Nâng cao chất lượng học tập môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin cho sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận

MỤC LỤC

TÓM TẮT...........................................................................................................................................1
Nâng cao chất lượng học tập cho sinh viên bậc cao đẳng, đại học là việc làm cấp thiết trong giai
đoạn hiện nay, đặc biệt là sinh viên sư phạm. Trong năm học 2016 -2017 dưới sự chỉ đạo của Ban
giám hiệu trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận đã tổ chức sinh hoạt chuyên đề về “Đổi mới
phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận năng lực của người học”. Đây là một diễn đàn rất bổ
ích và thiết thực. Đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản toàn diện theo mục tiêu của Nghị quyết 29NQ-TW của Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XI “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ yếu
trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất người học”. ...........................1
1. Lý do chọn đề tài...........................................................................................................................3
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài.......................................................................................4
5. Ý nghĩa của đề tài..........................................................................................................................5
6. Kết cấu đề tài.................................................................................................................................5
III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................................................................6
Chương 1...........................................................................................................................................6
1.3. Thực trạng việc học tập môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin tại trường
Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận.........................................................................................................9
Chương 2.........................................................................................................................................18
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP MÔN NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA
MÁC - LÊNIN CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM NINH THUẬN..................................18
2.1. Các phương pháp dạy học tích cực tiếp cận năng lực người học.............................................18
2.1.1. Phương pháp xử lý tình huống......................................................................................21
2.1.2. Phương pháp thảo luận nhóm.......................................................................................27
2.2. Hình thành một số kỹ năng học tập cho sinh viên đối với môn Những nguyên lý cơ bản của
chủ nghĩa Mác – Lênin.....................................................................................................................40
IV KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC...................................................................................................................43
V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.............................................................................................................49
PHỤ LỤC..........................................................................................................................................55

1

2


TÓM TẮT
Nâng cao chất lượng học tập cho sinh viên bậc cao đẳng, đại học là việc
làm cấp thiết trong giai đoạn hiện nay, đặc biệt là sinh viên sư phạm.
Trong năm học 2016 -2017 dưới sự chỉ đạo của Ban giám hiệu trường
Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận đã tổ chức sinh hoạt chuyên đề về “Đổi
mới phương pháp dạy học theo hướng tiếp cận năng lực của người học”.
Đây là một diễn đàn rất bổ ích và thiết thực. Đáp ứng yêu cầu đổi mới căn
bản toàn diện theo mục tiêu của Nghị quyết 29-NQ-TW của Ban chấp
hành Trung ương Đảng khóa XI “Chuyển mạnh quá trình giáo dục từ chủ
yếu trang bị kiến thức sang phát triển toàn diện năng lực và phẩm chất
người học”.
Các môn Lý luận chính trị nói chung, môn Những nguyên lý cơ bản
của chủ nghĩa Mác – Lê nin nói riêng có vai trò đặc biệt trong hệ thống giáo
dục, trang bị thế giới quan, phương pháp luận khoa học cho sinh viên. Trong
những năm qua, việc học tập của sinh viên đối với môn học này tại trường
Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận còn tồn tại một số hạn chế nhất định. Chính
vì vậy, chúng tôi quan tâm làm cách nào để nâng cao chất lượng học tập của
sinh viên đối với môn học Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa - Mác
Lênin. Để tiến hành nghiên cứu việc học môn này chúng tôi tiến hành tìm
hiểu thực trạng và nắm bắt tâm tư nguyện vọng của các em sinh viên khóa 39
(đã học môn này). Sau khi phân tích số liệu thu thập được chúng tôi bước đầu
đã tìm ra được những nguyên nhân. Từ nguyên nhân ấy chúng tôi xác định để
nâng cao chất lượng học tập của sinh viên giảng viên cần áp dụng các phương
pháp dạy học tích cực, trong chương hai của đề tài chúng tôi đã đưa ra ba
phương pháp (phương pháp xử lý tình huống; phương pháp thảo luận nhóm;
phương pháp tham quan thực tế) để nâng cao chất lượng học không chỉ việc

thay đổi phương pháp học mà chúng tôi cũng đưa ra một số kỹ năng để sinh
viên rèn luyện kỹ năng tự học của mình.
1


Sau khi áp dụng các phương pháp trên chúng tôi đã tiến hành khảo sát
sinh viên khóa 40 và đã có kết quả rất khả quan, các em đã hứng thú với môn
học này.

2


II. GIỚI THIỆU
1. Lý do chọn đề tài
Triết lý giáo dục hiện đại là xây dựng một nền giáo dục không nhằm
tạo nên những cái máy tinh xảo được nạp một bộ nhớ khổng lồ mà là tạo nên
những con người biết và dám độc lập suy nghĩ, biết cách tự chiếm lĩnh kiến
thức, tự mình khám phá chân lý, lẽ phải và từ đó làm chủ cuộc sống. Đảng ta
chỉ rõ rằng: con người phát triển cao về trí tuệ, cường tráng về thể chất, phong
phú về tinh thần, trong sáng về đạo đức, vừa là động lực vừa là mục tiêu của
công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội. Các môn Lý luận chính trị nói chung
và môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin nói riêng có vị trí
rất quan trọng trong việc giáo dục chính trị, tư tưởng, đạo đức và là đỉnh cao
của khoa học nhân văn của tư duy nhân loại, xây dựng cơ sở thế giới quan và
phương pháp luận duy nhất đúng đắn và khoa học, là nền tảng tư tưởng kim
chỉ nam cho hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn của Đảng Cộng sản
Việt Nam. Đại hội X của Đảng khẳng định: “Coi trọng bồi dưỡng cho học
sinh, sinh viên khát vọng mãnh liệt xây dựng đất nước giàu mạnh, gắn liền
lập nghiệp bản thân với tương lai của cộng đồng, của dân tộc, trau dồi cho
học sinh, sinh viên bản lĩnh, phẩm chất và thế hệ trẻ Việt Nam hiện đại”.

Chính vì vậy, việc học tập các môn Lý luận chính trị trong các trường
Đại học và Cao đẳng có vai trò rất to lớn, giúp bồi dưỡng cho sinh viên niềm
tin vào tính khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh và sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, lập trường kiên định với con
đường đi lên chủ nghĩa xã hội và ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam trước các
thế lực thù địch.
Đặc biệt ở trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận nhiệm vụ đào tạo
thế hệ trí thức không chỉ giỏi về chuyên môn, nghiệp vụ, mà trước hết phải
có đạo đức, có lòng yêu nước, có lương tâm với nghề và năng động trong
công việc,… chính những yêu cầu đó nên việc nâng cao chất lượng học tập
3


môn này là việc làm cần thiết và cấp bách hiện nay nhằm góp phần thực
hiện Quyết định 1501/QĐ-TTg ngày 28/8/2015 của Thủ tướng về Đề án
“Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho thanh
niên, thiếu niên và nhi đồng giai đoạn 2015 -2020” và Chỉ thị 05 của Bộ
chính trị về “đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách
Hồ Chí Minh”.
Để tạo bước chuyển biến mạnh mẽ trong việc nâng cao chất lượng
học tập môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin của sinh
viên. Chúng tôi mạnh dạn đề xuất một số giải pháp cơ bản nhất để góp phần
hạn chế những mặt còn tồn tại trong việc học tập môn này. Vì vậy, chúng tôi
quyết định chọn vấn đề “Nâng cao chất lượng học tập môn Những nguyên
lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin cho sinh viên trường Cao đẳng Sư
phạm Ninh Thuận” làm đề tài nghiên cứu khoa học.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài
Mục đích:
Đề tài đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng học tập môn
Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin cho sinh viên trường cao

đẳng sư phạm Ninh Thuận.
Nhiệm vụ:
- Tìm hiểu đặc điểm sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận.
- Phân tích thực trạng việc học tập môn Những nguyên lý cơ bản của
chủ nghĩa Mác - Lênin của sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận.
- Đề xuất một số giải pháp cơ bản nhất nhằm nâng cao chất lượng học
tập môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin cho sinh viên
trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4


Đối tượng: Những giải pháp cơ bản nhất nhằm nâng cao chất lượng
học tập môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin cho sinh
viên trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận.
Phạm vi nghiên cứu: Sinh viên năm nhất trường Cao đẳng Sư
phạm Ninh Thuận.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
Cơ sở lý luận: Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh và Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp duy vật biện chứng và duy
vật lịch sử, phương pháp phỏng vấn, điều tra, phân tích, tổng hợp…
5. Ý nghĩa của đề tài
Đề tài góp phần nâng cao chất lượng học tập môn Những nguyên lý
cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin cho sinh viên năm nhất trường Cao đẳng
Sư phạm Ninh Thuận.
Đề tài còn là tài liệu tham khảo cho đồng nghiệp cũng như sinh viên
trong việc giảng dạy và học tập tốt các môn lý luận chính trị nói chung và
môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin nói riêng.

6. Kết cấu đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, đề tài
gồm 2 chương.

5


III. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Chương 1
THỰC TRẠNG VIỆC HỌC TẬP MÔN NHỮNG NGUYÊN LÝ CƠ
BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC- LÊNIN ĐỐI VỚI SINH VIÊN
TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM NINH THUẬN

1.1. Đôi nét về môn học Những nguyên lý cơ bản chủ nghĩa
Mác- Lênin
Theo Công văn 512/BGDĐT-CĐ ĐH ngày 02/02/2009 của Bộ Giáo
dục và Đào tạo về việc sắp xếp ba phân môn Triết học Mác – Lênin, Kinh tế
chính trị Mác – Lênin, Chủ nghĩa xã hội khoa học thành một phân môn
“Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin” và được giảng dạy
trong chương trình năm thứ nhất ở các trường đại học, cao đẳng.
Mục đích của môn học nhằm giúp sinh viên nắm được những quan
điểm khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác – Lênin, trên cơ sở đó, xây
dựng thế giới quan, phương pháp luận khoa học, nhân sinh quan cách mạng,
… Đây là nhiệm vụ hết sức to lớn, vẻ vang của những người làm công tác
giáo dục chính trị, giáo dục lý tưởng cách mạng. Với mục tiêu cụ thể như vậy,
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những cố gắng để tạo nên sự thành công nhất
định như đã có giáo trình thống nhất ngắn gọn hơn.
Tuy nhiên, việc giảng dạy môn Những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác – Lênin vẫn tồn tại những bất cập. Những bất cập ấy không những
đến từ người dạy và người học mà đến từ chương trình học.

Phải khẳng định một điều đây là môn học có nội dung rất khái quát,
tính trừu tượng cao, nặng về mặt lý luận cho nên đòi hỏi cần có sự đầu tư
sâu từ giảng viên cho đến sinh viên. Tuy nhiên việc tích hợp ba môn triết

6


học Mác– Lênin (90t), Kinh tế chính trị Mác – Lênin (75t), Chủ nghĩa xã hội
khoa học (60t) thành một môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa MácLênin với thời lượng 75 tiết. Sự thay đổi này đã giảm một lượng lớn trong
quỹ thời gian đào tạo của sinh viên, phù hợp với sự thay đổi kết cấu, với yêu
cầu của chương trình hiện nay. Tuy nhiên với lượng kiến thức “khổng lồ”
của bộ môn nhưng lượng thời gian quá ít đã gây khó khăn cho việc tiếp thu
kiến thức của sinh viên.
Chính những bất cập trên, trong Nghị quyết trung ương 5 khóa X của
Đảng đã đánh giá: “Công tác lý luận còn lạc hậu trên một số mặt, chưa đáp
ứng được đòi hỏi của thực tiễn đang vận động nhanh chóng, phong phú và
phức tạp”. “Chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục chính trị trong
nhà trường chậm đổi mới, chưa theo kịp trình độ phát triển và yêu cầu xã hội,
giảng dạy nặng về lý thuyết, thiếu thực tiễn”.
1.2. Đặc điểm sinh viên năm thứ nhất trường Cao đẳng Sư phạm
Ninh Thuận
Trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận là trung tâm duy nhất đào tạo
giáo viên trung học cơ sở, giáo viên tiểu học, giáo viên mầm non cho tỉnh nhà.
Đối tượng đào tạo chủ yếu là những học sinh vừa mới tốt nghiệp phổ thông
trung học vì vậy có những đặc điểm sau:
Thứ nhất, vì mới tốt nghiệp phổ thông trung học nên nhận thức còn
dừng lại ở mức độ cụ thể, cảm tính trực quan, khả năng tư duy trừu tượng
còn hạn chế. Trong khi đó bộ môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa
Mác – Lênin được bố trí sắp xếp giảng ngay từ năm thứ nhất của khóa
học, cho nên khả năng thích ứng với phương pháp học ở bậc Cao đẳng,

Đại học của sinh viên còn chậm. Chính vì vậy, phương pháp dạy – học đối
với họ đòi hỏi phải đảm bảo tính hệ thống, cơ bản, tính khoa học nhưng
lại phải cụ thể, tỉ mỉ.

7


Thứ hai, sinh viên năm nhất phần lớn các em xuất thân từ nhiều nơi
trong tỉnh về học chung một lớp nên đặc điểm tâm lý chung còn nhiều bỡ
ngỡ, lúng túng về môi trường học tập, sinh sống mới. Vì vậy, các em ngại
giao tiếp, thu mình dẫn đến thiếu kỹ năng giao tiếp; ngại học hỏi từ thầy cô,
bạn bè. Chính điều này đã phần nào làm cho các bạn sinh viên hạn chế trong
lĩnh hội kiến thức và trong học tập theo phương pháp dạy học tích cực.
Thứ ba, một vấn đề được xem là rào cản đối với sinh viên khi tiếp cận
môn học này đó là kinh nghiệm thực tiễn cuộc sống còn ít và thiếu. Tình trạng
học lệch ở phổ thông đã làm cho phông nền kiến thức cơ bản của các em trên
các lĩnh vực còn nhiều lỗ hỏng, nên khi tiếp cận và vận dụng kiến thức vào
thực tiễn gặp nhiều khó khăn.
Thứ tư, tâm lý “sợ lắm”, “khiếp lắm”, “trượt nhiều lắm” của các khóa
trên truyền lại nên cũng là yếu tố tác động làm cho họ không có động lực học.
Ngoài ra, do lượng kiến thức cần truyền thụ nhiều, nên hầu hết giảng viên
chọn phương pháp giảng dạy truyền thống, thuyết trình, diễn giảng, ít liên hệ
thực tiễn đất nước nên tạo tâm lý một số sinh viên chán nản, kém hứng thú
trong học tâp, thụ động, thiếu tích cực trong quá trình học tập, học đối phó,
mục đích học tập mang tính thi cử.
Thứ năm, sinh viên không thực hiện hoạt động tự học, không chuẩn
bị, tìm hiểu kiến thức trước khi lên lớp nên khi giảng viên trình bày sinh viên
cảm thấy ngỡ ngàng với khối lượng kiến thức mới, ít tham gia xây dựng kiến
thức trên lớp, thụ động trong thảo luận. Họ chỉ tự học khi có điều kiện liên
quan đến điểm số, nhưng thời gian tự học chủ yếu là sao chép những bài từ

internet hay từ bạn bè trong lớp, ít bỏ thời gian đọc sách, hay lên thư viện
nghiên cứu kiến thức để nắm vững khái niệm, nội dung cốt lỗi của kiến thức
nên không xử lý các vấn đề thực tiễn theo lý luận của môn học.
Nếu sinh viên có tinh thần tự học, có ý thức chủ động thực hiện hoạt
động tự học thì họ lại chưa có phương pháp tự học phù hợp với năng lực bản
8


thân đem lại kết quả, chất lượng chưa cao. Họ có thời gian tự học nhưng học
theo cảm hứng, chưa có kế hoạch tự học hợp lý cho từng môn, từng thời điểm
nên xảy ra trường hợp học nhồi nhét nhiều môn cùng lúc làm ảnh hưởng đến
việc tiếp thu của não bộ. Tình trạng học nhưng không biết học chỗ nào, nắm
cái gì, dẫn đến học thuộc lòng, xuôi chiều, ghi nhớ một cách máy móc, học
nhưng không biết liên hệ với cuộc sống thực tiễn nên dễ mất tập trung và nản
lòng. Đặc biệt, khi gặp những kiến thức khó, không tận dụng sự tư vấn giải
đáp từ phía giảng viên và bạn bè trong quá trình tiếp thu kiến thức.
Chúng ta biết rằng, quá trình học tập của sinh viên phụ thuộc nhiều
yếu tố, nhưng yếu tố quan trong nhất là hình thức hoạt động của chính bản
thân người học. Do đó để học tốt bộ môn Những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác – Lênin sinh viên cần rèn luyện một số phương pháp học và biến
nó thành kỹ năng trong hoạt động học tập và công tác của mình.
1.3. Thực trạng việc học tập môn Những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác- Lênin tại trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận
Trong những năm vừa qua, việc học tập môn Những nguyên lý cơ
bản của chủ nghĩa Mác - Lênin của sinh viên ở trường Cao đẳng Sư phạm
Ninh Thuận đã đạt được một số kết quả nhất định: Thứ nhất, sinh viên đã hình
thành thế giới quan và phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, đây là
cơ sở nền tảng để các em tiếp cận các môn học như Tư tưởng Hồ Chí Minh và
Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam. Thứ hai, học phần đã
được xây dựng đề cương chi tiết, tạo sự thống nhất cao trong quá trình học tập

cho sinh viên; nội dung giảng dạy đã có định hướng vào những vấn đề trọng
tâm nên tạo điều kiện cho sinh viên dễ tiếp cận, hình thành những kiến thức
mới. Thứ ba, hình thức thảo luận nhóm bước đầu được sử dụng trong giảng
dạy nên đã phát huy tính độc lập, sáng tạo cũng như rèn luyện kỹ năng làm
việc tập thể của sinh viên. Cuối cùng, hình thức kiểm tra, đánh giá đã có
những thay đổi rõ rệt, sinh viên giảm áp lực và khắc phục trình trạng quay
cóp trong thi cử (vì những năm gần đây áp dụng đề thi mở, sinh viên tăng
9


khả năng vận dụng lý luận vào thực tiễn… ). Tuy nhiên, do nhiều yếu tố
khác nhau chi phối mà chất lượng học tập môn này còn tồn tại một số hạn
chế sau.
Để tìm hiểu thực trạng của môn học này đối với sinh viên khóa trước
chúng tôi tiến hành khảo sát với sinh viên khóa 39 đã học và thi kết thúc học
phần. Sau khi tiến hành khảo sát chúng tôi được kết quả như sau:
Thứ nhất, phần lớn sinh viên vẫn có thái độ học đối phó chiếm tỷ
lệ khá cao.
Khi chúng tôi đặt câu hỏi đối với sinh viên khoá 39 đã học môn này,
câu hỏi:“ Thái độ của bạn như thế nào khi học môn này ?”, chúng tôi nhận
được kết quả: tỷ lệ sinh viên cảm thấy hứng thú chiếm tỷ lệ khá thấp 19%;
22% sinh viên cảm thấy chán nản; trong khi đó sinh viên có tỷ lệ học đối phó
chiếm khá cao 59%.

Theo kết quả cho thấy, thực trạng sinh viên có thái độ thờ ơ, học đối
phó, không thích học môn này là có thực, thái độ sinh viên hứng thú với môn
học khá khiêm tốn, vì vậy chúng ta cần nhìn thẳng vào vấn đề tìm hiểu
nguyên nhân, từ đó có những giải pháp phù hợp.

10

Thứ hai, từ chỗ các các em sinh viên thờ ơ, không mặn mà với môn
học, học một cách đối phó nên các em sinh viên dành quỹ thời gian học môn
này rất ít. Khi được hỏi “Bạn dành thời gian bao nhiêu để đọc giáo trình môn
học này?”, chúng tôi nhận kết quả: Mỗi ngày đều đọc chiếm tỷ lệ rất thấp 2%,
khi có tiết học thi đọc trước chiếm cũng khá thấp 14%, không bao giờ đọc
giáo trình trước khi đến lớp chiếm tới 84 %.

Qua đây, chúng ta thấy rằng hầu hết các em không đọc trước giáo
trình trước khi đến lớp, điều này ảnh hưởng rất lớn đến việc tiếp thu kiến
thức, dẫn đến việc các em khó hiểu, thậm chí không hiểu, từ đó các em cảm
thấy chán nản, không thấy hứng thú khi học là điều dễ hiểu.
Khi chúng tôi hỏi “ Bạn thấy môn học này khó không?”, có đến 66 %
sinh viên cho rằng rất khó, chiếm tỷ lệ khá cao; 9 % sinh viên xem môn học
này khó; 18 % bình thường và 7% cho là không khó.

11


Kết quả này cho thấy, đa số các em sinh viên cho rằng môn học này
khó, vì vậy các em có tâm lý rất sợ học môn này.
Bên cạnh đó, các em cũng không quan tâm đến phương pháp nào để
giúp học tốt môn này, các em không có sự đầu tư cho môn học. Khi chúng tôi
hỏi “ Bạn có quan tâm đến phương pháp để học tốt môn này không?” kết quả
thu được như sau: tỷ lệ sinh viên không quan tâm đến phương pháp học tốt
chiếm tới 76 %, quan tâm chiếm 18 % và rất quan tâm chiếm 6% chỉ chiếm tỷ
lệ rất thấp.

Điều này, dẫn đến kết quả thi học phần của môn học này của sinh

viên khoá 39 không cao, thậm chí có tới 51/ 228 sinh viên phải thi lại
chiếm tỷ lệ 23%.
12


Thứ ba, một bộ phận sinh viên chưa nhận thức đúng vai trò, tầm quan
trọng của các học phần này, đặc biệt là việc vận dụng kiến thức học phần vào
giải quyết các vấn đề của thực tiễn cuộc sống. Qua khảo sát chúng tôi thấy
rằng, đa số các bạn sinh viên cho rằng môn học này không quan trọng, chiếm
tỷ lệ khá cao 69%, quan trọng chiếm 29% và rất quan trọng chiếm tỷ lệ rất
thấp chiếm chỉ 2% .

Đồng thời, không ít sinh viên còn chưa thấy vai trò, mối liên hệ giữa
các học phần này với các môn khoa học xã hội khác. Khi được hỏi “Bạn thấy
môn học này có mối quan hệ với các môn khoa học xã hội khác không?”, câu
trả lời là không chiếm tỷ lệ rất cao tới 80%; Có chiếm 5% và 15 % sinh viên
luỡng lự không biết.

13


Điều này đồng nghĩa với việc sinh viên cho rằng môn học này không
quan trong, không có mối quan hệ với các môn khoa học xã hội khác.
Đó cũng là một trong những lý do làm cho đa số các em sinh viên
không thích học môn này. Khi được hỏi “Bạn có thích học môn này không?”,
kết quả hoàn toàn không thích chiếm 19%, không thích 59%, thích chiếm
19% và rất thích chỉ chiếm 3% .

14

Và chúng tôi tiếp tục khảo sát để tìm hiểu nguyên nhân, khi được hỏi
“Vì sao em không thích học môn này”, đa số các em đều đưa ra một số lý do
chủ yếu như sau: Một là, môn học không quan trọng. Hai là, kiến thức khô
khan, trừu tượng, khó hiểu. Ba là, phương pháp dạy của giảng viên chưa hay,
chưa tạo ra sự hứng thú của người học.
Vậy trong thời gian qua, giảng viên đã sử dụng phương pháp gì trong
việc giảng dạy học phần Những nguyên lý cơ bản của Chủ nghĩa Mác- Lênin?
Giảng viên có thường xuyên sử dụng phương pháp dạy học tích cực để phát
huy năng lực người học không? Sau đây là số liệu thống kê giảng viên đã sử
dụng các phương pháp trong quá trình giảng dạy ở trường mà chúng tôi khảo
sát được từ các em sinh viên khoá 39.
Thứ tư, với câu hỏi, “Giảng viên có sử dụng các phương pháp dạy
học tích cực không?”, kết quả như sau: có sử dụng nhưng rất ít chiếm 74%,
thường xuyên chiếm 26%. Như vậy, qua kết quả này chúng tôi nhận thấy rằng
giảng viên dạy môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin
trong những năm vừa qua có lồng ghép giữa phương pháp dạy học truyền
thống với phương pháp dạy học tích cực, nhưng chủ yếu là phương pháp dạy
học truyền thống. Và chúng tôi khảo sát sinh viên thêm, với câu hỏi “Giảng
viên thường sử dụng phương pháp nào khi giảng học phần này?”, kết quả
như sau: Giảng viên sử dụng phương pháp thuyết trình 34%; phương pháp
thuyết trình cộng với giáo án điện tử chiếm 38%; thảo luận nhóm, làm việc
cặp đôi chiếm 8%; và sử dụng tất cả các phương pháp trên chiếm 20%.

15


Vậy những nguyên nhân cơ bản nào dẫn đến những hạn chế nêu trên?
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tôi xin đề cập nguyên nhân được
xem cơ bản nhất, cô đọng nhất. Chúng ta thấy rằng trong quá trình dạy chủ

yếu giảng viên sử dụng phương pháp dạy học truyền thống, nguời dạy phải
giảng nhiều, nói nhiều, sinh viên là người thụ động, phải nghe, phải ghi chép
để lĩnh hội kiến thức, làm cho sinh viên nhàm chán và ít hứng thú khi học
môn này. Tuy nhiên, điều này cũng xuất phát từ lý do, lượng kiến thức môn
học này khá nhiều, khá trừu tượng, tuy nhiên số tiết cho học phần rất ít, cho
nên giảng viên có tâm lý sợ sinh viên không hiểu, không kịp chương trình nên
giảng viên chủ yếu sử dụng phương pháp giảng truyền thống cho an toàn cho
cả người dạy và người học. Ngoài ra, nguyên nhân quan trọng dẫn đến những
thực trạng trên là do chính bản thân sinh viên. Các em mới bắt đầu vào học
môi trường mới, nên chưa có tâm lý sẵn sàng và thiếu một số kỹ năng cần
thiết, kỹ năng tự học, kỹ năng ghi chép, kỹ năng làm việc nhóm…điều này,
làm cho các em hạn chế trong học tập, dẫn đến sợ học, không thích học, học
một cách đối phó.
Nhưng quan trọng hơn hết, giảng viên cần phải sử dụng phương pháp
nào để giúp sinh viên tiếp thu bài tốt, có hiệu quả đồng thời tạo cho sinh viên
16


một tâm lý thoải mái, hứng thú với môn học này là điều quan trọng nhất. Đây
cũng là một trong những mục tiêu mà đề tài đang hướng đến nhằm đưa ra giải
pháp nâng cao chất lượng dạy và học môn Những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin trong thời gian tới.
Để giải đáp vấn đề trên, chúng tôi tiến hành khảo sát sinh viên Khóa 39,
Khóa 40 với câu hỏi “Theo bạn, nhân tố nào ảnh hưởng trực tiếp nhất đến
việc lĩnh hội kiến thức của người học”. Chúng tôi nhận được kết quả như sau:
Nhân tố

Khóa 39

Khóa 40

Phương pháp dạy của

50%

39%

Năng lực của người học

40%

51%

Cở sở vật chất,…

10%

10%

giảng viên

Từ kết quả này, chúng ta có thể thấy đa số sinh viên cả hai khóa đều cho
rằng việc lĩnh hội tri thức của các em chủ yếu là do hai nhân tố chủ yếu đó là:
phương pháp dạy của giảng viên và năng lực của người học.

17


Chương 2
GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP MÔN NHỮNG

NGUYÊN LÝ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC - LÊNIN CHO
SINH VIÊN TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM NINH THUẬN

Chất lượng học tập ở bất kỳ trường cao đẳng, đại học nói chung,
trường Cao đẳng sư phạm nói riêng phụ thuộc vào nhiều nhân tố. Chẳng hạn
như: nội dung chương trình; phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn,
phương pháp giảng dạy của giảng viên; khả năng nhận thức và tác phong học
của người học; cơ sở vật chất, phòng học, thư viện; ….. các nhân tố này liên
hệ tác động qua lại lẫn nhau và đóng vai trò không nhỏ trong việc nâng cao
chất lượng đào tạo của nhà trường.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài, chúng tôi chỉ tập trung vào các
nhân tố chủ yếu, cơ bản nhất có tác động trực tiếp đến việc học tập, lĩnh hội
kiến thức của sinh viên, đó là việc đổi mới phương pháp dạy học của người
dạy và hình thành một số kỹ năng học tập của người học.
2.1. Các phương pháp dạy học tích cực tiếp cận năng lực người học
Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8 của Ban Chấp hành Trung ương khóa
XI đã xác định mục tiêu “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng
kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều,
ghi nhớ máy móc…”
Quán triệt Nghị quyết của Đảng và chủ trương của Bộ Giáo dục và
Đào tạo, trong năm học 2016 – 2017 trường Cao đẳng Sư phạm Ninh Thuận
dưới sự điều hành chỉ đạo của Ban Giám hiệu nhà trường đã lên kế hoạch tổ
chức nhiều buổi sinh hoạt chuyên đề về “Đổi mới phương pháp dạy học theo

18


hướng tiếp cận năng lực của người học” nhằm tạo điều kiện cho các giảng
viên trong nhà trường trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm, cùng giải quyết các vấn

đề đặt ra trong việc dạy học theo hướng phát triển năng lực người học. Đây
thực sự là một hoạt động khoa học nghiêm túc và có nhiều ý nghĩa phù hợp
với hoạt động thực tiễn giáo dục hiện nay.

19


Giảng viên trường CĐSP Ninh Thuận sinh hoạt chuyên đề
Phương pháp dạy học tích cực là phương pháp được sự quan tâm của
nhiều nhà giáo dục trên thế giới cũng như ở Việt Nam hiện nay. Và hiện nay
có rất nhiều cách tiếp cận khác nhau về phương pháp giảng dạy tích cực,
nhưng nhìn chung đều chấp nhận khái niệm: Phương pháp giảng dạy tích cực
là một thuật ngữ rút gọn, được dùng ở nhiều nước để chỉ những phương pháp
giáo dục, dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của
người học. Phương pháp giảng dạy tích cực hướng tới việc hoạt động hóa,
tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, nghĩa là tập trung vào phát
huy tính tích cực của người học chứ không phải là tập trung vào phát huy tính
tích cực của người dạy, tuy nhiên để dạy học theo phương pháp tích cực thì
giảng viên phải nỗ lực nhiều hơn so với phương pháp thụ động truyền thống.
[28] Nói một cách cụ thể, phương pháp dạy học tích cực là làm cho người học
tích cực, chủ động trong quá trình học tập khắc phục những hạn chế từ
phương pháp giảng dạy theo lối độc thoại một chiều thụ động không có sự
chia sẽ, trao đổi thông tin giữa người học và người dạy.

20


Với tinh thần ấy, chúng tôi mạnh dạn đưa ra những phương pháp
giảng dạy phát huy được tính tích cực của người học phần nào hạn chế tâm lý
chán học những môn lý luận chính trị nói chung và môn Những nguyên lý cơ

bản của chủ nghĩa Mác – Lênin nói riêng đối với sinh viên trường Cao đẳng
Sư phạm Ninh Thuận.
2.1.1. Phương pháp xử lý tình huống
Phương pháp xử lý tình huống trong dạy học là phương pháp dạy học
mà trong đó giáo viên đặt người học vào trong một trạng thái tâm lý đặc biệt
khi họ gặp mâu thuẫn khách quan của bài toán nhận thức giữa cái đã biết và
cái phải tìm, họ tự chấp nhận và có nhu cầu, có khả năng giải quyết mâu
thuẫn đó bằng cách tìm tòi, tích cực, sáng tạo, phát hiện vấn đề, đồng thời giải
quyết vấn đề đó bằng cách vận dụng toàn diện tri thức về lý luận và thực tiễn
để xử lý các tình huống đặt ra.
Dạy học xử lý tình huống có những đặc điểm sau:
- Thứ nhất, người dạy phải tạo ra được mâu thuẫn nhận thức, điều sinh
viên chưa biết cần tìm hiểu, việc đi tìm lời giải đáp chính là đi tìm kiến thức,
kỹ năng, phương pháp mới.
- Thứ hai, người dạy gây được sự chú ý ban đầu, từ đó kích thích
sự hứng thú tạo nên nhu cầu nhận thức, khởi động tiến trình nhận thức của
người học. Người học chấp nhận biến mâu thuẫn khách quan thành mâu
thuẫn chủ quan.
- Thứ ba, tình huống và vấn đề nêu ra phải rõ ràng, phù hợp với khả
năng của người học. Từ những điều quen thuộc, bình thường đã biết sẽ đi đến
cái mới, lúc này người học sẽ cảm thấy có khả năng giải quyết vấn đề.
Dạy học theo phương pháp xử lý tình huống có nhiều ưu điểm góp
phần vào việc rèn luyện tư duy phê phán, tư duy sáng tạo cho người học. Trên
cơ sở sử dụng vốn kiến thức đã có, người học sẽ xem xét để đánh giá và thấy
21


được vấn đề cần giải quyết. Khi phát hiện và giải quyết vấn đề người học sẽ
huy động được tri thức và khả năng cá nhân, khả năng hợp tác, trao đổi, thảo
luận với các thành viên trong lớp để tìm ra cách giải quyết tốt nhất. Thông

qua phương pháp học này người học sẽ lĩnh hội kiến thức dễ dàng hơn; phát
huy kỹ năng giải quyết vấn đề đây là một kỹ năng cần thiết giúp người học
thích ứng với sự phát triển của xã hội hiện nay.
Bên cạnh những ưu điểm, phương pháp học này cũng chứa đựng
những hạn chế như:
Thứ nhất, phương pháp này đòi hỏi giảng viên phải đầu tư nhiều thời
gian và công sức, phải có năng lực chuyên môn để có thể đưa ra và hướng dẫn
cách giải quyết các tình huống đưa ra.
Thứ hai, việc tổ chức dạy học theo phương pháp xử lý tình huống cần
phải có nhiều thời gian hơn so với các phương pháp dạy học truyền thống.
Chẳng hạn trong chương trình “Những nguyên lý cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin” nội dung “Lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin về chủ
nghĩa xã hội” thuộc phần thứ ba của giáo trình. Về nội dung của phần này
giúp cho người học nắm được hệ thống tri thức lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và tiến trình cách mạng xã
hội; những vấn đề có tính quy luật của quá trình hình thành, phát triển hình
thái kinh tế - xã hội Cộng sản chủ nghĩa và những định hướng hoạt động của
giai cấp công nhân trong quá trình thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình. Trên
cơ sở đó phần học này sẽ giúp bồi dưỡng lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội
và niềm tin tất thắng vào con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Việt Nam.
Với tính đặc thù đó giảng viên sẽ tạo ra các tình huống thích hợp với
nội dung bài học:
Tình huống 1: Tạo ra yếu tố nghịch lý

22


Chẳng hạn, khi giảng dạy nội dung “Xã hội xã hội chủ nghĩa” (mục
2b, trang 407), sau khi giúp người học hiểu được những đặc trưng cơ bản của
xã hội xã hội chủ nghĩa, giảng viên có thể đưa ra tình huống có vấn đề bằng
cách tạo ra yếu tố nghịch lý như sau: Các đặc trưng về chủ nghĩa xã hội nêu

trên cho thấy đây thực sự là một chế độ mới đầy tính nhân văn, ưu việt, tiến
bộ và tốt đẹp nhưng trong thực tế ở Việt Nam ta, những hiện tượng tiêu cực
xấu xa, phản tiến bộ vẫn còn tồn tại rất nhiều trong xã hội. Chúng ta giải
thích về mâu thuẫn này như thế nào?
Hoặc khi phân tích cho sinh viên thấy những đặc trưng tốt đẹp của xã
hội xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa, giảng viên có thể đưa ra tình
huống như: Với những đặc trưng mà các nhà kinh điển của chủ nghĩa Mác Lênin đưa ra, xã hội xã hội chủ nghĩa đã thể hiện là một chế độ xã hội ưu việt
nhất từ trước đến nay, nhưng tại sao trong thực tiễn, nó đã bị sụp đổ ngay
chính trên quê hương của Cách mạng Tháng Mười?
Việc xây dựng tình huống như thế này vừa phù hợp với nội dung
chương trình học cũng như khả năng tư duy của người học. Thông qua việc
giải quyết tình huống này sẽ giúp người học ghi nhớ hơn những kiến thức của
bài giảng. Đồng thời giúp sinh viên rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào
giải quyết các vấn đề thực tiễn cuộc sống.
Tình huống 2: Đưa ra những giả định để lựa chọn
Đây là tình huống khi chủ thể đứng trước hai hay nhiều phương án
giải quyết, phương án nào cũng phù hợp đồng thời cũng chứa đựng những
nhược điểm cơ bản, song chỉ có một lựa chọn duy nhất.
Chẳng hạn, khi giảng dạy nội dung: “Thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư
bản lên chủ nghĩa xã hội” (mục 2a, trang 400), khi giảng viên cho liên hệ đến
tình hình ở Việt Nam có thể tạo ra tình huống có vấn đề như sau:
Sau khi hoàn thành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ, Việt Nam ta:

23