Hạnh phúc của một tang gia (tiết 1- Le Anh)

Ngày soạn: 19/11 Ngày giảng: 21/11/2007
Tiết 45 - Đọc văn
Hạnh phúc của một tang gia
( trích" Số đỏ")
- Vũ Trọng Phụng-
A. Chuẩn bị
I. Mục tiêu
1. Kiến thức, kĩ năng
Giúp HS: hiểu được bản chất lố lăng đồi bại của xã hội tư sản thành thị những
năm trước cách mạng tháng Tám và nghệ thuật trào phúng đặc sắc của Vũ Trọng
Phụng qua đoạn trích. - Rèn luyện kỹ năng tìm hiểu văn xuôi.
2. Tư tưởng- tưởng cảm
Giáo dục học sinh lối sống trong sạch, chân thật, có hiếu với cha mẹ.
II. Phương tiện thực hiện
- SGK, SGV, Thiết kế bài học
- SGK, Tài liệu tham khảo, Soạn bài theo hướng dẫn của GV và hệ thống câu
hỏi trong SGK.
III. Cách thức tiến hành
Đọc sáng tạo, gợi tìm, thảo luận, trả lời câu hỏi.
B. Tiến trình dạy học
* ổn định tổ chức (1 phút)
I. Kiểm tra bài cũ (4 phút))
* Câu hỏi: Nếu Huấn Cao không cho chữ thì điều gì chắc chắn sẽ xảy ?
* Đáp án
- Huấn Cao không có cơ hội thể hiện tài năng lần cuối, không có cơ hội khuyên nhủ
viên Quản ngục.
- Hình tượng HC sẽ không trọn vẹn, tư tưởng của truyện khôg phát triển được…
* Câu hỏi 2: Lời khuyên cua HC đối với viên Quản ngục có ý nghĩ gì?
- Tính cách viên Quản ngục không phù hợp với hoàn cảnh sống ở đề lao
- Thú chơi chữ không thể tồn tại được trong nhà lao tăm tối
- Cần có sự hài hoà, thống nhất giữa tâm và tài, giữa cái đẹp và cái thiện

II.Bài mới
* Giới thiệu bài mới
Số đỏ là một trong những tác phẩm rất đặc sắc của VTP. Tác phẩm lên án gay
gắt cái xã hội tư sản thành thị VN đang chạy theo lối sống VM rởm hết sức lố lăng
đồi bại đương thời. Đoạn trích "Hạnh phúc của một tang gia" thể hiện rất rõ cái lố
lăng, đồi bại ấy.
Hoạt động của GV & HS Yêu cầu cần đạt
- HS đọc Tiểu dẫn
I. Tìm hiểu chung (13phút)
1
- Trình bày những nét cơ bản về
cuộc đời và sự nghiệp văn
chương của VTP.
- GV nhấn mạnh, chốt:
1.Tác giả
Vũ Trọng Phung sinh 1912 tại Hà Nội,
cha mất khi Vũ Trọng Phung vừa được 7 tháng,
mẹ Vũ Trọng Phung ở vậy nuôi con, phụng
dưỡng mẹ chồng bằng nghề khâu vá thuê. Do
nghèo khổ lại bị bệnh lao nặng vì làm vịêc quá
sức Vũ Trọng Phụng mất vào ngày 13/10/1939
để lại bà mẹ, vợ và con gái chưa đầy 1 tuổi.
Ông được mệnh danh là “Ông vua phóng
sự của Bắc Kì”. Quan điểm sáng tác của Vũ
Trọng Phụng thể hiện trong lời nhận định: “Các
ông cho tiểu thuyết cứ là tiểu thuyết. Tôi và
những người cùng chí hướng với tôi cho tiểu
thuyết là sự thực ở đời”. Vũ Trọng Phụng được
đánh giá là nhà văn hiện thực xuất sắc giai đoạn
1936 - 1939.

Sự nghiệp văn chương (ông là nhà văn
lao động sáng tạo không ngừng. Ông cũng là
người bình dị, “người của khuôn phép nền nếp”
(Lưu Trọng Lư).
- Ông căm ghét xã hội thực dân nửa phong kiến
đương thời. Đây là cơ sở để tạo nên nhiều tác
phẩm hấp dẫn của nhà văn.
- HS đã đọc tóm tắt trong
SGK, GV nhấn mạnh một vài
chi tiết tạo hứng thú cho tiết
học.
2. Tiểu thuyết "Số Đỏ"
* Tóm tắt:
+ Số đỏ lên án gay gắt cái xã hội tư sản thành
thị VN đang chạy theo lối sống VM rởm hết sức
lố lăng đồi bại đương thời. Tác giả đã kích cay
độc những phong trào Âu Hoá, thể thao, giải
phóng nữ quyền đang phát triển rầm rộ nhân
danh "văn minh" "tiến bộ" "Cải cách xã hội" mà
thực chất chỉ là ăn chơi truỵ lạc, làm tiền, trà
đạp trắng trợn lên mọi nề nếp đạo đức truyền
thống.
- Số Đỏ đạt được những giá trị
gì?
- Nghệ thuật là tiểu thuyết hiện thực trào phúng
sắc sảo, với tình huống, chân dung trào phúng
tác phẩm gây cười từ đầu đến cuối.
- Nêu vị trí và bố cục đoạn trích,
nội dung cơ bản mỗi đoạn.
* Vị trí và bố cục đoạn trích

+Vị trí
- Đoạn trích là toàn bộ chương XV của tác
2
phẩm Số đỏ.
- Trước đoạn trích nhà văn miêu tả "trước đó cụ
Cố Tổ đã mấy lần suýt chết, mấy lần làm con
cháu mừng hụt" rồi vô tình Xuân gây ra cái chết
của cụ tổ. Đoạn trích này bắt đầu từ đótri
+ Bố cục: Chia làm 3 đoạn
+ Đoạn một từ đầu đến “Biết rồi, khổ lắm, nói
mãi” , giới thiệu cái chết của cụ tổ.
+ Đoạn hai tiếp đó đến “Chia buồn tấp nập”.
Nội dung: trước tang gia là niềm vui và hạnh
phúc của một gia đình đại bất hiếu.
+ Đoạn ba còn lại: Miêu tả cảnh đưa đám và
cảnh hạ huyệt.
- GV thuyết trình: Thông qua màn hài kịch này nhà văn
vạch rõ chân tướng nhố nhăng, giả dối, lố bịch
của những hạng người mang danh là thương lưu
quý phái, văn minh tân tiến nhưng thực chất là
những quái thai, cặn bã của xã hội thực dân tư
sản ở nước ta trước cách mạng tháng 8.

- Tình huống nào làm nảy sinh
HP của một tang gia?
II . Tìm hiẻu Đoạn trích ( 27 phút)
1. Tình huống trào phúng và mâu thuẫn trào
phúng
a. Tình huống trào phúng
- Tình huống cụ cố Tổ chết, chết thật dù rằng

chết một cách bình tĩnh.
- Nhận xét gì về cách diễn đạt
tình huống, nó gợi lên ý nghĩa
gì?
- Tình huống bi nhưng nhà văn lại diễn đạt bằng
một thứ ngôn ngữ ráo hoảnh những từ như
"chết thật" "chết một cách bình tĩnh" nó cho biết
cụ cố Tổ đã mấy lần suýt chết, đám con cháu đã
sốt ruột chờ đợi cái chết này vậy mà cứ "chết
một cách bình tĩnh" dù người ta đã vận dụng đủ
loại thuốc hổ lốn "bùn đen trộn cứt trâu" hay cả
cái lí thuyết nhiều thầy thối ma "công dụng đến
mức mất mạng". Và bây giờ cụ cố Tổ đã chết
thật là may mắn!
- Vì sao đám con cháu lại sốt
ruột mong đợi cái chết của cụ
cố Tổ đến như vậy?
+ Vì cụ có một gia tài kếch xù mà cụ lại ghi vào
di chúc "gia tài chia sau khi cụ chết" thành thử
ra con cháu ai nấy đều sốt ruột mong đợi cái
chết của cụ.
3
- Như vậy cái chết của cụ cố Tổ
với lại đống gia tài của cụ làm
nảy sinh điều gì?
- GV chốt:
+ Cái chết của cụ cố Tổ vì vậy mà nảy sinh sự
kiện tang gia nhưng đồng thời đem lại niềm
hạnh phúc cho mọi người.
* Như vậy mâu thuẫn trào phúng giữa hạnh

phúc và tang gia đã xuất hiện từ tình huống kỳ
bí đó. Tiếng cười đã có hoàn cảnh, cơ sở để bộc
lộ, để “khai sinh” một cách vẻ vang!
- Hai yếu tố này mâu thuẫn với
nhau như thế nào?
b. Mâu thuẫn trào phúng
- Hạnh phúc / tang gia
+ Tang gia là gia đình có người thân vừa mới
nằm xuống, lúc này không thể có một cuộc sống
bình thường chứ chưa thể nói tới điều gì khác.
Nhưng ở đây xảy ra điều kì lạ: Tang gia ấy rất
hạnh phúc. Đó là dịp may hiếm có để tất cả các
thành viên đều thoả mãn một nguyện vọng hạnh
phúc nào đó.
- Yếu tố nào được nhà văn miêu
tả kỹ lưỡng đến trần trụi? Ý
nghĩa?
 Mâu thuẫn giữa cái bên ngoài và cái bên
trong:
+ Vỏ ngoài: rõ ràng là nhà có tang, có người
chết, con cháu dán cáo phó khắp nơi, thuê xe,
kiệu, có khách khứa đến hỏi thăm tấp nập, có
quá trình đưa tiễn, hạ huyệt.
+ Bên trong: Ai nấy đều hạnh phúc sung sướng.
- Yếu tố bên trong được miêu tả kỹ lưỡng, trần
trụi. Những niềm hạnh phúc được che đậy bằng
cái vỏ tang gia giả dối bị lôi ra ánh sáng. Và nhà
văn đã làm được điều đó, để cười vào chúng
lên án chúng bằng việc kí hoạ những niềm hạnh
phúc thành những chân dung tính cách thực sự

chân thực, sắc sảo.
- GV thuyết trình: Vì thế mà người đọc có cơ hội được cười
thoải mái vào những chân dung hạnh phúc ấy.
- Cái chết của cụ cố Tổ tạo nên
niềm hạnh phúc chung nào cho
gia đình con cháu cụ
2. Chân dung trào phúng (Những niềm hạnh
phúc khác nhau trong tang gia)
- Cái chết của cụ cố Tổ là một sự kiện trọng đại
tạo dựng đại hỷ cho gia đình cụ.
4
- GV diễn giảng, chuyển:
* Hạnh phúc của một đám đông
- Cái chết của cụ Tổ tạo một dịp may cho tất cả
mọi người chung một nhịp sống rộn ràng vui vẻ
đón nhận cái gia tài kếch xù sẽ được chia sau
đám tang của cụ. 'Bọn con cháu ai nấy đều sung
sướng thoả thích ... người ta từng bừng đi đưa
giấy cáo phó, gọi phường kèn, thuê xe đám ma"
Tuy nhiên trong niềm hạnh phúc chung
ấy ai cũng có những hạnh phúc riêng: Nhà văn
kể: "Cái chết kia làm cho nhiều người sung
sướng lắm".
- Người đầu tiên trong gia đình
cụ cố Hông được lợi phải kể
đến là ai?
* Hạnh phúc riêng của từng người trong gia
đình cố Hồng
- Phán mọc sừng: là người đầu tiên được lợi từ
cái chết của cụ cố Tổ là thằng cháu rể bị mọc

sừng. Ngay sau cái chết của cụ Tổ hắn đã được
bố vợ (cố Hồng) ghé vào tai hứa sẽ chia thêm
cho mấy nghìn bạc vì có công trong việc làm
cho cụ cố chết bằng chính sự việc bị mọc sừng.
- Được chia thêm tiền nhờ đôi
sừng ấy làm cho Phán có tâm
trạng như thế nào?
+ Có được cái lợi ấy, hắn sung sướng hả hê tự
hào vì không ngờ rằng đôi sừng trên đầu hắn lại
có giá trị to thế.
- Qua niềm sung sướng ấy của
Phán mọc sừng em có suy nghĩ
gì về tư cách của hắn?
- Phán mọc sừng hiện lên đúng lá một quái thai,
hắn cúi mình trước đồng tiền một cách đê tiện
nên sẵn sàng đánh đổi hạnh phúc vợ chồng,
danh dự của một thằng đàn ông lấy vinh quang
của đôi sừng vô hình trên đầu hắn mà không
cảm thấy nhục nhã.
- Nhân vật vào lẽ ra phải có
trách nhiệm nhiều nhất trong
lúc tang gia này?
- Con trai trưởng: cố Hồng lẽ ra là người phải
lưu tâm nhiều nhất có trách nhiệm với cái chết
của cụ cố Tổ.
- Tuy nhiên đương lúc tang gia
bối rối ấy cố Hồng có thái độ
như thế nào?
+ Cố Hồng vẫn dửng dưng như không nằm bẹp
hút thuốc phiện một cách bình tĩnh, lập lại như

một cái máy 1872 câu "Biết rồi, khổ lắm nói
mãi" mà thực chất chả biết cái gì?!
5