SKKN Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

PHẦN THỨ NHẤT:
LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Sau khi rời bàn tay chăm sóc của các cô mẫu giáo cũng như sự chăm
chút của ông bà, cha mẹ. Các em 6 tuổi bước vào một giai đoạn mới là học
Tiểu học, cụ thể là học lớp Một. Bước đầu học chữ, học đọc, học viết nên
các em còn nhiều bỡ ngỡ và tiếp thu kiến thức thật khó khăn. Học vần là
môn giúp các em học được tiếng mẹ đẻ đầu tiên. Các em phải biết nhìn vào
âm – vần – tiếng và đọc lên đúng âm – vần – tiếng giáo viên dạy và cũng từ
đây các em sẽ hiểu thêm được từ – câu – bài văn đơn giản. Với những yêu
cầu ngày càng cao đòi hỏi học sinh lớp Một phải nắm bắt được kiến thức
một cách vững vàng để biến kiến thức đó thành kĩ năng, kĩ xảo trong môn
Tiếng Việt.
Phân môn này có vị trí đặc biệt quan trọng trong chương trình tiểu học nói
chung và trong môn Tiếng Việt nói riêng, vì nó là phần học mở đầu lớp đầu tiên
của cấp Tiểu học. Có học phần này, học sinh mới chiếm lĩnh được một công cụ
giao tiếp quan trọng: chữ viết ghi âm Tiếng Việt. Đây chính là phương tiện để
các em có điều kiện học tốt các môn khác.
Nhờ nó mà chúng ta đọc được tiếng Việt. Đối với học sinh lớp Một, ở lứa
tuổi này, khả năng tập trung chú ý chưa cao, tư duy chưa phát triển nên việc bồi
dưỡng vốn từ cho các em ở giai đoạn này rất khó.
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy, hướng dẫn mong muốn các em học
sinh của mình biết cách đọc đúng, đọc lưu loát, trôi chảy để từng bước tiếp thu
bài học mỗi ngày tốt hơn. Đầu năm học, tôi được phân công giảng dạy lớp 1, tôi
luôn băn khoăn, trăn trở là làm thế nào giúp các em biết cách rèn luyện để các
em đọc thông, viết thạo, các em có được kĩ năng nghe, nói, đọc, viết góp phần
hình thành tri thức mới để các em học thật tốt các lớp trên, giúp các em vững
bước vào đời.
Xuất phát từ những vấn đề trên, với kiến thức và kinh nghiệm của bản thân
được tích lũy trong công tác giảng dạy, bản thân mong muốn góp phần nâng cao

hiệu quả trong công tác giảng dạy và rèn luyện cho học sinh. Đây là việc làm
Trang 1


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

khó khăn mà người giáo viên nào dạy lớp Một phải trải qua và khắc phục. Đó là
lí do tôi chọn để viết sáng kiến: “Một số biện pháp để nâng cao chất lượng
giảng dạy môn học vần” nhằm nâng cao chất lượng học tập cho học sinh của
trường Tiểu học Phú Thọ.

PHẦN THỨ HAI:
NHỮNG BIỆN PHÁP
GIẢI
Trang
2 QUYẾT VẤN ĐỀ


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

II/ Quá trình thực hiện các giải pháp:
1. Tổ chức thực hiện:
Đầu năm học, tôi đã tổ chức thi khảo sát chất lượng đầu năm. Qua số liệu
thống kê, tôi thấy số học sinh chưa hoàn thành quá nhiều so với học sinh cả lớp,
nhất là phân môn Học vần. Trước tình hình đó, tôi thiết nghĩ cần đề ra một số
biện pháp giúp đỡ các em học tốt hơn môn Học vần.
* Khảo sát chất lượng đầu năm kết quả như sau:
Tổng số học sinh: 26/15 trong đó:
Học sinh hoàn thành tốt: 3 em, tỉ lệ:11,6%.
Học sinh hoàn thành: 4 em, tỉ lệ: 15,4%

Học sinh chưa hoàn thành (CHT): 19 em, tỉ lệ: 73%.
Đầu tiên tôi tiến hành tìm hiểu từng đối tượng học sinh của lớp mình để
nắm bắt hoàn cảnh, sở thích, khó khăn…Qua tìm hiểu tôi biết được hầu hết các
em gia đình ít quan tâm đến việc học, rất nhiều em chưa qua Mẫu giáo, một số
em trí nhớ còn kém, học đâu quên đó. Do vậy số học sinh chưa hoàn thành là do
lười học ở nhà, ham chơi đến lớp học cảm thấy lo sợ và thụ động.
Mặc khác thôn Phú Thọ là địa bàn vùng ven của thành phố đa số là con
em vùng biển cuộc sống khó khăn chỉ lo kinh tế gia đình. Cha mẹ không quan
tâm đến việc học của con em mình. Một số gia đình mù chữ không dạy được
con. Vì thế, việc học của các em phó thác cho giáo viên chủ nhiệm. Do vậy là
những người làm công tác dạy học nói chung và giáo viên đứng lớp nói riêng
trong nhà trường Tiểu học phải biết giáo dục và hướng dẫn cho các em tiếp thu
được những tri thức cơ bản để hình thành kĩ năng cho các em bước đến những
bậc học tiếp theo.
2. Giải pháp thực hiện:
Từ thực tế đó, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp để các em tiếp thu tốt
hơn trong học tập.
2.1/ Đối với giáo viên:
Trang 3


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

* Ngay từ đầu năm, tôi sắp xếp vị trí ngồi của học sinh xen kẽ nhau: Học
sinh hoàn thành tốt – Chưa hoàn thành, Hoàn thành – Chưa hoàn thành, các em
ngồi cùng nhau để các em giúp đỡ lẫn nhau trong học tập.
* Tìm hiểu đối tượng học sinh ở lớp mình, qua quá trình tìm hiểu giúp tôi
nắm bắt tình hình học tập và đề ra phương pháp, hình thức tổ chức dạy học thích
hợp với từng đối tượng học sinh.
* Đặc biệt, trong một tiết học, giáo viên cần phân lượng thời gian phù

hợp. Điều này đòi hỏi người giáo viên luôn học hỏi, tìm tòi, rút kinh nghiệm,…
xác định rõ mục tiêu của bài học, đầu tư vào soạn giảng và lập kế hoạch bài học
cụ thể phù hợp với mọi đối tượng học sinh lớp mình kết hợp sử dụng đồ dùng
dạy học sẵn có và tự làm hợp lí. Ngoài ra giáo viên cần linh hoạt bao quát lớp,
quan sát, định hướng và giúp đỡ học sinh kịp thời.
* Chú ý là tất cả học sinh trong lớp học đều được giáo viên quan tâm,
hướng dẫn, giúp đỡ, hợp tác,…làm sao cho cả lớp đều tham gia thực hành.
* Chọn yêu cầu rõ ràng phù hợp với trình độ của từng đối tượng học sinh.
* Cho các em tự kiểm bài chéo nhau để củng cố, khắc sâu kiến thức, tự tin
hơn.
* Phụ đạo học sinh chưa hoàn thành bồi dưỡng học sinh hoàn thành tốt ở
đầu và cuối buổi học, giờ chính khóa cụ thể: tôi phân học sinh hoàn thành tốt và
học sinh hoàn thành kèm học sinh chưa hoàn thành để tạo sự đoàn kết, giúp đỡ
lẫn nhau cùng học, cùng chơi.
* Qua hội thảo, chuyên đề của tổ, trường, giáo viên cùng nhau trao đổi để
rút kinh nghiệm. Đồng thời tìm hiểu, học hỏi thêm ở tài liệu tham khảo (như tập
san giáo dục, giáo dục thời đại, thế giới trong ta…) về phương pháp mới và áp
dụng vào thực tế lớp mình có hiệu quả hơn.
* Kiểm tra, nhận xét thường xuyên để có cơ sở đánh giá sự tiến bộ của
học sinh, biết ưu, khuyết điểm nhằm khuyến khích, động viên để các em khắc
phục và tạo cơ hội cho học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức, vươn lên, tự tin chủ
động hơn. Qua đó, giáo viên cũng tự điều chỉnh lập kế hoạch bài học, cách dạy
sao cho phù hợp.
Trang 4


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

* Tổ chức nhiều trò chơi (đố chữ,…), các em thi đua nhau theo nhóm, cá
nhân. Từ đó giúp học sinh củng cố kiến thức qua học mà chơi, chơi mà học…tạo

hứng thú học tập hơn.
* Ghi nhật kí chuyên môn sau mỗi buổi học. Từ đó rút kinh nghiệm và
điều chỉnh lại hình thức tổ chức, phương pháp dạy học, đồ dùng dạy học,…
trong tiết dạy sau.
Cụ thể khi dạy phần Học vần, giáo viên cần chú ý:
1. Vận dụng linh hoạt nhiều phương pháp, nhiều hình thức tổ chức dạy
học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động học tập của học sinh là một trong
những đặc điểm lớn nhất của phương pháp dạy học nói chung, biết kết hợp sử
dụng đúng lúc, đúng chỗ các hình thức tổ chức lớp học và các phương pháp dạy
học theo hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh.
2. Những phương pháp cần chú ý khi giảng dạy học vần là: phương pháp
dùng lời, hỏi – đáp, quan sát, miêu tả, sử dụng đồ dùng trực quan, bộ chữ rời,
bảng cài, luyện tập theo mẫu, thực hành giao tiếp, trò chơi,….
3. Khi vận dụng từng phương pháp, phải chú ý nhiều hơn đến cách thức
hoạt động của học sinh để tiếp nhận các tri thức tiếng Việt, cũng như việc hình
thành và phát triển các kỹ năng (nghe, đọc, nói, viết).
4. Việc tổ chức hoạt động có thể dưới nhiều hình thức linh hoạt như: cá
nhân, từng đôi một, nhóm nhỏ, nhóm lớn, cả lớp, đặc biệt chú ý đến hình thức tổ
chức dạy học theo nhóm.
5. Chú ý sửa lỗi phát âm cho học sinh.
6. Xác định các cơ sở quan trọng khi lựa chọn phương pháp, biện pháp và
hình thức tổ chức dạy học một bài học vần:
- Đối tượng học sinh để có các biện pháp cá thể hóa trong dạy học;
- Mục tiêu bài dạy theo yêu cầu chuẩn kiến thức, kỹ năng, nhằm đảm bảo
yêu cầu cần đạt đối với mọi đối tượng học sinh.
- Khả năng của chính giáo viên, để cân nhắc các phương pháp, biện pháp,
các hình thức tổ chức dạy học mà mình sẽ chọn nhằm vận dụng, kết hợp có hiệu
quả.
Trang 5

Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

- Điều kiện về cơ sở vật chất (phòng học, bàn ghế, các phương tiện hỗ trợ,
…) để lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học phù hợp.
7. Gợi ý một số biện pháp tổ chức từng hoạt động trọng tâm của một bài
dạy Học vần
* Đăc biệt, giáo viên cần :
@. Nắm vững nội dung chương trình gồm có 3 dạng bài và giảng dạy như
sau:
a. Dạng bài thứ nhất:
* Làm quen với âm và chữ:
Ở dạng bài này, yêu cầu cơ bản của tôi đối với học sinh là đọc được âm,
dấu thanh, viết được chữ ghi âm, dấu ghi thanh. Học sinh làm quen với nề nếp
học tập, mạnh dạn, tự tin trong môi trường học tập mới.
Khi dạy dạng bài này, tôi tiến hành dạy chữ ghi âm, dấu ghi thanh mới
theo nội dung học được trình bày trong sách giáo khoa qua các bước sau:
- Hướng dẫn học sinh nhận dạng (phân tích) chữ ghi âm, dấu ghi thanh
mới.
- Hướng dẫn học sinh tập phát âm mới – cung cấp tên chữ cái.
- Giáo viên viết mẫu và hướng dẫn học sinh qui trình viết. Học sinh tập
viết vào bảng con.
Đối với 6 bài đầu trong giai đoạn làm quen với âm và chữ, kiến thức trong
mỗi bài không nhiều. Ngoài việc dạy kiến thức mới, tôi dành thời gian để ổn
định tổ chức lớp và hình thành cho học sinh nề nếp học tập như: cách cầm tập
đọc, khoảng cách mắt nhìn, cách ngồi, cách đặt vở, cách cầm bút, cách đứng lên
đọc bài, giao tiếp với bạn xung quanh…
- Tôi đã sử dụng phần tranh minh họa, vật thật… để dạy chữ ghi âm và
dấu ghi thanh mới ở sách giáo khoa (nhất là khắc sâu cho học sinh có trí nhớ
kém...)

Ví dụ: Cho học sinh nhìn tranh hay vật thật, tập phát âm mới, tìm âm, dấu
thanh mới, tiếng, từ ngữ… hoặc cho học sinh quan sát tranh, nhận xét chữ giống
nhau ghi trên các tranh, tìm thêm tiếng, từ ngữ tương tự.
Trang 6


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

* Luyện đọc âm mới và ghép tiếng :
Tôi đã cho học sinh luyện đọc nhiều hình thức: cá nhân, nhóm, cả lớp. Ở
giai đoạn này, tôi đã hướng dẫn học sinh cách nhìn chữ, nhìn dấu để đọc lên
thành tiếng qua bảng:
Bảng 1:
Gồm 16 con chữ ghi phụ âm đầu (b, v, l, c, n, m, d, đ, t, x, s, r, k, p, g) viết
ở cột dọc đầu tiên phía bên trái. Phía trên đầu 6 cột dọc còn lại ghi các thanh
(“ngang”- không, “sắc”, “huyền”, “hỏi”, “ngã”, “nặng”).
Thanh
\

/

.

?

~

Âm đầu
b
……...

………. ………. ……….. ……… ………
v
………... ………. ………. ……….. ………. ………
l
………... ………. ………. ……….. ………. ………
………….
Bảng 2:
Thanh
\

/

.

?

~

Âm đầu
th
……… ………. ………. ………... ………... ………
ch
……… ………. ………. ………... ………... ………
kh
……… ………. ………. ………... ………... ………
………….
Gồm các phụ âm đầu được ghi bằng 2, 3 con chữ (th, ch, kkh, ph, nh, gh,
qu, ng, ngh, tr) được ghi ở cột dọc, và 6 cột ghi thanh như ở bảng 1.
Hai bảng này tôi tự làm lấy và để dùng cho nhiều năm. Tôi có thể sử dụng
để các em chơi trò chơi học tập hoặc củng cố bài vừa học.

Ví dụ: ở bảng 1.
Khi học bài âm: i – a các em sẽ ghép được rất nhiều tiếng từ đơn:
Thanh
\

/
Trang 7

.

?

~


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Âm đầu
b
v
………….

ba
vi

bà
vì

bá
ví

bạ
vị

bả
vỉ

bã
vĩ

Khi ghép được các tiếng mới rồi thì các em rất chóng thuộc bài, nhanh biết
đọc và viết đúng chính tả. Trên cơ sở các tiếng đơn đó, học sinh sẽ ghép các
tiếng đã học với các tiếng vừa xây dựng được để thành từ bằng cách sử dụng
hộp đồ dùng thực hành tiếng Việt. Qua việc làm này học sinh sẽ có được vốn từ
phong phú.
• Đặc biệt, nếu dùng bộ chữ ghép vần giáo viên cần:
Chú ý:
+ Khi học sinh dùng bộ chữ ghép vần, giáo viên cần chú ý theo dõi để
phát hiện những trường hợp hợp học sinh ghép được nhưng không đọc được,
đọc được nhưng không ghép được để có biện pháp giúp đỡ kịp thời (có thể yêu
cầu học sinh hoàn thành tốt, học sinh hoàn thành trong nhóm hỗ trợ).
+ Cần dành nhiều thời gian cho phần luyện đọc. Không đi sâu vào phần
phân tích vần, so sánh vần.
+ Giáo viên phát âm mẫu cần đúng và rõ ràng.
+ Việc hướng dẫn học sinh luyện đọc có thể tổ chức theo trình tự: Vần –
tiếng – từ khoá (trình tự thuận) và Từ khoá – tiếng – vần (trình tự ngược). Cần
phát huy việc luyện đọc cá nhân (càng nhiều càng tốt) theo nhóm. Trước tiên
giáo viên (hoặc học sinh hoàn thành tốt) đọc mẫu, sau đó yêu cầu học sinh đọc
nối tiếp nhau trong nhóm. Giáo viên phải chú ý lắng nghe các em đọc để phát
hiện năng lực đọc của mỗi em, từ đó có cách rèn luyện thích hợp với từng em.

Cần có những lời lẽ nhẹ nhàng, động viên, khuyến khích đặc biệt là với đối
tượng HS chưa hoàn thành.
+ Đối với những trường hợp cá biệt (học sinh có giọng đọc khuyết), giáo
viên nên dành nhiều thời gian hơn hoặc phân công học sinh hoàn thành tốt giúp
đỡ (ngay trong tiết học hoặc giờ chơi) để luyện phát âm thêm cho các em.
Trang 8


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

+ Thường xuyên thay đổi không khí lớp học bằng một bài hát, múa, một
trò chơi, một câu chuyện, đọc thơ,…có tác dụng giúp tiết học nhẹ nhàng, học
sinh có hứng thú học bài và giúp học sinh củng cố bài học tốt hơn.

Học sinh hát, múa đọc thơ trong giờ học vần
* Luyện viết chữ ghi âm, dấu ghi thanh mới:
Ở 6 bài đầu, yêu cầu tập tô theo nét chữ nên tôi đã giành thời gian cho học
sinh rèn viết vào bảng con các nét cơ bản thật chuẩn mực và hướng dẫn học sinh
tư thế ngồi, cách giữ vở, cầm bút đưa theo nét chữ in sẵn.
* Luyện nghe – nói:
Đây là giai đoạn đầu nên phần luyện nói theo tranh tương đối tự do theo
chủ đề của bài, không gò bó trong các âm và thanh vừa học nên tôi đã gợi ý học
sinh bằng các câu hỏi giúp các em luyện nói qua những câu trả lời đơn giản với
Trang 9


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

nội dung gần gũi với các em. Tôi cũng biết rằng mục tiêu của phần luyện nói
trong giai đoạn này là giúp học sinh làm quen với không khí học tập mới, không

rụt rè, nhút nhát, dám mạnh dạn nói cho các bạn nghe và nghe các bạn nói trong
môi trường giao tiếp mới – giao tiếp học đường.
b. Dạng bài thứ hai:
* Dạy – học âm, vần mới:
Ở dạng bài này, yêu cầu cơ bản của tôi đối với học sinh là đọc được âm,
vần và viết được chữ ghi âm, vần, đọc và viết được tiếng (từ) ứng dụng; đọc
được câu ứng dụng. Tùy theo trình độ của học sinh tôi đưa ra yêu cầu mở rộng
hoặc nâng cao hơn.
Ví dụ: Tìm thêm các tiếng (từ) mới có âm, vần đã học (gợi ý qua đồ dùng
học tập ở lớp, đồ dùng trong gia đình, các loại hoa quả, cây, con vật quen thuộc).
Ở dạng này tôi cho học sinh luyện tập cả 4 kĩ năng: nghe, đọc, nói, viết và
xem đây là trọng tâm.
* Luyện đọc: câu, bài ứng dụng
Tôi hướng dẫn học sinh luyện đọc âm, vần mới, từ ngữ ứng dụng (ghi trên
bảng lớp) đọc câu ứng dụng trong sách giáo khoa theo yêu cầu từ dễ đến khó,
phát âm đúng các âm, vần, tiếng, đọc trơn tiếng, đọc liền từ, cụm từ, đọc câu,
đọc bài (chú ý ngắt nhịp). Thực hành luyện đọc bằng nhiều hình thức: cá nhân,
nhóm, cả lớp, đọc nối tiếp, đọc đồng thanh, từ đơn giản đến phức tạp.
- Treo tranh minh họa câu hoặc bài ứng dụng lên bảng lớp, dùng một vài
câu hỏi gợi ý để học sinh nêu được nội dung tranh. Giáo viên ghi câu, bài ứng
dụng lên bảng.
- Yêu cầu học sinh đọc thầm câu, bài ứng dụng, sau đó cho các em phát
hiện những tiếng chứa vần mới học, dùng bút chì gạch chân các tiếng này trên
bảng lớp.
- Tuỳ theo đối tượng học sinh, có thể cho một em học sinh hoàn thành tốt
phân tích, đánh vần nhanh các tiếng có chứa vần mới học.
- Giáo viên đọc mẫu cả câu, bài ứng dụng, lưu ý cần luyện đọc kỹ một số
từ hoặc tiếng khó.
Trang 10

Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

- Kết hợp giải nghĩa từ và giúp học sinh hiểu nội dung câu/bài ứng dụng.
* Luyện viết chữ ghi âm, vần, tiếng nói:
Đối với khâu luyện viết tôi hướng dẫn học sinh hình dáng, đường nét con
chữ, qui trình viết. Học sinh được tập viết chữ ghi âm vần, tiếng mới theo yêu
cầu từ thấp đến cao: tập tô, tập viết bảng con, tập viết vào vở; nhìn mẫu – viết
đúng; viết đẹp, viết nhanh.
* Tiết 1: chủ yếu cho học sinh viết đúng chữ ghi âm, vần mới trên bảng
con:
- Giới thiệu chữ mẫu, gợi ý để học sinh nhận xét chữ mẫu (độ cao, số nét,
…) bằng những câu đơn giản, ngắn gọn (bước này không yêu cầu học sinh phân
tích quá kĩ)
- Viết mẫu (theo khung ô li đã được phóng to trên bảng lớp), vừa viết vừa
nêu ngắn gọn quy trình viết.
- Yêu cầu học sinh quan sát, dùng ngón trỏ viết thử trên không để định
hình cách viết, sau đó viết bảng con. Giáo viên cần chú ý bao quát, tập trung
giúp đỡ học sinh (tư thế ngồi viết, cách đặt bảng con, cách cầm phấn,…)
- Đối chiếu với yêu cầu đề ra để đánh giá chất lượng chữ viết của học sinh
bằng những lời nhận xét nhẹ nhàng, cụ thể, giúp các em thấy rõ thành công và
hạn chế của mình.

Trang 11


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Học sinh viết bảng con trong giờ học vần.
* Tiết 2: Luyện viết vào vở tập viết âm, vần, tiếng, từ

- Yêu cầu học sinh nêu nội dung viết
- Giáo viên viết mẫu, kết hợp nhắc lại quy trình, chú ý học sinh các nét
nối giữa các chữ cái và cách bỏ dấu thanh. (Giáo viên đứng không che khuất tầm
nhìn của học sinh).
Muốn cho học sinh sử dụng hiệu quả vở Tập viết, giáo viên cần hướng
dẫn tỉ mỉ nội dung và yêu cầu về kỹ năng viết của từng bài viết (chữ mẫu, các
dấu chỉ khoảng cách chữ, dấu vị trí đặt bút, thứ tự viết nét,…) giúp các em viết
đủ, viết đúng số dòng đầu tiên ở mỗi phần bài viết.
* Lưu ý: Tuỳ theo trình độ của học sinh trong lớp, giáo viên có thể yêu
cầu các em viết số lượng âm, vần, tiếng, từ sao cho đạt được chuẩn kiến thức, kỹ
năng.
* Luyện nghe – nói:
Tôi đã dựa vào chủ đề gợi ý trong tranh tiến hành linh hoạt tùy theo trình
độ học sinh, nhằm đạt được yêu cầu: nói về chủ để trong sách giáo khoa. Tôi
luôn chú ý đến các từ ngữ có âm vần chưa học. Chú ý nói theo định hướng bằng
câu hỏi của tôi, học sinh có thể nói được những câu đơn giản, có nội dung gần
gũi với cuộc sống xung quanh các em.
Khi dạy âm vần mới, tôi luôn hình thành và củng cố kiến thức giúp học
sinh nắm chắc và nhanh chóng đạt được các yêu cầu cơ bản là: đọc, viết được
âm vần mới; đọc trơn tiếng, từ, câu có trong bài học. Ngoài ra, tôi còn sử dụng
phần tranh minh họa từ sách giáo khoa như: cho học sinh nhìn tranh tập phát âm
từ mới, tìm âm vần mới học hoặc tôi cho học sinh liên hệ thực tế tìm tiếng ngoài
bài mang vần vừa học…
* Lưu ý: Hoạt động này giáo viên cần hạn chế những câu hỏi dài, câu hỏi
khó, tuỳ theo nội dung bài dạy và trình độ của học sinh, thời gian luyện nói có
thể giảm nhẹ so với yêu cầu.
c. Dạng bài thứ ba:
* Ôn tập âm, vần:
Trang 12

Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Ở dạng này, yêu cầu cơ bản đối với học sinh là đọc được âm, vần và viết
được chữ ghi âm, vần của bài, hệ thống các bài đã học về các âm và các vần mới
có kết thúc bằng các phụ âm giống nhau.
. âm:
- Tôi cho học sinh thực hành ghép tiếng có âm đầu đã học ghi ở cột dọc
và vần chỉ có nguyên âm đã học ghi ở dòng ngang. Phần này tôi làm mẫu, sau
đó chỉ vào các ô trống và yêu cầu học sinh đọc đúng các tiếng ghép tiếng có
nguyên âm ghi ở cột dọc và dấu thanh ghi ở dòng ngang.
Phần này tôi làm mẫu sau đó chỉ vào các ô trống yêu cầu học sinh đọc
đúng các tiếng ghép được trong bảng 1.
. vần:
- Tôi đã cho học sinh thực hành ghép vần có âm chính ghi ở cột dọc và
âm kết thúc ghi ở dòng ngang; hướng dẫn học sinh quan sát, nhận xét cấu tạo
của các vần cùng loại, củng cố cách đánh vần, đọc vần …trong bảng ôn.
* Luyện đọc:
Phần này tôi yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức vừa ôn tập vào việc
thực hành đọc.
Tôi hướng dẫn học sinh luyện đọc từ dễ đến khó: đọc vần, đọc tiếng rời,
đọc từ, cụm từ, đọc câu, đọc bài.
* Luyện nói:
- Ở bài ôn về âm, học sinh luyện tập cách viết chữ ghi âm và chữ ghi tiếng
(là từ 1 tiếng). Sau khi cho học sinh quan sát mẫu chữ viết trong sách giáo khoa
(viết trên dòng kẻ) tôi đọc để học sinh viết đúng vào bảng con, sau đó chuyển
sang viết vào vở tập viết.
- Ở bài ôn về vần, yêu cầu dung lượng viết được nâng cao hơn, viết từ
hoặc cụm từ. Đây cũng là thời điểm để tôi hướng dẫn học sinh làm quen dần với
hình thức chính tả, nghe, viết và cố gắng tạo điều kiện để học sinh viết đúng,

viết đẹp (giáo viên phát âm chậm, rõ ràng, chính xác)
@. Rèn học sinh có thói quen phân tích tiếng, từ:

Trang 13


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Muốn đọc đúng, nhận và nhớ mặt chữ học sinh vần phải có thói quen
phân tích tiếng, từ. Trong giờ dạy vần tôi thường quan tâm đến việc rèn đọc cho
các em. Nếu học sinh đọc chưa đúng tôi sửa sai kịp thời và cho học sinh đánh
vần đọc lại. Gặp những tiếng khó đọc, tôi yêu cầu học sinh phân tích, đánh vần
rồi mới đọc. Phân tích không có vần học sinh sẽ nhớ tên âm, tiếng có vần thì học
sinh sẽ nhớ tên âm và tên vần…
Ví dụ:
+ Bài 41 có câu: Tu hú kêu, báo hiệu mùa vải thiều đã về.
Các em đọc là “quề”. Lúc này phải cho học sinh phân tích: tiếng “về” có
âm “v” và âm “ê”…(khắc sâu phần âm).
+ Bài 98: có từ “bông huệ”.
- Tiếng “huệ ” các em đọc là “hệ”. Tôi phải cho học sinh phân tích: tiếng
“huệ ” có âm “hờ” và vần “uê”. Đánh vần “u – ê – uê ” (khắc sâu phần âm và
vần).
Không những trong giờ học vần mà các giờ học khác tôi đều chú ý đến
các em học sinh chưa hoàn thành – học sinh hoàn thành để phân tích tiếng –
nhận mặt âm mà các em hay quên.
Ngoài phân môn học vần, tôi còn rèn cho các em đọc tiếng từ qua các
môn học khác nhau: Toán, Đạo đức, Tự nhiên xã hội…Điều đó giúp các em vừa
củng cố âm, vần vừa khắc sâu được tiếng, từ một cách tự nhiên, thoải mái để
các em nhận mặt chữ nhanh dần.
Ngoài ra, tôi còn phân công các em học sinh hoàn thành tốt – học sinh

hoàn thành gần nhà nhau giúp đỡ các em học sinh chưa hoàn thành, đọc chậm
trong thời gian truy bài đầu buổi học mỗi ngày, kể cả ở nhà. Bên cạch đó, các
em học sinh chưa hoàn thành còn được phụ đạo vào khoảng 15 – 20 phút vào
mỗi buổi chiều thứ 2, 4, 5 trong tuần.
@. Hiểu nghĩa của từ - dạy luật chính tả:
Khi dạy các từ ngữ trong bài, tôi thường giảng cho học sinh hiểu nghĩa của
từ. Vì khi hiểu nghĩa của từ các em không những đọc đúng mà còn viết đúng.
Đối với một số từ còn khó hiểu đối với học sinh tôi giảng giải nghĩa từ thật ngắn
Trang 14


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

gọn để giúp các em hiểu và sử dụng từ tốt. Giáo viên có rất nhiều hình thức sử
dụng để giải nghĩa từ cho học sinh dễ hiểu, dễ nhớ như: dùng tranh minh hoạ, đồ
dùng trực quan, hành động, lời nói, ...
Ví dụ:
Từ “ba ba” tôi dùng tranh minh hoạ
Từ “ba lô” sử dụng vật thật
Từ “số ba” tôi viết chữ số ba dưới nhóm ba đồ vật để minh hoạ…
Từ đó giúp các em hiểu từ và nhận biết các đồ vật chính xác qua từ.
Ngoài ra, tôi chú trọng dạy luật chính tả cho các em ngay từ bài 20, âm k và
nhắc nhở xuyên suốt trong trương trình. Trong đó có 3 bài :
g – gh, ng – ngh, c- k. Tôi hướng dẫn các em nắm vững luật chính tả khi
sử dụng để ghép tiếng, ghép từ.
e
k – ngh – gh

ê
i

2.2/ Đối với phụ huynh học sinh:
Muốn học sinh nhanh biết đọc thì người giáo viên cần phải biết kết
hợp với cha mẹ học sinh kèm cặp thêm ở nhà, giúp đỡ các em nhanh chóng
thuộc tất cả những âm, vần… vừa học ở lớp qua kiểm tra, giúp đỡ,… Vì thế,
giáo viên cùng hội cha mẹ học sinh vận động phụ huynh.
* Phối hợp cùng với nhà trường giáo dục dạy dỗ học sinh, hiểu rõ tầm
quan trọng của việc quan tâm, động viên, khuyến khích của gia đình đối với con
cái, đối với việc học của con em mình ( nhất là phụ huynh của những học sinh
chưa hoàn thành)
* Thường xuyên trao đổi việc học của con em mình qua các buổi họp
định kì, sổ liên lạc giữa gia đình và nhà trường hay gặp trực tiếp giáo viên trao
đổi việc học tiến bộ như thế nào của các em để có cách giúp đỡ, khuyến khích,
động viên, kiểm tra…tạo chỗ dựa tinh thần vững chắc cho học sinh.

Trang 15


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

PHẦN THỨ BA:
KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ PHỔ BIẾN ỨNG
DỤNG NỘI DUNG VÀO THỰC TIỄN

III/ Hiệu quả:
Qua gần một năm thực hiện, tôi mạnh dạn vận dụng những biện pháp nêu
trên vào việc dạy Học vần. Đến thời điểm này, tôi thấy đa số học sinh ham học
hơn, kết quả học tập của từng học sinh tiến bộ hơn nhiều so với đầu năm học.
Sau đây là kết quả học tập của học sinh ở lớp tôi giảng dạy:
* Năm học 2016-2017: Tổng số HS: 26/15

* CKI: HTT: 10em, tỉ lệ: 38,5%; HT: 12em, tỉ lệ: 46,2%; CHT: 4em, tỉ lệ:15,3%
Trang 16


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Số học sinh hoàn thành tốt tăng lên, số học sinh chưa hoàn thành giảm
dần. Đến lớp các em nắm được kiến thức. Về nhà, các em học và chuẩn bị bài
đầy đủ trước khi đến lớp. Học sinh biết vượt khó vươn lên (nhất là học sinh
chưa hoàn thành), tăng thêm tình đoàn kết trong lớp học, các em biết giúp đỡ
nhau trong họp tập, cùng nhau tiến bộ qua “Đôi bạn cùng tiến” và biết vận dụng
chúng vào học các môn khác.
Các em rất siêng năng đi học đều và đầy đủ. Trong giờ học, các em thể
hiện được tính tích cực, tính tự giác, học tập sôi nổi. Khi tổ chức trò chơi học tập
các em tham gia rất nhiệt tình, rèn luyện tính mạnh dạn, tự tin, tính đồng đội của
học sinh cũng được nâng lên. Tinh thần học tập và ý thức trách nhiệm của các
em cũng được nâng cao. Các em vận dụng tốt kiến thức bài học vào các môn
học khác một cách sáng tạo.
Đặc biệt là phụ huynh học sinh đã biết quan tâm hơn đến việc dạy học của
con em mình. Phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong việc dạy dỗ các em giúp
các em chủ động, hứng thú và tự tin trong giờ học. Thường xuyên liên lạc với
giáo viên để theo dõi tình hình học tập của con em mình để kịp thời nắm bắt sai
sót và khắc phục kịp thời. Chuẩn bị đồ dùng học tập đầy đủ cho các em trước
khi đến lớp. Thường xuyên nhắc nhở các em học bài ở nhà giúp em nắm vững
bài cũ để tiếp thu bài mới tốt hơn. Dự họp phụ huynh đầy đủ nhằm nắm được
tình hình học tập của các em.
IV. Kết luận:
Giáo viên hiểu được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, sức khoẻ của từng học
sinh, giáo viên trực tiếp sửa sai uốn nắn điều chỉnh sai sót kịp thời, để tổ chức
cho các em học tốt đạt hiệu quả cao nhất trong giờ học. Giáo viên động viên,

khen ngợi, tuyên dương các em kịp thời, khích lệ tinh thần ham học của các em,
các em cảm thấy rất thích học phân môn Học vần.
Sau khi áp dụng những phương pháp trên, học sinh không những được
nâng cao chất lượng mà còn được giáo dục, rèn luyện tính chịu khó, chăm chỉ
qua luyện đọc, chú ý lắng nghe qua luyện nói, nghe, đọc, tính thẩm mỹ qua cách
trình bày và rèn chữ viết.
Trang 17


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

• Bài học kinh nghiệm:
Để nâng cao chất lượng môn Học vần, giáo viên cần:
1/ Nắm rõ về bản thân và gia đình học sinh. Cùng hội cha mẹ học sinh
tích cực vận động phụ huynh quan tâm đến việc học của con em mình và phối
hợp với nhà trường chặt chẽ hơn.
2/ Điều chỉnh lại kế hoạch bài học (phương pháp, hình thức tổ chức,…)
qua nắm rõ các dạng bài Học vần, qua việc rút kinh nghiệm từ thao giảng
chuyên đề, qua kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh….Đồng thời giáo
viên quan sát, hướng dẫn, giúp đỡ linh hoạt, hạn chế thời gian trống cho học
sinh.
3/ Tạo điều kiện cho các em đọc, nói, viết, cho dù phần đúng là rất ít.
4/ Chú ý đến hình thức tuyên dương, động viên, khuyến khích,…học sinh
đa dạng nhằm giúp các em thi đua học tập đạt kết quả tốt.
Trên đây là biện pháp để nâng cao chất lượng dạy học môn Học vần mà
tôi đã thực hiện trong quá trình giảng dạy. Biện pháp này đạt được hiệu quả rất
khả quan. Mong các đồng nghiệp trong hội đồng nhà trường tham khảo và bổ
sung thêm những giải pháp và các kĩ năng khác giúp tôi nâng cao chất giáo dục
học sinh tốt hơn nữa trong công tác giảng dạy của mình.
Đông Hải, ngày 7 tháng 3 năm 2017

Người viết

Bùi Thị Kim Anh

Trang 18


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

Ý kiến của Hội đồng Sáng kiến cơ sở trường Tiểu học Phú Thọ
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………..
Điểm:…………..
Xếp loại :………
TM HỘI ĐỐNG SÁNG KIẾN TRƯỜNG TIỂU HỌC PHÚ THỌ
Trang 19


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

Ý kiến của Hội đồng Sáng kiến cơ sở phòng Giáo dục và Đào tạo
Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Trang 20


Một số biện pháp để nâng cao chất lượng giảng dạy môn học vần

……………………………………………………………………………………
….….........................................................................................................................
Điểm:…………
Xếp loại :……..
TM HỘI ĐỐNG SÁNG KIẾN CƠ SỞ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
THÀNH PHỐ PHAN RANG - THÁP CHÀM
CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

Trang 21