Tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường trung học phổ thông huyện tiền hải, tỉnh thái bình theo yêu cầu đổi mới giáo dục

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG MAI LINH

TỔ CHỨC KIỂM TRA NỘI BỘ
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN TIỀN HẢI, TỈNH THÁI BÌNH
THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

ĐẶNG MAI LINH

TỔ CHỨC KIỂM TRA NỘI BỘ
Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
HUYỆN TIỀN HẢI, TỈNH THÁI BÌNH
THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN THỊ TUYẾT OANH

THÁI NGUYÊN - 2016
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Đặng Mai Linh, tôi thực hiện nghiên cứu đề tài: “Tổ chức kiểm tra
nội bộ ở các trường Trung học phổ thông huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình
theo yêu cầu đổi mới giáo dục”.
Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu khoa học của cá nhân tôi,
được sự hướng dẫn, giúp đỡ của cô giáo PGS. TS. Trần Thị Tuyết Oanh. Tất cả
các số liệu khảo nghiệm đều đúng sự thật, được cá nhân tự thực hiện. Đề tài
này chưa được công bố ở tài liệu nào.
Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.

Người cam đoan

Đặng Mai Linh

i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, tác giả đã
nhận được rất nhiều sự giúp đỡ của thầy cô, bạn bè và đồng nghiệp. Với tình
cảm chân thành, tác giả xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến:
Khoa Tâm lý giáo dục, Phòng Đào tạo - Trường Đại học Sư phạm Thái Nguyên
cùng các thầy cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy, động viên, giúp đỡ trong
suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn Cô giáo - PGS.TS. Trần Thị Tuyết Oanh, người đã
tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn
thành Luận văn.
Xin trân trọng bày tỏ lời cảm ơn chân thành đến Lãnh đạo, giáo viên các
trường THPT trên địa bàn huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình nói chung, trường
THPT Đông Tiền Hải nói riêng, đã động viên, giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều
kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.
Xin chân thành cảm ơn tấm lòng của tất cả những người thân yêu, bạn bè
và đồng nghiệp đã động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập,
nghiên cứu và hoàn thành Luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giả

Đặng Mai Linh

ii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ................................................................................ vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 4
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 4
6. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC KIỂM TRA NỘI BỘ
TRƯỜNG THPT THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ............ 6
1.1. Sơ lược tổng quan nghiên cứu vấn đề .......................................................... 6
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài .............................................................. 8
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục .......................................................................... 8
1.2.2. Kiểm tra, thanh tra giáo dục .................................................................... 11
1.2.3. Kiểm tra nội bộ trường học ..................................................................... 17
1.2.4. Tổ chức kiểm tra nội bộ trường học ........................................................ 19
1.3. Một số vấn đề lý luận về kiểm tra nội bộ trường học................................. 23
1.3.1. Đối tượng, mục đích, chức năng của kiểm tra nội bộ trường THPT....... 23
1.3.2. Nội dung kiểm tra nội bộ trường THPT .................................................. 25
1.3.3. Hình thức của kiểm tra nội bộ trường THPT .......................................... 27
1.3.4. Các nguyên tắc và phương pháp kiểm tra nội bộ trường THPT ............. 29
1.4. Tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT của Hiệu trưởng theo yêu cầu
đổi mới giáo dục .................................................................................... 34
iii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

1.4.1. Vai trò của Hiệu trưởng trong tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT .... 34
1.4.2. Nội dung tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT của Hiệu trưởng .......... 35
1.4.3. Những nội dung cơ bản của đổi mới giáo dục đặt ra cho kiểm tra nội
bộ trường THPT hiện nay...................................................................... 42
1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT .......... 45
Kết luận chương 1.............................................................................................. 47
Chương 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC KIỂM TRA NỘI BỘ Ở CÁC
TRƯỜNG THPT HUYỆN TIỀN HẢI - TỈNH THÁI BÌNH .......... 48
2.1. Khái quát về các trường THPT ở Huyện Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình ........ 48
2.1.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ............................................................. 48
2.1.2. Đặc điểm các trường THPT của huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình........... 49
2.2. Thực trạng tổ chức kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng các trường THPT
huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình ............................................................. 54
2.2.1. Thực trạng nhận thức về kiểm tra nội bộ ở các trường THPT huyện
Tiền Hải, tỉnh Thái Bình........................................................................ 54
2.2.2. Thực trạng tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT của Hiệu trưởng
các trường THPT huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình................................ 66
2.3. Đánh giá chung về thực trạng kiểm tra nội bộ trường THPT của Hiệu
trưởng các trường THPT huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình .................... 74
2.3.1. Ưu điểm ................................................................................................... 74
2.3.2. Hạn chế .................................................................................................... 75
2.3.3. Nguyên nhân ............................................................................................ 76
Kết luận chương 2.............................................................................................. 77
Chương 3. BIỆN PHÁP TỔ CHỨC KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG
THPT CỦA HIỆU TRƯỞNG CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN
TIỀN HẢI, TỈNH THÁI BÌNH THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI
GIÁO DỤC ........................................................................................... 78
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp .............................................................. 78
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp lý về kiểm tra nội bộ trường THPT ....... 78
iv

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo sát hợp với mục tiêu giáo dục THPT và thực
tiễn nhà trường....................................................................................... 78
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển của KTNB trường THPT . 79
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả với các hoạt động của nhà trườngTHPT .. 79
3.2. Biện pháp tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT ....................................... 79
3.2.1. Biện pháp 1: Bồi dưỡng, nâng cao ý thức, trách nhiệm về tự kiểm tra
cho các bộ phận trong nhà trường ......................................................... 79
3.2.2. Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch triển khai kiểm tra nội bộ trường
THPT trên cơ sở đặc điểm của nhà trường và nội dung đổi mới giáo
dục hiện nay ........................................................................................... 83
3.2.3. Biện pháp 3: Thiết lập các bước triển khai cụ thể cho từng nội dung
kiểm tra nội bộ trường THPT theo yêu cầu đổi mới giáo dục .............. 85
3.2.4. Biện pháp 4: Bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ, giáo viên làm công
tác kiểm tra nội bộ của các trường THPT Huyện Tiền Hải - Tỉnh
Thái Bình ............................................................................................... 88
3.2.5. Biện pháp 5: Thiết lập các điều kiện cho tổ chức kiểm tra nội bộ của
các trường THPT Huyện Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình ............................ 91
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................... 92
3.4. Khảo sát mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ............... 93
Kết luận chương 3.............................................................................................. 95
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 98
1. Kết luận .......................................................................................................... 98
2. Khuyến nghị................................................................................................. 100
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 103
PHỤ LỤC

v

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
STT
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23

24
25
26
27
28
29

Viết tắt
CBGV
CB, NV
CBQL
CSVC - TBDH
GD&ĐT
GV, NV
HĐKTNB
HĐKTNBTH
HS
KH
KQ
KT
KTNB
KTNBTH
MT
ND
NXB
RLTT
PPDH
QL
QLGD
THPT

TTGD
TTQL
UBND
VBCC
VSMT
XHH
XHHGD

Nội dung viết tắt
Cán bộ giáo viên
Cán bộ, nhân viên
Cán bộ quản lý
Cơ sở vật chất - thiết bị dạy học
Giáo dục và Đào tạo
Giáo viên, nhân viên
Hoạt động kiểm tra nội bộ
Hoạt động kiểm tra nội bộ trường học
Học sinh
Kế hoạch
Kết quả
Kiểm tra
Kiểm tra nội bộ
KTNB trường học
Mục tiêu
Nội dung
Nhà xuất bản
Rèn luyện thân thể
Phương pháp dạy học
Quản lý
Quản lý giáo dục

Trung học phổ thông
Thanh tra giáo dục
Thông tin quản lý
Ủy ban nhân dân
Văn bằng chứng chỉ
Vệ sinh môi trường
Xã hội hóa
Xã hội hóa giáo dục

iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1.
Bảng 2.1.
Bảng 2.2.
Bảng 2.3.
Bảng 2.4.
Bảng 2.5.
Bảng 2.6.
Bảng 2.7.

So sánh thanh tra giáo dục và kiểm tra nội bộ .............................. 23
Thống kê về trường, lớp, học sinh năm học 2015 - 2016 ............. 51
Kết quả đánh giá, xếp loại Hạnh kiểm học sinh THPT ................ 51
Kết quả đánh giá, xếp loại Học lực học sinh THPT ..................... 53
Kết quả xếp loại chuẩn nghề nghiệp giáo viên ............................. 53
Kết quả xếp loại thi đua của giáo viên .......................................... 54
Đánh giá mức độ đạt được mục tiêu KTNB trường THPT .......... 55

Đánh giá mức độ cần thiết về việc Hiệu trưởng tự kiểm tra
công tác quản lý trường học .......................................................... 56
Bảng 2.8. Đánh giá mức độ cần thiết về việc Hiệu trưởng kiểm tra giáo viên ... 57
Bảng 2.9. Đánh giá mức độ cần thiết về việc Hiệu trưởng kiểm tra cán
bộ, nhân viên trong trường ............................................................ 58
Bảng 2.10. Đánh giá mức độ cần thiết về việc Hiệu trưởng kiểm tra các
nội dung hoạt động của các tổ chức trong nhà trường .................. 59
Bảng 2.11. Đánh giá mức độ cần thiết về nội dung kiểm tra việc học tập
và rèn luyện của học sinh trong nhà trường .................................. 62
Bảng 2.12. Đánh giá về mức độ phù hợp của các hình thức kiểm tra nội bộ
các trường THPT Huyện Tiền Hải, Tỉnh Thái Bình ..................... 63
Bảng 2.13. Đánh giá về năng lực kiểm tra nội bộ trường học của Hiệu
trưởng các trường THPT Huyện Tiền Hải, Tỉnh Thái Bình ......... 64
Bảng 2.14. Đánh giá về mức độ thực hiện nội dung Hiệu trưởng tự kiểm
tra công tác quản lý trường học ..................................................... 68
Bảng 2.15. Đánh giá về mức độ thực hiện nội dung Hiệu trưởng kiểm tra
giáo viên ........................................................................................ 69
Bảng 2.16. Đánh giá về mức độ thực hiện nội dung Hiệu trưởng kiểm tra
cán bộ, nhân viên ........................................................................... 70
Bảng 2.17. Đánh giá về mức độ thực hiện việc Hiệu trưởng kiểm tra các
nội dung hoạt động của các tổ chức trong nhà trường .................. 71
Bảng 2.18. Đánh giá về mức độ thực hiện nội dung kiểm tra việc học tập
và rèn luyện của học sinh trong nhà trường .................................. 73
Bảng 3.1. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp
tổ chức hoạt động KTNB ở các trường THPT huyện Tiền Hải,
Thái Bình ....................................................................................... 93
Bảng 3.2. Xét tính tương quan của các biện pháp thực hiện hoạt động
KTNB ở các trường THPT huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình ........ 94
v
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Các bước cơ bản của quá trình kiểm tra trong quản lý .................... 12
Sơ đồ 1.2. Vị trí, chức năng kiểm tra trong quá trình quản lý ........................... 14
Sơ đồ 1.3. Mối quan hệ giữa các nhân tố trong KTNB ..................................... 24
Sơ đồ 1.4. Hệ thống kiểm tra phòng ngừa trong quá trình quản lý ................... 32
Sơ đồ 1.5. Quản lý các thành tố trong tổ chức KTNB ...................................... 34

vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang trong thời kỳ tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa,
thực hiện cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước theo định hướng Xã
hội chủ nghĩa, cải cách, mở cửa để hội nhập với các nước trong khu vực và trên
thế giới trong mọi lĩnh vực, từng bước đưa nước ta ngang tầm với các nước tiên
tiến. Điều đó đòi hỏi trình độ tổ chức quản lý, hiệu quả và chất lượng quản lý ở
mỗi ngành, mỗi lĩnh vực phải đảm bảo ngang tầm nhiệm vụ. Trong công cuộc
xây dựng đất nước, sự nghiệp giáo dục và đào tạo có vị trí quan trọng trong
chiến lược xây dựng con người, chiến lược phát triển kinh tế- xã hội, đã được
Đảng và Nhà nước ta khẳng định là “Quốc sách hàng đầu” trong sự nghiệp đổi
mới [8, tr.104], là “nền tảng và động lực” [4,tr.16] cho sự nghiệp Công nghiệp
hóa, Hiện đại hóa để từng bước xây dựng và phát triển nền kinh tế tri thức
trong những thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XXI; có thể nói chúng ta chấp nhận có
cuộc cạnh tranh về trí tuệ trong xu thế toàn cầu hóa. Đó là cuộc đua tranh về trí

tuệ sáng tạo, về yếu tố con người của cộng đồng và của toàn xã hội. Chính vì
thế Giáo dục và Đào tạo có sứ mạng, nhiệm vụ phù hợp; Quản lý giáo dục phải
có những cách tiếp cận mới: cách tiếp cận đa dạng hóa và công nghệ hóa đối
với quá trình quản lý giáo dục nhằm phát triển Giáo dục theo đúng chiến lược
phát triển Giáo dục - Đào tạo giai đoạn 2011 - 2020 đã chỉ rõ “Đổi mới quản lý
giáo dục là khâu đột phá” [4,tr.14].
Quản lý nói chung, quản lý giáo dục nói riêng đều có những chức năng
cơ bản như: Kế hoạch hóa, Tổ chức, Chỉ đạo và Kiểm tra; trong đó Kiểm tra có
và trò và vị trí đặc biệt quan trọng.
Về tầm quan trọng của chức năng kiểm tra, V. Lê Nin đã viết: “Chúng ta
phải tổ chức kiểm tra nghiêm ngặt công tác của chúng ta…phải kiểm tra thực
sự đúng đắn… tăng cường sự kiểm tra từ phía quần chúng…” [dẫn theo 18].
Ngày 19/4/1955 tại Hội nghị cán bộ thanh tra toàn miền Bắc, Chủ Tịch Hồ
Chí Minh đã chỉ rõ “Sự kiểm tra việc thực hiện được đặt ra một cách đúng đắn
1
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




là ngọn đèn pha giúp cho làm sáng tỏ tinh thần hoạt động bộ máy trong bất kỳ
thời gian nào… những chỗ hỏng, chỗ hở đều do thiếu sự kiểm tra. Thanh tra,
kiểm tra thường xuyên đúng đắn thì chắc chắn những chỗ hỏng, chỗ hở đều có
thể ngăn ngừa được” [dẫn theo 18].
Có thể nói rằng, chức năng kiểm tra là một mắt xích quan trọng, nó giúp
cho nhà quản lý xác định được đơn vị, tổ chức của mình đang ở trong tình trạng
nào, từ đó có biện pháp điều chỉnh cho phù hợp. Mặt khác chức năng kiểm tra
còn là cầu nối giữa nhà quản lý với đối tượng được quản lý, là quá trình thu
nhận thông tin để đánh giá, tư vấn, giúp đỡ, thúc đẩy đối tượng được quản lý đi
đúng hướng.

Kiểm tra nội bộ trường học là một công việc rất quan trọng, bởi vừa là
kiểm tra, xem xét một quá trình, một sự việc đã kết thúc, vừa là chuẩn bị các
điều kiện cần thiết cho chu trình quản lý, chỉ đạo tiếp theo. Đảm bảo tạo lập
mối liên hệ ngược thường xuyên, kịp thời giúp người quản lý hình thành cơ chế
điều chỉnh hướng đi phù hợp trong quá trình quản lý nhà trường; là một công
cụ góp phần tăng cường hiệu lực quản lý, mở rộng dân chủ trong quản lý nhà
trường. Kiểm tra nội bộ trường học nói chung, kiểm tra nội bộ trường THPT
nói riêng đã được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo khẳng định trong Quyết
định số 478/QĐ-BGDĐT ngày 11/3/1993 về việc Ban hành Quy chế tổ chức và
hoạt động của hệ thống Thanh tra Giáo dục “Các hoạt động kiểm tra phải được
tiến hành thường xuyên, công khai, dân chủ; kết quả kiểm tra phải được ghi
nhận bằng văn bản và được lưu trữ; Hiệu trưởng hay thủ trưởng đơn vị phải
chịu trách nhiệm về các kết luận kiểm tra này” [dẫn theo 3].
Trong những năm qua, công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ của các trường
THPT Huyện Tiền Hải được tiến hành thường xuyên, góp phần vào việc duy trì
kỷ cương, nề nếp trong nhà trường; qua đó kịp thời đề ra những biện pháp chỉ
đạo, điều chỉnh phù hợp. Tuy nhiên, nhận thức về công tác kiểm tra nội bộ
trong trường học của cán bộ quản lý và giáo viên còn nhiều hạn chế; các biện
pháp quản lý chưa được hoàn thiện và đồng bộ; nghiệp vụ kiểm tra nội bộ
2
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


trường học của Hiệu trưởng còn nhiều lúng túng, kinh nghiệm quản lý thì có
nhưng lý luận về quản lý còn hạn chế; các điều kiện trang bị cho hoạt động
quản lý còn thiếu thốn. Do đó, hiệu quả của công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ
nhà trường chưa cao, đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc đánh giá kết quả giáo
dục của nhà trường
Vì vậy trong giai đoạn hiện nay, để đạt được mục tiêu quản lý nhà trường
nói chung, trường THPT nói riêng, người Hiệu trưởng phải coi trọng chức năng

kiểm tra nội bộ. Việc xác định cơ sở lý luận, khảo sát và nghiên cứu thực trạng
tình hình quản lý, tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT nhằm đề xuất những
biện pháp quản lý, tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT của Hiệu trưởng là
vấn đề cần được nghiên cứu. Những thành quả nghiên cứu về vấn đề này sẽ góp
phần vào việc thực hiện tư tưởng chỉ đạo của Đảng và Nhà nước trong chiến
lược phát triển giáo dục là “đổi mới quản lý Giáo dục” nhằm “nâng cao rõ rệt
chất lượng và hiệu quả giáo dục”.
Xuất phát từ những lý do nêu trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Tổ chức
kiểm tra nội bộ ở các trường THPT Huyện Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình theo
yêu cầu đổi mới giáo dục”.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất biện pháp tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường THPT Huyện Tiền
Hải - Tỉnh Thái Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, nhằm nâng cao hiệu
quả hoạt động kiểm tra nội bộ trường THPT, góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục toàn diện của nhà trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường THPT huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.
3.2. Đối tượng nghiên cứu

3
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Biện pháp tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường THPT Huyện Tiền Hải Tỉnh Thái Bình đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục.
4. Giả thuyết khoa học
Trong những năm qua, việc tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường THPT
Tỉnh Thái Bình nói chung, các trường THPT Huyện Tiền Hải nói riêng đã đạt

được những kết quả nhất định, phục vụ thiết thực cho việc triển khai thực hiện
nhiệm vụ của trường. Song thực tế, quá trình tổ chức kiểm tra nội bộ trong các
nhà trường vẫn bộc lộ những bất cập nhất định, chưa theo kịp với yêu cầu đổi
mới giáo dục hiện nay. Nếu đánh giá đúng thực trạng, tìm ra nguyên nhân của
những bất cập, đề xuất được những biện pháp phù hợp về tổ chức kiểm tra nội
bộ ở nhà trường để khắc phục được những bất cập hiện nay, nâng cao được
hiệu quả kiểm tra nội bộ của nhà trường thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng
giáo dục của các trường THPT Huyện Tiền Hải, tỉnh Thái Bình.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Xác định cơ sở lý luận của tổ chức kiểm tra nội bộ trường THPT đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
5.2. Nghiên cứu thực trạng về tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường THPT
Huyện Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình
5.3. Đề xuất biện pháp tổ chức kiểm tra nội bộ ở các trường THPT Huyện
Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình
6. Phạm vi nghiên cứu
- Xác định các biện pháp của Hiệu trưởng trong quản lý, tổ chức kiểm tra
nội bộ ở các trường THPT Huyện Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình.
- Đề tài sử dụng các số liệu về công tác thanh tra, kiểm tra, tự kiểm tra tại
các trường THPT Huyện Tiền Hải - Tỉnh Thái Bình từ năm học 2012 - 2013
đến năm học 2014 - 2015.
7. Phương pháp nghiên cứu
4
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp và phân loại các tài liệu nhằm

thu thập thông tin phục vụ cho đề tài nghiên cứu.
7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng các phương pháp: quan sát, điều tra giáo dục, phỏng vấn, trao
đổi, tổng kết kinh nghiệm… nhằm khảo sát, đánh giá thực trạng và xây dựng cơ
sở thực tiễn cho việc đề xuất các biện pháp. Sử dụng phương pháp lấy ý kiến
chuyên gia để khảo nghiệm tính hợp lý và khả thi của các biện pháp nhằm làm
sáng tỏ tính thực tiễn của đề tài đã chọn.
7.3. Phương pháp thống kê toán học
Xử lý số liệu đã thu thập được bằng thống kê toán học trong quá trình
nghiên cứu: tỷ lệ phần trăm, lập bảng so sánh để thấy được tính hợp lý và tính
khả thi của các biện pháp đã đề xuất.

5
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA TỔ CHỨC KIỂM TRA
NỘI BỘ TRƯỜNG THPT THEO YÊU CẦU ĐỔI MỚI GIÁO DỤC
1.1. Sơ lược tổng quan nghiên cứu vấn đề
Giáo dục đồng nghĩa với sự phát triển. Có thể khẳng định rằng không có
giáo dục thì không có bất kỳ một sự phát triển nào đối với con người và xã hội.
Chính vì vậy, trên thế giới, không một quốc gia, dân tộc nào lại không quan
tâm đến sự phát triển giáo dục.
Ở các nước trong khu vực như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan trong
những thập niên 70 - 80 của thế kỷ XX là những bài học quý giá về tập trung
đầu tư, chăm lo cho sự phát triển giáo dục. Để bù lại cho việc khan hiếm tài
nguyên trong lòng đất, các quốc gia này đã lấy tiềm năng từ nguồn lực con

người làm động lực chủ yếu cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước. Việc gia tăng sức mạnh từ nguồn lực con người được các quốc gia này
thực hiện bằng các cuộc cách mạng trong lĩnh vực Giáo dục - Đào tạo. Từ một
nước nghèo, không có tài nguyên thiên nhiên nhưng chỉ sau 25 năm, Hàn Quốc
đã trở thành một quốc gia có nền kinh tế, công nghệ đứng thứ 11 thế giới. Sự
thần kỳ này có được là nhờ sự đầu tư đúng mức cho Giáo dục đồng thời là sự
học tập chăm chỉ, ý chí quyết vươn lên để tự khẳng định mình của người dân
Hàn Quốc.
Ở Việt Nam, ngay từ những ngày đầu thành lập nước, Đảng và Nhà nước
ta đã rất quan tâm đến Giáo dục, coi sự dốt nát (do thiếu giáo dục) là một thứ
giặc và cũng nguy hiểm như giặc ngoại xâm “Giặc đói, giặc dốt là bạn đồng
hành của giặc ngoại xâm”. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 2 Ban Chấp hành
Trung ương Đảng khóa VIII đã khẳng định phải thực sự coi Giáo dục - Đào tạo
6
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




là quốc sách hàng đầu, toàn xã hội chăm lo đến sự nghiệp giáo dục. Vì mọi
người nhận thức được: Giáo dục ngày nay được coi là nền tảng cho sự phát
triển khoa học kỹ thuật, là cội nguồn để “dân giàu - nước mạnh - xã hội công
bằng, dân chủ, văn minh”.
Nhận thức được vai trò to lớn của giáo dục trong tiến trình xây dựng và
phát triển đất nước, các nhà nghiên cứu giáo dục trong và ngoài nước đã có
nhiều công trình nghiên cứu về quản lý nhà trường. Các tác giả Nguyễn Ngọc
Quang, Hà Sỹ Hồ, Đặng Quốc Bảo đã nêu lên những nguyên tắc chung của
việc quản lý hoạt động Dạy - Học, từ đó chỉ rõ một số biện pháp quản lý nhà
trường. Một trong số các biện pháp hữu hiệu để duy trì, điều chỉnh hoạt động
của hệ quản lý đi đúng mục tiêu, kế hoạch là các biện pháp kiểm tra, thanh tra,

đánh giá kết quả công việc trong từng giai đoạn nhất định.
Tác giả Hà Sỹ Hồ trong cuốn Những bài giảng về quản lý trường học đã cho
rằng: “Chức năng kiểm tra đặc biệt quan trọng vì quá trình quản lý đòi hỏi những
thông tin chính xác, kịp thời về thực trạng của đối tượng quản lý, về việc thực hiện
các quyết định đã đề ra, tức là đòi hỏi những liên hệ ngược chính xác, vững chắc
giữa các phân hệ quản lý”. Tác giả khẳng định: “Quản lý mà không kiểm tra thì
quản lý sẽ ít hiệu quả và trở thành quản lý quan liêu” [14, tr.26].
Tác giả Nguyễn Ngọc Quang trong Những khái niệm cơ bản về lý luận,
quản lý giáo dục cho rằng: Quá trình quản lý diễn ra qua năm giai đoạn: chuẩn
bị kế hoạch hóa, kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra; trong đó kiểm tra là
giai đoạn cuối cùng, kết thúc một chu trình quản lý. Kiểm tra giúp cho việc
chuẩn bị các kế hoạch cho giai đoạn tiếp theo. Kiểm tra tốt, đánh giá được sâu
sắc và chuẩn bị trạng thái cuối cùng của hệ (nhà trường) thì đến kỳ kế hoạch
(năm học) tiếp theo việc soạn thảo kế hoạch năm học mới sẽ thuận lợi, kế thừa
và phát huy được các mặt mạnh đồng thời phát hiện được các lệch lạc để uốn
nắn, ngăn ngừa. Tác giả kết luận: “như vậy, theo lý luận xibecnêtic, kiểm tra
giữ vai trò liên hệ nghịch trong quá trình quản lý; nó giúp cho chủ thể quản lý

7
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




điều khiển một cách tối ưu hệ quản lý; không có kiểm tra thì không có quản lý”
[21, tr.73].
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Cuối cùng, người quản lý phải thực hiện
chức năng kiểm tra nhằm đánh giá việc thực hiện các mục tiêu đề ra. Điều cần
lưu ý là khi kiểm tra phải theo chuẩn. Chuẩn phải xuất phát từ mục tiêu, là đòi
hỏi bắt buộc đối với mọi thành viên của tổ chức” [17, tr.45].

Do vậy, vấn đề thực hiện công tác kiểm tra nội bộ (KTNB) các trường
học nói chung và trường THPT nói riêng rất cần được nghiên cứu. Những lý
luận về công tác kiểm tra trường THPT và thực hiện việc kiểm tra nội bộ
trường THPT được áp dụng vào thực tiễn các trường THPT của Huyện Tiền
Hải, Tỉnh Thái Bình sẽ giúp cho các nhà trường đánh giá được việc thực hiện
nhiệm vụ và các mục tiêu kế hoạch đã định cho các năm học.
Những tài liệu đã dẫn, viết về công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá trong
giáo dục của các nhà nghiên cứu lý luận giáo dục là những tư liệu quý, thiết
thực, giúp chúng tôi tham khảo trong quá trình thực hiện đề tài. Việc nghiên
cứu lý luận, khảo sát thực trạng công tác kiểm tra nội bộ trường THPT nói
chung, các trường THPT Huyện Tiền Hải, Tỉnh Thái Bình nói riêng sẽ là cơ sở
để đề xuất một số biện pháp phù hợp trong việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra
nội bộ trường THPT, góp phần thực hiện thắng lợi những mục tiêu giáo dục
trong giai đoạn mới.
1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục
Quản lý: Quản lý là một thuộc tính lịch sử, là nội tại của một quán trình
lao động, nó là hiện tượng xã hội xuất hiện rất sớm ngay từ buổi bình minh của
sự xuất hiện loài người. Khi con người xuất hiện thì xuất hiện quản lý con
người và quản lý xã hội. Các Mác đã giải thích một cách khái quát rằng: “Bất
kỳ một xã hội hay cộng đồng trực tiếp nào được thực hiện ở quy mô tương đối
lớn đều cần một chừng mực nhất định đến việc quản lý” [28]. Các Mác cho
rằng quản lý là sự xác lập tương hợp giữa các công việc cá thể và hoàn thành
8
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN




những chức năng chung xuất hiện trong sự vận động của toàn bộ cơ chế sản

xuất khác với sự vận động riêng rẽ của nó. Như vậy bản chất của quản lý là
hoạt động lao động. Hoạt động này để điều khiển lao động. Đó là một hoạt
động tất yếu vô cùng quan trọng trong quá trình phát triển của xã hội loài
người. Trong quá trình đó, cả chủ thể quản lý và chủ thể bị quản lý đều phát
triển. Như vậy, hoạt động quản lý bắt nguồn và phát triển từ hoạt động lao động
của con người. Nó có ý nghĩa là hoạt động điều khiển mọi hoạt động chung, là
một thành phần tất yếu của sự phát triển xã hội.
Quan niệm của các nhà khoa học Việt Nam về quản lý
Theo giáo trình của Học viện Hành chính quốc gia (1993): Hoạt động quản
lý là một dạng lao động đặc biệt của người lãnh đạo mang tính tổng hợp của các
dạng lao động trí óc, lao động chân tay, lao động nghệ thuật, khoa học - kỹ thuật;
tất cả liên kết bộ máy thành một thể thống nhất, điều hòa, phối hợp tất cả các
khâu, các cấp quản lý cùng hoạt động nhịp nhàng để đưa đến hiệu quả cao.
Theo tác giả Đặng Quốc Bảo “Quản lý được coi là sự kết hợp của quản và
lý. Quản là cai trị, coi sóc, trông nom hệ thống nào đó, đưa hệ thống đó vào thế
ổn định, có trật tự. Lý là sắp xếp, tổ chức để làm cho hệ thống đó đi đến sự
phát triển. Như vậy, quản lý là sự tích hợp của hai mặt: Lý và Quản, đưa nó
vào một thế ổn định và phát triển” [1, tr.64].
Tác giả Trần Kiểm lại cho rằng “Quản lý là những tác động của chủ thể
quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều phối
các nguồn lực (nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức (chủ yếu là nội
lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả cao nhất”
[16, tr.8].
Theo Từ điển Tiếng Việt: Quản lý là tổ chức và điều khiển các hoạt động
theo những yêu cầu nhất định [27].
Theo Mai Hữu Khuê: “Hoạt động quản lý là một hoạt động đặc biệt của
người lãnh đạo mang tính tổng hợp của lao động trí óc, liên kết bộ máy quản lý
9
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN

thành một chỉnh thể thống nhất, điều hòa, phối hợp các khâu và các cấp quản
lý làm cho hoạt động nhịp nhàng đưa đến hiệu quả” [18, tr.45].
Chúng ta hiểu rằng Quản lý là xây dựng bộ máy và cơ chế chính sách cụ
thể, phù hợp với điều kiện thực tế, có hiệu lực thực hiện để đạt được mục tiêu.
Quản lý phải cụ thể hóa mục tiêu chiến lược thành mục tiêu kế hoạch công tác,
phải giải quyết đúng công việc, phải điều hành nhân lực, vật lực, tài lực và
quyền lực để đi đến kết quả.
Như vậy, quản lý là một hệ thống xã hội có tính khoa học và tính nghệ
thuật; là cai quản bộ máy, vạch ra mục tiêu cho bộ máy bằng tác động có tổ
chức, có tính hướng đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý với những
phương pháp, công cụ thích hợp nhằm đạt các mục tiêu đề ra.
Quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục (QLGD) là hoạt động có ý thức của
con người nhằm thực hiện những mục đích của mình. Chỉ có con người mới có
khả năng thể hiện cái nguyên mẫu lý tưởng của tương lai được thể hiện trong
mục đích đang ở trạng thái khả năng sang trạng thái hiện thực. Mục đích của
Giáo dục cũng là mục đích quản lý, đây là mục đích có tính khách quan. Nhà
quản lý cùng với đội ngũ giáo viên, học sinh, các lực lượng xã hội quan tâm
đến giáo dục… sẽ bằng hành động của mình hiện thực hóa mục đích đó trong
hiện thực. Nói về quản lý giáo dục, có nhiều quan niệm khác nhau.
Trong cuốn sách Cơ sở lý luận của khoa học giáo dục, M.I.Kônđakôv đã
viết: "Quản lý nhà trường là hệ thống xã hội sư phạm chuyên biệt, hệ thống
này đòi hỏi những tác động có ý thức, khoa học và có hướng chủ thể, quản lý
trên tất cả các mặt của đời sống nhà trường để đảm bảo sự vận hành tối ưu của
xã hội - kinh tế và tổ chức sư phạm của quá trình dạy học và giáo dục học
sinh" [32].
Tác giả Trần Kiểm cho rằng: “Quản lý giáo dục là những tác động tự giác
(có ý thức, có mục đích, có kế hoạch, có hệ thống, hợp quy luật) của chủ thể

quản lý đến tất cả các mắt xích của hệ thống (từ cấp cao nhất đến các cơ sở

10
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


giáo dục) nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu phát triển giáo
dục, đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu của xã hội” [17, tr.10].
Theo Giáo sư Phạm Minh Hạc: “Quản lý nhà trường là thực hiện đường
lối của Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, đưa nhà trường vận hành
theo nguyên lý giáo dục để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối với
ngành giáo dục, đối với thể hệ trẻ và từng học sinh” [13, tr.13].
Quản lý giáo dục tức là hoạt động điều khiển quá trình giáo dục, quản lý
các điều kiện (Nhân lực, tài lực, vật lực) để đảm bảo duy trì mọi hoạt động của
nhà trường đi đúng hướng, đạt mục đích.
Chức năng của quản lý giáo dục
* Chức năng kế hoạch hóa trong quản lý giáo dục: Là việc xây dựng mục
tiêu, chương trình hành động, xác định từng bước đi, các điều kiện, phương tiện
cần thiết trong một thời gian nhất định của cả hệ thống quản lý, làm cho mọi
ngòi biết nhiệm vụ của mình, biết phương pháp hoạt động nhằm thực hiện có
hiệu quả mục tiêu của tổ chức.
* Chức năng tổ chức trong quản lý giáo dục: Là việc thiết kế cơ cấu các
bộ phận sao cho phù hợp với mục tiêu của tổ chức, giúp cho mọi người cùng
kết hợp làm việc với nhau có hiệu quả.
* Chức năng điều khiển (chỉ đạo thực hiện) trong quản lý giáo dục: Là
quá trình sử dụng quyền lực để tác động đến các đối tượng quản lý một cách có
chủ đích nhằm phát huy hết tiềm năng của họ, hướng vào việc đạt mục tiêu
chung của hệ thống.
* Chức năng kiểm tra trong quản lý giáo dục: Là hoạt động nhằm xác
định hành vi của cá nhân hay tổ chức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được

giao. Chức năng này xuyên suốt trong quá trình quản lý và là chức năng của
mọi cấp quản lý, bao gồm các bước: xây dựng tiêu chuẩn, đo đạc việc thực
hiện, điều chỉnh các sai lệch để giúp cho hệ thống đạt được mục tiêu đã định.
1.2.2. Kiểm tra, thanh tra giáo dục

11
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


Kiểm tra: Kiểm tra là quá trình xem xét thực tiễn, đánh giá thực trạng,
phát hiện những sai lệch để kịp thời điều chỉnh nhằm đạt tới mục tiêu và góp
phần đưa toàn bộ hệ thống quản lý tới một cấp độ cao hơn.
Quá trình kiểm tra có 4 bước cơ bản sau:
- Xác lập chuẩn và phương pháp đo thành tích.
- Tổ chức việc đo lường thành tích.
- So sánh sự phù hợp của thành tích với chuẩn mực.
- Ra quyết định điều chỉnh.
Những bước cơ bản của kiểm tra trong quản lý liên hệ chặt chẽ với nhau
qua sơ đồ sau:
Uốn nắn
sai lệch

Xác lập
chuẩn

Đo lường
thành
tích

So sánh

thành tích

Xử lý

Phát huy
thành tích

Sơ đồ 1.1. Các bước cơ bản của quá trình kiểm tra trong quản lý
Tính tất yếu của kiểm tra trong quản lý: Kiểm tra là một trong những
nhu cầu quan trọng của công tác quản lý, đồng thời nó là một chức năng thiết
yếu của công tác quản lý; quản lý mà không kiểm tra thì không gọi là quản lý.
Năm 1945, Cách mạng Tháng Tám thành công, Nhà nước Việt Nam dân chủ
cộng hòa bị thù trong, giặc ngoài bao vây bốn phía. Bên cạnh đó cán bộ của ta
còn chưa có kinh nghiệm trong công tác quản lý nên gặp nhiều lúng túng, cá
biệt còn làm sai với chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước. Chủ tịch
Hồ Chí Minh và Chính phủ đã nhận được nhiều ý kiến của các tầng lớp nhân
12
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


dân phản ánh về những sai trái trong công tác quản lý của cán bộ và những lo
lắng, băn khoăn, mất niềm tin của nhân dân với cán bộ quản lý. Trước tình
hình đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã quan tâm đến việc xây dựng khối đoàn kết
toàn dân, chấn chỉnh tình hình, đảm bảo kỷ cương phép nước, kêu gọi toàn
dân đồng lòng, chung sức, đóng góp sức người, sức của cho công cuộc kháng
chiến, kiến quốc.
Từ thực tế của công tác quản lý, trong cuộc họp Chính phủ lần thứ nhất
(04/10/1945) Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu ra yêu cầu phải thành lập bộ phận
Thanh tra và Người đã ký sắc lệnh thành lập Ban thanh tra đặc biệt để phục vụ
cho công tác quản lý đất nước.

Từ đó đến nay, công tác thanh tra, kiểm tra luôn được Đảng và Nhà nước
ta quan tâm. Hoạt động thanh tra, kiểm tra luôn là nhu cầu tất yếu của sự
nghiệp cách mạng. Tại cuộc họp Chính phủ lần thứ nhất (04/10/1945), Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã nói: “thanh tra là tai mắt của cấp trên, là người bạn của cấp
dưới,… thanh tra là một khâu quan trọng trong toàn bộ công tác quản lý của
bộ máy nhà nước”. Công tác thanh tra phải được tiến hành theo phương châm
“kiểm tra một cách thường xuyên, kịp thời, rộng khắp, chính xác, có trọng tâm,
phải kết hợp thanh tra của cán bộ lãnh đạo, của quần chúng với việc kiểm tra
của các cơ quan chuyên trách” [dẫn theo 8].
Tóm lại, hoạt động thanh tra, kiểm tra là một đòi hỏi khách quan, nhằm
đáp ứng yêu cầu lãnh đạo của Đảng và quản lý Nhà nước. Từ lý luận và thực
tiễn, có thể khẳng định rằng: hoạt động thanh tra, kiểm tra là một hoạt động
không thể thiếu được trong công tác lãnh đạo, quản lý. Ngược lại, trong công
tác lãnh đạo, quản lý cũng phải coi hoạt động thanh tra, kiểm tra là một nội
dung quan trọng. Quan điểm này được chỉ đạo xuyên suốt qua các thời kỳ lịch
sử của cách mạng Việt nam. Nhiều Nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật
của Nhà nước qua các thời kỳ đều xác định: công tác thanh tra, kiểm tra có tác
13
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


dụng quan trọng trực tiếp đối với việc thực hiện đường lối, chủ trương của
Đảng, Pháp luật của Nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân và giữ
gìn kỷ cương phép nước.
Vị trí, vai trò của kiểm tra trong quản lý
Vị trí: Kiểm tra là chức năng quản lý quan trọng trong quá trình quản lý,
nằm trong chuỗi quy trình: Kế hoạch hóa - Tổ chức - Chỉ đạo - Kiểm tra.
Về hình thức hoạt động, kiểm tra là khâu kết thúc của một quá trình quản
lý đồng thời là tiền đề chuẩn bị cho một quá trình quản lý tiếp theo. Có thể mô
tả vị trí, chức năng của kiểm tra trong một quá trình quản lý theo sơ đồ sau:

Kế hoạch hóa

Kiểm tra

Thông tin quản lý

Tổ chức

Chỉ đạo
Sơ đồ 1.2. Vị trí, chức năng kiểm tra trong quá trình quản lý
Hoạt động kiểm tra cung cấp các thông tin phản hồi cho chủ thể quản lý
và các cấp quản lý để điều chỉnh quá trình quản lý cho phù hợp nhằm đạt tới
các mục tiêu đã đề ra. Do đó kiểm tra có chức năng quan trọng trong việc đổi
mới công tác quản lý như: đổi mới công tác kế hoạch hóa, công tác tổ chức, chỉ
đạo, cơ chế quản lý…
Vai trò: Kiểm tra là một chức năng cơ bản để đảm bảo cho sự lãnh đạo,
chỉ đạo, quản lý, điều hành công việc được chính xác. Qua kiểm tra, người cán
bộ quản lý biết được thực trạng việc thực hiện nhiệm vụ của cấp dưới như thế
14
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN


nào; đồng thời, người được kiểm tra cũng biết kết quả công việc mình đã làm
đạt được mức độ ra sao, có đúng với mục đích, yêu cầu mà cấp trên triển khai
hay không. Trong thực tế công tác quản lý cho thấy: kiểm tra có tác dụng đánh
giá đúng thực trạng, đồng thời còn đôn đốc, thúc đẩy, hỗ trợ người được kiểm
tra hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Trong cuộc họp Chính phủ lần thứ nhất
(04/10/1945) Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Nếu tổ chức tốt việc kiểm tra thì
giống như chúng ta có chiếc đèn pha, bao nhiêu hình ảnh, bao nhiêu ưu điểm,

khuyết điểm, bao nhiêu cán bộ làm việc ra sao chúng ta đều thấy rõ. Có thể nói
rằng chín phần mười khuyết điểm của chúng ta là vì thiếu sự kiểm tra. Nếu tổ
chức việc kiểm tra chu đáo, thì chắc chắn sẽ không có những sai sót đó, nghĩa
là chúng ta tiến bộ gấp mười, gấp trăm lần” [dẫn theo 7].
Kiểm tra còn giúp cho việc đánh giá thi đua, khen thưởng chính xác những
cá nhân, đơn vị có thành tích; đồng thời phát hiện những lệch lạc để uốn nắn,
sửa chữa kịp thời. Do đó, kiểm tra không chỉ là “vạch mặt” hay “lùng bắt”
những sai sót mà còn uốn nắn, sửa chữa kịp thời những lệch lạc có thể xảy ra;
đồng thời khuyến khích, động viên cái đúng, cái tốt, nhân rộng điển hình tốt và
tuyên truyền, phổ biến được những kinh nghiệm tốt ngay trong thực tiễn.
Các loại kiểm tra trong quản lý:
Căn cứ vào chủ đề quản lý, nhà quản lý khi tiến hành kiểm tra có thể xác
định các loại kiểm tra theo các nguồn khác nhau như:
* Kiểm tra của cấp trên và bên ngoài hệ thống: Là kiểm tra được thực
hiện do cấp trên yêu cầu và các tổ chức khác bên ngoài nhà trường tiến hành
theo quy định. Đối với Giáo dục, loại kiểm tra này được tiến hành do các
chuyên viên của Phòng GDĐT hay của Sở GDĐT thực hiện, theo các nhiệm vụ
cụ thể. Do đó, để tránh phiền hà cho các cơ sở giáo dục, cơ quan quản lý trực
tiếp đối với các cơ sở cần có kế hoạch cụ thể, thông báo kế hoạch kiểm tra cho
đơn vị, chủ động kết hợp với các cơ quan cấp trên và bên ngoài hệ thống có
nhu cầu kiểm tra cùng triển khai, thực hiện.

15
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN