PHÂN TÍCH TÁC PHẨM VỢ NHẶT (KIM LÂN)

VỢ NHẶT (Kim Lân)
1/ Nhà văn Kim Lân và hoàn cảnh ra đời của Truyện ngắn “Vợ nhặt”
- Những hiểu biết về nhà văn Kim Lân: Là nhà văn lão thành của văn
xuôi hiện đại Việt Nam. Kim Lân đặc biệt thành công ở thể truyện ngắn
viết về làng quê và người nông dân ở nông thôn Việt Nam - một trong
những mảng thực hiện mà ông đã hiểu biết sâu sắc ở hai thời kì trước và
sau cách mạng tháng Tám.
- Hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn “Vợ nhặt”: Là tác phẩm được in
trong tập truyện ngắn “Con chó xâu xí” (1962). Tác phẩm có tiền thân là
“Xóm ngụ cư”, tác phẩm được viết ngay sau khi cách mạng tháng Tám
thành công nhưng còn đang dang dở và mất bản thảo. Sau khi hòa bình
lập lại, Kim Lân dựa vào một phần cốt truyện cũ và viết lại.

2/ Tóm tắt cốt truyện và nêu chủ đề của tác phẩm “Vợ nhặt”
- Cốt truyện: Tóm tắt theo ba ý chính:
+ Tràng trước khi lấy vợ: nghèo, làm nghề đẩy xe bò chở thóc thuê
; vô tư vui tính, xấu xí thô kệch, có phần dở hơi.
+ Tràng “nhặt vợ”: Qua mấy câu đùa cợt, hai lần gặp gỡ và bốn bát
đánh đúc ngày đói Tràng đã nhặt được vợ và đưa về nhà giữa sự ngạc
nhiên của hàng xóm, của mẹ Tràng và cả sự ngạc nhiên của Tràng. Cái
đói khủng khiếp đang đe dọa từng mạng sống mà anh lại lấy vợ. Điều
này làm cho mẹ anh vừa mừng, vừa thương, vừa lo lại vừa tủi. Vì
thương con, thương người, bà cụ Tứ đã chấp nhận và vun vén cho hạnh
phúc của con.

1


+ Sau một ngày Tràng có vợ: Tràng mong ước có một lối thoát:
Tâm trạng của Tràng hoàn toàn thay đổi: yêu thương gắn bó với căn
nhà, nghĩ đến hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới và những đoàn người

đói xông lên phá kho thóc của Nhật....
- Chủ đề: Truyện vừa tố cáo xã hội đẩy con người tới nạn đói khủng
khiếp, khiến mạng người trở nên rẻ rúng như rơm rác ; vừa có ý nghĩa
nhân bản sâu sắc: người dân lao động trong bất kì hoàn cảnh nào cũng
khao khát tình yêu thương, khao khát hạnh phúc gia đình và vẫn tin vào
sự sống, vào tương lai.

3/ Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong truyện ngắn “Vợ nhặt”của
nhà văn Kim Lân
a/ Giá trị hiện thực: “Vợ nhặt” đã vẽ nên một bức tranh đen tối về cuộc
sống của con người nông dân trong nạn đói khủng khiếp. Qua đó nhà
văn tố cáo xã hội TDPK đã đẩy con người tới nạn đói khủng khiếp,
khiến mạng người trở nên rẻ rủng như rơm rác.
b/Giá trị nhân đạo:
- Đồng cảm cùng cảnh ngộ, số phận người dân lao động nghèo
khổ.
- Thấu hiểu nỗi lòng trân trọng niềm vui hạnh phúc bình dị của
người lao động nghèo khổ  Kim Lân khẳng định: Dù có phải hàng
ngày đối chọi với cái đói, cái chết nhưng người dân lao động vẫn biết
vui với những gì mình đang có, vẫn lấp lánh niềm tin vào tương lai.

2


- Cỏi nhỡn nhõn o ca Kim Lõn cũn th hin cỏch kt thỳc tỏc
phm: V nht khụng dng li tuyt vng, mu sc en ti, bi quan.
Nh vn ó gieo vo lũng ngi c d cm v s u tranh, s i i
ca cỏc nhõn vt (hỡnh nh Trng ngi t l trong úc Trng vn thy ỏm
ngi úi v lỏ c bay php phi... cho phộp ngi c tin v mong
vo tng lai ti sỏng ca nhng ngi nghốo kh.

4/ í ngha nhan truyn ngn V nht
V nht l mt nhan cú nhiu ý ngha:
- Trc ht, nhan ny gõy cho ngi c s chỳ ý c bit:
Ngi ta thng núi nht vt ny, vt khỏc ch khụng my ai núi
nht c v hay chng. Hn na ton b cõu chuyn dng nh
u xoay quanh vic anh Trng nht c v mt cỏch d dng.
- Nhan V nht l s kt hp gia vic h trng ca c mt
i ngi (ly v) vi mt hnh ng nh ựa (nht d dng mt
th khụng ra gỡ). T ú, nhan núi lờn thõn phn con ngi b r rỳng:
V cú th nht c nh ngi ta nht cỏi rm cỏi rỏc bờn ng, gi
thng cm v thõn phn ộo le, ỏng thng ca con ngi trong nn úi
1945. Vỡ úi, mt anh Trng nghốo, dõn ng c, xu xớ, v ó lm
c v khụng cn ci hi v cng vỡ úi m ngi ph n phi theo
khụngnh mt th b i ch sau mt cõu núi ựa v bn bỏt bỏnh ỳc.
Nh- vậy, nhan đề Vợ nhặt vừa thể hiện thảm cảnh của ngời dân
trong nạn đói 1945 vừa bộc lộ sự c-u mang, đùm bọc và khát vọng, sức
mạnh h-ớng tới cuộc sống, tổ ấm, niềm tin của con ngời trong cảnh
khốn cùng.
3


5/ Tình huống tuyện độc đáo và hấp dẫn của truyện ngắn “Vợ nhặt”
- Anh Tràng xấu xí, thô kệch, nghèo xác xơ lại là dân ngụ cư không
ai thèm lấy, bỗng nhiên nhặt được vợ một cách thật dễ dàng nhanh
chóng ngay giữa đường nhờ mấy bát bánh đúc.
- Tình huống này có tác dụng to lớn làm nổi bật không khí của
tuyện và của tính cách nhân vật... để từ đó khắc họa được nét nội dung
tác phẩm:
+ Vì đói nên không gì quý hơn miếng ăn. Cho nhau một miếng ăn

khi đói là một nghĩa cử hào hiệp. Bởi thế, chỉ mấy bát bánh rẻ tiền,
Tràng có thể nhặt được vợ. Điều đó chứng tỏ thân phận con người
thật rẻ rúng đến mức bi thảm.
+ Việc Tràng nhặt vợ giữa nạn đói, tạo nên ở mỗi nhân vật sự phản
ứng khác nhau một cách tự nhiên: những người dân trong xóm
ngụ cư ngạc nhiên xì xào bàn tán, thậm chí bà cụ Tứ và cả chính
bản thân Tràng cũng ngạc nhiên, không tin sự thật... Nhưng tất cả
đều chứng tỏ: mặc dù phải đối diện với cái đói, cái chết, những
người nông dân xóm ngụ cư vẫn hướng tới tương lai, hướng tới sự
sống.

 Đây là tình huống giàu ý nghĩa, có tác dụng làm nổi bật giá trị tư
tưởng của tác phẩm.

6/ Ở phần cuối truyện ngắn “Vợ nhặt”của Kim Lân, trong ý nghĩ của
Tràng hiện lên những hình ảnh nào? Những hình ảnh đó nói lên điều gì?

4


- Trong đọan cuối của truyện ngắn ”Vợ nhặt”, trong ý nghĩ của Tràng
hiện lên hai hình ảnh: Hình ảnh đám người đói và lá cờ đỏ bay phấp
phới.
- Hai hình ảnh ấy có ý nghĩa :
+Về nội dung: Tràng đã nghĩ đến những người đói được Việt Minh
phá kho thóc của Nhật chia cho. Lá cờ đỏ thắm là hình ảnh của cách
mạng. Lá cờ gắn với ước mơ, tín hiệu dự báo về một sự đổi đời<
+Về nghệ thuật: Tạo kết thúc mở cho tác phẩm của giai đoạn văn
học mới (đây là điểm khác so với văn học hiện thực phê phán 1930-1945).

5