Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn quận cầu giấythành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI

VŨ THỊ TÂM

BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC
NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN CẦU GIẤYTHÀNH PHỐ HÀ NỘI

Chuyên ngành:

Quản lý Giáo dục

Mã số:

60140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS Nguyễn Kim Quý

Hà Nội, 6/2017


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, Phòng đào tạo Sau đại
học,Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, cùng các Thầy, Cô giáo Khoa Quản lý giáo
dục trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã tận tình giảng dạy, giúp đỡ tôi trong suốt
quá trình học tập và hoàn thiện nghiên cứu đề tài này.
Đặc biệt, tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo –
TS Nguyễn Kim Quý đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và cho tôi những lời khuyên

sâu sắc, không những giúp tôi hoàn thành luận văn này mà còn truyền đạt cho tôi
những kiến thức vô cùng quý báu về nghề nghiệp và phương pháp làm việc khoa học.
Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu, các Thầy giáo, Cô giáo trường THCS Nam
Trung Yên; THCS Dịch Vọng Hậu; THCS Cầu Giấy; THCS Nghĩa Tân; THCS Yên
Hòa. Đã cung cấp những tư liệu, quan tâm và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi thực
hiện luận văn này.
Mặc dù rất nỗ lực cố gắng nhưng do thời gian có hạn, kinh nghiệm và trình độ
bản thân còn nhiều hạn chế nên luận văn này khó tránh khỏi những hạn chế, khiếm
khuyết nhất định. Vì vậy, tôi kính mong nhận được chỉ bảo, đóng góp của các Thầy, Cô
giáo để đề tài này hoàn thiện hơn nữa.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Người thực hiện

Vũ Thị Tâm


DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

STT

Viết đầy đủ

1

CBQL

Cán bộ quản lí

2

GV

Giáo viên

3

HT

Hiệu trưởng

4

HS

Học sinh

5

HĐGD NGLL

Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp

6

GDNGLL

Giáo dục ngoài giờ lên lớp

7

TBC

Trung bình chung

8

TB

Trung bình

9

THCS

Trung học cơ sở

10

CNXH

Chủ nghĩa xã hội

11

QLGD

Quản lý giáo dục

12

CSVC

Cơ sở vật chất


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................................3
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài..................................................................3
5. Giả thuyết khoa học ................................................................................................4
6. Nhiệm vụ nghiên cứu ..............................................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................4
8. Cấu trúc luận văn ....................................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ...............................6
1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề ............................................................................6
1.1.1 Trên thế giới .......................................................................................................6
1.1.2 Ở trong nước ......................................................................................................7
1.2. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ....................11
1.2.1 Hoạt động giáo dục ..........................................................................................11
1.2.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp .............................................................13
1.3. Một số vấn đề cơ bản về quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho
học sinh trung học cơ sở .........................................................................................23
1.3.1 Quản lí ..............................................................................................................23
1.3.2 Quản lí giáo dục ...............................................................................................24
1.3.3 Quản lí nhà trường ...........................................................................................25

1.3.4 Quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh THCS .................25
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho
học sinh THCS .........................................................................................................33
1.4.1 Nhóm yếu tố liên quan đến nhận thức của các lực lượng giáo dục........................33
1.4.2 Nhóm yếu tố năng lực tổ chức hoạt động của nhà quản lý ..............................34
1.4.3 Nhóm yếu tố liên quan đến điều kiện của hoạt động quản lý ..........................34
Tiểu kết chương 1 ....................................................................................................35


Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
QUẬN CẦU GIẤY THÀNH PHỐ HÀ NỘI .........................................................36
2.1 Giới thiệu khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của Quận Cầu
Giấy, TP Hà Nội ......................................................................................................36
2.2. Vài nét về tình hình Giáo dục- Đào tạo THCS quận Cầu Giấy. ........................37
2.3. Mô tả công cụ nghiên cứu và phương pháp thu thập số liệu .......................39
2.4. Thực trạng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường THCS trên
địa bàn quận Cầu Giấy, TP.Hà Nội .......................................................................40
2.4.1. Thực trạng việc thực hiện nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho
học sinh các trường THCS trên địa bàn quận Cầu Giấy, TP.Hà Nội ........................40
2.4.2. Thực trạng thực hiện các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp cho học sinh THCS quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. ....................................50
2.5. Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường
THCS trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. .....................................57
2.5.1. Thực trạng chung về công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở
các trường trung học cơ sở trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội ............57
2.5.2 Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
của cán bộ quản lí các trường THCS quận Cầu Giấy, TP. Hà Nội. ..........................58
2.5.3 Thực trạng công tác tổ chức thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp cho học sinh của cán bộ quản lí các trường THCS quận Cầu Giấy, thành phố

Hà Nội .......................................................................................................................61
2.5.4 Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện kế hoạch hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp cho học sinh của cán bộ quản lí các trường THCS quận Cầu Giấy, thành phố
Hà Nội .......................................................................................................................64
2.5.5 Thực trạng công tác quản lí kiểm tra, đánh giá việc thực hiên hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh của cán bộ quản lí các trường THCS quận Cầu
Giấy, thành phố Hà Nội ............................................................................................66
2.6. Nguyên nhân ảnh hưởng đến thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp cho học sinh trung học cơ sở quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. ..69


Tiểu kết chương 2 ....................................................................................................72
Chương 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI
GIỜ LÊN LỚP Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRÊN ĐỊA BÀN
QUẬN CẦU GIẤY, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................73
3.1 Một số nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài
giờ lên lớp ở các trường THCS Cầu Giấy, TP Hà Nội ........................................73
3.1.1 Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý .....................................................................73
3.1.2 Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ...................................................................73
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ..................................................................73
3.1.4.Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .....................................................................74
3.1.5.Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ...................................................................74
3.1.6. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ................................................................75
3.2 . Các biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học
cơ sở quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội ..............................................................75
3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của HĐGD NGLL đối
với việc giáo dục toàn diện học sinh cho cán bộ quản lí, giáo viên và các lực lượng
giáo dục ngoài nhà trường. ........................................................................................75
3.2.2. Biện pháp 2: Kế hoạch hóa các HĐGD NGLL tuân thủ theo định hướng của
Bộ Giáo dục và Đào tạo phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện của nhà trường. ...........80

3.2.3. Biện pháp 3: Bồi dưỡng năng lực tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp cho đội ngũ giáo viên, nhân viên. .......................................................................85
3.2.4. Biện pháp 4: Nâng cao năng lực điều hành cho đội ngũ cán bộ lớp, cán đoàn
,tăng cường kỹ năng tự quản đối với các HĐGD NGLL. .........................................88
3.2.5. Biện pháp 5: Phối hợp với các lực lượng xã hội hỗ trợ tham gia vào quỏ trình
tổ chức HĐGD NGLL ...............................................................................................89
3.2.6. Biện pháp 6: Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm trong
việc tổ chức HĐGD NGLL. ......................................................................................91
3.3 Mối quan hệ giữa các biện pháp ......................................................................94
3.4 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất .................96


3.4.1 Mục đích, đối tượng, nội dung, phương pháp thăm dò tính cần thiết và tính
khả thi của các biện pháp được đề xuất ....................................................................96
3.4.2 Kết quả thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp được đề xuất ...97
Tiểu kết chương 3 ..................................................................................................103
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................................104
TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................107
PHỤ LỤC ...............................................................................................................109


DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1: Số lớp và số học sinh THCS từ 2010 đến nay................................................. 37
Bảng 2.2: Xếp loại học lực học sinh THCS từ 2010 đến 2015 ....................................... 38
Bảng 2.3: Thực trạng mức độ thực hiện các nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp cho học sinh. ....................................................................................................... 41
Bảng 2.4: Thực trạng mức độ hiệu quả nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
cho học sinh............................................................................................................... 45
Bảng 2.5: bảng so sánh ý kiến đánh giá giữa mức độ thường xuyên và mức độ hiệu quả
trong việc thực hiện nội dung hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học

sinh. ............................................................................................................................ 48
Bảng 2.6 : Thực trạng thực hiện các hình thức tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp cho học sinh các trường THCS quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội. ............ 51
Bảng 2.7 : Bảng so sánh tương quan thứ bậc giữa của mức độ thường xuyên và mức độ
hiệu quả của hai nhóm đối tượng giáo viên và học sinh ....................................... 52
Bảng 2.8: Bảng so sánh mức độ tương quan thứ bậc giữa mức độ thực hiện thường
xuyên, hiệu quả của GV và mức độ thực hiện thường xuyên, hiệu quả của HS 54
Bản 2.9 : Thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp cho học sinh.......57
Bảng 2.10: Thực trạng công tác lập kế hoạch HĐGD NGLL cho học sinh...................... 59
Bảng 2.11Thực trạng công tác tổ chức thực hiện HĐGD NGLL cho học sinh ................ 62
Bảng 2.12 Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện HĐGD NGLL cho học sinh ............... 64
Bảng 2.13 Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động giáo dục
ngoài giờ lên lớp cho học sinh ................................................................................. 67
Bảng 2.14 : Nguyên nhân ảnh hưởng đến thực trạng quản lý HĐGD NGLL cho học
sinh ...............................................................................................................69
Bảng 2.16: Bảng so sánh tương quan thứ bậc giữa của mức độ cần thiết và mức độ khả
thi của hai nhóm đối tượng HT và GV ................................................................... 99
Bảng 2.17: Bảng so sánh mức độ tương quan giữa mức độ cần thiết và mức độ khả thi
của các biện pháp quản lý đề xuất......................................................................... 100


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Sự phát triển của thế giới đang bước sang trang mới với những thành tựu có tính
đột phá, trong đó yếu tố đóng vai trò trung tâm quyết định sự biến đổi về chất của nền
kinh tế chính là nguồn nhân lực chất lượng cao. Với vị trí quốc sách hàng đầu, Giáo
dục và Đào tạo Việt Nam có vai trò là nền tảng, động lực thúc đẩy sự phát triển kinh
tế - xã hội. Chiến lược phát triển Giáo dục và Đào tạo năm 2001 - 2010 cũng chỉ rõ:
" Mục tiêu và nhiệm vụ của Giáo dục và Đào tạo là đào tạo con người Việt Nam
đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Con người là nguồn nhân lực, là nhân

tố quyết định sự phát triển của đất nước trong thời kỳ Công nghiệp hoá - Hiện đại
hoá đất nước”. Luật giáo dục sửa đổi bổ sung năm 2009 cũng chỉ ra rằng: “ Mục
tiêu của giáo dục phổ thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ,
thể chất, thẩm mỹ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng
động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây
dựng tư cách và trách nhiệm công dân, chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc
đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Theo đó nội dung
giáo dục phổ thông phải : “ Đảm bảo tính phổ thông cơ bản, toàn diện, hướng
nghiệp và tính hệ thống, gắn với thực tiễn cuộc sống, phù hợp với tâm sinh lí lứa
tuổi học sinh”. Có thể thấy mục tiêu, phát triển con người toàn diện được cụ thể hoá
trong các nghị quyết của Đảng, chiến lược phát triển giáo dục và luật giáo dục của
Bộ Giáo dục và đào tạo. Điều này đặt ra yêu cầu, để thực hiện điều đó thì ngoài việc
dạy học và cung cấp các kiến thức khoa học hàn lâm ở các bộ môn thì cần phải tổ
chức các hoạt động song song bổ trợ, trong đó có hoạt động giáo dục ngoài giờ lên
lớp ( HĐGD NGLL). Trong mỗi nhà trường nói chung, nhân cách học sinh chủ yếu
được hình thành chủ yếu hình thành thông qua hai con đường cơ bản đó là dạy học
và giáo dục. Hiện nay, HĐGD NGLL được coi như một nội dung học tập ở trường
trung học cơ sở (THCS) nó có chương trình chính thức và có đủ tài liệu hướng dẫn
giảng dạy do Bộ Giáo dục và đào tạo quy định, bắt đầu từ năm học 2006-2007. Cho
nên các HĐGD NGLL ở trường THCS là thực sự cần thiết và là một bộ phận không
thể thiếu của quá trình giáo dục sư phạm. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một

1


hoạt động giáo dục cơ bản, được thực hiện một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ
chức nhằm thực thi quá trình đào tạo nhân cách học sinh, đáp ứng nhu cầu đa dạng
của đời sống xã hội. Hoạt động này do nhà trường quản lý tiến hành ngoài giờ dạy
học trên lớp, theo chương trình kế hoạch dạy học, hoặc trong đời sống xã hội do nhà
trường chỉ đạo, diễn ra trong suốt năm học và cả thời gian nghỉ hè để khép kín quá

trình giáo dục, làm cho quá trình đó có thể thực hiện được mọi nơi. Giáo dục ngoài
giờ lên lớp (GDNGLL) là cầu nối tạo ra mối quan hệ hai chiều giữa nhà trường với
xã hội, giữa giờ dạy trên lớp và HĐGD NGLL, góp phần điều chỉnh và định hướng
quá trình giáo dục đạt hiệu quả nhằm thực hiện nguyên lí: “ Học đi đôi với hành, giáo
dục kết hợp với lao động sản xuất, lí luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường
gắn liền với giáo dục gia đình và xã hội (Luật giáo dục).
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã được tổ chức triển khai thực hiện ở các
trường học. Tuy nhiên nhiều trường vẫn chưa chú trọng đầu tư đúng mức, tổ chức nội
dung còn sơ sài, tản mạn, thiếu tính sáng tạo. Quy trình và cách thức tổ chức rời rạc
nửa vời mang tính hình thức, chưa đảm bảo đúng lượng thời gian thực hiện, chưa
phát huy vai trò tác dụng trong việc hình thành những phẩm chất nhân cách toàn diện
của người học, chưa khơi dậy được tính hứng thú cho học sinh khi tham gia… dẫn
đến việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của năm học còn hạn chế. Bên cạnh đó, một
bộ phận phụ huynh học sinh còn mang tư tưởng nặng về kiến thức, xem nhẹ các hoạt
động ngoại khoá, rèn luyện kĩ năng cho con em mình dẫn đến việc huy động các
nguồn lực cùng tham gia còn gặp nhiều khó khăn. Trong thực tế, mặc dù vẫn thực
hiện đúng theo như chương trình quy định, song nhiều giáo viên chưa thực sự hứng
thú và đầu tư thời gian công sức cho các HĐGD NGLL. Một phần do chế độ đãi ngộ
chưa thực sự xứng đáng, phần khác do một số giáo viên còn hạn chế về năng lực tổ
chức chỉ đạo hoạt động cho học sinh, một số giáo viên lại trong độ tuổi gần kề nghỉ
hưu, sức khoẻ hạn chế lo ngại việc tham gia các hoạt động quá sức. Một vấn đề mẫu
thuẫn đặt thêm đó là, trong khi yêu cầu tổ chức các hoạt động cần phải sáng tạo, mới
mẻ, đầu tư bài bản, hệ thống nhưng nguồn kinh phí hỗ trợ hạn chế, thậm chí tốn kém.
Về phía học sinh, một bộ phận không nhỏ các em chưa tự giác, tích cực tham gia các
hoạt động, sức ì lớn, ỷ lại vào giáo viên chủ nhiệm và nhà trường tổ chức. Trong thời

2


buổi ngày nay, khi mà công nghệ hiện đại liên tục phát triển, các trò chơi điện tử, ứng

dụng thông minh, mạng xã hội…có sức hút vô cùng lớn đối với lứa tuổi học sinh vô
tình tạo nên sự xa rời tập thể do các em quá mải mê, phụ thuộc vào công nghệ. Vì vậy
việc thu hút học sinh tập trung tham gia các hoạt động tập thể, nhằm nâng cao tinh
thần đoàn kết, tương thân tương ái lại càng trở nên khó khăn hơn bao giờ hết, đòi hỏi
những người cán bộ quản lí, người giáo viên phải có cái nhìn và hành động thực tiễn
đúng đắn trong việc quản lí hoạt động ngoài giờ lên lớp hiện nay.
Xuất phát từ những lí do nêu trên, đề tài: “ Biện pháp quản lí hoạt động giáo
dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học cơ sở trên địa bàn quận Cầu Giấy,
thành phố Hà Nội” được lựa chọn nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng công tác quản lí HĐGD NGLL ở
các trường trung học cơ sở quận Cầu Giấy, đề xuất một số biện pháp quản lí HĐGD
NGLL có tính khả thi nhằm nâng cao chất lượng HĐGD NGLL ở các trường trung
học cơ sở quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Công tác quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học cơ sở .
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường trung học
cơ sở.
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Giới hạn về đối tượng nghiên cứu
Một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các trường
trung học cơ sở trên địa bàn quận Cầu Giấy thành phố Hà Nội.
4.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Trong khuôn khổ của một luận văn cao học, do hạn chế về thời gian nên đề
tài chỉ tiến hành khảo sát tại 05 trường trung học cơ sở thuộc quận Cầu Giấy,
thành phố Hà Nội:
1) Trường trung học cơ sở Nam Trung Yên
2) Trường trung học cơ sở Dịch Vọng Hậu

3


3) Trường trung học cơ sở Nghĩa Tân
4) Trường trung học cơ sở Cầu giấy
5) Trường trung học cơ sở Yên Hoà
4.3. Giới hạn về khách thể khảo sát
Đề tài thực hiện khảo sát thực trạng về HĐGD NGLL và các biện pháp quản lí
HĐGD NGLL theo phạm vi chương trình do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, tại
các trường trung học cơ sở quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.
- Cán bộ quản lý: 15
- Giáo viên: 150
- Học sinh: 150
5. Giả thuyết khoa học
Chất lượng và hiệu quả hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của các trường
trung học cơ sở quận Cầu Giấy hiện nay còn hạn chế và bất cập do nhiều nguyên
nhân, trong đó có nguyên nhân từ yếu tố quản lý. Nếu nghiên cứu tìm ra các biện
pháp quản lý đối với hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp phù hợp, khoa học và
tính khả thi sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện học sinh các trường
trung học cơ sở.
6. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để chứng minh cho giả thuyết khoa học thì đề tài nghiên cứu cần giải quyết ba
nội dung cơ bản sau:
6.1 Nghiên cứu cơ sở lí luận về công tác quản lí HĐGD NGLL.
6.2 Đánh giá thực trạng HĐGD NGLL ở các trường trung học cơ sở quận Cầu
Giấy, thành phố Hà Nội.
6.3 Đề xuất một số biện pháp quản lí HĐGD NGLL ở các trường trung học cơ
sở nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp và hệ thống hoá, khái quát hoá các tài liệu, thông tư, chỉ
thị, nghị quyết, văn bản quy phạm pháp luật, sách báo, luận văn…có liên quan đến
công tác quản lí giáo dục, quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhằm xây
dựng cơ sở lí luận cho đề tài nghiên cứu.

4


7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phỏng phấn, quan sát, điều tra bằng phiếu, lấy ý kiến chuyên gia nhằm tìm
hiểu thực trạng quản lí HĐGD NGLL ở các trường trung học cơ sở quận Cầu
Giấy, thành phố Hà Nội.
7.3. Nhóm phương pháp xử lý thông tin
Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử lí, các số liệu thu được qua điều tra
và khảo nghiệm.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và
phục lục, đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp.
Chương 2: Thực trạng quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường trung học cơ sở trên địa bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.
Chương 3: Biện pháp quản lí hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở các
trường trung học cơ sở trên đại bàn quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội.

5


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN

LỚP TẠI CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ

1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1 Trên thế giới
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được coi là một phần thiết yếu và quan
trọng trong chương trình giáo dục ở hầu khắp các nước trên thế giới. Nó được chú
trọng quan tâm và được nghiên cứu nhằm tạo ra một công cụ hữu ích giúp học sinh
học tập tốt và phát triển toàn diện hơn về nhân cách.
A.X Macarenco (1888-1939) đã chứng minh: Một trong những logic của quá
trình sư phạm là quá trình quản lý, tổ chức hợp lý các hoạt động tham gia vào cách
mạng xã hội, lao động sản xuất, các hoạt động tập thể như vui chơi, thể dục thể
thao, tham quan, du lịch, văn hoá nghệ thuật cho học sinh. [33]
J.A Komenxki (1592-1670), người được coi là là “ Ông tổ của nền giáo dục
cận đại” cũng là người đặt nền móng cho sự ra đời của nhà trường hiện nay, lại xem
quản lý việc học tập của học sinh kết hợp với các hoạt động ngoài giờ học như một
cách giải phóng học tập ra khỏi sự “ giam hãm trong bốn bức tường” của trường học
thời trung cổ và cho rằng “ Học tập không phải là lĩnh hội kiến thức trong sách vở
mà lĩnh hội kiến thức từ bầu trời, mặt đất, cây sồi, cây dẻ...[6]
John Locke (1632-1704), nhà triết học Anh thế kỉ XVII đã đánh giá rất cao
ảnh hưởng của môi trường đối với sự phát triển nhân cách của trẻ, vì vậy quản lý
hoạt động bên ngoài lớp học là hết sức cần thiết để định hướng trẻ trong quá trình
trải nghiệm thực tiễn của chúng với môi trường xung quanh. [7]
Cai-rốp, nhà giáo dục người Nga, đã viết: “Trong kế hoạch công tác của nhà
trường cần dành một mục riêng cho hoạt động ngoài giờ lên lớp. Mục đó gồm các
yếu tố sau: Điều kiện và cơ sở vất chất cho hoạt động ngoài giờ năm học tới, các
hoạt động ngoại khoá của nhà trường, của lớp; phân phối lực lượng và định kỳ hạn
cho từng kế hoạch...”

6

Theo nghiên cứu của các nhà giáo dục Mỹ thì hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp là một trong những điều kiện mang lại chất lượng giáo dục cao. Công trình
nhiên cứu của các nhà giáo dục Mỹ cho thấy tác dụng to lớn của HĐGD NGLL đối
với đời sống của học sinh. Học sinh tham gia vào các HĐGD NGLL: 8/10 học sinh
có kết quả học tập cao; có hành vi đạo đức tốt hơn; có mối quan hệ cảm xúc tốt hơn;
không sử dụng ma túy. Học sinh không tham gia vào các HĐGD NGLL: 49% có sử
dụng ma túy, có sử dụng bạo lực trong nhà trường...
Theo các nhà giáo dục Anh hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp giúp học sinh
gắn kiến thức trên ghế nhà trường với cuộc sống. Bộ trưởng giáo dục Anh bà Ruth
Kelly nhận xét: “ Các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhất là các hoạt động
ngoại khóa đã làm giàu chương trình học, tạo dựng niềm tin và củng cố kĩ năng cho
học sinh.”
Các nhà giáo dục Nhật Bản [26] đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của các
HĐGD NGLL. Ở Nhật Bản, hầu hết các trường học sinh đều học bán trú do vậy
thời gian dành cho hoạt động ngoài giờ lên lớp khá nhiều. Tuy nhiên họ sử dụng
hoạt động này chỉ nhằm giáo dục truyền thống và giáo dục đạo đức cho học sinh.
Tại Singapore, những thay đổi tiêu biểu trong giáo dục từ năm 1997 của
Singapore[24] đó là hoạt động ngoại khóa; các hoạt động ngoại khóa là một phần
của nền giáo dục toàn diện mà Singapore muốn đem đến cho các em học sinh, chính
vì vậy chính sách và sự sắp xếp các bậc học được mở rộng để giúp các em có nhiều
sự lựa chọn và ghi nhận sự tham gia của các em không chỉ trong các môn thể thao
mà còn trong các hoạt động do các em tự khởi xướng và các hoạt động công cộng.
Qua những nghiên cứu và đánh giá của các nhà giáo dục trên thế giới, chúng
ta nhận thấy rõ tầm quan trọng của HĐGD NGLL ở các nước trên thế giới. Vì vậy,
việc tổ chức các HĐGD NGLL là rất cần thiết trong việc hình thành nhân cách học
sinh, đào tạo thế hệ trẻ phát triển toàn diện.
1.1.2 Ở trong nước
Trong nhiều năm trở lại đây, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp đã thu hút
được nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu, nhà giáo dục trong cả nước, được

thể hiện qua các giai đoạn:

7


1.1.2.1 Hoạt động giáo dục ngoại giờ lên lớp trước cuộc cải cách giáo dục lần
thứ ba ( từ năm 1979 trở về trước)
Điểm nổi bật của giai đoạn này là khái niệm HĐGD NGLL chưa được định
hình và chưa có tên gọi như hiện nay.Tuy nhiên, nội hàm cơ bản của khái niệm đã
được Hồ Chí Minh đề cập trong “ Thư gửi học sinh nhân ngày khai trường tháng 9
năm 1945’. Người viết: “...nhưng các em cũng nên ngoài giờ học ở trưởng tham gia
vào các Hội cứu quốc để tập luyện cho quen với đời sống chiến sỹ và giúp đỡ vài
việc nhẹ nhàng trong cuộc phòng thủ đất nước”. Tháng 7 năm 1950 Hội đồng Chính
phủ nước ta họp chính thức thông qua đề án cải cách giáo dục lần thứ nhất. Mục
tiêu của của đề án cải cách giáo dục đó là: giáo dục nước ta là nền giáo dục do dân,
vì dân, xây dựng theo nguyên tắc dân tộc khoa học đại chúng, mục tiêu là đào tạo
thế hệ trẻ thành công dân lao động tương lai, trung thành với chế độ dân chủ nhân
dân, có đủ phẩm chất năng lực phục vụ kháng chiến phục vụ nhân dân. Phương
châm của giáo dục là học đi đôi với hành. nội dung của giáo dục nhằm bồi dưỡng
tinh thần yêu nước, làm việc học tập khoa học.. Như vậy những chủ chương cải
cách nêu trên của cuộc cải cách giáo dục lần thứ nhất không chỉ hoàn thành tốt mục
tiêu xóa nạn mù chữ đồng thời bước đầu chú ý quan tâm tới chất lượng giáo dục
toàn diện, khi đề cao phương châm học đi đôi với hành, đây là mốc đánh dấu cho sự
biến chuyển hơn nữa về nguồn gốc và sự mở rộng của hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp sau này. Tháng 3 năm 1956 đại hội giáo dục phổ thông toàn quốc họp và
thông qua đề án cải cách giáo dục lần thứ 2. Mục tiêu của giáo dục: “ Đào tạo bồi
dưỡng thế hệ thanh niên, thiếu niên và thiếu nhi trở thành người phát triển về mọi
mặt, những công dân tốt, trung thành với tổ quốc, những người lao động tốt, cán bộ
tốt của nhà nước, có tài có đức để phát triển chế độ dân chủ nhân dân tiến lên xây
dựng CNXH ở nước ta...” Phương châm của giáo dục là lí luận liên hệ với thực tiễn.

Nội dung giáo dục toàn diện gồm 4 mặt: Đức, trí, thể, mĩ. Cải cách giáo dục lần thứ
2 là một bước đi đầu quan trọng trong quá trình xây dựng nền giáo dục XHCN. Học
sinh ngoài đi học còn được trực tiếp tham gia vào lao động sản xuất trong các dịp
hè. Hoạt động học tập chính trị cho học sinh được đưa vào nội dung học tập, mỗi
tuần 2 đến 3 tiết. Điển hình của giáo dục thời kì này là trường cấp 2 Bắc Lý (Lý

8


Nhân- Hà Nam). Với những biện pháp chủ động sáng tạo nhà trường đã chú trọng
lấy giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức làm gốc, bồi dưỡng tinh thần yêu quê
hương đất nước, nâng cao chất lượng dạy học các môn khoa học – kĩ thuật, kết hợp
tốt giữa học tập với lao động thực tế tại địa phương. Như vậy với mục tiêu, nội
dung, phương pháp giáo dục được đề ra trong công cuộc cải cách giáo dục lần thứ
hai, đặc biệt là nội dung giáo dục toàn diện trí, đức, thể, mỹ cùng với những kết quả
đạt được kể trên, có thể nói giáo dục đất nước ta thời kỳ đó đã bắt đầu manh nha và
chú trọng đến việc đầu tư và phát triển học sinh toàn diện thông qua hình thức học
tập kết hợp với thực hành, học tập gắn liền với hoạt động sản xuất thực tế tại địa
phương, quan tâm tới việc rèn luyện giáo dục học sinh trong dịp hè. Tuy chưa có
chương trình được ban hành và tên gọi cụ thể như ngày nay, nhưng có thể thấy
HĐGD NGLL đã bước đầu xuất hiện dần và xen kẽ song hành với hoạt động học
tập chính khóa thời bấy giờ. Tuy nhiên cho đến những năm 60, khi xây dựng
chương trình giáo dục, Bộ Giáo dục đã xác định rõ: “ Muốn thực hiện giáo dục và
giáo dưỡng trong các môn học cần tổ chức ngoại khóa.” [28]. Đến năm 1979, Viện
khoa học Giáo dục thực hiện đề tài nghiên cứu về “Các hoạt động ngoài giờ lên lớp
và sự hình thành nhân cách của học sinh” do Trung tâm nghiên cứu giáo dục đạo
đức chủ trì. Đề tài được triển khai thực nghiệm từ năm học 1979-1980 tại một số
trường cấp 1, cấp 2 và cấp 3 ở Hà Nội.
1.1.2.2 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp từ sau cuộc cải cách giáo dục
lần thứ ba ( năm 1979 đến nay)

Ngày 11-1-1979, Bộ Chính trị Ban chấp hành Trung ương Đảng ban hành
Nghị quyết số 14-NQ/TW về cải cách giáo dục, theo đó, những định hướng có tính
nguyên tắc cho cuộc cải cách giáo dục lần thứ ba này là:
Về mục tiêu giáo dục: Chăm sóc, giáo dục thế hệ trẻ từ tuổi ấu thơ cho đến lúc
trưởng thành nhằm tạo cơ sở ban đầu cho con người phát triển toàn diện; thực hiện
phổ cập giáo dục toàn dân nhằm tạo điều kiện thực hiện 3 cuộc cách mạng (về quan
hệ sản xuất, về khoa học - kỹ thuật và về văn hoá - tư tưởng); Đào tạo và bồi dưỡng
với quy mô ngày càng lớn đội ngũ lao động phù hợp yêu cầu phân công lao động xã
hội. Về nội dung giáo dục, hướng vào việc “Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

9


: Đức, Trí, Thể, Mỹ, tạo ra những lớp người lao động mới làm chủ tập thể, đủ sức
gánh vác sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội của nhân dân…” Về nguyên lý giáo
dục, yêu cầu học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động, nhà trường gắn liền
với xã hội. Cuộc cải cách giáo dục lần này được triển khai bắt đầu từ năm học 19811982. Như vậy trên cơ sở của cuộc cải cách giáo dục lần thứ 3 với mục tiêu, nội
dung, nguyên lí giáo dục ngày càng hướng tới việc chú trọng đầu tư quan tâm tới
giáo dục gắn liền với thực tiễn. Các hoạt động ngoại khóa được bổ sung và có mặt
trong chương trình học .
Năm học 2002-2003 hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp được Bộ GD-ĐT
đưa vào chương trình phân ban thí điểm trung học phổ thông, đáp ứng cho việc triển
khai Nghị quyết số 40/2000/QH10 của Quốc hội và Chỉ thị số 14/2001/CT-TTg của
Thủ tướng Chính phủ về đổi mới nội dung, chương trình, sách giáo khoa, phương
pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông; và tiếp tục được triển khai
cuốn chiếu bằng chương trình phân ban đại trà với tất cả các trường trung học phổ
thông từ năm học 2006-2007 cho đến nay.
Có thể nói tiền thân của HĐGD NGLL ở nước ta là hoạt động ngoại khoá, tuy
nhiên hầu hết các hoạt động ngoại khóa trước đây đều mang tính tự phát, chưa được
phân cấp quản lý, do đó chưa có mục tiêu rõ ràng, không nằm trong chương trình

chính thức, không có thời gian nhất định và không yêu cầu kiểm tra đánh giá về
chất lượng, hiệu quả hoạt động. Do đó chất lượng giáo dục có mặt bị buông lỏng,
giảm sút, nhất là giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục mới quan tâm đến dạy “chữ”;
dạy “người” và dạy “nghề” còn yếu kèm; yếu về giáo dục tư tưởng, đạo đức, lối
sống, lịch sử dân tộc, tư duy sáng tạo, kỹ năng thực hành, kĩ năng sống...Đặc biệt,
hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp nhiều lúc, nhiều nơi chưa được chú trọng tổ
chức và quản lý hiệu quả, chưa đáp ứng yêu cầu giáo dục toàn diện cho học sinh.
Do đó, trong thời gian gần đây đã có một số văn bản hưởng dẫn hoạt động
giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường tiểu học:
Điều lệ trường tiểu học ban hành kèm theo Thông tư số 41/2010/TT-BGDĐT
ngày 30 tháng 12 năm 2010 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, tại chương III
điều 29, khoản 3 quy định: “ Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp bao gồm hoạt

10


động ngoại khóa, hoạt động vui chơi, thể dục thể thao, tham quan du lịch, giao lưu
văn hóa; hoạt động bảo vệ môi trường; lao động công ích và các hoạt động xã hội
khác”. [11]
Sách hướng dẫn tổ chức các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của tác giả
Lưu Thu Thủy [28] đã nêu mục tiêu giáo dục, nội dung chương trình, phương thức
tổ chức, trang thiết bị cho việc tổ chức, đánh giá kết quả hoạt động của học sinh dựa
vào các chủ điểm giáo dục.
HĐGD NGLL trong những năm gần đây ngày càng có nhiều công trình nghiên
cứu với nội dung phong phú hình thức đa dạng. Một số tác giả đã có các công trình
nghiên cứu về HĐGD NGLL như:
Trịnh Thị Thúy Quyên, “Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của
Hiệu trưởng ở các trường tiểu học thành phố Hưng Yên, tỉnh Hưng Yên”
Nguyễn Đắc Yên, “Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
theo chủ đề của Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Gia Lâm, thành phố Hà Nội”.

Đã có nhiều công trình nghiên cứu về Quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ
lên lớp. Nhìn chung các công trình đều chỉ ra được vai trò, hình thức tổ chức và các
biện pháp quản lý. Tuy nhiên với địa bàn mang tính chất phức tạp về mật độ dân số,
kinh tế.. đặc biệt là ở Quận Cầu Giấy thành phố Hà Nội mới chỉ có công trình
nghiên cứu chỉ ra được biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp của Hiệu
trưởng tại một trường cụ thể chứ chưa có công trình nào nghiên cứu một cách tổng
quát về biện pháp quản lý hoạt động ngoài giờ lên lớp tại các trường trung học cơ sở
trong địa bàn quận. Vì vậy ngoài việc khẳng định tính cần thiết, đề tài chỉ ra hệ
thống các khái niệm công cụ, cách thức tổ chức cụ thể và quản lí chỉ đạo Hiệu
trưởng các trường khối trung học cơ sở thực hiện, nhằm nâng cao chất lượng giáo
dục toàn diện trên địa bàn.
1.2. Một số vấn đề cơ bản về hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.2.1 Hoạt động giáo dục
1.2.1.1 Khái niệm hoạt động
Hoạt động là phương thức tồn tại tích cực của con người với môi trường sống
của mình. Trong hoạt động và bằng hoạt động, con người thiết lập, vận hành mối

11


quan hệ của mình với thế giới đồ vật và với mọi người. Hoạt động giúp "con người
sáng tạo ra lịch sử và trong quá trình đó sáng tạo ra chính bản thân mình" (C.Mác).
Hoạt động được xác định là cơ chế, là con đường để hình thành và phát triển nhân
cách, trong đó hoạt động giáo dục giữ vai trò chủ đạo.
Hoạt động là sự tương tác giữa chủ thể và đối tượng, nhằm biến đổi đối tượng
theo mục tiêu mà chủ thể đặt ra. Quá trình chủ thể tác động vào đối tượng nhằm tạo
ra sản phẩm.
1.2.1.2. Khái niệm hoạt động giáo dục
Hoạt động giáo dục là hoạt động có mục đích, có tổ chức của con người, là
quá trình tác động có mục đích, có tổ chức của nhà giáo dục đến đối tượng giáo dục

nhằm thỏa mãn nhu cầu phát triển nhân cách riêng của mỗi HS và đáp ứng yêu cầu
đào tạo nguồn nhân lực của xã hội.
Hoạt động giáo dục là sự tác động có nội dung, có chương trình, có kế hoạch,
có phương pháp, có sự kiểm tra, đánh giá, có sự điều chỉnh, điều khiển cho phù
hợp... Tất cả những điều này nhằm nói lên hoạt động giáo dục là hoạt động của tổ
chức, có mục đích của con người, không phải là một hoạt động tự phát, tùy tiện...
Hoạt động giáo dục là quá trình tác động qua lại một cách biện chứng giữa nhà giáo
dục với đối tượng giáo dục chứ không phải là quá trình tác động một chiều từ nhà
giáo dục đến đối tượng giáo dục. Trong hoạt động này người giáo dục giữ vai trò
chủ đạo, đối tượng giáo dục giữ vai trò tự giác, tích cực và chủ động.
Luật Giáo dục năm 2005 đã ghi: “Hoạt động giáo dục phải được thực hiện
theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất, lý luận
gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết hợp với giáo dục gia đình và giáo
dục xã hội”.
Hoạt động giáo dục bao gồm hoạt động của người thầy và hoạt động của học
sinh. Hai hoạt động này có sự gắn bó chặt chẽ, mật thiết với nhau. Hoạt động giáo dục
là tập hợp những hành động liên tiếp của giáo viên và của học sinh được giáo viên
hướng dẫn. Những hành động này nhằm tạo cho học sinh tự giác nắm vững hệ thống
kiến thức, kĩ năng, kĩ xảo. Trong quá trình đó, học sinh phát triển năng lực nhận thức,
nắm được các yếu tố của văn hóa lao động trí óc và chân tay, hình thành những cơ sở
của thế giới quan, nhân sinh quan đúng đắn.

12


Hoạt động của nhà giáo dục với vai trò chủ đạo và hoạt động tự hoàn thiện
nhân cách của học sinh thống nhất biện chứng với nhau. Vai trò chủ đạo của nhà
giáo dục là để giúp cho quá trình tự giáo dục, tự rèn luyện của học sinh được tốt
hơn. Hoạt động tự giáo dục của học sinh là sự hưởng ứng tích cực sự hướng dẫn,
lãnh đạo sư phạm của giáo viên. Hoạt động giáo dục mang tính toàn vẹn, là quá

trình vận động và phát triển liên tục, được thực hiện trong sự kết hợp tất cả các hoạt
động trong nhà trường (hoạt động dạy học trên lớp và các hoạt động đa dạng, phong
phú ngoài giờ lên lớp), trong môi trường giáo dục thích hợp. Qua đó, học sinh hình
thành hành vi và thói quen hành vi, hình thành tình cảm và niềm tin đúng đắn, tăng
vốn kinh nghiệm, vốn sống của học sinh.
1.2.2. Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
1.2.2.1 Khái niệm hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Theo Đặng Vũ Hoạch: “ Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là việc tổ chức
giáo dục thông qua hoạt động thực tiễn của học sinh về khoa học kĩ thuật, lao động
công ích, hoạt động xã hội, hoạt động nhân văn, văn hóa văn nghệ, thẩm mỹ, thể
dục thể thao, vui chơi giải trí… để giúp các em hình thành và phát triển nhân cách”.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp là một hoạt động giáo dục được thực hiện
một cách có mục đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm góp phần thực hiện quá trình
đào tạo học sinh, đáp ứng nhu cầu đa dạng của đời sống xã hội. Hoạt động này do nhà
trường quản lí, tiến hành ngoài giờ dạy học trên lớp ( theo chương trình, kế hoạch dạy
học). Hoạt động này được tiến hành xen kẽ hoặc nối tiếp chương trình dạy học trong
phạm vi trường hoặc trong đời sống xã hội, được diễn ra trong suốt năm học và cả
thời gian nghỉ hè để khép kín quá trình giáo dục, làm cho quá trình đó có thể được
thực hiện mọi nơi mọi lúc.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường THCS giúp học sinh có cơ hội
tham gia các hoạt động thực tiễn. Học sinh khi được hòa mình vào đời sống xã hội
sẽ có thêm những hiểu biết, những kinh nghiệm giao tiếp… để làm tăng thêm vốn
sống của mình, rèn luyện và phát triển nhân cách.
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp có quan hệ chặt chẽ với các hoạt động
dạy học và tạo điều kiện gắn lí thuyết với thực hành, thống nhất giữa nhận thức và
hành động góp phần quan trọng vào việc hình thành và phát triển các kĩ năng, tình

13

cảm, niềm tin, tạo cơ hội cho việc phát triển nhân cách toàn diễn cho học sinh trong
giai đoạn hiện nay.
1.2.2.2 Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
* Vị trí
Nhà trường có nhiệm vụ dạy chữ, dạy người, nếu nhà trường chỉ thực hiện
hoạt động dạy học các bộ môn văn hóa trên lớp thì nhiệm vụ dạy học sẽ không hoàn
thành vì học sinh thiếu môi trường hoạt động và giao tiếp, hạn chế về tình huống
thực tế, hạn chế về thời gian.
Như vậy HĐGD NGLL không phải là hoạt động “phụ” hoạt động “bề nổi” mà
giữ một vị trí quan trọng trong các hoạt động giáo dục của nhà trường. HĐGD
NGLL là cầu nối tạo ra mối quan hệ hai chiều giữa nhà trường và xã hội. Thông qua
HĐGD NGLL nhà trường có điều kiện phát huy vai trò tích cực của mình với xã
hội, mở ra khả năng thuận lợi để gắn học với hành, nhà trường với xã hội thông qua
đó sẽ đưa thầy và trò tham gia các hoạt động của cộng đồng để tổ chức các hoạt
động giáo dục. HĐGD NGLL là điều kiện và phương tiện để huy động sức mạnh
cộng đồng tham gia vào quá trình đào tạo thế hệ trẻ vào sự phát triển nhà trường.
*Vai trò
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp vừa phát huy cao độ tính chủ thể, tính
chủ động, tính tích cực của HS. HĐGD NGLL là dịp để học sinh củng cố tri thức đã
học trên lớp, thông qua các hình thức cụ thể, HS có dịp để đối chiếu, kiểm nghiệm
tri thức đã học.
HĐGD NGLL thu hút và phát huy được tiềm năng của các lực lượng giáo dục
trong và ngoài nhà trường.HĐGD NGLL giúp các nhà giáo dục phát hiện được
năng khiếu của học sinh, giúp các em phát triển năng khiếu, sở thích của bản thân
trong học tập và cuộc sống.
Như vậy với vị trí, vai trò quan trọng của mình, HĐGD NGLL thực sự là một
bộ phận cấu thành trong hệ thống các hoạt động giáo dục ở nhà trường THCS hiện
nay. Thực hiện các HĐGD NGLL tích cực và hiệu quả sẽ góp phần vào việc gắn liền
nhà trường với cuốc ống xã hội, thiết thực phục vụ sát những mục tiêu kinh kinh tếxã hội và quốc phòng trong giai đoạn CNH-HĐH đất nước.

14


*Nhiệm vụ của HĐGD NGLL
- Nhiệm vụ giáo dục về nhận thức
HĐGD NGLL giúp học sinh bổ sung, củng cố và hoàn thiện tri thức đã được
học trên lớp; giúp các em có những hiểu biết mới.
Những tri thức học sinh thu được trong giờ lên lớp là tri thức cơ bản nhất, hiện
đại nhất. Nếu không được củng cố, bổ sung thì những tri thức đó khó có thể duy trì
được lâu bền.Vì vậy, HĐGD NGLL sẽ giúp cho học sinh việc cũng cố tri thức đã học,
đồng thời tăng cường cho học sinh sự hiểu biết thêm về tự nhiên, xã hội, về con người.
HĐGD NGLL tạo cơ hội cho học sinh được tiếp xúc, được làm quen với
những hoạt động: khoa học kỹ thuật, lao động sản xuất, văn hoá nghệ thuật, thể dục
thể thao, kinh doanh, xã hội, nhân đạo, giúp các em có điều kiện vận dụng những tri
thức đã học vào thực tiễn cuộc sống và làm phong phú vốn hiểu biết của các em.
HĐGD NGLL giúp học sinh có những hiểu biết nhất định về lịch sử dân tộc,
truyền thống đấu tranh cách mạng, truyền thống xây dựng và bảo vệ tổ quốc, truyền
thống văn hóa của đất nước. Từ đó tăng thêm sự hiểu biết của các em về Đảng, Bác
Hồ, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Đội thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh.
HĐGD NGLL giúp các em nâng cao nhận thức về giao tiếp ứng xử, về mối
quan hệ cộng đồng, tăng cường tình đoàn kết, khả năng hoạt động nhóm và phát
huy sức mạnh tập thể.
-Nhiệm vụ giáo dục bồi dưỡng về tư duy, thái độ tích cực, tình cảm trong sáng
cho học sinh
K.D. U-sin-xki nhà giáo dục tài năng của Nga đã khái quát: Trẻ em tư duy bằng
hình thù, màu sắc, âm thanh và mùi vị. Vì vậy, HĐGD NGLL phải tạo điều kiện tốt để
bồi dưỡng thái độ tích cực của các em học sinh đối với bản thân, bạn bè, công việc. Bồi
dưỡng phát huy thái độ đối với lao động, đối với tập thể và cộng đồng.
HĐGD NGLL từng bước hình thành cho học sinh niềm tin vào những giá trị
mà các em phải vươn tới, từ đó hình thành cho các em lòng tự hào dân tộc, mong

muốn làm đẹp thêm truyền thống của trường, của lớp, của quê hương, muốn trở
thành những công dân có ích cho đất nước.

15


HĐGD NGLL bồi dưỡng cho học sinh những tình cảm đạo đức trong sáng với
bạn bè, thầy cô giáo, với quê hương đất nước. Từ đó giúp các em biết kính yêu và
trân trọng cái tốt, cái đẹp.
HĐGD NGLL góp phần giáo dục cho học sinh tình đoàn kết hữu nghị với
thanh thiếu niên, nhi đồng quốc tế, với các dân tộc trên thế giới.
-Nhiệm vụ rèn luyện kĩ năng
Thói quen, hành vi và kĩ năng chỉ được hình thành thuận lợi khi các em có
điều kiện tham gia các hoạt động. Trong khi tham gia các hoạt động các em sẽ gặp
những tình huống cụ thể của cuộc sống buộc chúng phải tìm cách giải quyết bằng trí
tuệ và sức lực của mình. Từ đó giúp các em hiểu biết, biết cách làm và cách tự điều
chỉnh hành vi cho phù hợp với chuẩn mực.
HĐGD NGLL tạo cơ hội cho học sinh được thực hành, trải nghiệm trong các
tình huống của cuộc sống, phát triển ở học sinh các kĩ năng sống cần thiết, phù hợp
với lứa tuổi như: kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng, kĩ năng lắng nghe tích cực, kĩ
năng giao tiếp, kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin, kĩ năng tư duy sáng tạo, ra
quyết định và giải quyết vấn đề, kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng hợp tác nhóm..
1.2.2.3 Các nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
- Tính mục đích và tính kế hoạch
+ Tính mục đích: Nhà trường phải xác định mục đích của HĐGD NGLL cho
cả năm học, từng học kì, từng hoạt động. Trong đó cần định hướng tính đa dạng của
mục tiêu giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục toàn diện.
+ Tính kế hoạch: kế hoạch về định hướng cho việc tổ chức hoạt động có chất
lượng, có hiệu quả.
- Nguyên tắc về tính tự nguyện, tự giác tham gia hoạt động: nếu học sinh bắt

buộc phải học tập các môn học trên lớp thì các em có quyền lựa chọn tham gia các
HĐGD NGLL mà các em yêu thích. Nguyên tắc này đảm bảo HS có quyền lựa
chọn tham gia các hoạt động phù hợp với khả năng, hứng thú, sức khỏe và điều kiện
cụ thể của từng em. Nguyên tắc này đồi hỏi nhà trường phải tổ chức duy trì được
nhiều nhóm hoạt động với các chủ đề khác nhau. Thực hiện tốt nguyên tắc này sẽ
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.

16


- Nguyên tắc xác định nội dung của HĐGD NGLL:Nội dung của HĐGD
NGLL phải phản ánh được những đổi thay của quê hương đất nước trong giai đoạn
công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện nay, phù hợp với thực tiễn phát triển đất nước.
Đây là những chất liệu sống động giúp HS nâng cao thêm hiểu biết về sự phát triển
kinh tế, xã hội và văn hoá của địa phương mình, của đất nước, đồng thời giúp các
em có thêm thông tin về bạn bè quốc tế. Vì vậy, khi xây dựng và sắp xếp nội dung
hoạt động của từng chủ điểm giáo dục cần cập nhật thông tin mới để đưa vào hoạt
động cụ thể.
- Nguyên tắc đảm bảo phát triển tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS. Tính
tích cực, độc lập, sáng tạo được coi là những tiêu chí đánh giá khả năng tham gia
hoạt động của HS, trình độ tự quản các hoạt động tập thể của các em. Đối với HS
THCS, nguyên tắc này phải được quán triệt trong quá trình tổ chức hoạt động cho
HS, phải được thể hiện từ bước chuẩn bị hoạt động, đến bước tiến hành hoạt động
và sau cùng là bước đánh giá kết quả của hoạt động. Trong mỗi bước, HS phải được
thực sự phát huy khả năng của mình, được bày tỏ quan điểm cũng như những sáng
kiến nhằm giúp cho chính hoạt động của tập thể đạt hiệu quả.
- Nguyên tắc tính đến đặc điểm lứa tuổi và tính cá biệt của HS. Nội dung của
HĐGD NGLL phải được thay đổi tuỳ thuộc vào sự chuyển từ giai đoạn lứa tuổi này
sang lứa tuổi khác. GV phải lựa chọn được các nội dung HĐGD NGLL khác nhau sao
cho phù hợp với nhu cầu và khả năng của HS THCS cũng như phù hợp với hứng thú

của cá nhân. Chính vì vậy, GV cần thường xuyên nghiên cứu đặc điểm của HS, ghi
nhận những cái mới được hình thành ở các em để có thể kịp thời đề xuất và điều chỉnh
nội dung hoạt động cho phù hợp.
1.2.2.4 Nội dung của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp
Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp của từng khối lớp được bố trí theo chủ
đề mỗi chủ đề được gắn với hoạt động kỷ niệm của từng tháng trong năm cụ thể
như sau:

17