van hoa sinh thai nhan van

V¨n ho¸
sinh th¸i - nh©n v¨n
PGS. TS. TrÇn Lª B¶o

Quan niÖm vÒ m«I tr­êng nh©n v¨n
Quan niÖm vÒ m«I tr­êng nh©n v¨n
M«I tr­êng tù nhiªn
M«i tr­êng
x· héi

1. Phát triển bền vững - thách thức và hy vọng của nhân
1. Phát triển bền vững - thách thức và hy vọng của nhân
loại
loại
2. Các nhân tố của sự phát triển bền vững
2. Các nhân tố của sự phát triển bền vững
3. Các nguyên tắc xây dựng xã hội phát triển bền vững
3. Các nguyên tắc xây dựng xã hội phát triển bền vững


4. Chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam
4. Chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam


A. môi trường sinh thái nhân văn
và sự phát triển bền vững

- Tính bền vững trong quá trình phát triển
- Tính bền vững trong quá trình phát triển
+ Con người luôn sáng tạo và điều chỉnh cho mình một môi trư

+ Con người luôn sáng tạo và điều chỉnh cho mình một môi trư
ờng sống cả môi trường tự nhiên và xã hội ngày càng phát
ờng sống cả môi trường tự nhiên và xã hội ngày càng phát
triển tốt đẹp hơn, chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng
triển tốt đẹp hơn, chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng
cao hơn.
cao hơn.
+ Trong quá trình lịch sử lâu dài, nhiều khu vực, nhiều cộng đồng
+ Trong quá trình lịch sử lâu dài, nhiều khu vực, nhiều cộng đồng
đã phải đối mặt với những khủng hoảng trầm trọng về tài
đã phải đối mặt với những khủng hoảng trầm trọng về tài
nguyên và môi trường thậm chí đi đến tàn lụi và tiêu vong
nguyên và môi trường thậm chí đi đến tàn lụi và tiêu vong
+ Trong xã hội đã công nghiệp hoá với công nghệ sản xuất tiến
+ Trong xã hội đã công nghiệp hoá với công nghệ sản xuất tiến
bộ, con người đã tác động mạnh mẽ vào tài nguyên thiên nhiên
bộ, con người đã tác động mạnh mẽ vào tài nguyên thiên nhiên
và môi trường, can thiệp một cách trực tiếp và nhiều khi thô
và môi trường, can thiệp một cách trực tiếp và nhiều khi thô
bạo vào các hệ thiên nhiên, tạo ra những mâu thuẫn sâu sắc
bạo vào các hệ thiên nhiên, tạo ra những mâu thuẫn sâu sắc
giữa mục tiêu phát triển của xã hội loài người với các quá trình
giữa mục tiêu phát triển của xã hội loài người với các quá trình
tự nhiên
tự nhiên
1. Phát triển bền vững
1. Phát triển bền vững
thách thức và hy vọng của nhân loại
thách thức và hy vọng của nhân loại

- Tính bền vững trong quá trình phát triển
- Tính bền vững trong quá trình phát triển
+ Môi trường sống của loài người đã trở thành những thách thức
+ Môi trường sống của loài người đã trở thành những thách thức
của sự phát triển trên quy mô toàn cầu, có thể khái quát thành
của sự phát triển trên quy mô toàn cầu, có thể khái quát thành
những thách thức sau:
những thách thức sau:

Suy giảm về số lượng và chất lượng một số tài nguyên thiên
Suy giảm về số lượng và chất lượng một số tài nguyên thiên
nhiên quan trọng đối với đời sống con người: đất nước, rừng,
nhiên quan trọng đối với đời sống con người: đất nước, rừng,
thuỷ sản, khoáng sản, năng lượng đa dạng sinh học
thuỷ sản, khoáng sản, năng lượng đa dạng sinh học

Ô nhiễm môi trường sống đang tăng lên với tốc độ nhanh, phạm
Ô nhiễm môi trường sống đang tăng lên với tốc độ nhanh, phạm
vi lớn hơn trước
vi lớn hơn trước

Trái đất dang nóng lên dưới tác động của hiệu ứng nhà kính
Trái đất dang nóng lên dưới tác động của hiệu ứng nhà kính

Các vấn đề xã hội cấp bách như nghèo đói , thất nghiệp, bệnh
Các vấn đề xã hội cấp bách như nghèo đói , thất nghiệp, bệnh
tật, tôn giáo, sự bùng nổ dân số, mức sống và thu nhập ngày
tật, tôn giáo, sự bùng nổ dân số, mức sống và thu nhập ngày
càng cách biệt
càng cách biệt

Các mâu thuẫn ngày càng sâu sắc giữa các tập đoàn liên quốc
Các mâu thuẫn ngày càng sâu sắc giữa các tập đoàn liên quốc
gia, giữa các quốc gia trên thế giới, nguy cơ khủng hoảng kinh
gia, giữa các quốc gia trên thế giới, nguy cơ khủng hoảng kinh
tế trong phạm vi khu vực và thế giới
tế trong phạm vi khu vực và thế giới
1. Phát triển bền vững
1. Phát triển bền vững
thách thức và hy vọng của nhân loại
thách thức và hy vọng của nhân loại

- Định nghĩa về sự phát triển bền vững là: Sự cải thiện chất lư
- Định nghĩa về sự phát triển bền vững là: Sự cải thiện chất lư
ợng cuộc sống của con người đi đôi với nhiệm vụ bảo vệ các
ợng cuộc sống của con người đi đôi với nhiệm vụ bảo vệ các
hệ sinh thái (Thông tin chiến lược phát triển khoa học kỹ
hệ sinh thái (Thông tin chiến lược phát triển khoa học kỹ
thuật, kinh tế số 8, 1996, trang 2)
thuật, kinh tế số 8, 1996, trang 2)
- Mục tiêu của sự phát triển phải nhằm tới là phát triển kinh tế
- Mục tiêu của sự phát triển phải nhằm tới là phát triển kinh tế
đi liền với phát triển văn hoá, phát triển phải đảm bảo cân
đi liền với phát triển văn hoá, phát triển phải đảm bảo cân
băng quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng, giữa
băng quan hệ giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng, giữa
lợi ích hiện tại và lợi ích tương lai, giữa lợi ích môi trường va
lợi ích hiện tại và lợi ích tương lai, giữa lợi ích môi trường va
lợi ích con người , xã hội
lợi ích con người , xã hội

- Sự phát triển bền vững là một quá trình dài lâu, với quy mô từ
- Sự phát triển bền vững là một quá trình dài lâu, với quy mô từ
nhỏ đến khắp cả hành tinh, cần nhận thức được cả nguyên
nhỏ đến khắp cả hành tinh, cần nhận thức được cả nguyên
nhân phá vỡ sự phát triển bền vững cũng như các động lực
nhân phá vỡ sự phát triển bền vững cũng như các động lực
tạo ra sự phát triển bền vững và mục tiêu phát triển bền
tạo ra sự phát triển bền vững và mục tiêu phát triển bền
vững
vững
1. Phát triển bền vững
1. Phát triển bền vững
thách thức và hy vọng của nhân loại
thách thức và hy vọng của nhân loại

- Vai trò của kinh tế trong sự phát triển bền vững
- Vai trò của kinh tế trong sự phát triển bền vững
- Dân số là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo
- Dân số là một trong những yếu tố quan trọng đảm bảo
cho sự phát triển bền vững
cho sự phát triển bền vững
- Nhân tố công nghệ cũng là một nhân tố quan trọng
- Nhân tố công nghệ cũng là một nhân tố quan trọng
trong chiến lượng phát triển bền vững
trong chiến lượng phát triển bền vững
- Nhân tố môi trường cũng là nhân tố quan trọng quyết
- Nhân tố môi trường cũng là nhân tố quan trọng quyết
định sự phát triển bền vững
định sự phát triển bền vững
- Nhân tố con người là nhân tố bao trùm quan trọng

- Nhân tố con người là nhân tố bao trùm quan trọng
nhất, quyết định sự phát triển bền vững
nhất, quyết định sự phát triển bền vững
2. Các nhân tố của
2. Các nhân tố của
sự phát triển bền vững
sự phát triển bền vững

2.1. Vai trò của kinh tế
2.1. Vai trò của kinh tế
- Kinh tế là mục tiêu và động lực của sự phát triển
- Kinh tế là mục tiêu và động lực của sự phát triển
- Kinh tế là hoạt động tạo ra của cải vật chất cho xã hội
- Kinh tế là hoạt động tạo ra của cải vật chất cho xã hội
trên cơ sở tổ hợp, điều hành 3 nhân tố là vốn, kỹ thuật
trên cơ sở tổ hợp, điều hành 3 nhân tố là vốn, kỹ thuật
và con người
và con người
- Tuy nhiên sự phát triển kinh tế cũng đem lại những
- Tuy nhiên sự phát triển kinh tế cũng đem lại những
mặt tiêu cực cho môi trường sống, cho xã hội, thậm
mặt tiêu cực cho môi trường sống, cho xã hội, thậm
chí kìm hãm sự phát triển
chí kìm hãm sự phát triển

2.2. Vai trò của Dân số
2.2. Vai trò của Dân số


- Lương thực thực phẩm là nhu cầu đầu tiên và quan trọng

- Lương thực thực phẩm là nhu cầu đầu tiên và quan trọng
nhất đối với con người. Nhu cầu này ngày càng được đảm
nhất đối với con người. Nhu cầu này ngày càng được đảm
bảo về lượng và chất do điều kiện khoa học, kỹ thuật con
bảo về lượng và chất do điều kiện khoa học, kỹ thuật con
người tác động vào môi trường tự nhiên đem lại
người tác động vào môi trường tự nhiên đem lại
- Đã xẩy ra hai hiện tượng do nhu cầu lương thực đưa đến. Đó
- Đã xẩy ra hai hiện tượng do nhu cầu lương thực đưa đến. Đó
là sự suy sinh dưỡng do khẩu phần ăn không đủ, khiến sức
là sự suy sinh dưỡng do khẩu phần ăn không đủ, khiến sức
khoẻ suy giảm, dần mất khả năng hiện thực.Ngược lại là sự
khoẻ suy giảm, dần mất khả năng hiện thực.Ngược lại là sự
bội sinh dưỡng, do ăn nhiều, dùng nhiều thức ăn nhiều năng
bội sinh dưỡng, do ăn nhiều, dùng nhiều thức ăn nhiều năng
lượng gây ra các bệnh như béo phì tiểu đường, nhồi máu
lượng gây ra các bệnh như béo phì tiểu đường, nhồi máu
- Tuy sản lượng lương thực thực phẩm thế giới ngày một tăng
- Tuy sản lượng lương thực thực phẩm thế giới ngày một tăng
lên, nhưng tốc độ tăng này còn thua xa tốc độ tăng dân số.
lên, nhưng tốc độ tăng này còn thua xa tốc độ tăng dân số.
Mặt khác mâu thuẫn này còn bị tăng thêm bởi sự tăng sản lư
Mặt khác mâu thuẫn này còn bị tăng thêm bởi sự tăng sản lư
ợng lương thực phẩm không đồng đều trên thế giới
ợng lương thực phẩm không đồng đều trên thế giới

2.3. vai trò của công nghệ
2.3. vai trò của công nghệ
- Khoa học và công nghệ đã giúp con người chinh phục được tự
- Khoa học và công nghệ đã giúp con người chinh phục được tự

nhiên, nâng cao năng xuất lao động thúc đẩy xã hội loài ngư
nhiên, nâng cao năng xuất lao động thúc đẩy xã hội loài ngư
ời phát triển ngày càng tốt hơn
ời phát triển ngày càng tốt hơn
- Khoa học công nghệ nếu bị lạm dụng sẽ dẫn đến sự huỷ hoại
- Khoa học công nghệ nếu bị lạm dụng sẽ dẫn đến sự huỷ hoại
nhanh chóng và thảm khốc môi trường
nhanh chóng và thảm khốc môi trường

Con người cần sử dụng khoa học công nghệ sao cho thoả
Con người cần sử dụng khoa học công nghệ sao cho thoả
mãn ngày càng cao đời sống vật chất cho con người vừa phải
mãn ngày càng cao đời sống vật chất cho con người vừa phải
đảm bảo sự phát triển bền vững
đảm bảo sự phát triển bền vững

Nhân tố công nghệ trong quá trình hướng tới sự phát triển
Nhân tố công nghệ trong quá trình hướng tới sự phát triển
lâu bền phải đạt tới mục đích đưa nền sản xuất xã hội từ chỗ
lâu bền phải đạt tới mục đích đưa nền sản xuất xã hội từ chỗ
đối lập với tự nhiên, không được chấp nhận là của tự nhiên,
đối lập với tự nhiên, không được chấp nhận là của tự nhiên,
trở thành mắt khâu liên hoàn của chương trình trao đổi chất
trở thành mắt khâu liên hoàn của chương trình trao đổi chất
của tự nhiên, tuân theo cơ chế hoạt động của tự nhiên
của tự nhiên, tuân theo cơ chế hoạt động của tự nhiên

2.4. Vai trò của môi trường
2.4. Vai trò của môi trường
- Quá trình phát triển của xã hội loài người đã làm cạn kiệt

- Quá trình phát triển của xã hội loài người đã làm cạn kiệt
nguồn tài nguyên, ô nhiễm môi trường, có nguy cơ tự phá
nguồn tài nguyên, ô nhiễm môi trường, có nguy cơ tự phá
huỷ môi trường sống của chính mình
huỷ môi trường sống của chính mình
- Môi trường phát triển bền vững phải là môi trường sống có
- Môi trường phát triển bền vững phải là môi trường sống có
chất lượng cao, môi trường trong sạch và lành mạnh, môi trư
chất lượng cao, môi trường trong sạch và lành mạnh, môi trư
ờng do con người sáng tạo ra vì con người
ờng do con người sáng tạo ra vì con người
+ Môi trường trong sạch và lành mạnh ngoài tự nhiên là môi trư
+ Môi trường trong sạch và lành mạnh ngoài tự nhiên là môi trư
ờng không bị ô nhiễm cả về không khí lẫn nước, đất, ánh sáng,
ờng không bị ô nhiễm cả về không khí lẫn nước, đất, ánh sáng,
không tiềm tàng những hiểm hoạ đối với con người. Hệ sinh
không tiềm tàng những hiểm hoạ đối với con người. Hệ sinh
thái được đảm bảo để tự nhiên có thể phục hồi, phát triển cân
thái được đảm bảo để tự nhiên có thể phục hồi, phát triển cân
bằng hài hoà và bền vững
bằng hài hoà và bền vững
+ Môi trường trong sạch và lành mạnh trong xã hội, trước hết là
+ Môi trường trong sạch và lành mạnh trong xã hội, trước hết là
không gian sống, sinh hoạt của con người được đảm bảo ngày
không gian sống, sinh hoạt của con người được đảm bảo ngày
càng tốt hơn
càng tốt hơn

2.5. Vai trò của con người
2.5. Vai trò của con người

- Mục tiêu của sự phát triển là vì con người, vì cuộc sống ngày
- Mục tiêu của sự phát triển là vì con người, vì cuộc sống ngày
càng tốt đẹp hơn. Con người với nền tảng văn hoá vừa là
càng tốt đẹp hơn. Con người với nền tảng văn hoá vừa là
động lực vừa là mục tiêu của sự phát triển bền vững
động lực vừa là mục tiêu của sự phát triển bền vững
- Kinh tế là nền tảng của xã hội, trên đó là kiến trúc thượng
- Kinh tế là nền tảng của xã hội, trên đó là kiến trúc thượng
tầng, trong đó có những yếu tố của văn hoá.
tầng, trong đó có những yếu tố của văn hoá.
- Văn hoá là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần do con
- Văn hoá là tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần do con
người sáng tạo ra trong quá trình tác động vào tự nhiên, xã
người sáng tạo ra trong quá trình tác động vào tự nhiên, xã
hội có những yếu tố nằm ngoài thượng tầng kiến trúc
hội có những yếu tố nằm ngoài thượng tầng kiến trúc




nhân tố con người với cội nguồn văn hoá đặc biệt quan
nhân tố con người với cội nguồn văn hoá đặc biệt quan
trọng trong sự phát triển bền vững, vừa là động lực vừa là
trọng trong sự phát triển bền vững, vừa là động lực vừa là
mục tiêu của sự phát triển
mục tiêu của sự phát triển

- Tôn trọng và quan tâm đến cuộc sống cộng đồng
- Tôn trọng và quan tâm đến cuộc sống cộng đồng
-

-
Cải thiện chất lượng cuộc sống của con người
Cải thiện chất lượng cuộc sống của con người


-
-
Bảo vệ sức sống và tính đa dạng của Trái Đất
Bảo vệ sức sống và tính đa dạng của Trái Đất


-
-
Hạn chế đến mức thấp nhất việc làm suy giảm các nguồn tài
Hạn chế đến mức thấp nhất việc làm suy giảm các nguồn tài
nguyên không tái tạo
nguyên không tái tạo


-
-
Giữ vững khả năng chịu đựng được của Trái Đất
Giữ vững khả năng chịu đựng được của Trái Đất


-
-
Thay đổi tập tục và thói quen cá nhân
Thay đổi tập tục và thói quen cá nhân

-
-
Để cho các cộng đồng tự quản lý môi trường của mình
Để cho các cộng đồng tự quản lý môi trường của mình


-
-
Tạo ra một khuôn mẫu quốc gia thống nhất, thuận lợi cho
Tạo ra một khuôn mẫu quốc gia thống nhất, thuận lợi cho
việc phát triển và bảo vệ
việc phát triển và bảo vệ


-
-
Xây dựng một khối liên minh toàn cầu vì an ninh môi trường
Xây dựng một khối liên minh toàn cầu vì an ninh môi trường
và phát triển bền vững
và phát triển bền vững


3.
3.
Các nguyên tắc xây dựng
Các nguyên tắc xây dựng
xã hội phát triển bền vững
xã hội phát triển bền vững

- Tăng cường phát triển kinh tế đối với xoá đói giảm
- Tăng cường phát triển kinh tế đối với xoá đói giảm
nghèo, hạ thấp độ tăng dân số, đảm bảo sự công bằng
nghèo, hạ thấp độ tăng dân số, đảm bảo sự công bằng
xã hội.
xã hội.
- Đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá
- Đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước, lấy trọng tâm nông nghiệp nông thôn, đi đôi
đất nước, lấy trọng tâm nông nghiệp nông thôn, đi đôi
với việc khai thác các tài nguyên thiên nhiên (đất,
với việc khai thác các tài nguyên thiên nhiên (đất,
rừng, nước, khoáng sản) một cách hợp lý, bảo vệ các
rừng, nước, khoáng sản) một cách hợp lý, bảo vệ các
hệ sinh thái, chống làm cạn kiệt và suy thoái các tài
hệ sinh thái, chống làm cạn kiệt và suy thoái các tài
nguyên thiên nhiên .
nguyên thiên nhiên .
- Chống nạn ô nhiễm môi trường: Đất nước, không khí
- Chống nạn ô nhiễm môi trường: Đất nước, không khí
và nạn ô nhiễm môi trường xã hội .
và nạn ô nhiễm môi trường xã hội .
4. Chiến lược phát triển
4. Chiến lược phát triển
bền vững ở Việt Nam
bền vững ở Việt Nam

C¸c néi dung c¬ b¶n cña GD v× sù PTBV
C¸c néi dung c¬ b¶n cña GD v× sù PTBV
GD v× sù PTBV

C¸c néi dung
VH - XH
C¸c néi dung
vÒ MT
C¸c néi dung
vÒ KT
Nguån: ThËp kØ GD v× sù PTBV - UNESCO

Các nội dung cơ bản
Các nội dung cơ bản
I. Các nội dung về Văn hóa Xã hội
I. Các nội dung về Văn hóa Xã hội
- Quyền con người
- Quyền con người
-
Hòa bình và an ninh
Hòa bình và an ninh
-
Bình đẳng giới
Bình đẳng giới
-
Đa dạng VH và hiểu biết về giao thoa VH
Đa dạng VH và hiểu biết về giao thoa VH
-
Sức khỏe
Sức khỏe
-
HIV/AIDS
HIV/AIDS
-

Thể chế
Thể chế