Quản lý nhà nước về nông nghiệp tỉnh luông pha bang, nước cộng hòa dân chủ nhân dân lào chuyên ngành

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

BOUNMY LAOFAIDANG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ NÔNG NGHIỆP TỈNH LUÔNG PHA BANG,
NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI – 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

BOUNMY LAOFAIDANG

QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ NÔNG NGHIỆP TỈNH LUÔNG PHA BANG,
NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công

Mã số: 60 34 04 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. NGÔ THÚY QUỲNH

HÀ NỘI – 2017


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi.
Các số liệu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được
trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2017
Tác giả luận văn

BOUNMY LAOFAIDANG


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Luận văn này, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn tận
tình của người hướng dẫn; sự giảng dạy của các thày giáo, cô giáo của Học
viện Hành chính quốc gia; sự giúp đỡ của Sở Nông lâm nghiệp tỉnh Luông
Pha Bang; sự ủng hộ của đồng nghiệp.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc
nhất đến TS. NGÔ THÚY QUỲNH, người đã tận tình hướng dẫn, cảm ơn các
thầy giáo, cô giáo và cán bộ của Học viện Hành chính quốc gia, Sở Nông lâm
nghiệp tỉnh Luông Pha Bang và đồng nghiệp./.
Hà Nội, ngày 10 tháng 5 năm 2017
Tác giả luận văn

BOUNMY LAOFAIDANG

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài luận văn ............................................................................ 1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .................................................... 2
3. Mục đích và nhiệm vụ ................................................................................... 7
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 8
5. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ...................................... 8
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..................................................... 9
7. Kết cấu của luận văn ................................................................................... 10
Chương 1 CƠ SỞ KHOA HOC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ NÔNG
NGHIỆP .......................................................................................................... 11
1.1. Những vấn đề cơ bản về nông nghiệp ...................................................... 11
1.1.1. Khái niệm nông nghiệp ..................................................................... 11
1.1.2. Những đặc điểm chủ yếu của nông nghiệp ....................................... 13
1.1.3. Vai trò của nông nghiệp đối với đời sống xã hội .............................. 14
1.2. Quản lý nhà nước về nông nghiệp ........................................................... 17
1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước và quản lý nhà nước về nông nghiệp.. 17
1.2.2. Chức năng quản lý nhà nước về nông nghiệp ................................... 19
1.2.3. Vai trò của quản lý nhà nước về nông nghiệp .................................. 21
1.2.4. Nội dung chủ yếu trong quản lý nhà nước về nông nghiệp và công
việc chủ yếu để quản lý tốt nông nghiệp..................................................... 23
1.3. Các yếu tố tác động đến quản lý nhà nước về nông nghiệp ................ 26
1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về nông nghiệp của một số địa phương
của Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào và giá trị tham khảo cho Luông Pha
Bang ............................................................................................................ 31
Tiểu kết chương 1............................................................................................ 37

Chương 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ NÔNG NGHIỆP
CỦA TỈNH LUÔNG PHA BANG, NƯỚC CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN
DÂN LÀO HIỆN NAY ................................................................................... 38
2.1. Tổng quan về điều kiện tự nhiên kinh tế xã hội tỉnh Luông Pha Bang ... 38
2.2. Tình hình quản lý nhà nước về nông nghiệp của tỉnh Luông Pha Bang.. 48
2.2.1. Xây dựng và triển khai các quy hoạch, kế hoạch phát triển nông
nghiệp .......................................................................................................... 48
2.2.2. Triển khai công tác hỗ trợ phát triển nông nghiệp ............................ 51
2.2.3. Triển khai công tác kiểm tra, giám sát và xử lý các vi phạm trong
lĩnh vực nông nghiệp ................................................................................... 53
2.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về nông nghiệp tỉnh Luông Pha
Bang................................................................................................................. 55
2.3.1. Những kết quả đạt được .................................................................... 55
2.3.2. Những mặt hạn chế, yếu kém và nguyên nhân ................................. 61
2.3.3. Những vấn đề đặt ra đối với việc quản lý nhà nước về nông nghiệp
tỉnh Luông Pha Bang ................................................................................... 67
Tiểu kết chương 2............................................................................................ 69
Chương 3 QUAN ĐIỂM,ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC VỀ NÔNG NGHIỆP CỦA TỈNH LUÔNG PHA BANG, NƯỚC
CỘNG HÒA DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO ................................................. 70
3.1. Quan điểm, định hướng quản lý nhà nước về nông nghiệp của tỉnh Luông
Pha Bang ......................................................................................................... 70
3.1.1. Quan điệm quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp của tỉnh
Luông Pha Bang .......................................................................................... 70
3.1.2. Định hướng phát triển nông nghiệp của tỉnh Luông Pha Bang ........ 72
3.1.3. Định hướng quản lý nhà nước về nông nghiệp của tỉnh Luông Pha
Bang ............................................................................................................ 74


3.2. Một số giải pháp quản lý nhà nước về nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang

......................................................................................................................... 76
3.2.1. Nâng cao nhận thức của các chủ thể quản lý đối về nông nghiệp .... 76
3.2.2. Chính sách về phát triển nông nghiệp ............................................... 78
3.2.3. Đầu tư phát triển nông nghiệp theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại
hoá ............................................................................................................... 80
3.2.4. Tăng cường công tác khuyến nông ................................................... 84
3.2.5. Đẩy mạnh xúc tiến thương mại phục vụ phát triển nông nghiệp ...... 86
3.2.6. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức thực hiện quản lý nhà nước
về nông nghiệp ............................................................................................ 89
3.2.7. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động quản lý nhà nước về nông
nghiệp .......................................................................................................... 90
Tiểu kết chương 3............................................................................................ 93
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 96


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Nông nghiệp là vấn đề quan trọng, liên quan trực tiếp đến an ninh
lương thực. Trong một xã hội mà dân cư nông thôn và lao động nông nghiệp
chiếm đại bộ phận thì việc tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa phải diễn
ra có những đặc điểm đặc thù. Với các chính sách mới trong nông nghiệp, xây
dựng nông thôn mới, thi hành Luật Đất đai, phát triển kinh tế trang trại, … tạo
ra nền tảng cho kinh tế nông nghiệp có nhiều chuyển biến lớn, góp phần làm
cho kinh tế đất nước dần đi vào ổn định. Trên thực thế, phát triển nông nghiệp
có liên quan mật thiết đến tính bền vững của sự phát triển. Hơn thế nữa, nông
nghiệp, nông dân và nông thôn là ba vấn đề có quan hệ mật thiết với nhau,
nếu không cùng được giải quyết một cách đồng bộ thì không thể tiến hành
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thành công được.
Nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào là quốc gia với sản xuất nông

nghiệp chủ yếu, diện tích Lào khoảng 26 nghìn km2, trong đó nông thôn
chiếm phần lớn. Do đó, Đảng nhân dân cách mạng Lào đã đặt vấn đề về công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp và nông thôn là một nhiệm vụ rất quan
trọng, có ý nghĩa quyết định quá trình phát triển. Một khi chưa tạo ra được
chuyển biến của khu vực kinh tế này thì không thể có được sự phát triển bền
vững. Chính vì vậy mà Đảng và Nhà nước đã chủ trương phát triển toàn diện
nông, lâm, ngư nghiệp, hình thành các vùng chuyên canh, cơ cấu cây trồng
hợp lý, đa dạng hóa các sản phẩm hàng hóa về số lượng và tốt về chất lượng.
Tuy nhiên, nông nghiệp của Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào vẫn trong tình
trạng tự cung, tự cấp, sản xuất nhỏ lẻ, cuộc sống còn lạc hậu, khoảng cách
giữa thành thị và nông thôn ngày càng gia tăng, tình trạng phát triển nông

1


thôn thiếu quy hoạch, môi trường ô nhiễm, hệ thống cơ sở hạ tầng lạc hâu,
yếu kém,...
Đối với tỉnh Luông Pha Bang, vấn đề phát triển nông nghiệp đóng vai
trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, điều đó xuất phát từ vị thế của
ngành, cũng như tỷ trọng của lĩnh vực nông nghiệp đóng góp cho tỉnh cũng
như của cả nước. Thế mạnh của tỉnh là phát triển nông nghiệp, trồng rừng,
phát triển gia súc, gia cầm. Tuy nhiên, bên cạnh đó, tỉnh vẫn còn một số bất
cập và hạn chế trong phát triển nông nghiệp như chất lượng nông sản chưa
cao, tính cạnh tranh trên thị trường còn yếu, nhiều tiềm năng về nông nghiệp
chưa được khai thác…. Nguyên nhân có cả chủ quan và khách quan.
Để nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang phát triển, cần thực hiện nhiều
biện pháp khác nhau, trong đó cần tăng cường quản lý nhà nước đối với nông
nghiệp. Do đó, tác giả vấn đề: “Quản lý nhà nước về nông nghiệp tỉnh
Luông Pha Băng, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào” làm đề tài
nghiên cứu luận văn thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của mình.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
2.1. Tình hình nghiên cứu quan lý nhà nước về nông nghiệp ở Cộng
hòa dân chủ nhân dân Lào
Về quản lý nhà nước đối với nông nghiệp, ở Cộng hòa dân chủ nhân
dân Lào tác giả tìm thấy 17 tài liệu, chủ yếu là văn kiện của Đảng Nhân dân
cách mạng Lào hoặc các báo cáo kết quả sản xuất nông lâm nghiệp và phương
hướng, nhiệm vụ. Tài liệu là công trình nghiên cứu tương đối ít:
- Các văn kiện của Đảng Nhân dân cách mạng Lào (Đại hội IV là đại
hội mở đầu cho sự đổi mới, Đại hội IX và Đại hội X là 2 đại hội gần đây nhất)
đều nhấn mạnh đến việc phát triển nông nghiệp của Cộng hòa dân chủ nhân
dân Lào, đây chính là sự định hướng cho việc phát triển nông nghiệp của Lào
nói chung, của tỉnh Luông Pha Bang nói riêng.

2


- Văn kiện của Đảng bộ tỉnh Luông Pha Bang (khóa XIV, XV) chính là
sự định hướng cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, trong đó có phát
triển nông nghiệp.
- Quyết định số 142-QĐ/TTg ngày 3-7-2010 của Thủ tướng Chính phủ
về phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển sản xuất ngành nông nghiệp đến
năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030; Thông tư số 30/2004/TT-BTNMT về
việc hướng dẫn lập, điều chỉnh và thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng
đất. Đây là những văn bản điều chỉnh trực tiếp đến việc phát triển nông
nghiệp của Lào, trong đó có tỉnh Luông Pha Bang.
- Quyết định số 2200 ngày 14-9-2012 về chức năng, nhiệm vụ và quyền
hạn của Sở Nông lâm nghiệp. Đây chính là cơ quan quản lý nhà nước về nông
nghiệp của tỉnh.
- Báo cáo kết quả sản xuất nông lâm nghiệp của 5 năm 2011-2016 của
tỉnh Luông Pha Bang sẽ cung cấp cho tác giả những số liệu về sản xuất nông

lâm nghiệp của 5 năm trước, làm cơ sở cho việc đánh giá kết quả phát triển
nông nghiệp và đánh giá sự quản lý nhà nước của tỉnh đối với phát triển nông
nghiệp.
- Báo cáo kết quả sản xuất nông, lâm, nghiệp và phát triển nông thôn
giai đoạn 2010 - 2015 của tỉnh Phong Sa Ly và tỉnh Xiêng Khoảng. Đây là
các báo cáo để tác giả tham khảo việc quản lý nhà nước của tỉnh bạn về phát
triển nông nghiệp.
- Về công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài thì có một số luận văn,
như:
+ Luận văn thạc sĩ quản lý công của Khăn Khăm Phôm Ma Lan, bảo vệ
năm 2015 với đề tài: “Quản lý nhà nước về đất đai trên địa bàn huyện Xan
Xay, tỉnh At Ta Pư, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào”. Luận văn đánh
giá thực trạng quản lý nhà nước về đất đai địa bàn huyện Xan Xay, tỉnh At Ta

3


Pư, trên cơ sở đó, tác giả luận văn đã đề xuất một số giải pháp nhằm tăng
cường quản lý của nhà nước đối với đất đai trên địa bàn huyện Xan Xay, tỉnh
At Ta Pư. Đất đai là tư liệu quan trọng trong việc sản xuất nông nghiệp, nên
luận văn này đã giúp tác giả tiếp cận về quản lý nhà nước đối với phát triển
nông nghiệp thông quan tư liệu sản xuất đặt biệt.
+ Luận văn thạc sĩ quản lý công của Khamla Keodavanh với đề tài
“Giải pháp quản lý nhà nước về phát triển nông thôn ở tỉnh Xiêng Khoảng,
nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào”, bảo vệ năm 2016. Trên cơ sở lý luận
về quản lý nhà nước đối với phát triển nông thôn, tác giả đánh giá thực trạng
này ở tỉnh Xiêng Khoảng. Sau khi chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của
hạn chế trong việc quản lý nhà nước về phát triển nông thôn, tác giả đã đề
xuất giải pháp nhằm tăng cường hoạt động này của tỉnh Xiêng Khoảng. Vấn
đề nông nghiệp và nông thôn có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, do đó quản lý

nhà nước về phát triển nông thôn và quản lý nhà nước về phát triển nông
nghiệp có một số nội dung mà tác giả có thể tham khảo để phục vụ cho luận
văn của mình.
+ Luận văn thạc sĩ quản lý công của Khamhack Phonkhamxao với đề
tài “Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với các dự án đầu tư nông
nghiệp và phát triển nông thôn bằng nguồn ngân sách nhà nước tại huyện Pak
Xeng, tỉnh Luang Prabang, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào”, bảo vệ
năm 2016. Các dự án đầu tư nông nghiệp và phát triển nông thôn bằng nguồn
ngân sách nhà nước cũng nhằm phát triển nông nghiệp, nông thôn, do vậy đây
cũng là nguồn tư liệu quan trọng cho việc tham khảo của tác giả.
2.2. Tình hình nghiên cứu quản lý nhà nước về nông nghiệp ở
Việt Nam
Ở Việt Nam, các công trình nghiên cứu quản lý nhà nước về nông
nghiệp tương đối phong phú, tác giả tìm thấy 20 tài liệu:

4


- Các tài liệu là giáo trình phục vụ giảng dạy trong các cơ sở đào tạo,
gồm có: Giáo trình Quản lý nhà nước đối với ngành, lĩnh vực của Học viện
hành chính Quốc gia (Nhà xuất bản Giáo dục năm 2004); Giáo trình Kinh tế
học phát triển của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh (Nhà xuất bản
Lý luận chính trị năm 2007); Giáo trình Quản lý nhà nước về phát triển nông
nghiệp và nông thôn của các tác giả Phạm Kim Giao, Hoàng Sỹ Kim, Phạm
Lệ Minh, Nguyễn Thị Thanh Thủy (Nhà xuất bản đại học quốc gia năm
2004); Giáo trình Kinh tế nông nghiệp của Vũ Đình Thắng (2013); Quản lý
nhà nước về kinh tế của Phan Huy Đường (Nhà xuất bản đại học quốc gia
năm 2010); Giáo trình Quản lý kinh tế quốc dân của các tác giả Đỗ Hoàng
Toàn, Mai Văn Bưu (Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật năm 2007).
Các công trình này nghiên cứu về phát triển nông nghiệp, về quản lý

nhà nước đối với phát triển nông nghiệp, nông thôn theo góc độ giáo trình để
phục vụ hoạt động giảng dạy trong các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng nên đề cập
khá toàn diện nội dung về quản lý nhà nước đối với nông nghiệp, nông thôn.
- Các nghiên cứu về tổng kết lý luận và thực tiễn quá trình phát triển
nông nghiệp, nông thôn Việt Nam qua các thời kỳ, có các công trình: Sách
của Đặng Kim Sơn, Hoàng Thu Hòa (2002), Một số vấn đề về phát triển nông
nghiệp và nông thôn; Nguyễn Sinh Cúc (2003), Nông nghiệp, nông thôn Việt
Nam thời kỳ đổi mới (1986 - 2002); Nguyễn Kế Tuấn (2006), Công nghiệp
hoá, hiện đại hoá nông nghiệp nông thôn ở Việt Nam con đường và bước đi;
Báo cáo tổng hợp của Nguyễn Danh Sơn (2010), Vấn đề nông nghiệp, nông
thôn, nông dân Việt Nam trong quá trình phát triển đất nước theo hướng hiện
đại.
Những nghiên cứu này cho rằng vấn đề phát triển nông nghiệp, nông
thôn, vai trò, mục tiêu của nó trong nền kinh tế quốc dân cũng như việc đem
lại thu nhập cho người nông dân là những nội dung mà chính sách cho nông

5


nghiệp, nông dân, nông thôn của Việt Nam hiện nay cần quan tâm.
- Nghiên cứu về các các nguồn lực và các yếu tố cho phát nông nghiệp
có công trình của Đinh Phi Hổ (2003), Kinh tế nông nghiệp - lý thuyết và thực
tiễn (2003); Diệp Kỉnh Tần (2009), Phát triển nông nghiệp, nông thôn Việt
Nam trong tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đăng trên Tạp chí Quản lý
nhà nước.
Các nghiên cứu này tiếp cận quản lý nhà nước về phát triển nông
nghiệp thông qua các nguồn lực để phát triển nông nghiệp, nông thôn.
- Nghiên cứu về chính sách phát triển nông nghiệp có Chính sách phát
triển nông nghiệp, nông thôn nước ta trong thời kỳ hậu WTO của Nguyễn
Hữu Hải (2009) đăng trên Tạp chí Quản lý nhà nước; Chính sách phát triển

nông nghiệp, nông thôn của một số quốc gia và vùng lãnh thổ Đông Bắc Á
của Nguyễn Thị Hải Vân (2016) đăng trên Tạp chí Quản lý nhà nước.
Các công trình này đi sâu vào các chính sách nhằm thúc đẩy sự phát
triển của nông nghiệp và nông thôn. Các chính sách đó chính là thể hiện sự
quản lý của nhà nước đối với phát triển nông nghiệp.
- Nghiên cứu trực tiếp về quản lý nhà nước đối với nông nghiệp và phát
triển nông nghiệp có bài Nâng cao vai trò quản lý của Nhà nước về nông
nghiệp của Bùi Thanh Tuấn đăng trên Tạp chí Kinh tế và Dự báo số 16 năm
2013; Luận án tiến sỹ của Hoàng Sỹ Kim, Đổi mới quản lý nhà nước đối với
nông nghiệp Việt Nam trước yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế (2007); Luận án
tiến sỹ của Đoàn Tranh, Phát triển nông nghiệp tỉnh Quảng Nam giai đoạn
2010 - 2020 (2012).
Các công trình này không những làm rõ vị trí, đặc điểm của nông
nghiệp mà còn đi sâu vào phát triển nông nghiệp bền vững, các chủ thể kinh
tế nông nghiệp, các nguồn lực và sự tác động của tiến bộ khoa học, yếu tố thị
trường, chính sách phát triển cũng như quản lý nhà nước về phát triển nông

6


nghiệp. Thể hiện rõ nhận thức lý luận về quản lý nhà nước đối với nông
nghiệp trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế, làm rõ những căn cứ, nội
dung quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp trước yêu cầu hội nhập.
- Nghiên cứu về phát triển nông nghiệp bền vững và quản lý nhà nước
nhằm phát triển nông nghiệp bền vững có Luận văn thạc sỹ của Khuất Văn
Hợp, Quản lý nhà nước nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững ở
tỉnh Vĩnh Phúc (2010); Luận văn thạc sỹ của Kiều Anh Vũ, Nông nghiệp phát
triển bền vững ở thành phố Cần Thơ (2011); Luận văn thạc sỹ của Nguyễn
Quốc Khanh, Quản lý nhà nước nhằm phát triển nông nghiệp theo hướng bền
vững ở tỉnh Bến Tre (2013).

Các công trình này đã chỉ rõ được cơ sở lý luận về nông nghiệp phát
triển bền vững với các yếu tố cấu thành; một số vấn đề cơ bản về quản lý nhà
nước đối với phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững; phân tích thực
trạng phát triển nông nghiệp và đưa ra các quan điểm, giải pháp cơ bản cho
nông nghiệp phát triển bền vững.
Tóm lại, từ các công trình đã được tổng quan cho biết, các tác giả
nghiên cứu về lĩnh vực nông nghiệp, phát triển nông thôn với những khía
cạnh tiếp cận khác nhau, nhưng chưa có công trình nào đi thẳng vào nghiên
cứu vấn đề hoạt động quản lý nhà nước về phát triển nông nghiệp, nhất là ở
một tỉnh của Lào, một quốc gia nông nghiệp là chủ yếu, nên đề tài của tác giả
vẫn có tính cấp thiết.
3. Mục đích và nhiệm vụ
3.1. Mục đích
Trên cơ sở khoa học về quản lý nhà nước về nông nghiệp, đề tài đánh
giá thực trạng quản lý nhà nước về nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang, nước
Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, từ đó đề xuất những giải pháp quản lý nhà
nước về nông nghiệp tỉnh Luông Pha Bang.

7


3.2 Nhiệm vụ
- Hệ thống hóa các kết quả nghiên cứu trước đây và góp phần làm rõ
những vấn đề lý luận cơ bản của quản lý nhà nước về nông nghiệp.
- Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về nông nghiệp ở tỉnh Luông
Pha Bang, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào hiện nay để xác định những ưu
điểm, hạn chế và nguyên nhân của những yếu kém trong quản lý nhà nước về
nông nghiệp ở tỉnh Luông Pha Bang.
- Đưa ra phương hướng và đề xuất giải pháp quản lý nhà nước về nông
nghiệp ở tỉnh Luông Pha Bang, Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đề tài nghiên cứu hoạt động quản lý nhà nước về nông nghiệp.
- Đề tài nghiên cứu trên phạm vi tỉnh Luông Pha Băng, nước Cộng hòa
dân chủ nhân dân Lào từ năm 2011 đến năm 2016.
5. Phương pháp tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Phương pháp tiếp cận
Luận văn sử dụng nguyên lý duy vật biện chứng, duy vật lịch sử để
nghiên cứu và tiếp cận vấn đề nghiên cứu theo các hướng chính:
- Tiếp cận từ lý thuyết đến thực tiễn. Tức là từ việc làm rõ những vấn
đề lý luận về quản lý nhà nước đối với nông nghiệp
- Tiếp cận từ vĩ mô đến vi mô. Tức là tiếp cận từ quản lý nhà nước đối
với phát triển kinh tế - xã hội đến quản lý nhà nước về nông nghiệp trên địa
bàn một tỉnh.
- Tiếp cận liên ngành - liên vùng. Tức là tiếp cận từ cả nền kinh tế đến
ngành nông nghiệp của tỉnh Luông Pha Băng trong mối quan hệ với các tỉnh
khác ở Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào.
- Tiếp cận theo nguyên tắc nhân - quả. Kết quả nào có nguyên
nhân đó hay nguyên nhân nòa sẽ có kết quả đó. Tìm nguyên nhân của

8


những hạn chế, yếu kém trong quản lý nhà nước về nông nghiệp trên địa
bàn tỉnh Luông Pha Bang.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
Để hoàn thành luận văn của mình, tác giả đã sử dụng các phương pháp
nghiên cứu chủ yếu sau đây:
- Phương pháp phân tích hệ thống: sử dụng để phân tích nông nghiệp
như một hệ thống và quản lý nhà nước đối với phát triển nông nghiệp như
một hệ thống.

- Phương pháp phân tích thống kê: sử dụng để phân tích só liệu thống
kê phục vụ việc xém xét hiện trạng quản lý nhà nước đối với nông nghiệp ở
tỉnh Luông Pha Bang.
- Phương pháp so sánh: sử dụng để phân tích và so sánh thực trạng phát
triển nông nghiệp và thực trạng quản lý nhà nước đối với nông nghiệp ở tỉnh
Luông Pha Băng qua các năm.
- Phương pháp chuyên gia: sử dụng để thu thập thêm thông tin, kiểm
định các kết quả nghiên cứu của tác giả.
- Tiến hành điều tra theo bảng hỏi: sử dụng để thu thập thêm thông tin
phục vụ cho việc nghiên cứu...
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
- Luận văn góp phần làm rõ thêm những vấn đề lý luận về quản lý nhà
nước đối với nông nghiệp và hiệu quả quản lý nhà nước về phát triển nông
nghiệp.
- Cung cấp thêm cơ sử khoa học cho việc nâng cao chất lượng quản lý
nhà nước về nông nghiệp ở tỉnh Luông Pha Bang.
- Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho
việc giảng dạy về quản lý nhà nước đối với lĩnh vực nông nghiệp.

9


7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, luận văn có 3 chương.
Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý nhà nước đối với nông nghiệp
Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nước về nông nghiệp của tỉnh Luông
Pha Bang, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào hiện nay
Chương 3. Phương hướng và giải pháp nâng cao chất lượng quản lý
nhà nước về nông nghiệp của tỉnh Luông Pha Bang, nước Cộng hòa dân chủ
nhân dân Lào

10


Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
1.1. Những vấn đề cơ bản về nông nghiệp
1.1.1. Khái niệm nông nghiệp
Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, sử dụng đất
đai để trồng trọt và chăn nuôi, khai thác cây trồng và vật nuôi làm tư liệu và
nguyên liệu lao động chủ yếu để tạo ra lương thực thực phẩm và một
số nguyên liệu cho công nghiệp. Nông nghiệp là một ngành sản xuất lớn, bao
gồm nhiều chuyên ngành: trồng trọt, chăn nuôi, sơ chế nông sản; theo nghĩa
rộng, còn bao gồm cả lâm nghiệp, thủy sản.
Nông nghiệp là một ngành kinh tế quan trọng trong nền kinh tế của
nhiều nước, đặc biệt là trong các thế kỷ trước đây khi công nghiệp chưa phát
triển. Trong nông nghiệp cũng có hai loại chính, việc xác định sản xuất nông
nghiệp thuộc dạng nào cũng rất quan trọng:
- Nông nghiệp thuần nông hay nông nghiệp sinh nhai là lĩnh vực sản
xuất nông nghiệp có đầu vào hạn chế, sản phẩm đầu ra chủ yếu phục vụ cho
chính gia đình của mỗi người nông dân. Không có sự cơ giới hóa trong nông
nghiệp sinh nhai.
- Nông nghiệp chuyên sâu: là lĩnh vực sản xuất nông nghiệp được
chuyên môn hóa trong tất cả các khâu sản xuất nông nghiệp, gồm cả việc sử
dụng máy móc trong trồng trọt, chăn nuôi, hoặc trong quá trình chế biến sản
phẩm nông nghiệp. Nông nghiệp chuyên sâu có nguồn đầu vào sản xuất lớn,
bao gồm cả việc sử dụng hóa chất diệt sâu, diệt cỏ, phân bón, chọn lọc, lai tạo
giống, nghiên cứu các giống mới và mức độ cơ giới hóa cao. Sản phẩm đầu ra
chủ yếu dùng vào mục đích thương mại, làm hàng hóa bán ra trên thị

11


trường hay xuất khẩu. Các hoạt động trên trong sản xuất nông nghiệp chuyên
sâu là sự cố gắng tìm mọi cách để có nguồn thu nhập tài chính cao nhất từ ngũ
cốc, các sản phẩm được chế biến từ ngũ cốc hay vật nuôi...
Theo Từ điển tiếng Việt do Hoàng Phê chủ biên: Nông nghiệp là ngành
sản xuất vật chất cơ bản của xã hội, cung cấp sản phẩm trồng trọt và sản phẩm
chăn nuôi [11, tr.740].
Trong tác phẩm Kinh tế Nông nghiệp - lý thuyết và thực tiễn, tác giả
Đinh Phi Hổ quan niệm: “Nông nghiệp là một trong những ngành sản xuất vật
chất quan trọng của nền kinh tế quốc dân. Hoạt động nông nghiệp không
những gắn liền với các yếu tố kinh tế, xã hội mà còn gắn với các yếu tố tự
nhiên. Nông nghiệp theo nghĩa rộng gồm có: trồng trọt, chăn nuôi, lâm nghiệp
và thủy sản” [6, tr.5].
Theo đó, kinh tế nông nghiệp bao gồm:
Trồng trọt là ngành sử dụng đất đai với cây trồng làm đối tượng chính
để sản xuất ra lương thực, thực phẩm, tư liệu cho công nghiệp và thỏa mãn
các nhu cầu về vui chơi giải trí, tạo cảnh quan (công viên, bể bơi, sân bóng,
sân golf…).
Chăn nuôi là một trong hai ngành sản xuất chủ yếu của nông nghiệp
(theo nghĩa hẹp), với đối tượng sản xuất là các loại động vật nuôi. Đây là
ngành cung cấp thực phẩm nhiều chất đạm như thịt, sữa, trứng; cung cấp da,
len, lông; sản phẩm phụ của chăn nuôi dùng làm phân bón; đại gia súc dùng
làm sức kéo…
Lâm nghiệp là các hoạt động chăm sóc nuôi dưỡng và bảo vệ rừng;
khai thác, vận chuyển và chế biến các sản phẩm từ rừng; trồng cây, tái tạo
rừng, duy trì tác dụng phòng hộ của rừng.
Ngư nghiệp bao gồm đánh bắt và nuôi trồng thủy sản trong đó đánh bắt

là hoạt động lâu đời của con người nhằm cung cấp thực phẩm cho mình thông

12


qua các hình thức đánh bắt cá và các thủy sinh vật khác [14, tr.24-25].
1.1.2. Những đặc điểm chủ yếu của nông nghiệp
- Đất đai là tư liệu sản xuất chủ yếu trong nông nghiệp.
Đất đai là điều kiện cần thiết để con người sinh tồn và đặc biệt quan
trọng khi là tư liệu sản xuất lương thực, thực phẩm cung cấp cho sự sống của
con người. Trong cuốn Kinh tế Nông nghiệp - lý thuyết và thực tiễn, tác giả
Đinh Phi Hổ cho rằng, đất đai giữ vai trò quan trọng trong sản xuất nông
nghiệp bởi: hiện nay loài người chưa có loại tư liệu sản xuất nào có thể thay
thế ruộng đất trên quy mô rộng lớn. Đối với sinh vật, đất đai không chỉ là môi
trường sống mà còn là nguồn cung cấp chất dinh dưỡng cho cây trồng. Do đó,
đất ảnh hưởng quan trọng đến năng suất và chất lượng sản phẩm. Mà sinh vật
là đối tượng chủ yếu của sản xuất nông nghiệp” [8, tr.28].
Với điều kiện sản xuất nông nghiệp là chủ yếu, việc bảo vệ quỹ đất
ngày càng trở nên bức thiết vì đất đai đang bị xâm lấn bởi quá trình đô thị
hóa, phát triển công nghiệp và tác động của biến đổi khí hậu. Vì thế, cần làm
tốt công tác quy hoạch để bảo tồn quỹ đất và đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng
tiến bộ khoa học, công nghệ vào nông nghiệp để khai thác hiệu quả quỹ đất.
- Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc nhiều vào điều kiện tự nhiên và mang
tính vùng, miền.
Sản xuất nông nghiệp phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện tự nhiên như:
đất đai, nguồn nước, khí hậu, thời tiết. Ở mỗi vùng, miền, ngoài sự khác nhau
về điều kiện tự nhiên, còn có sự khác biệt về điều kiện kinh tế, xã hội, văn
hóa, tập quán, con người... Do vậy, cần nâng cao chất lượng công tác quy
hoạch nhằm xây dựng những vùng chuyên canh, sản xuất lớn vừa đạt hiệu
quả về kinh tế - xã hội, vừa phù hợp với từng vùng, miền. Mỗi vùng, miền

không chỉ có những sản phẩm nông nghiệp phù hợp với điều kiện tự nhiên mà
còn có những sản phẩm nông nghiệp mang lợi thế cạnh tranh bởi tính đặc sản

13


và chất lượng nông sản.
- Đối tượng của sản xuất nông nghiệp là cơ thể sống có sự sinh trưởng
và phát triển riêng biệt.
Trong sản xuất nông nghiệp, con người nắm chắc chu trình sinh trưởng
của cây trồng, vật nuôi để nâng cao sản lượng và đạt hiệu quả kinh tế. Cần
đẩy mạnh nghiên cứu các phương pháp nuôi, trồng, đồng thời ứng dụng khoa
học, kỹ thuật một cách hiệu quả để tận dụng ưu đãi của điều kiện tự nhiên,
tính thời vụ, giúp nông nghiệp phát triển bền bền vững và ổn định.
1.1.3. Vai trò của nông nghiệp đối với đời sống xã hội
Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất đảm bảo nhu cầu thiết yếu về
lương thực, thực phẩm cho con người từ các sản phẩm của trồng trọt, chăn
nuôi. Ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, nông nghiệp là ngành kinh tế luôn
chiếm vị trí quan trọng trong nền kinh tế quốc dân.
- Cung cấp lương thực, thực phẩm cho nhu cầu xã hội
Lương thực, thực phẩm là yếu tố đầu tiên, có tính chất quyết định sự
tồn tại phát triển của con người và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Nông nghiệp là ngành sản xuất vật chất cơ bản, giữ vai trò to lớn trong việc
phát triển kinh tế ở hầu hết các nước, nhất là ở các nước đang phát triển. Xã
hội càng phát triển, đời sống của con người ngày càng được nâng cao thì nhu
cầu của con người về lương thực, thực phẩm cũng ngày càng tăng cả về số
lượng, chất lượng lẫn chủng loại, nguyên do bởi tác động của các nhân tố như
sự gia tăng dân số và nhu cầu nâng cao mức sống của con người. Theo đánh
giá của nhiều nhà kinh tế, điều kiện tiên quyết cho sự phát triển là tăng lượng
cung lương thực cho nền kinh tế quốc dân bằng sản xuất hoặc nhập khẩu

lương thực. Hiện nay, các nước ở châu Á đang tìm mọi biện pháp để tăng khả
năng an ninh lương thực. Thực tiễn lịch sử của các nước trên thế giới đã
chứng minh, chỉ có thể phát triển kinh tế một cách nhanh chóng, chừng nào

14


quốc gia đó đã có an ninh lương thực. Nếu không đảm bảo an ninh lương thực
sẽ khó ổn định chính trị và thiếu đảm bảo cơ sở pháp lý, kinh tế cho sự phát
triển, từ đó sẽ làm cho các nhà kinh doanh không yên tâm bỏ vốn vào đầu tư
dài hạn.
- Cung cấp các yếu tố đầu vào cho phát triển công nghiệp và khu vực
thành thị. Nông nghiệp có vai trò quan trọng trong việc cung cấp các yếu tố
đầu vào cho công nghiệp và khu vực thành thị. Điều đó được thể hiện chủ yếu
ở các mặt sau đây:
+ Nông nghiệp là khu vực dự trữ và cung cấp lao động cho phát triển
công nghiệp và đô thị. Quá trình công nghiệp hoá và đô thị hoá, một mặt tạo
ra nhu cầu lớn về lao động, mặt khác, nhờ đó mà năng suất lao động nông
nghiệp không ngừng tăng lên, lực lượng lao động từ nông nghiệp được giải
phóng ngày càng nhiều. Số lao động này dịch chuyển, bổ sung cho phát triển
công nghiệp và đô thị;
+ Khu vực nông nghiệp còn cung cấp nguồn nguyên liệu cho công
nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến. Thông qua công nghiệp chế biến,
giá trị của sản phẩm nông nghiệp được tăng lên nhiều lần, nâng cao khả năng
cạnh tranh của hàng hoá nông sản và sự mở rộng thị trường...;
+ Trong giai đoạn đầu của công nghiệp hoá, khu vực nông nghiệp là
nguồn cung cấp vốn chủ yếu cho sự phát triển kinh tế. Việc đầu tư và huy
động vốn từ nông nghiệp để đầu tư phát triển công nghiệp là cần thiết và đúng
đắn trên cơ sở thực hiện bằng cơ chế thị trường, chứ không phải bằng sự áp
đặt của chính phủ. Những điển hình thành công về sự phát triển ở nhiều nước

đều đã sử dụng tích luỹ từ nông nghiệp để đầu tư cho công nghiệp.
- Làm thị trường tiêu thụ của công nghiệp và dịch vụ.
Nông nghiệp và nông thôn là thị trường tiêu thụ lớn của công nghiệp, ở
hầu hết các nước đang phát triển, sản phẩm công nghiệp, bao gồm tư liệu tiêu

15


dùng và tư liệu sản xuất được tiêu thụ chủ yếu dựa vào thị trường trong nước
mà trước hết là khu vực nông nghiệp và nông thôn. Sự thay đổi về cầu trong
khu vực nông nghiệp, nông thôn sẽ có tác động trực tiếp đến sản lượng ở khu
vực phi nông nghiệp. Phát triển mạnh mẽ nông nghiệp, làm tăng thu nhập cho
dân cư nông nghiệp cũng như sức mua từ khu vực nông thôn sẽ làm cho cầu
về sản phẩm công nghiệp tăng, thúc đẩy công nghiệp phát triển, từng bước
nâng cao chất lượng sản phẩm của nông nghiệp và có thể cạnh tranh với thị
trường thế giới.
- Nông nghiệp tham gia vào xuất khẩu.
Nông nghiệp được coi là ngành đem lại nguồn thu nhập ngoại tệ lớn.
Các loại nông, lâm, thuỷ sản dễ dàng gia nhập thị trường quốc tế hơn so với
các hàng hoá công nghiệp. Vì thế, ở các nước đang phát triển, nguồn xuất
khẩu để có ngoại tệ chủ yếu dựa vào sản phẩm từ nông, lâm, thuỷ sản. Xu
hướng chung, nhiều nước trong quá trình công nghiệp hoá, ở giai đoạn đầu,
giá trị xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản chiếm tỷ trọng cao trong tổng kim ngạch
xuất khẩu và sau đó sẽ giảm dần cùng với sự phát triển cao của nền kinh tế.
Tuy nhiên, xuất khẩu nông, lâm, thuỷ sản thường bất lợi do giá cả trên thị
trường thế giới có xu hướng giảm xuống, trong lúc đó giá cả sản phẩm công
nghiệp tăng lên, tỷ giá cánh kéo giữa hàng nông sản và hàng công nghệ ngày
càng mở rộng, làm cho nông nghiệp, nông thôn bị thua thiệt so với công
nghiệp và đô thị.
- Nông nghiệp góp phần trong việc bảo vệ môi trường

Nông nghiệp và nông thôn giữ vai trò to lớn, là cơ sở cho sự phát triển
bền vững của môi trường, vì sản xuất nông nghiệp gắn trực tiếp với môi
trường tự nhiên, như đất đai, khí hậu, thời tiết, thuỷ văn.
Một mặt, nông nghiệp, nhất là lĩnh vực trồng trọt, có tác động tích cực
đến bảo vệ môi trường do quá trình phát triển tự nhiên của cây trồng có tác

16


dụng hấp thu khí điôxít cácbon, góp phần bảo vệ môi trường từ tác động tiêu
cực của phát thải khí hiệu ứng nhà kính do công nghiệp tạo ra. Song, mặt
khác, nông nghiệp lại sử dụng nhiều hoá chất như phân bón hoá học, thuốc trừ
sâu... dẫn tới ô nhiễm nguồn đất, nguồn nước. Thêm vào đó, đất đai bị xói
mòn và chịu nhiều ảnh hưởng tiêu cực của thời tiết do biến đổi khí hậu sẽ
thường xuyên sảy ra. Vì vậy, trong quá trình phát triển sản xuất nông nghiệp,
cần tìm ra những giải pháp thích hợp để duy trì và tạo ra sự phát triển bền
vững cho môi trường.
1.2. Quản lý nhà nước về nông nghiệp
1.2.1. Khái niệm quản lý nhà nước và quản lý nhà nước về nông
nghiệp
- Khái niệm quản lý nhà nước.
Thuật ngữ “quản lý” thường được hiểu theo những cách khác nhau, tuỳ
theo góc độ khoa học khác nhau cũng như cách tiếp cận của người nghiên
cứu. Trong khoa học quản lý, quản lý được hiểu là sự tác động chỉ huy, điều
khiển các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để chúng phát
triển phù hợp với quy luật, đạt tới mục đích đã đề ra và đúng với ý trí của
người quản lý. Theo cách hiểu này thì quản lý là việc tổ chức, chỉ đạo các
hoạt động của xã hội nhằm đạt được một mục đích của người quản lý. Theo
cách tiếp cận này, quản lý đã nói rõ cách thức quản lý và mục đích quản lý.
Như vậy, quản lý là sự tác động của chủ thể quản lý lên đối tượng quản

lý nhằm đạt được mục tiêu quản lý. Việc tác động theo cách nào còn tuỳ
thuộc vào các góc độ khoa học khác nhau, các lĩnh vực khác nhau cũng như
cách tiếp cận của người nghiên cứu.
Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền
lực nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người

17


để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật nhằm thực
hiện những chức năng và nhiệm vụ của nhà nước.
Theo đó, quản lý nhà nước là hoạt động mang tính chất quyền lực nhà
nước, được sử dụng quyền lực nhà nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội.
Quản lý nhà nước được xem là một chức năng của nhà nước trong quản lý xã
hội và có thể xem là hoạt động chức năng đặc biệt quản lý nhà nước được
hiểu theo hai nghĩa, nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Theo nghĩa rộng, quản lý nhà
nước là toàn bộ hoạt động của bộ máy nhà nước, từ hoạt động lập pháp, hoạt
động hành pháp, đến hoạt động tư pháp. Theo nghĩa hẹp, quản lý nhà nước
chỉ bao gồm hoạt động hành pháp.
Trong luận văn này, quản lý nhà nước được hiểu theo nghĩa rộng, nghĩa
là quản lý nhà nước bao gồm toàn bộ các hoạt động từ ban hành các văn bản
luật, các văn bản mang tính luật đến việc chỉ đạo trực tiếp hoạt động của đối
tượng bị quản lý và vấn đề tư pháp đối với đối tượng quản lý cần thiết của
Nhà nước. Hoạt động quản lý nhà nước chủ yếu và trước hết được thực hiện
bởi tất cả các cơ quan nhà nước, song có thể các tổ chức chính trị - xã hội,
đoàn thể quần chúng và nhân dân trực tiếp thực hiện nếu được nhà nước uỷ
quyền, trao quyền thực hiện chức năng của nhà nước theo quy định của pháp
luật.
- Khái niệm quản lý nhà nước về nông nghiệp.
Trong Luận án tiến sỹ của Hoàng Sỹ Kim, tác giả cho rằng: Quản lý

nhà nước về nông nghiệp là hoạt động sắp xếp tổ chức, chỉ huy, điều hành,
hướng dẫn, kiểm tra của hệ thống cơ quan quản lý nhà nước từ Trung ương
tới địa phương đối với lĩnh vực nông nghiệp trên cơ sở nhận thức vai trò, vị trí
và đặc điểm kinh tế - kỹ thuật, chuyên môn của ngành nông nghiệp để khai
thác và sử dụng các nguồn lực trong và ngoài nước, nhằm đạt được mục tiêu
xác định với hiệu quả cao nhất [10, tr.16].

18