Sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên đại học thái nguyên hiện nay

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

MAI THỊ NGỌC BÍCH

Sù LÖCH CHUÈN §¹O §øC
ë SINH VI£N §¹I HäC TH¸I NGUY£N HIÖN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ

HÀ NỘI - 2017


HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

MAI THỊ NGỌC BÍCH

Sù LÖCH CHUÈN §¹O §øC
ë SINH VI£N §¹I HäC TH¸I NGUY£N HIÖN NAY

LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ
Mã số: 62 22 03 02

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN SỸ PHÁN

HÀ NỘI - 2017

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung
thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đầy đủ theo
quy định.
Tác giả luận án

Mai Thị Ngọc Bích


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU

Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN
QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

1.1. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến chuẩn
mực đạo đức, chuẩn mực đạo đức ở sinh viên và sự lệch chuẩn
đạo đức
1.2. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến sự lệch chuẩn
đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
1.3. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến giải pháp
khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay
1.4. Những giá trị của các công trình đã nghiên cứu và một số định
hướng mà luận án tiếp tục phải thực hiện
Chương 2: SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN HIỆN NAY MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN

2.1. Đạo đức, chuẩn mực đạo đức và chuẩn mực đạo đức ở sinh viên
Việt Nam hiện nay

2.2. Sự lệch chuẩn đạo đức và những tiêu chí để đánh giá về sự lệch
chuẩn đạo đức ở sinh viên Việt Nam hiện nay
Chương 3: SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC
THÁI NGUYÊN HIỆN NAY - THỰC TRẠNG, NGUYÊN
NHÂN VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA

3.1. Sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện
nay - Thực trạng và nguyên nhân của nó
3.2. Những vấn đề đặt ra đối với việc khắc phục sự lệch chuẩn đạo
đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
Chương 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM KHẮC PHỤC SỰ

LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI
NGUYÊN HIỆN NAY

4.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, định
hướng xã hội chủ nghĩa, từng bước hoàn thiện các thang giá trị
đạo đức mới trong xã hội
4.2. Nhóm giải pháp cải cách giáo dục đại học theo hướng hội nhập
quốc tế, đồng thời nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo
đức và quản lý sinh viên, từng bước khắc phục những lệch
chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
4.3. Nhóm giải pháp kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, xã
hội và nâng cao tính tự giác của từng cá nhân sinh viên trong việc
khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay
KẾT LUẬN
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

Trang
1
5
5
20
23
27
30
30
51
64
64
95
101
101

109

126
137
140
141
152


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
CNH, HĐH

:

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

XHCN

:

Xã hội chủ nghĩa


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 3.1: Biểu hiện về sự suy thoái đạo đức ở sinh viên Đại học
Thái Nguyên

71

Bảng 3.2: Kết quả khảo sát việc sử dụng thời gian rỗi của sinh viên
Đại học Thái Nguyên

72

Bảng 3.3: Kết quả khảo sát mức độ tham gia các hoạt động vì cộng
đồng của sinh viên Đại học Thái Nguyên

73

Bảng 3.4: Kết quả khảo sát quá trình học tập của sinh viên Đại học
Thái Nguyên

75

Bảng 3.5: Kết quả khảo sát về thái độ của sinh viên Đại học Thái
Nguyên về các hành vi gian lận, tiêu cực

77

Bảng 3.6: Sự yêu thích những hình thức, sản phẩm văn hóa nghệ thuật
của sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay

79


1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Sinh viên là bộ phận ưu tú nhất của thanh niên Việt Nam có vai trò và
trách nhiệm to lớn trong việc thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa,
hiện đại hóa đất nước, như lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng
định: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà", "nước nhà thịnh hay
suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên" [83, tr.82, 84]. Vì vậy,
quan tâm đến sự nghiệp giáo dục - đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ, trong đó có sinh
viên là việc làm rất cần thiết, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy,
Đảng ta đã thường xuyên quan tâm, chăm lo, giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ trong
đó có đội ngũ sinh viên, để họ trở thành những người có đủ đức, đủ tài, có thể
gánh vác được những nhiệm vụ to lớn, nặng nề của Tổ quốc, của dân tộc, như lời
Bác Hồ đã dạy: "Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng
hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo
giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây
dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng" vừa "chuyên"" [87, tr.455].

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đạo đức của sinh viên có nhiều
biểu hiện phức tạp, đó là sự lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên như:
Bạo lực học đường; sự vô cảm, lạnh lùng trước mọi biến động của cuộc sống;
văn hoá ứng xử kém; các tệ nạn xã hội xuất hiện trong sinh viên ngày một gia
tăng; có những sinh viên đã có những hành vi vi phạm pháp luật nghiêm
trọng… Mặt khác, do cuộc đấu tranh về ý thức hệ cũng đang diễn ra gay go
và quyết liệt hơn bao giờ hết, khi các thế lực thù địch ở trong và ngoài nước
đang tranh thủ một bộ phận sinh viên có những biểu hiện lệch chuẩn về đạo
đức làm cầu nối để đưa vào thế giới sinh viên những sản phẩm văn hóa độc
hại, đồi trụy, phi nhân tính,... từng bước làm tha hóa, biến chất sinh viên - thế
hệ có tri thức sẽ nắm giữ vận mệnh của dân tộc trong tương lai và hòng đẩy


2
lùi công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội theo hướng hiện đại trên đất nước ta.
Điều này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội, mà còn gióng lên
hồi chuông cảnh báo về sự lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên hiện nay.
Đại học Thái Nguyên là một trường Đại học vùng, trường có số lượng
sinh viên đông, tính đến tháng 12 năm 2015, quy mô sinh viên của toàn Đại
học là 76.301 người. Sinh viên của trường cũng đang đứng trước những thách
thức mà sinh viên cả nước đang phải đối mặt. Điều đó đã đặt ra yêu cầu bức
thiết là phải nhận thức đúng đắn, khảo sát kỹ lưỡng thực trạng lệch chuẩn đạo
đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, để từ đó đề ra những giải
pháp khả thi, góp phần vào việc khắc phục những biểu hiện lệch chuẩn đạo
đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, đồng thời đề xuất những giải
pháp góp phần đào tạo ra những con người "vừa hồng vừa chuyên" có thể
gánh vác trọng trách của nước nhà trong tương lai. Với ý nghĩa đó, tác giả lựa
chọn vấn đề: "Sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện
nay" để nghiên cứu và làm luận án tiến sĩ chuyên ngành chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở góp phần làm sáng tỏ một số khái niệm công cụ của luận án,
luận án tiếp tục làm rõ thực trạng lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học
Thái Nguyên hiện nay, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra đối với việc khắc
phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay. Từ đó
đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở
sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực đạo đức ở sinh viên, sự lệch chuẩn
đạo đức, sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên.
- Phân tích và đánh giá thực trạng, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra
đối với sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.


3
- Đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục sự lệch chuẩn đạo
đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Vấn đề lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
là vấn đề lớn và bao gồm nhiều phương diện khác nhau. Song trong khuôn
khổ đề tài này, luận án chỉ tập trung vào phân tích sự lệch chuẩn đạo đức ở
sinh viên Đại học Thái Nguyên theo hướng tiêu cực trong bối cảnh đất nước
ta đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nền kinh tế thị
trường và hội nhập quốc tế.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên từ năm
thứ nhất đến năm thứ năm.
- Địa điểm và thời gian khảo sát nghiên cứu:

+ Địa điểm khảo sát: Tiến hành khảo sát ở 10 trường đại học, cao đẳng,
các khoa thành viên trong khối Đại học Thái Nguyên.
+ Thời gian khảo sát: 5 năm trở lại đây (2010-2015) - thời điểm đạo
đức của sinh viên trong nhà trường có nhiều biến động khá phức tạp.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
- Luận án chủ yếu dựa trên những quan điểm của Chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về
đạo đức, giá trị đạo đức truyền thống, đạo đức của sinh viên, ngoài ra luận án
còn dựa vào những thành tựu khoa học của các công trình nghiên cứu trong
và ngoài nước liên quan tới nội dung được đề cập trong luận án.
4.2. Phương pháp nghiên cứu
- Trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và
chủ nghĩa duy vật lịch sử, luận án sử dụng tổng hợp các phương pháp sau đây:


4
phương pháp lịch sử và lôgíc, phân tích và tổng hợp, so sánh, đối chiếu,
phương pháp điều tra xã hội học... nhằm thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ mà
luận án đã đặt ra.
5. Những đóng góp mới của luận án
- Luận án góp phần làm rõ khái niệm chuẩn mực đạo đức ở sinh viên, sự
lệch chuẩn đạo đức, sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên.
- Luận án góp phần xác định rõ tầm quan trọng của của việc khắc phục
những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn
hiện nay.
- Luận án phân tích rõ thực trạng sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại
học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay.
- Luận án đề xuất phương hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm
khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai
đoạn hiện nay.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
- Luận án đã đưa ra một số giải pháp cụ thể nhằm khắc phục sự lệch
chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay.
- Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các tổ chức, đoàn thể,
cá nhân trực tiếp làm công tác giáo dục sinh viên và hoạt động phong trào của
sinh viên.
- Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong công tác nghiên
cứu, giảng dạy ở các nhà trường và học viện.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục,
nội dung luận án gồm 4 chương, 11 tiết.


5
Chương 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. TỔNG QUAN NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN
ĐẾN CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC, CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN VÀ SỰ
LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC

1.1.1. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến chuẩn
mực đạo đức
Nghiên cứu về chuẩn mực đạo đức, đã được nhiều nhà khoa học trong
và ngoài nước quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau, tiêu biểu là
các tác giả với những công trình nghiên cứu sau: Tác giả A.Sixkin có cuốn
sách "Nguyên lý đạo đức cộng sản" [3] đã khẳng định lại quan điểm mácxít
về nguồn gốc của đạo đức, rằng đạo đức là một hình thái ý thức xã hội và "nói
đến đạo đức là nói đến những lề thói và tập tục biểu hiện mối quan hệ nhất
định giữa người với người trong quan hệ với nhau hàng ngày" [3, tr.4]; Tác

giả G.Bandzeladze trong cuốn "Đạo đức học", tập I [50] và II [51] đã phân
tích và luận giải khá rõ nét vai trò của đạo đức, qua đó tác giả cũng đã phân
tích sâu sắc những nội dung về chuẩn mực đạo đức. Căn cứ vào sự phân tích
mối quan hệ giữa đạo đức với chính trị, pháp lý và nghệ thuật... tác giả đã
khẳng định: đạo đức là đặc trưng bản tính của con người, chỉ con người mới
có đạo đức, do đó nó không thể không phản ánh những đặc trưng của bản tính
con người. Theo tác giả, đạo đức bắt nguồn từ chỗ con người quan hệ với
người khác như quan hệ với chính mình. Trong quan hệ đạo đức với người
khác, con người không thể tư lợi. Do đó đặc trưng cơ bản nhất của đạo đức là
"chí công vô tư"; "Bản chất của đạo đức là sự quan tâm tự giác của những con
người đến lợi ích của nhau, đến lợi ích của xã hội" [50, tr.104]. Đây là một


6
trong những cơ sở lý luận quan trọng để tác giả luận án phân tích khái niệm
chuẩn mực đạo đức.
Bàn về chuẩn mực đạo đức còn có cuốn sách của Viện Triết học, đó là
"C.Mác - Ph.Ăngghen - V.I. Lênin bàn về đạo đức" [114], trong cuốn sách
này các tác giả đã phân tích những lý luận cơ bản về chuẩn mực đạo đức, làm
cơ sở vững chắc để tác giả luận án tiếp tục phân tích những quan điểm về
chuẩn mực đạo đức sau này.
Khi nghiên cứu về chuẩn mực đạo đức, Lê Nguyên Long đã dịch cuốn
sách "Những vấn đề lý luận đạo đức" [79], trong cuốn sách này tác giả A.I.Cô
chê-tốp đã phân tích "những cơ sở của giáo dục đạo đức" [79, tr.5] và "những cơ
sở của sự tự giáo dục" [79, tr.41]. Trên cơ sở khẳng định lại luận điểm của
V.I.Lênin khi bàn về đạo đức cộng sản, một lần nữa tác giả đã khẳng định lại
những yếu tố của chuẩn mực đạo đức cộng sản: "Chúng ta nói rằng: Đạo đức đó là những gì góp phần đoàn kết tất cả những người lao động xung quanh giai
cấp vô sản đang sáng tạo ra xã hội mới, cộng sản chủ nghĩa" [79, tr.6]. Đây là cơ
sở để tác giả luận án phân tích khái niệm chuẩn mực đạo đức.
Bàn về chuẩn mực đạo đức tác giả Phạm Văn Nhuận có cuốn sách

"Chuẩn mực đạo đức quân nhân của quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay"
[98]. Với cuốn sách này, tác giả đã phân tích khá sâu sắc về nội dung khái
niệm chuẩn mực đạo đức, theo tác giả "Chuẩn mực đạo đức là những nguyên
tắc, quy tắc đạo đức được mọi người thừa nhận trở thành những mực thước
khuôn mẫu để xem xét, đánh giá và điều chỉnh hành vi của con người trong xã
hội" [98, tr.21-22]. Đây là một trong những cơ sở để tác giả luận án phân tích,
tổng hợp đưa ra khái niệm của chuẩn mực đạo đức và chuẩn mực đạo đức ở sinh
viên Việt Nam hiện nay.
Nghiên cứu về chuẩn mực đạo đức, tác giả Nguyễn Ngọc Phú có cuốn
sách “Chuẩn mực đạo đức con người Việt Nam hiện nay” [102]. Trong cuốn


7
sách này, nhóm tác giả của Viện Khoa học xã hội nhân văn quân sự đã thể
hiện một cách khái quát các vấn đề lý luận về đạo đức, trình bày khái niệm
chung về chuẩn mực đạo đức theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh, phân tích các giá trị chuẩn mực truyền thống con người
Việt Nam; đồng thời phân tích các tác động của nền kinh tế thị trường, công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đến sự vận độn, biến đổi các chuẩn mực đạo đức của
người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Đây là cơ sở lý luận vô cùng quan
trọng để tác giả luận án đi sâu phân tích chương 2 của luận án.
Tác giả Phan Huy Lê và Vũ Minh Giang khi nghiên cứu về chuẩn mực
đạo đức đã có công trình khoa học "Các giá trị truyền thống và con người
Việt Nam hiện nay", (tập II) [77], Trong công trình khoa học này, các tác giả
đã phân tích khá sâu sắc những giá trị truyền thống trong đó có những yếu tố
thuộc về chuẩn mực đạo đức mà con người Việt Nam hiện nay cần kế thừa và
phát huy, đó là tinh thần tự tôn dân tộc, ý thức độc lập tự cường..., "tính cách
mềm dẻo, cởi mở và dễ hội nhập - một nội dung của truyền thống Việt Nam là
một nhân tố hết sức thuận lợi trong hoàn cảnh ngày nay, khi mà thế giới ngày
càng phát triển theo xu thế hội nhập và chu kỳ thay đổi công nghệ ngày càng

có xu hướng rút ngắn" [77, tr.28-29], hay "truyền thống hiếu học và khả năng
trí tuệ của người Việt đã và đang trở thành một nhân tố đảm bảo cho sự phát
triển với tốc độ cao của đất nước và trở thành một thế mạnh trong cạnh tranh
quốc tế trong tương lai" [77, tr.29]. Đây cũng là những yếu tố của chuẩn mực
đạo đức hiện nay. Chính vì vậy kết quả nghiên cứu của công trình khoa học
này sẽ là nguồn tư liệu quý để tác giả luận án phân tích, tổng hợp khái quát
thành những đặc điểm của chuẩn mực đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
Mạc Văn Trang trong cuốn sách "Giáo dục hành vi đạo đức cho trẻ nhỏ"
[114], đã bàn đến khái niệm hành vi đạo đức - một trong những yếu tố cơ bản
của cấu trúc của đạo đức. Theo tác giả, "hành vi đạo đức là những hành động,


8
cách cư xử được điều chỉnh bởi chủ thể có ý thức, tức là ở trình độ những chức
năng tâm lý cấp cao đã phát triển đến một trình độ nhất định". Và cấu trúc của
hành vi đạo đức gồm 3 yếu tố: Ý thức của cá nhân về những chuẩn mực đạo đức
cần tuân theo; những sức mạnh thúc đẩy tới hành động; những yếu tố tâm lý
tham gia vào quá trình điều khiển thực hiện hành vi đạo đức [114, tr.6-7]. Căn cứ
vào khái niệm này, tác giả sẽ khái quát những yếu tố của chuẩn mực đạo đức
trong đó có hành vi đạo đức.
Tác giả Nguyễn Ngọc Phú trong cuốn sách "Chuẩn mực đạo đức con
người Việt Nam hiện nay" [102], đã đề cập đến chuẩn mực đạo đức của con
người Việt Nam theo năm đức tính đã nêu trong Nghị quyết Trung ương 5
(khóa VIII). Căn cứ vào công trình khoa học này tác giả sẽ chỉ ra những yếu
tố của chuẩn mực đạo đức con người Việt Nam cần phát huy nhất là trong giai
đoạn phát triển kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.
Hà Nhật Thăng trong cuốn "Giáo dục hệ thống giá trị đạo đức - nhân
văn" [108], đã phân tích: "Trong hoàn cảnh xã hội có nhiều biến động và
trước những yêu cầu tất yếu để con người và mỗi dân tộc phát triển thì
khuynh hướng muốn phát triển các giá trị đạo đức và các giá trị hết sức cần

thiết như: tình đoàn kết, sự giúp đỡ lẫn nhau, sự phát triển kinh tế xã hội, xóa
bỏ nghèo đói, tính thích nghi, tính đổi mới, tính sáng tạo, tinh thần trách
nhiệm và tinh thần tự lực, tự cường... tất cả những điều đó chỉ có thể đạt được
trong bầu không khí chân thành, dân chủ, tôn trọng lẫn nhau cùng hành động"
[108, tr.83]. Đây là cơ sở để tác giả luận án phân tích tổng hợp rút ra những
tiêu chí về chuẩn mực đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
Tác giả Trần Văn Giàu trong cuốn sách "Giá trị tinh thần truyền thống
của dân tộc Việt Nam" [53], đã khẳng định tính cách dân tộc, giá trị truyền
thống của dân tộc Việt Nam được nhấn mạnh ở: lòng yêu nước, thương
người. Đây là truyền thống quý báu của dân tộc, đã được trải qua hàng ngàn


9
năm lịch sử dựng nước và giữ nước. Từ đó, tác giả đặt ra vấn đề kế thừa, giáo
dục giá trị tinh thần yêu nước, thương người trong việc giáo dục đạo đức cho
con người Việt Nam hiện nay. Dựa trên kết quả nghiên cứu này, tác giả sẽ
khái quát những giá trị của truyền thống yêu nước Việt Nam – một trong
những biểu hiện của chuẩn mực đạo đức hiện nay cần phát huy.
Tác giả Trần Đình Hượu với công trình khoa học "Đến hiện đại từ
truyền thống" [69], đã xác định văn hoá truyền thống như một nguồn lực nội
sinh và không ngừng ảnh hưởng đến việc xây dựng đạo đức mới trong giai
đoạn hiện nay. Đây là cơ sở để tác giả luận án xác định những nội dung về
chuẩn mực đạo đức trong giai đoạn hiện nay trên cơ sở những giá trị văn hóa
truyền thống.
Tác giả Trịnh Duy Huy, trong cuốn "Xây dựng đạo đức mới trong nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa" [63] cho rằng: "Đạo đức mới
ở Việt Nam là một hình thức đặc thù của đạo đức cộng sản chủ nghĩa, tính đặc
thù của nó được quy định bởi thực tiễn cách mạng Việt Nam, truyền thống
đạo đức dân tộc và dấu ấn sắc thái Hồ Chí Minh" [63, tr.69]. Đây là cơ sở để
tác giả luận án khái quát thành những nội dung của chuẩn mực đạo đức trong

giai đoạn hiện nay.
Nghiên cứu về chuẩn mực đạo đức, tác giả Huỳnh Khái Vinh có công
trình "Một số vấn đề về lối sống, đạo đức, chuẩn giá trị xã hội" [129], trong
công trình này, tác giả đã chỉ ra cho chúng ta thấy lối sống, đạo đức và chuẩn
giá trị xã hội là những yếu tố cơ bản trong đời sống xã hội, gắn liền với kinh
tế, chính trị, tư tưởng và mọi mặt đời sống vật chất, tinh thần của toàn xã hội.
Trong đó, đạo đức về cơ bản đóng vai trò là lẽ sống. Dưới sự tác động của các
nhân tố kinh tế, chính trị, xã hội và xu hướng chuyển đổi của lối sống, đạo
đức, chuẩn giá trị xã hội trong giai đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Từ
thực trạng lối sống, đạo đức và chuẩn giá trị xã hội mới, tác giả đưa ra


10
phương hướng, quan điểm và giải pháp xây dựng lối sống, đạo đức và chuẩn
giá trị xã hội mới. Đây là nguồn tư liệu để tác giả luận án đưa ra khái niệm
chuẩn đạo đức, các tiêu chí để đánh giá chuẩn mực đạo đức hiện nay.
Tác giả Hoàng Chí Bảo, với cuốn sách "Văn hoá và con người Việt
Nam trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo tư tưởng Hồ Chí
Minh" [13], đã nghiên cứu đạo đức từ góc độ văn hóa, từ mối quan hệ giữa
văn hóa với con người, qua đó tác giả đã đề cập đến mối quan hệ giữa phát
triển văn hóa với xây dựng đạo đức con người theo tư tưởng Hồ Chí Minh
trong tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa hiện đại hóa đất nước. Trên cơ
sở kết quả của công trình nghiên cứu này, tác giả sẽ khái quát những chuẩn
mực đạo đức hiện nay cần phát huy, đặc biệt là trong công cuộc “đẩy mạnh,
học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” mà Chỉ thị
05-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XII đã đề ra.
Tác giả Trần Nguyên Việt, với bài "Giá trị đạo đức truyền thống Việt
Nam và cái phổ biến toàn nhân loại của đạo đức trong nền kinh tế thị
trường" [128], cho rằng: mỗi dân tộc đều có những chuẩn mực đạo đức
riêng, trong đó có một số yếu tố được cái phổ biến toàn nhân loại trong đạo

đức chấp nhận làm cơ sở cho việc giải quyết các vấn đề toàn cầu [128,
tr.20]. Theo tác giả, giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc ta được biểu
hiện ở sự nhiệt tình, hăng say trong lao động sản xuất, tình yêu quê hương
đất nước, tình người đồng cảnh, đồng cam cộng khổ, giá trị đạo đức truyền
thống đó quy định ý thức đạo đức của cả cộng đồng người Việt Nam và đa
phần là phù hợp với đạo đức toàn nhân loại [128, tr.22]. Vì vậy, tác giả cho
rằng trong nền kinh tế thị trường phải đảm bảo việc duy trì các giá trị đạo
đức tốt đẹp của dân tộc, giữ gìn phong hóa khỏi sự suy đồi do nền kinh tế
phát sinh [128, tr.25]. Với bài viết này, một lần nữa trên cơ sở khẳng định
lại các giá trị tốt đẹp của dân tộc tác giả luận án sẽ khái quát thành những
chuẩn mực đạo đức của con người Việt Nam cần phát huy trong giai đoạn
hiện nay.


11
Tác giả Cao Thu Hằng, trong bài báo "Giá trị đạo đức truyền thống và
những yêu cầu đạo đức đối với nhân cách con người Việt Nam hiện nay" [56],
đã làm nổi bật vai trò của các giá trị đạo đức truyền thống và những yêu cầu
của đạo đức đối với việc hình thành nhân cách đạo đức con người Việt Nam
hiện nay. Với bài viết này, một lần nữa khẳng định lại giá trị đạo đức truyền
thống của dân tộc Việt Nam. Đây là cơ sở để tác giả luận án xây dựng những
nội dung về chuẩn mực đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
Bàn về chuẩn mực đạo đức trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa còn có bài viết của các tác giả: Nguyễn
Đình Hòa với bài: "Khoa học công nghệ và đạo đức trong điều kiện kinh tế thị
trường" [59]; tác giả Nguyễn Hùng Hậu với bài "Từ "cái thiện" truyền thống
đến "cái thiện" trong cơ chế thị trường ở Việt Nam hiện nay" [57]; tác giả
Trần Văn Phòng với bài "Tiêu chuẩn đạo đức của người cán bộ lãnh đạo
chính trị hiện nay" [101]… Nhìn chung các tác giả đều cho rằng dân tộc Việt
Nam đã xây dựng cho mình một hệ thống các giá trị đạo đức truyền thống vô

cùng quý báu. Thế nhưng, trong điều kiện toàn cầu hóa, phát triển nền kinh tế
thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đã và đang tác động mạnh mẽ đến
các giá trị đó theo những chiều hướng khác nhau, cả tích cực và tiêu cực...
chúng ta cần tiếp tục phát huy những giá trị đạo đức truyền thống đó trong
việc xây dựng những chuẩn mực đạo đức của sinh viên trong giai đoạn hiện
nay. Đây vừa là cách để chúng ta khẳng định và giữ gìn bản sắc văn hóa dân
tộc, vừa là phương thức tăng cường nội lực nhằm tạo đà cho sự phát triển ổn
định và bền vững đất nước. Đây cũng là phương châm trong việc xác định
những giá trị chuẩn mực đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
Như vậy, vấn đề chuẩn mực đạo đức đã được nhiều nhà khoa học quan
tâm, nghiên cứu. Các công trình nghiên cứu nêu trên đã chỉ ra các khái niệm
công cụ như: đạo đức, chuẩn mực đạo đức và vai trò của các giá trị đạo đức


12
truyền thống trong việc xây dựng chuẩn mực đạo đức của thanh niên trong
giai đoạn hiện nay. Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học nêu trên sẽ là
nguồn tư liệu quý để tác giả kế thừa và phát triển trong những nội dung cụ thể
của luận án.
1.1.2. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến chuẩn
mực đạo đức ở sinh viên hiện nay
Qua tìm hiểu, có thể nhận thấy chưa có một công trình khoa học nào
nghiên cứu chuyên sâu về chuẩn mực đạo đức sinh viên trong giai đoạn hiện
nay. Tuy nhiên, thông qua những công trình nghiên cứu về các khía cạnh khác
nhau của đạo đức sẽ thấy bao hàm trong đó là cả những nội dung về chuẩn
mực đạo đức sinh viên Việt Nam hiện nay.
Đó là cuốn sách của các tác giả Trần Hậu Kiêm, Đoàn Đức Hiểu, "Hệ
thống phạm trù đạo đức và giáo dục đạo đức cho sinh viên" [73]. Trong cuốn
sách này các tác giả đã đi sâu phân tích hệ thống các phạm trù cơ bản của đạo
đức học như: vấn đề sống còn và hạnh phúc; danh dự, nghĩa vụ và lương tâm;

cái thiện và cái ác. Đó là những phạm trù luôn được thể hiện rõ nét trong cách
hành xử của mỗi cá nhân trong cuộc sống. Trên cơ sở những vấn đề lý luận cơ
bản đó, tác giả đã đi sâu phân tích những nội dung cơ bản của chuẩn mực đạo
đức cho sinh viên hiện nay.
Cùng khai thác vấn đề này, trên cơ sở vai trò của các giá trị đạo đức
truyền thống, tác giả Phan Văn Ba trong công trình nghiên cứu "Vấn đề giáo
dục truyền thống đoàn kết dân tộc cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay" [5] đã
góp phần làm rõ nội dung giáo dục truyền thống đoàn kết dân tộc Việt Nam
và vai trò của nó trong đời sống tinh thần của thanh niên Việt Nam. Từ đó,
luận án đưa ra phương châm, phương pháp giáo dục truyền thống đoàn kết
dân tộc cho thanh niên Việt Nam, quan hệ giữa giáo dục truyền thống đoàn
kết dân tộc với giáo dục thanh niên trong điều kiện hội nhập quốc tế. Tác giả


13
phát hiện những vấn đề nảy sinh từ thực trạng giáo dục truyền thống đoàn kết
dân tộc cùng xu hướng tách rời giữa quá khứ với hiện tại trong giáo dục
truyền thống đoàn kết dân tộc.
Cùng khai thác vấn đề chuẩn mực đạo đức ở sinh viên nói chung trong
đó có sinh viên Đại học Thái Nguyên dưới góc độ định hướng các giá trị cuộc
sống cho sinh viên, tác giả Trần Sỹ Phán đã có bài "Sinh viên với định hướng
giá trị nhân cách" [99], trong bài viết này tác giả đã chỉ ra thực trạng nhân
cách sinh viên và một số giá trị nhân cách cần định hướng cho sinh viên nói
chung trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Từ định hướng các giá trị nhân cách đó, giúp sinh
viên nhận thấy được vai trò và trách nhiệm của mình với bản thân, gia đình,
dân tộc.
Kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học nêu trên sẽ là cơ sở để
tác giả luận án phân tích những nội dung cụ thể của chuẩn mực đạo đức sinh
viên Việt Nam hiện nay.

Tác giả Võ Minh Tuấn trong "Tác động toàn cầu hóa đến đạo đức sinh
viên Việt Nam hiện nay" [120] đã đề cập đến sự tác động tích cực và tiêu cực
của toàn cầu hoá tới đời sống của sinh viên nước ta hiện nay. Trong đó mặt
tích cực mà toàn cầu hóa mang lại theo tác giả là phát huy tinh thần năng
động, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm; còn mặt tiêu cực là lối sống thực dụng,
thái độ bàng quan đối với mọi người xung quanh. Tuy nhiên tác giả bài báo
chưa đưa ra những giải pháp để phát huy những mặt tích cực và hạn chế
những mặt tiêu cực trong đời sống đạo đức sinh viên. Tác giả Phạm Huy
Thành trong "Đạo đức sinh viên Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện
nay" [107] đã tập trung làm rõ thực trạng đạo đức sinh viên Việt Nam trong
bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay. Trong bài viết này tác giả cũng đã chỉ ra
những ưu điểm, mặt tích cực, cần khẳng định trong đời sống đạo đức của sinh


14
viên Việt Nam hiện nay. Trên cơ sở kết quả của những nghiên cứu này, tác
giả luận án sẽ khái thác yếu tố tác động của toàn cầu hóa và những chuẩn đạo
đức sinh viên cần phát huy.
Trong "Giá trị đạo đức truyền thống với việc xây dựng đạo đức mới
cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay" [95], tác giả Ngô Thị Thu Ngà đã làm rõ
một số khái niệm cơ bản: đạo đức mới, giá trị đạo đức truyền thống, trên cơ
sở đó tác giả đã chỉ ra vai trò của giá trị đạo đức truyền thống trong việc xây
dựng chuẩn mực đạo đức cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay, trong chừng mực
nhất định thì đây cũng là tài liệu quan trọng làm hệ quy chiếu trong việc xây
dựng chuẩn mực đạo đức cho sinh viên Việt Nam hiện nay.
Nghiên cứu về chuẩn mực đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên
hiện nay chưa có công trình khoa học độc lập, chuyên sâu nghiên cứu, mà chủ
yếu tập trung ở các Báo cáo tổng kết năm học, Báo cáo của Đoàn thanh niên,
Hội sinh viên Đại học Thái Nguyên (từ năm 2010 đến nay). Các báo cáo này
đều đã chỉ ra rằng: Sinh viên Đại học Thái Nguyên đa số đều đã thực hiện tốt

các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, quy chế của
Bộ Giáo dục và Đào tạo, thực hiện tốt các nội quy, quy định của Nhà trường;
Chủ động trong việc phát huy khả năng, năng lực của mình trong học tập, rèn
luyện và trong nghiên cứu khoa học; luôn phát huy cao độ tinh thần xung
phong, tình nguyện trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc… [45]. Đây
cũng là cơ sở để tác giả luận án triển khai các nội dung được đề cập trong
luận án.
Tóm lại, qua tìm hiểu chưa có một công trình khoa học nào nghiên cứu
chuyên sâu về những chuẩn mực đạo đức ở sinh viên Việt Nam hiện nay. Tuy
nhiên, những công trình khoa học nêu trên sẽ là cơ sở, để tác giả luận án đi
sâu nghiên cứu về những chuẩn mực đạo đức ở sinh viên Việt Nam hiện nay,
trong đó có sinh viên Đại học Thái Nguyên.


15
1.1.3. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến sự
lệch chuẩn đạo đức
Nói đến những công trình nghiên cứu về sự lệch chuẩn đạo đức, phải kể
đến cuốn sách của tác giả Edgar Morin "Trái đất tổ quốc chung, Tuyên ngôn
cho thiên niên kỷ mới" [48]. Edgar Morin - một học giả xã hội học nổi tiếng
người Pháp, Ông được biết đến như là "một trong các gương mặt hàng đầu
của tư tưởng Châu Âu, Ông hiện là Giám đốc nghiên cứu danh dự tại Trung
tâm quốc gia nghiên cứu khoa học (CNRS) của Pháp. Trong cuốn sách
"Trái đất tổ quốc chung, Tuyên ngôn cho thiên niên kỷ mới", tác giả đã viết
về tư duy phức hợp, đồng thời bằng tư duy phức hợp mà thấu hiểu về trái
đất - ngôi nhà chung của nhân loại, nơi mà toàn nhân loại cùng chia sẻ vận
mệnh chung, sống và chết. Nó kêu gọi mọi người chúng ta hãy sống và cư
xử với nhau như anh em, chị em, thực hiện việc văn minh hóa trái đất. Tác
giả gọi các hiện tượng sai lệch của xã hội như là một thứ "bi kịch của sự phát
triển" [48, tr.199-200]. Những luận điểm của cuốn sách này là cơ sở để tác giả

luận án đi sâu phân tích những nội dung về sự lệch chuẩn đạo đức trong giai
đoạn hiện nay.
Nghiên cứu về sự lệch chuẩn đạo đức, Viện Xã hội học, Học viện
Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh có cuốn sách "Lệch chuẩn xã hội và tội phạm
- một số vấn đề lý luận và thực tiễn" [31]. Trong cuốn sách này, trên cơ sở
khái niệm chuẩn mực xã hội, các nhà khoa học đã đưa ra khái niệm lệch
chuẩn dưới góc độ nghiên cứu của các nhà xã hội học, đó là: chuẩn mực xã
hội là "quy tắc hành vi phổ biến, được các thành viên trong xã hội thừa nhận
và tuân thủ và nó gắn với các hình thức thưởng - phạt nhất định. Chuẩn mực
quy định tính chất, mức độ, phạm vi, giới hạn của cái có thể, cái được phép,
cái không được phép hoặc cái bắt buộc phải thực hiện trong hành vi xã hội
của mỗi con người nhằm bảo đảm trật tự xã hội. Cùng với động cơ và hoàn


16
cảnh, chuẩn mực quy định, chi phối hành vi của con người"; lệch chuẩn xã
hội "là sự vi phạm các chuẩn mực và sự mong đợi chung của cộng đồng xã
hội " [31, tr.11 - 12]. Đây là một nguồn tư liệu quý để tác giả luận án phân
tích đưa ra khái niệm lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
Bàn về sự lệch chuẩn đạo đức còn có cuốn sách: "Sự biến đổi của thang
giá trị đạo đức trong nền kinh tế thị trường với việc xây dựng đạo đức mới
cho cán bộ quản lý ở nước ta hiện nay" [94]. Của tác giả Nguyễn Chí Mỳ đã
luận giải sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong cơ chế thị trường. Theo các
tác giả "thang giá trị đạo đức Việt Nam hôm nay chưa được xác lập rõ ràng",…
có sự mâu thuẫn giữa ý thức đạo đức và thực tiễn đạo đức (hành vi đạo đức),…
có sự mâu thuẫn giữa đạo đức truyền thống và đạo đức mới, giữa lý trí và tình
cảm đạo đức. Vấn đề là cái chuẩn mực, cái lý tưởng đạo đức là gì, để con người
hướng hành động và điều chỉnh quan hệ cho phù hợp. Vì chuẩn mực là phương
thức thực hiện, là cái cần phải có của đạo đức. Từ chuẩn mực mới thấy được cần
phủ định cái gì, khẳng định cái gì, khuyến khích cái gì, ngăn cản cái gì. Đặc biệt

cần phải xác định cái gì là nguyên tắc đạo đức thời đại này. Cùng với việc xác
định chuẩn mực đạo đức là những lý tưởng đạo đức hay giá trị đạo đức, biểu
hiện khuynh hướng lịch sử của các chuẩn mực đạo đức riêng rẽ, đóng vai trò
định hướng mục đích cho các hoạt động của con người [94, tr.73 - 74]. Căn
cứ vào kết quả nghiên cứu của công trình khoa học này, trên cơ sở những
chuẩn mực đạo đức, tác giả luận án tiến hành phân tích, tổng hợp những tiêu
chí để xác định sự lệch chuẩn đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
Bàn về một khía cạnh của sự lệch chuẩn đạo đức, tác giả Nguyễn Trọng
Chuẩn, Nguyễn Văn Huyên đã có cuốn sách: "Giá trị truyền thống trước
những thách thức của toàn cầu hóa" [28], trong cuốn sách này, các tác giả đã
phân tích giá trị truyền thống Việt Nam - một nội dung trong chuẩn mực đạo
đức người Việt Nam trước xu thế toàn cầu hóa, các tác giả đã nêu lên thực


17
trạng các giá trị truyền thống nói chung và giá trị truyền thống Việt Nam nói
riêng trước xu thế toàn cầu hóa hiện nay. Đây là cơ sở để tác giả luận án xác
định những nhân tố tác động làm lệch chuẩn đạo đức Việt Nam hiện nay.
Tác giả Lê Quý Đức và Hoàng Chí Bảo, trong cuốn sách "Văn hóa đạo
đức ở nước ta hiện nay vấn đề và giải pháp" [47], đã phân tích khá sâu sắc
thực trạng văn hóa đạo đức ở nước ta hiện nay trên nhiều bình diện, đặc biệt
là những biến đổi trong các giá trị chuẩn mực đạo đức. Các tác giả đã khẳng
định rằng:
Ngày nay hệ giá trị đạo đức dân tộc đang chịu sự tác động của nhiều
yếu tố kinh tế, xã hội mà chủ yếu là việc xây dựng nền kinh tế thị
trường định hướng xã hội chủ nghĩa, việc mở cửa hội nhập trong xu
thế toàn cầu hóa... Các giá trị, chuẩn mực đạo đức truyền thống tất
yếu cũng biến đổi theo xu hướng tích và tiêu cực, tạo nên những
mảng sáng tối của đời sống tinh thần đạo đức hiện nay [47, tr.85].
Đây cũng là cơ sở để tác giả luận án xác định những tiêu chí của sự

lệch chuẩn đạo đức.
Tác giả Nguyễn Duy Bắc với cuốn sách "Sự biến đổi của giá trị văn
hóa trong bối cảnh xây dựng nền kinh tế thị trường ở Việt Nam hiện nay"
[14] đã chỉ ra thực trạng biến đổi các giá trị văn hóa, phát triển văn hóa
trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa (XHCN) ở Việt Nam hiện nay, góp phần bổ sung hoàn thiện hệ thống
đường lối, chính sách phát triển văn hóa, hình thành các giá trị văn hóa
mới. Trong cuốn sách này tác giả cũng mới chỉ dành một phần nhỏ để bàn
đến sự biến đổi giá trị đạo đức với tư cách là một trong những giá trị tinh
thần chủ yếu. Tuy nhiên nó cũng là cơ sở để tác giả luận án xác định những
nội dung về sự lệch chuẩn đạo đức hiện nay.
"Mấy vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện
nay" [29] là cuốn sách tập hợp các bài viết chọn lọc được trình bày trong hội


18
thảo khoa học "Những vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở
nước ta hiện nay", do Viện Triết học thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và
nhân văn quốc gia tổ chức tại Hà Nội, tháng 8 năm 2001. Các bài viết được
tập hợp trong cuốn sách này chủ yếu nghiên cứu về những biến đổi về đạo
đức do sự tác động của nền kinh tế thị trường. Đây là cơ sở giúp tác giả luận
án có những luận chứng để phân tích nguyên nhân của sự lệch chuẩn đạo đức
trong giai đoạn hiện nay.
Đề tài: "Đạo đức xã hội ở nước ta hiện nay - vấn đề và giải pháp", của
tác giả Nguyễn Duy Quý [106], trên cơ sở phân tích, mổ xẻ hiện thực cuộc
sống trong điều kiện nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, công
trình nghiên cứu đã phác họa một cách tương đối trung thực và khá toàn diện
toàn cảnh bộ mặt đạo đức của xã hội Việt Nam hiện nay trên cả hai phương
diện tích cực và tiêu cực, với những số liệu điều tra xã hội học phong phú,
làm hiện rõ thực trạng đạo đức của cán bộ, đảng viên công chức, thanh niên...

Các nhà khoa học cũng đã chỉ ra nguyên nhân của sự suy thoái đạo đức trong
xã hội. Từ đó đề xuất các giải pháp xây dựng đạo đức xã hội.
Các Đề tài của Ban Tuyên giáo Trung ương: "Tư tưởng chính trị đạo
đức, lối sống trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và ảnh hưởng tới xã hội" [9];
"Suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và
công cuộc phòng, chống" [10], gồm các chuyên đề do các nhà khoa học, các
nhà quản lý nghiên cứu đánh giá thực trạng tư tưởng chính trị, đạo đức, lối
sống trong cán bộ đảng viên ảnh hưởng đến các đối tượng trong xã hội trong
đó có sinh viên.
Tác giả Nguyễn Thị Thanh Huyền, trong bài "Toàn cầu hóa và nguy cơ
suy thoái đạo đức, lối sống con người Việt Nam hiện nay" [67], đã lý giải
nguy cơ suy thoái đạo đức của con người Việt Nam hiện nay là do quá trình
toàn cầu hóa…


19
Nguyễn Trọng Chuẩn với bài viết "Kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay và những biến động trong lĩnh vực đạo đức"
[27] đã cho rằng: Tất cả những biến động trong lĩnh vực đạo đức ở các mức
độ khác nhau đều liên quan với sự biến động trong nền kinh tế - xã hội thời kỳ
chuyển đổi từ kinh tế tập trung quan liêu, bao cấp sang nền kinh tế thị trường
định hướng XHCN vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh [27, tr.19].
Tác giả Nguyễn Ngọc Long trong bài viết "Quán triệt mối quan hệ
giữa kinh tế và đạo đức trong việc định hướng giá trị đạo đức hiện nay" [78]
đã luận giải mối quan hệ và những tác động qua lại giữa đạo đức và kinh tế
cũng như vấn đề xây dựng đạo đức trong nền kinh tế thị trường định hướng
XHCN ở nước ta. Theo đó kinh tế thị trường được coi là một trong những
nguyên nhân cơ bản dẫn đến những biến đổi quan trọng về mặt đạo đức.
Tóm lại, vấn đề lệch chuẩn đạo đức đã được nhiều nhà khoa học quan

tâm, nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau. Các công trình nghiên cứu nêu
trên đã làm rõ khái niệm toàn cầu hóa, sự tác động tích cực và tiêu cực của
quá trình toàn cầu hóa đến các quốc gia, dân tộc trong đó có Việt Nam; làm rõ
biểu hiện các giá trị đạo đức của con người Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu
hóa và kinh tế thị trường: quá trình thay đổi các giá trị trong cuộc sống, biểu
hiện lệch lạc trong mối quan hệ giữa con người với con người, lối sống thực
dụng đề cao đồng tiền, chủ nghĩa cá nhân đang làm băng hoại đạo đức xã hội
ở nước ta. Bên cạnh đó, các công trình cũng đã đưa ra các giải pháp để hạn
chế tác động tiêu cực của toàn cầu hóa tới đạo đức xã hội, đồng thời nâng cao
hiệu quả trong công tác xây dựng đạo đức mới - đạo đức cách mạng ở nước
ta. Có công trình đã đề cập đến khái niệm "lệch chuẩn đạo đức" song chưa sâu
sắc. Tuy nhiên, kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học nêu trên sẽ là nguồn
tư liệu quý trong quá trình thực hiện mục đích và nhiệm vụ của luận án.