻ)
Dạng thâm nhiễm hoặc ở cổ trong (phụ nữ có tuổi)

Kích thước:

∗
∗
∗

Đo đường kính lớn nhất / axial, sagittal
Theo chiều cao lan lên đến eo tử cung: đánh giá được trên MRI, không đánh giá được trên lâm sàng
Kích thước giới hạn = 4cm


T1

∗

T4

T3

T2

Classification TNM :

∗

T – U nguyên phát:

∗
K

Stades FIGO

T0: không có bằng chứng u nguyên phát

ch ó
t
é
ho

p

∗

Tis: ung thư tại chỗ

∗

T1: khu trú tại CTC

∗

0

I

T1a: ung thư xâm lấn tiền lâm sàng (vi xâm lấn / GPB)

IA

∗ T1a1: xâm nhập dưới lớp màng đáy ≤ 3 mm, rộng ≤ 7 mm
∗ T1a2:
g xâm nhập dưới lớp màng đáy 3-5 mm, rộng ≤ 7 mm
rộn
g
∗ unT1b: tổn thương khu trú ở CTC chưa lan đến các túi cùng
ử c ∗ T1b1 ≤ 4 cm
t
t
Cắ
∗ T1b2 > 4 cm

∗

IA2
IB
IB1
IB2

T2: ung thư vượt quá CTC nhưng chưa xâm lấn vách chậu và chưa tới 1/3 dưới âm đạo

∗
∗

T2a: chưa xâm lấn đáy dây chằng rộng

T4: ung thư xâm lấn bàng quang / trực tràng / lan ra ngoài khung chậu

II

IIA

T2b: xâm lấn đáy dây chằng rộng

,
t rị
ạ
∗ T3: ung thư lan tới 1/3 dưới âm đạo / vách chậu / thận ứ nước
a-x
Hó
t lan đến 1/3 dưới âm đạo
∗ uậT3a:
h
t
u ∗ T3b: lan đến vách chậu / thận ứ nước
Ph ẫ

∗

IA1

IIB

III
IIIA
IIIB

IVA



FIGO IA

∗

∗

I: khu trú tại CTC

∗

IA: ung thư vi xâm lấn

∗
∗

IA1: xâm nhập dưới lớp màng đáy ≤ 3 mm, rộng ≤ 7 mm
IA2: xâm nhập dưới lớp màng đáy 3-5 mm, rộng ≤ 7 mm

MRI:

∗
∗

Vai trò giới hạn
Nguy cơ âm tính giả


FIGO IB
∗

I: khu trú tại CTC

∗

IB: chưa lan đến các túi cùng

∗
∗
∗
∗

IB1 <= 4cm
IB2 > 4cm

Dấu hiệu khẳng định / MRI: u được bao quanh hoàn toàn bỡi viền tín hiệu thấp của mô đệm
Dấu hiệu gợi ý / MRI: bờ u rõ nét, tiếp xúc với viền tín hiệu thấp của mô đệm


FIGO IIA

∗ II: ung thư vượt quá CTC nhưng chưa xâm lấn
vách chậu và chưa tới 1/3 dưới âm đạo

∗

∗

IIA: chưa xâm lấn đáy dây chằng rộng

MRI:

∗
∗

Gián đoạn từng phần của thành âm đạo tín hiệu thấp
Chưa lan xuống 1/3 dưới âm đạo


FIGO IIB
∗ II: ung thư vượt quá CTC nhưng chưa
xâm lấn vách chậu và chưa tới 1/3 dưới âm đạo

∗

IIB: xâm lấn đáy dây chằng rộng

∗ MRI: lồi hình tam giác của u qua chỗ gián đoạn mô đệm CTC có tín hiệu thấp


FIGO IIIA

∗ III: ung thư lan tới 1/3 dưới âm đạo /
vách chậu / thận ứ nước

∗

∗

IIIA: lan tới 1/3 dưới âm đạo

MRI: tương tự IIA, nhưng ở 1/3 dưới âm đạo


FIGO IIIB
∗ III: ung thư lan tới
∗
∗
∗
∗

∗

1/3 dưới âm đạo
Vách chậu
Thận ứ nước

IIIB: lan tới

∗
∗

Vách chậu
Thận ứ nước

MRI: tương tự IIB,
kèm tổn thương toàn bộ
dây chằng ngang cổ tử cung
(Mackenrodt)
hoặc ứ nước niệu quản – thận


FIGO IVA
∗

IVA: ung thư xâm lấn bàng quang /
trực tràng / lan ra ngoài khung chậu

∗

MRI: gián đoạn hoặc dày khu trú thành bàng quang, trực tràng tín hiệu thấp


FIGO IVB
∗

IVB:

∗
∗

Di căn xa

Hạch cạnh ĐMCB

Hạch bẹn

∗

Vai trò CT Scan!


MRI SAU PHẪU THUẬT
∗

Khoét chóp:

∗
∗

Điều trị triệt để / carcinoma tại chỗ, vi xâm lấn
Phương pháp chẩn đoán / nghi ngờ carcinoma xâm lấn

Sau khoét chóp  CTC nhỏ hơn bình thường

∗

Cắt tử cung triệt để ngã bụng: điều trị chuẩn / IB, IIA