Phương pháp làm dạng bài phân tích văn học

CÁCH LÀM DẠNG BÀI PHÂN TÍCH VĂN
HỌC



PHÂN TÍCH (nhân vật)

Các dạng bài:

 Phân tích 1 nhân vật cụ thể trong 1 tác phẩm
 Phân tích 1 nhóm nhân vật cụ thể trong 1 số tác phẩm
 Phân tích 1 hình tượng khái quát qua nhiều tác phẩm


PHÂN TÍCH (nhân vật)

Yêu cầu:
1. Xác định được những đặc điểm tính cách của nhân vật, sau đó phân tích nhận xét từ nhiều phía để làm sáng tỏ tính
cách của nhân vật:



Tính cách nhân vật thể hiện qua những chi tiết cụ thể về diện mạo, dáng dấp, ngôn ngữ, suy nghĩ, tình cảm, hành động…của
nhân vật trong các hoàn cảnh cụ thể. Vì vậy, cần phát hiện & lựa chọn các chi tiết tiêu biểu, sắp xếp & phân loại chúng theo
1 trình tự hợp lý (tạm gọi là cái khung).



Trên cơ sở sắp xếp phân loại các chi tiết tiêu biểu mà phân tích nhận xét từ nhiều phía để làm sáng tỏ tính cách nhân vật.

2. Phân tích bình xét về tính cách nhân vật. Tổng hợp các mặt đã phân tích thành 1 nhận định khái quát nêu bật ý

nghĩa và tác dụng nhận thức, giáo dục của nhân vật.


PHÂN TÍCH (nhân vật)
1


PHÂN TÍCH (tác phẩm văn học)

Các dạng bài:

 Phân tích 1 vấn đề của tác phẩm.
 Phân tích 1 tác phẩm trọn vẹn.
•

Tác phẩm thuộc thể loại thơ

•

Tác phẩm thuộc thể loại truyện


I – PHÂN TÍCH 1 VẤN ĐỀ CỦA TÁC PHẨM

Yêu cầu:

1.
2.

Xác định đúng vấn đề của tác phẩm cần phải phân tích.

Phát hiện xem lời nhận định có những khía cạnh nào cần nói rõ ra, quan hệ giữa các khía
cạnh đó, ý nghĩa tổng hợp của lời nhận định? Những chi tiết của tác phẩm biểu hiện các
khía cạnh ấy?

3.

Đánh giá được ý nghĩa, giá trị & tác dụng của vấn đề.


I – PHÂN TÍCH 1 VẤN ĐỀ CỦA TÁC PHẨM
1


I – PHÂN TÍCH 1 VẤN ĐỀ CỦA TÁC PHẨM

Dàn ý:

a )MB: Dùng kết quả trả lời câu hỏi 1,2
b) TB:
Ý 1: Giới thiệu chung: + xuất xứ của nhận định
+ giải thích khái niệm
+ biểu hiện của giá trị
 
Ý 2: Dùng kết quả trả lời câu hỏi 3 & sắp xếp các ý như sau:
- Giải thích & chứng minh khía cạnh A của nhận định
- Giải thích & chứng minh khía cạnh A của nhận định
- Giải thích quan hệ giữa A và B
Ý 3: Đánh giá những đóng góp của thể loại hoặc của tác giả đối với dòng văn học và
sự phát triển của văn học.
c) KL: Dùng kết quả trả lời câu hỏi 4.

II – PHÂN TÍCH 1 TÁC PHẨM TRỌN VẸN (Tác phẩm
thơ)
1. Phải tìm ra niềm cảm kích xúc động của
nhà thơ, phát hiện cách thức nhà thơ diễn
đạt niềm cảm kích xúc động ấy.
Để thực hiện yêu cầu này cần chú trọng
phân tích các yếu tố ngôn ngữ, hình
tượng, nhịp điệu, âm thanh…

2. Tìm ra những giá trị đóng góp cho cuộc
sống của những tác phẩm thơ ấy.
Để thực hiện yêu cầu này, nên xem xét
tác phẩm dưới góc độ chức năng nhận
thức, chức năng giáo dục và chức năng
thẩm mĩ của văn học.


II – PHÂN TÍCH 1 TÁC PHẨM TRỌN VẸN (Tác phẩm
thơ)

Các bước tiến hành:

1.
2.
3.
4.

Bài thơ là cảm xúc của tác giả về con người (sự việc hoặc hiện tượng) gì?

Có mấy ý thơ? (cần nhớ rằng có thể tìm ý thơ bằng cách cắt ngang hoặc cắt dọc bài thơ).
Từng ý thơ đã diễn đạt bằng những từ ngữ đặc sắc những hình ảnh đẹp, những âm thanh, nhịp điệu ra sao?
Giá trị đóng góp cho cuộc sống?

•

- Bài thơ giúp ta hiểu biết thêm gì về con người (sự việc, hiện tượng) đã làm tác giả xúc động?

•

- Thái độ (ca ngợi hay phê phán) của nhà thơ đã đề xuất với ta 1 lối sống (cao thượng hay thấp hèn) 1 thái độ (tán thành hay phản
đối) như thế nào?

•

- Cái đẹp được ca ngợi làm ta say mê như thế nào? (hoặc cái xấu bị phơi bày làm ta hả hê ra sao?)