Quy trình xử lý một số giống cây ăn quả nhập nội bằng thuốc methyl bromide

Tuyển tập tiêu chuẩn bảo vệ thực vật

tiêu chuẩn ngành

14 TCN 550- 2002

14 TCN 550 - 2002

Quy trình
xử lý một số giống cây ăn quả nhập nội
bằng thuốc Methyl bromide
Fumigation procedure of some imported fruit plant varieties
by using Methyl bromide

1.

Phạm vi và đối tợng áp dụng
Quy trình này áp dụng cho việc xử lý khử trùng xông hơi một số
giống cây ăn quả nhập nội trên phạm vi cả nớc.

2.

Thuật ngữ và định nghĩa
Trong quy trình này các thuật ngữ dới đây đợc hiểu nh sau:
- Xử lý xông hơi là một trong những biện pháp diệt trừ sinh vật hại
bằng hơi độc của thuốc hoá học hoặc các loại hơi khác mà không
ảnh hởng đến chất lợng của vật thể đa vào xử lý xông hơi.
- Thuốc xông hơi là những hợp chất hoá học mà ở điều kiện nhiệt
độ và áp suất không khí thông thờng biến thành thể khí, tồn tại
trong không khí và gây tác động diệt sinh vật hại ở thể khí.
- Sinh vật hại bao gồm vi sinh vật gây bệnh, côn trùng, cỏ dại, chuột

và các sinh vật khác gây hại tài nguyên thực vật.
- Độ kín khí của xử lý xông hơi: Là mức độ kín không cho khí độc
từ phạm vi xử lý thoát ra ngoài.
- Phạm vi xử lý: Là khoảng không gian kín khí, chứa những vật thể
cần đợc xử lý xông hơi.
- Thời gian xử lý: Là thời gian đợc tính từ lúc hoàn thành việc cho
thuốc vào phạm vi xử lý đến khi bắt đầu xả thuốc thông thoáng.
- Liều lợng thuốc: Là lợng thuốc xông hơi hay lợng hoạt chất hơi độc
dùng xử lý cho 1 đơn vị thể tích (dung tích) không gian hay đơn
vị vật thể khử trùng. Đơn vị thờng sử dụng là: g/m3, mg/l, g/ tấn .
- Nồng độ thuốc: Là lợng hơi thuốc xác định tại một thời điểm ở
một vị trí nhất định trong phạm vi không gian xử lý. Đơn vị tính
là: ppm hay % theo thể tích.
- Chỉ số C.T: Là tích số của nồng độ thuốc và thời gian xử lý để
diệt trừ một loài sinh vật hại trong điều kiện nhiệt độ và ẩm độ
nhất định.
99


14 TCN 550- 2002

Tuyển tập tiêu chuẩn bảo vệ thực vật

- Ngỡng an toàn: Là nồng độ thuốc có trong không khí cho phép con
ngời có thể tiếp xúc thờng xuyên tại đó mà không bị một tác hại.
3.

Yêu cầu kỹ thuật của quá trình xử lý xông hơi
Quy định các yêu cầu kỹ thuật bắt buộc cho quá trình xử lý xông
hơi:

- Trừ đợc sinh vật hại mà không gây ảnh hởng xấu đến vật thể xử lý
(cây giống, hom giống, gốc ghép).
- An toàn cho ngời, động vật và môi trờng sinh thái.

3.1.

Vật t, trang thiết bị
- Thuốc Methyl bromide 99,4 % ( không chứa Clopicrin).
- Bạt khử trùng.
- Vật liệu làm kín (giấy dán, hồ, keo dán, băng dính).
- Cân thuốc, dụng cụ lấy thuốc, ống dẫn thuốc và máy đo nồng độ
thuốc.
- Thiết bị kiểm tra thuốc rò rỉ.
- Mặt nạ chuyên dùng với các trang thiết bị bảo hộ lao động.
- Thiết bị thông thoáng (quạt đảo khí, máy hút khí).
- Máy đo độ ẩm, nhiệt kế, đồng hồ kiểm tra thời gian.
- Biển cảnh giới.

3.2.
3.2.1.

Các bớc xử lý xông hơi
Kiểm tra trớc xử lý
+ Vật thể xử lý: Bao gồm chủng loại giống, số lợng, mẫu mã, nguồn
gốc xuất xứ, nơi và thời gian sản xuất, bao bì đóng gói, kích thớc
và quy cách sắp xếp giống cây xử lý.
+ Xác định các loài sinh vật hại có trên giống cây cần xử lý và xung
quanh phạm vi xử lý để có biện pháp xử lý và ngăn ngừa sự lây lan.
+ Xác định nhiệt độ và ẩm độ nơi xử lý.
+ Khảo sát những địa điểm và điều kiện xử lý nh phơng tiện

chứa giống cây xử lý, cách thức làm kín và thông thoáng sau xử lý,
hệ thống điện, nớc có liên quan đến xử lý.
+ Kiểm tra việc hoạt động của các trang thiết bị và dụng cụ bảo hộ
lao động.
+ Xác định vệ sinh an toàn cho ngời và động vật trong phạm vi xử
lý.
+ Tính toán việc lấy mẫu đại diện của lô vật thể và lập biên bản lấy
mẫu.

100


Tuyển tập tiêu chuẩn bảo vệ thực vật

3.2.2.

14 TCN 550- 2002

Lập kế hoạch xử lý
Dựa vào các yếu tố đã kiểm tra, khảo sát để xác định:
+ Bố trí sắp xếp giống cây cần xử lý.
+ Lập sơ đồ đặt ống dẫn hơi thuốc.
+ Tính liều lợng thuốc: Căn cứ vào loài sinh vật hại; chủng loại giống
cần xử lý; chất liệu bao bì đóng gói, quy cách sắp xếp; nhiệt độ,
ẩm độ và thời gian xử lý.
+ Tính thời gian xử lý: Căn cứ vào chủng loại giống, loại sinh vật hại
và nhiệt độ nơi xử lý.
+ Thời gian đảo khí: Tuỳ thuộc không gian xử lý, chủng loại giống và
bố trí thiết bị đảo khí nhằm bảo đảm thuốc phân bố đều và an
toàn cho giống cây sau xử lý.

+ Phơng pháp làm kín: Tuỳ theo trang thiết bị chứa vật thể xử lý
để có các phơng pháp làm kín phù hợp nh: trùm bạt, rải cát, dán giấy
các buồng xử lý sao cho đảm bảo bịt kín khí tất cả các khe, kẽ hở,
các lỗ thông thoáng.

3.2.3.

Các bớc tiến hành
+ Đảo khí trớc và trong quá trình cho thuốc vào phạm vi không gian
xử lý.
+ Đa thuốc vào: Tuỳ theo loại buồng xử lý hay không gian xử lý và
cách sắp xếp giống cây xử lý để bố trí đờng thuốc vào cho phù
hợp.
+ Cảnh giới: Có ít nhất 2 ngời am hiểu kỹ thuật với đủ phơng tiện
cảnh giới để kiểm tra xử lý các sự cố kỹ thuật cũng nh an toàn khi
cần thiết nh: kiểm tra rò rỉ của thuốc ra ngoài, các sự cố cháy nổ,
ngộ độc.
+ Thông thoáng: Khi xử lý xong cần thiết phải tiến hành thông
thoáng ngay để giải phóng giống cây xử lý. Dùng các thiết bị nh
quạt, máy hút khí, hệ thống thông gió. Thời gian thông thoáng phụ
thuộc công suất của thiết bị thông thoáng, thể tích của phạm vi xử
lý, lợng thuốc xử lý và sự hấp thụ thuốc của vật thể xử lý. Đo để kiểm
tra d lợng thuốc trong không khí sau khi đã thông thoáng(yêu cầu
phải đạt nồng độ cho phép là nhỏ hơn hoặc bằng 5 ppm).

4.

Kết thúc xử lý
+ Lấy mẫu đại diện của vật thể đã xử lý theo Tiêu chuẩn Việt Nam
TCVN 4731 - 89.

+ Nghiệm thu kết quả xử lý.

5.

Ngỡng xử lý một số giống cây ăn quả nhập nội bằng thuốc
Methyl bromide.
101


14 TCN 550- 2002

Tuyển tập tiêu chuẩn bảo vệ thực vật

- Cây giống, hom giống, gốc ghép nhập nội khi phát hiện thấy có
côn trùng hại trên bề mặt của giống.
5.1.

Nhóm cây có múi
Methyl bromide:
Liều lợng 48 - 56 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ
15oC

40 g/m 3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 16 -

20oC

32 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 21 -

25oC

24 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 26 -

30oC
36oC
5.2.

8-

16 - 20 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 31 -

Nhóm cây quả hạch (Đào, mận)
Methyl bromide:
Liều lợng 48 - 56 g/m3 trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ
15 C
o

40 g/m 3 trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 16 -

20 C
o

32 g/m3 trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 21 -

25 C
o

24 g/m3 trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 26 -

30oC
36oC

5.3.

8-

16 - 20 g/m3 trong thời gian 1 - 2,5 giờ ở nhiệt độ 31 -

Nhóm cây ăn quả khác (Xoài, nho, vải, nhãn, ổi)
Methyl Bromide:
Liều lợng 48 - 56 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ
15oC
20oC
25 C
o

30 C
o

102

8-

40 g/m 3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 16 32 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 21 24 g/m3 trong thời gian 1,5 - 3 giờ ở nhiệt độ 26 -


TuyÓn tËp tiªu chuÈn b¶o vÖ thùc vËt

36oC

14 TCN 550- 2002

16 - 20 g/m 3 trong thêi gian 1,5 - 3 giê ë nhiÖt ®é 31 -

103


14 TCN 550- 2002

Tuyển tập tiêu chuẩn bảo vệ thực vật

Phụ lục
Một số đặc tính lý, hoá học của thuốc xông hơi
Methyl bromide (CH3Br).
Tên hoá học: Metyl bromua
Công thức hoá học : CH3Br
Phân tử lợng: 94,94
Tỷ trọng ở thể lỏng: 1,732 (ở 0oC)
Tỷ trọng ở thể khí: 3,270 (ở 0oC)
ẩn nhiệt bay hơi: 61,52 cal/g
- ở điều kiện nhiệt độ và áp suất bình thờng thuốc ở thể khí
không màu và không mùi vị, ở áp suất cao( nén trong bình thép)
thuốc ở dạng lỏng. Thuốc tan trong nớc(13,4g/kg) và trong hầu hết
dung môi hữu cơ; bền vững dới tác động của nhiệt độ và ánh sáng;
không bốc cháy nhng ăn mòn nhôm, magê và hợp kim của chúng.
CH3Br thuộc nhóm độc I, LD50 : 214 mg/kg; ADI: 1mg/kg và hít thở
phải không khí chứa 20-100ppm CH3Br sẽ có biểu hiện thần kinh và
1000 ppm trong 30-60 phút thì bị tử vong. Nồng độ cho phép nơi
làm việc là 5 ppm (tiếp xúc thờng xuyên) và 15 ppm (nếu tiếp xúc
ngắn).
- Thuốc CH3Br đợc nén trong bình thép (từ 2,25-816 kg/bình, thông
thờng 23-45 kg/bình) hoặc nén trong hộp sắt tây (0,45-0,68

kg/hộp) hay đựng trong ampun thuỷ tinh 20 ml. Thuốc thoát ra
ngoài ống dẫn khuyếch tán trong không khí thành khí CH 3Br. Khí
CH3Br nặng hơn không khí nên lắng dần xuống phía dới do đó cần
phải đảo khí.
- CH3Br rất độc và ở nồng độ thấp rất khó nhận biết (thuốc không
có mùi) nên thuốc thờng chứa 2-3% Clopicrin là chất báo hiệu nguy
hiểm (gây kích thích niêm mạc và cay mắt ngay ở nồng độ rất
thấp). Khi thông thoáng đối với kho kín, hầm tàu ... phải dùng máy
hút khí độc thải ra ngoài kết hợp với thông gió tự nhiên.
- Hàng hoá có chứa các hợp chất muối iốt, muối natri hyposunfit, các
hợp chất sunfua, natri hydrocabonat, các vật liệu bằng cao su tự
nhiên, cao su nhân tạo, da, len, dạ, sợi nhân tạo chế từ cacbondisunfua, than hoạt tính, xenlophan, hoá chất ảnh, giấy ảnh, giấy
bạc, đậu tơng bị h hỏng và phá huỷ khi tiếp xúc với thuốc CH3Br.

104


Tuyển tập tiêu chuẩn bảo vệ thực vật

14 TCN 550- 2002

tài liệu tham khảo
A. Tài liệu tiếng Việt:
[1]. Bộ Nông nghiệp và PTNT, Quy trình kỹ thuật khử trùng bằng phơng
pháp xông hơi - 10TCN; 335 - 98.
[2]. Cục nông nghiệp Thái Lan, Xử lý xông hơi Kiểm dịch thực vật ở Thái
Lan, BangKok , 1997, 392 tr.
[3]. Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Thuốc xông hơi và biện pháp
phòng trừ dịch hại trong kho, Hà Nội, 1991, 56 tr.
[4]. Lê Đức Đồng, Vũ Mạnh Trí và Ctv, Xử lý một số giống cây xanh, cành

ghép, mắt ghép bằng CH 3Br, Báo cáo khoa học, Hà Nội, 1995;1996,
32 ;29 tr.
[5]. Tổng cục nông nghiệp Thái Lan, Khuyến cáo về khử trùng xông hơi
hoa lan trừ Thirps palmi, BangKok, năm 1997, 32 tr.
B. Tài liệu tiếng Anh:
[6]. APPPC, Manual of plant quantine treatment schedules and inspection
procedures. Thai Lan, 1992 Vol. 16(3), p.81.
[7]. Australia Plant Quarantine Treatment of Health. Plant quarantine
treatment schedules Camberra,1982. Vol. 19(7), p.11.
[8]. Cornwell P. B. , Health monitoring experience of fumigators using
Methyl bromide, Rev. of Appl. Entomol. ser. A,Vol. 69(5), 1981, p. 319.
[9]. Gaunce A. P. , Madsen H. F. , Mc Mullen R. D. , Hall J. W. , Dosage
response of the Stages of Codling moth, Laspeyresia pomonella
(Lepidoptera: Olethreutidae) to fumigation with Methyl bromide, Rev.
of Appl. Entomol. ser. A, Vol. 69(8), 1981, p. 595.
[10]. Plant Protection Division - Agricultural Production Bureau. Textbook
of Plant quarantine treatments of Japan. 1997, Vol.17(8), p. 74.

105