Nghiên cứu bệnh nấm do histoplasma trên bệnh nhân nhiễm trùng phổi tại một số bệnh viện ở hà nội

LỜI CAM ĐOAN
T i i
i

g
g Th Ng

Th , h

gh Si h h
h h
Phong. M
h
h

h

g h Th

g gh Thực phẩ , T

i ựh

g

TS BS. H

ố hi

ghi

g
g ố

h h

i ghi

–h

g gh Si h h , Vi
g

ih

h h

h

h

g

g

h hoa H N i h

g Th Thu Hà và PGS.TS.T

ố i ,
g

h

gQ ố
g ự
g hự

h
T

gi

Dương Thị Ngọc Thúy

i


LỜI CẢM ƠN
ut

t

T ị Thu Hà – Tr ở
PGS TS Tr
N

t

k o V k uẩ

Quố P o

– Tr ở

Cứu V P át Tr ể Cô

Nộ T
ởv

p

t

v

ô
u

t qu

ọ k

ã ọ

r t

ô v

tro

u k

ô

Họ

ỉ ảo

k
ệs

Dị

T í

ệS

dẫ

t

V ệ Vệ S
p

N

ô ã tậ t

s us
ệ

Tễ Tru

Prot o

Tr ờ

ọ

ệ

ệp tại phòng Vi k uẩ

ặc b ệt - K o V K uẩ – V ệ Vệ s

Cô

N ệS
ệt t

Họ -

p

ọ r t á

ịv
ạ Họ

ỉ ảo

qu tro

ệT

E

uậ v
t

ô

N

Tr ờ

á

ị v
Dị

ồ

tễ Tru

Cứu V P át Tr ể
ờ

k

ã ồ

ệ

ả

k o

uậ tạ p

á t
ạ

ô
ọ

á

áo

V ệ Cô

K o H Nộ

ệ
ã

ả

ọ qu

ả

ờ uô sát á
t

ả

suốt

T

o
k

cp ẩ

á

K o H Nộ N

suốt t ờ

Cuố
o

á

t

ọ v Cô

dạ em tro

ạ tạ Tru
pv

Qu
S

á

v

uộ số

ờ
á

Từ

v

E
Cả

v
uậ v

áu k ô

t

và

K o H

ộ

t

ả tro

ả

á

t

suốt quá tr

Ư

s Trung Tâm

ạ Họ

ã uô qu

t ứ qu

TS S Hoàng

ộ

ạ

v

ột á

v
tốt

v

ờ t

t qu t t ả

N
k

k

ể

t.

ả
Họ v

D
H Nộ – 2016
ii

T ịN ọ T

t ể


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... ii
MỤC LỤC ............................................................................................................................ iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT........................................................................................ vi
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................... vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................................................................................... vii
DANH MỤC HÌNH ẢNH ............................................................................................... viii
MỞ ĐẦU................................................................................................................................ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NẤM ............................................................. 4
11 L h

g

1 2 Vi ấ

h ấ

Histoplasma capsulatum. ................................................................................ 5

1.2.1. M

ố ặ
i

1.2.2.

i

ấ

14

i ấ

H.capsulatum .......7

ễ ................................................................................ 8
ệ

................................................................................... 8

Histoplasma ......................................................................................... 10
h

h â

iề

g .................................................................................. 10

hò g
h ễh

h

H

ờ

h ấ

1.3.3.

M

h .......................................................................................... 8

1232 K ả

1.3.2

ặ hi

g gâ

1 2 3 1 Co

131

H.capsulatum ............. Error! Bookmark not defined.

ề h g g

1 2 3 Kh

13

Histoplasma capsulatum. .............................. 4

h ấ

g h

1.4.1. hẩ

hi

h ấ

Hi

i ................................................. 12

hổi (Hi

i ) ............................................... 13

g

g hẩ

Histoplasma capsulatum ........ 14

lâm sàng....................................................................................... 16

1.4.2 N

i ấ ......................................................................................................... 16

1.4.3 H

h h h ............................................................................................. 17

1.4.4 Ph

g h

P R

g (Ne e –PCR) ........................................................ 18

1.4.5 Ph

g h

gi i

h ự ge ...................................................................... 19
iii

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 21
ối

2.1

g ghi

211

h hẩ .................................................................................................... 21
h

2.1.2.

g

2.2 Y
2.3 V

g ................................................................................................ 21
ghi

i

........................................................................................... 21

......................................................................................................................... 21

2.3.1 H

hấ

2.3.2 T

g hi

2.4 Ph

.................................................................................................. 21

g h

i

g
g

ghi

g

g ghi

g ghi

....................................... 21

....................................................... 24

............................................................................................. 25

2.4.1 Thi

ghi

....................................................................................... 25

2.4.2 Kỹ h

ghi

...................................................................................... 26

2.4.2.1 L

ẫu

2.4.2.2 X

ệ

2.4.2.3 Nuô

ảo quả v vậ

u ể ........................................................ 26

p ẩ .................................................................................... 27
................................................................................................. 28

2.4.2.4 N uộ Gr

......................................................................................... 29

2.4.2.5 P

p áp tá

2.4.2.6 P

p áp ELISA .............................................................................. 30

2.4.2.7 P

p áp PCR ồ

2.4.2.8 T

sạ

t ADN ............................................................... 29

(N st d-PCR) ................................................. 32

sả p ẩ PCR v

ả tr

t

..................................... 34

CHƯƠNG 3: KẾT QỦA VÀ BÀN LUẬN .................................................................. 36
3.1 Th

h

h hẩ ............................................................................................ 36

3.2 N i ấ
3.3 K

h g H.capsulatum
ELISA hâ

h

h hẩ ................................................. 38
h hâ

hiễ

ù g hổi i

ố

h i

ở H N i ....................................................................................................................... 41

3.4 K

g
gi i

g h

g h

P R

g h

h ẩ

Hi

i

h ự ge ............................................................................................... 46
iv


KẾT LUẬN ......................................................................................................................... 51
KIẾN NGHỊ ........................................................................................................................ 52
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ......................... 53
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................................... 54
PHỤ LỤC ........................................................................................................................... 58

v

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

ADN

Acid Deoxyribonucleic

ATP

Adenosine Triphosphate

AIDS

Acquired Immunodeficiency Syndrome

BSL3

Phòng thí nghi m an toàn sinh h c m

bp

e

i (

i

3

z )

BHI

Brain Heart Infusion (d ch chi t não tim)

Chl

Chloramphenicol

dNTP

Deoxynucleoside Triphosphase

ELISA

Enzym-linked immunosorbent assay

H.capsulatum

Histoplasma capsulatum

HT

Huy t thanh

HIV

Human immunodeficiency virus

KN

Kháng nguyên

NIHE

National Institute of Hygiene and Epidemiology
(Vi n V sinh D ch tễ T

NIID

g

g)

National Institute of Infection Disease
( Vi n nghiên c u các b nh nhiễm trùng Nh t B n)

PCR

Polymerase Chain Reaction

PBS

Phosphate buffered saline

RPM

Rounds per minute (Tố

ly tâm vòng/ phút)

vi


DANH MỤC BẢNG
Nội Dung

Tên
g 1 1:

h gi

, h

g ghi

i

Trang

ố h

hằ

h hi

g h

g

g

15

g

H. capsulatum

h hẩ
g 2 1:

ặ

i

g h

h

g P R ổ h hi

22

H.capsulatum
g 3 1:

ặ

i

i

h hâ

ghi hiễ

H.capsulatum ở

ố

h

37

iH N i

g 3 2: K

hẩ

â

g ừ

h

h

ề

ừ

h hâ

38

hiễ
g 3 3: Thố g

ố i

h

gi

g 3 4: S

h
i

g

ầ

38

ghi
ELISA
i

g 3 5: S

h

hi

â

h

g ừ g hó

h hâ

43

g
h

g h

g

g

g ghi

50

DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Nội Dung

Tên

Trang

S

2 1:

Q

h h g h

ghi

h hâ

S

2 2:

Q

h h g h

ghi

i

S

2 3:

Q

h

i

3 1: K
hiễ

i

ề hâ

ELISA hâ

hA N ừ
h

h

ELISA hâ

g
h

25
h h

h h

ù g hổi ằ g Hi

25

h hâ

29
41

Se e ™ i

i

3 2: K

ố he

i

3 3: Tỷ

hiễ

H.capsulatum

hâ

he

i

3.4: Tỷ

hiễ

H.capsulatum

hâ

he gi i

vii

hó

ghề ghi
hó

44
ổi

h

45
45

DANH MỤC HÌNH ẢNH
Tên

Nôi Dung

Hình 1.1:

S

e

Hình 1.2:

H.capsulatum

g

ố g

Hình 1.3:

H.capsulatum

g

e

Hình 1.4:

H h h

Hình 1.6:

i g

ấ

Tổ

h

hiễ

hi

X-

h h

ó

h g

i

h hi

h ấ

H.capsulatum â
h hi

6

i

7

hổi

i ẽ

ằ g

5

370C

ở hi

g, T

g ố ề

Hình 1.7:

i ấ

H.capsulatum gâ

g

i

4

H.capsulatum

g hiễ

Hình 1.5:

Trang

i hó

ố ầ

i ở

8
10

ắ g

ố

hâ

13

Á
Hình 1.8:

S

h thống máy gi i trình tự tự

ng và trình tự c a gen

20

h ẩ

27

hi i n di mao qu n
Hình 2.1:

H

h

Hình 2.2:

Q

h

Hình 3.1:

M

h hẩ

h
Hình 3.2:

ghi

h

)N

Hình 3.3:

Kh ẩ

Hình 3.4:

K t qu

he

i

h

32

hổi

g

ừ VQ â

h

ố

ELISA

h

i ấ

) Ả h hi

h hẩ

i

g

36

103

g H.capsulatum

i H.capsulatum

39
g

H.capsulatum hâ

ố
ừ

h hâ AI S

PCR l ng v i các cặp m i
g

H.capsulatum

39

ặc hi u phát hi n

h â

g

46

i

g
Hình 3.5:

Kh
h

h

h

g

h

h

g h

P R

g

i A N

47

g H.capsulatum

Hình 3.6:

Kh

Hình 3.7:

Mi h h

ặ hi
h

h ự

P R
hâ

viii

h

g
i ge

48
h ẩ

49


MỞ ĐẦU
Hi

i

h ấ
i ấ

(H. capsulatum)-là
hiề

ỡ g h h, gâ

h gi i.

hâ

hi , ặ
h

h
ầ

ấ-

i

i
h i

ố

g
g

h

h g i

,h

h ,

g h
ở hổi

hi

i

hẩ
ắ

ó ấ

hiề

h

hi

H. capsulatum

ự, h

g h

h g h

h g h g g
g

ặ

g

Hi

i

Mỹ, h g ũ g
ở

i

g hẩ

hiề

i

h

g
95%

h

i

ố

i

h h

h

i

ũ g

iễ

h

,I

h

g gh hi

ghi

hi

g

h

i

h h , h

hâ

[5,15,28] N

i ấ

nh.T

g

hi

ra

e ) ó h

h

g h

i hh

hâ

kháng nguyên M và H

h gi i
e i ,M
â

1

g, iề

H. capsulatum.

hi ,

ghi

â

i h

Ohi [13,19,39] M

[6,13,33,41] T
h

h

g ấ

i ấ ,

ù g gie

i
i

g

h ẩ vàng hẩ
h hấ

h

h

â

gi

H. capsulatum. Ph

hâ Á h : Ấ
Nh

g h

( iễ

g

g Mi i i

,
hò g h

h

M

g

i ổ

h

i

- ELISA, i h h

i ặ hi

i

h h

ố

h h h

h ,

h gi

Ng

i

h

h h

HIV, hiễm AIDS) [8,29,33].

ghi

h g g

h hi

N

hiễ

histoplasmosis h

h hh , h

g

h ó h

là ự

g h

i [22,23,24]. Mắ

h

h i ở hữ g g

hò g

ở

hấ , ó hiề

ghi

h

i,

vong [14,21,25]. Hi

i

h

hành hẩ

Vi

g,

gẩ

gh g

iễ

h
g

Hi

ũ,

h

hi , hữ g i

gự

g h , ấ gh

h

g T

h hiễ

:

i

g

g hó hẩ

h hấ

i

i

h h

h

g

g h M
g

ấ hi
h,

h

ig

h

h hổi ặ g,
(

i

ởi Histoplasma capsulatum

h h

ấ

g

h
h

hâ gâ

g

i

h h hấ
ố

ở hâ

gh

i , Th i L , Si g pore,
h

ự

h


T i Vi N
h ý

,

h iễ

h hi , h
g

hâ

,

hi

ở Vi

N

, h

g h

h hâ

ừ g i h
h ,
hẩ

h
h

gó

hầ

â

V

hiễ
h

ỷ

h hẩ

h h

g h
â
g

h

ấ
â

i

ừ

hiễ , ùng
nhanh, chính

ầ

hi

h

g

hẩ

Histoplasma

hẩ

g

y,

i h ghi
ấ

ghi

hẩ

h

g hỉ ối

g
, gi

g

g

g,

hặ

h i

h ù g h

hữ g ý

ở

ừ

h giố g

h

g hỉ ằ g

i

g ự

h

gh

g các h

ò

â g

hi ó

i

ó

h, ũ g h

, i

g

g

hi

hh ặ

ự

hh h
h

ghi

H. capsulatum ự

i

h

2008, h i

i h hi t da [27].V

h h

h

ù g hổi ấ

g ố ề

B h i n Ch

ó h

lâm sàng không coi H. capsulatum h
hiễ

ó hiề

g

ố hấ

g

ó h

histoplasmosis

ấ

i ầ

h

hấ ,

h ,

g hi

hò g h

i

h

ghi

ghi

, h

g

h h h hự
, g
i

iề

h
h

h

i

ghi

h hẩ ,

ề i ghi

h
i i

h

h

:

“Nghiên cứu bệnh nấm do Histoplasma trên bệnh nhân nhiễm trùng phổi tại

một số bệnh viện ở Hà Nội”.
M

i

ề i:

1. X

h ỉ

i

ố

2. X

h i

h ự ó

(

g
g
g

h

h

N i

h

g
ằ g hự

g
g h

h i , h

ự

h

hiễ

ù g hổi

h hh .

g

H. capsulatum
g

h hâ

h hẩ

h

i

g

h hâ

ố

i

h H N i).

3. Ứ g
h

hổi

ởH N i ằ g h
ặ

i

g

h ấ

hành

h
ge
h

h

g h

i
g h

ghi

i ấ

i hh

ực H. capsulatum gâ
hẩ

và iề

ghi
h

i
g

2

h ấ

h

hi

và

hổi, ừ ó

ở

h

:L
h

hâ

h ghi

h h

ở ghi
g

ũ g

h

h gi i
h hâ
Q â

Vi
g

h

ghi g
ự

Vi h ẩ

h

ge
ặ

i - Kh

i h ẩ , h
T

h

ề Nhiễ ,

h

i
h hâ ,

h

g h
h

g

i Kh

h

Tấ

g h

h

i 103 Th

g h
h i

ự

ự gâ

ố h

h ấ

hiễ

h A N he
g h

Ch

ng 2: Đối t ợng, Vật liệu và Ph

Ch

ng 3: Kết quả và Bàn luận

V

i h

h ễT

ng pháp nghiên cứu

Kết luận
Tài liệu tham hảo
Phụ Lục

3

nh
i, hi ,
i

h

g

g

, ng

h hi
hự hi

Mở ầu
ng 1: Tổng quan tài liệu

hM i

hâ

Bố cục của luận văn bao gồm:
Ch

g ừ

i hâ

hổi, ghi

Vi Kh ẩ – Vi

â

i gà quanh Hà N i
i ấ ,

h h h c và

nh Vi

g: ấ

g

h

h hẩ

g

g

i hò g

CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN TÀI LIỆU NẤM
HISTOPLASMA CAPSULATUM VAR. CAPSULATUM
1.1. Lịch sử và căn nguyên bệnh nấm do Histoplasma capsulatum
Hi

i

ầ

1908 ởi S
i

i

h i

ầ

i g–

Z e iP

T

,

hiề

H.capsulatum hự

N
H

h

h ó

h

i ấ

hấ

De Monbreun,

hâ

,

i ấ

H.capsulatum. Mắ

h i

ấ

hố g

õ g

h h

hổi, ý i h
i

ằ g

[22,23].

ghi

he e
h

ở trong mô

ghi

ự

1934,

gâ

hi ,

i h ù g gầ giố g h Leishmania.

i

ấ

ặ

g gh ằ g hữ g i h
g

M

e

ầ

g
gh

Hình1.1: Bác sĩ Samuel
Darling (1872 – 1925)

(reticuloendothelial

system) [39].
Nấ

i ấ

Histoplasma capsulatum

ỡ g hình g

ó h i h ng

là Histoplasma capsulatum var. capsulatum và Histoplasma capsulatum var.
h

duboisii.
g

th

Histoplasma capsulatum var. capsulatum h

ở hữ g ù g

ý hấ

Châu Phi, Australia, h g ũ g
[13,29,39] M

ố

I

i , Th i L , Si g

ei ,M
g
h

h

h

g Mi i i

gh

ự

hắ
i

ù g

h

h h

N

T
i hi ự

g
gh

ghi

,

hâ Mỹ,

Ohi , hi

gặ ở

hâ Â

hâ Á h : Ấ
Nh

h

,

[41]. Tuy nhiên,

h

Histoplasma capsulatum var. duboisii hỉ gặ

ó, ề i

g

ở
e, Vi

g gặ h

ghi

â

i hâ Phi [6,13,31]. Do

Histoplasma capsulatum var. capsulatum.

i H. capsulatum h
i H. capsulatum h
4

hi

hấ

ó hiễ

hấ ở h

ấ

80% â

g iề
ốở

,
ù g

h

iề

g

iề

hó

h

gH

gặ

ó ấ

i

hổi Y

ố g

hiễ

HIV,

gh

g,

gặ ở

i

ổi, h

hổi h

g hổ i

Nấ
i

hiễ

ấ

ễ

ắ

h

, h

hở g

g

gi

ề gi i tính, g i ừ hiễ

ở

[8,14,16].
, hi
gi

hấ

h

â

g hâ

h

hi

g

h , h

h

h ẩ

ở hữ g

g
,

H. capsulatum ũ g

i,

ổi

h

ó hiề

h:

hiề ở ù g ấ ẩ , ặ

i

hữ g

i gố

h

hâ

i ,

iễ

h

h [22,24]

i

h

g
, gâ

ự h

, ù g ấ
ó

, i

g hấ

g

h i, h

i

h ầ ,h

hâ g ,

i gà ũ,

g h

h

h ặ

i

â

h gâ

ấ

ấ

h h

hi

h ,

h

ó hiề

i

h

g

h

giố g

h

Histoplasma capsulatum h

ù g
i

hi

Kỳ [13,19]

i
gh g

ở hó,
g ó

h

i h

è , gự ,
h â

sàng

i [35].

1.2. Vi nấm Histoplasma capsulatum
1.2.1. Một số ặc iểm nấm H. capsulatum
 Hình thái, kích thước và đặc điểm nuôi cấy nấm H. capsulatum
i ấ

H.capsulatum
phát t i

h

– 280

ấ

T

g

h

i

ố

g ấ h ặ

g
h

ỡ g h h hâ

h ặ
i ấ

hi , i h
i

i

g gi

h. Vi ấ

g h hh
i h

ở hi

ỡ g ở 37° , i h

e [22-24].

Hình 1.2: H. capsulatum dạng mốc gồm các sợi nấm có vách ngăn
- óh i

i h

i h

:

5

22


+

h

ó h

g gâ

+
gâ

g hỏ: hỏ, ó h h
hiễ

h
hiễ

h

ù gở g

i. Là

i ấ

ó

g, i â

ó
0

h

h ẩ

g

h 2-4 µm và

i

g

h 8-15µm,

e

hấ

g

hỏ

hi h

I f i
ấ

ắ g

ó h
h

hở h

g h ch gi

i ó

i

g

g h h hữ g h

i He

, hi

ấ

g h

ố

g e

,

g ấ

h h

h

, h h HI (

g

ù g

g ố: ó h h

- H. capsulatum
S

,

g

i

g ó h

h i

i h

ỡng

h : h h

, ở 370C h

g )

h h

e ,

h i hỏ Ở hi

h ẩ

22 – 25

[5].

Hình 1.3: H.capsulatum dạng men trên thạch máu ở nhiệt ộ 370C
g h

- Ph

hẩ
h hẩ

i t. V i hữ g
ấ
ó h
sàng

h i i h h
ấ ừh i
giữ

hò g h
â

ghi

h

g ở hi
i
i
ố

i ấ

g h

hò g

g h H. capsulatum
h hh
ầ h ặ
i

h
â h

ih i

ầ

6

hấ

ầ

i

g ấ

h

i

i ấ
ấ

h

h ẩ

[5,28] M
hi h

g ắ

ừ

h

i i h ẩn
H. capsulatum

ố hò g h
iâ

h.

ghi

â


a)

b)

Hình 1.4: Hình thể nấm H. capsulatumquan sát d ới ính hiển vi

- Kh

g 10%

h g

M

ố

ố

ấ

ố

b) Khi ở

g ấ

e

ấ hi

i ấ

h, hỏ, h h

không sinh
h g
h

capsulatum,
ó, ầ

g ấ

i ấ

â h ặ
M

a) Khi ở

i hi ò gặ

.

h h

,

i ấ

h i h ẩ

ó
hẵ ,

ng.

ũ g h h h h h ẩn

g ự h

H.

Blastomyces dermatitidis, Chrysosporium và Sepedonium sp. Do

hi

i m

h

i

ố h

g h

h

h h h

H. capsulatum [12,33,39].

1.2.2. Đôi nét về háng nguyên ặc hiệu M và H của vi nấm H. capsulatum
Các kháng nguyên chính trong hẩ
và H là h i
chúng
iễ

ei

gâ

ặ hi

H. capsulatum là kháng nguyên M

H. capsulatum. Gố

hữ g

g

h T. Kh g g

iễ

ó h

hở
ó g

h
i ò

g glycoprotein
h h
g

g gi
h gâ

h

H.

H. capsulatum

g

h ,

capsulatum [17].
M

h

ố ghi
h

h

ấ hi

ầ

ó, rong hẩ
h

g ó

hi
h

ặ
i

g gâ

iễ

hấ
i

gi i

g

hố g i h g g

ch thì kháng nguyên M hi

h [34] H
h

ấ hi

h g h

g ấ
ấ

hi ó ự

iễ

hiễ
h i hh

h

ù g, ặ
hâ

H. capsulatum
7

h h
i

h g g
g ò

M
, h
gi i
M

g


ẩ

, h

ghi

g hâ

ừ 70

â

g

ó

g

hấ , ó hiề

hâ

i,

hi

h

Kháng nguyên M

94

ó

i 2 187

ei

(P ụ ụ 1).

1.2.3. Khả năng gây bệnh
1.2.3 1 Co
ấ –
hâ

ờ
i

hi ,

Sự h

ấ

i hâ

i

h

ễ

,

hâ

ó

â

, h

hi

g, h

ấ

â
i

g g
g

i

g ó h

Hình 1.5: Con

h

ù g hổi ấ

g, h

g
i, hâ

h

ũ

hi

h

g ó h

ấ

ừ g

h h

ấ hi

g
g

i,

h i ra, hữ g

ổ h

e

hó

h
h

hữ g h h

ự i

i

g i
ghề ghi

h

i ó hâ

gắ h

hi

i

hi
h

hiễ

g
h g

g g

i hỏi ý h .

g ò g ừ 3-17 ngày sau

h i hiễ

i

giố g

h [22,39].

8

i

ấ

hiề , h

g

10 g

ờng nhiễm H. capsulatum gây bệnh nấm phổi

1.2.3 2 K ả
ệ
h Histoplasmosis có nhiề
hiễ

ấ

h

i

h hông â

h h

h:

h

h Mắ

hi â

i, hỉ ó h

i hỏe,

h h

h

hữ g

i [26,37]

g

Th i ỳ
hi hiễ

ỡh ặ

hâ

h

ỡ g ầ

g h , ấ hi
.

i ấ ở hữ g gố

lành h

i h

gẩ
h

g i

ố

g ó hiề

hấ

g h
ầ

dân

h

g ấ

h i

h ặ

i

ó h

ấ

h

h

i

h

, ó h

g gâ


Mắ

h

h h

h

hỏ

g h

h

ễ

g

h
ấ

iễ

e

Khi

e

hấ

h

h

ắ

h

g

g

ó h

h

ở g

g

h
e

h

ghi

iễ

g

g

H. capsulatum là

ự

i
i

hổi, h h

g
iễ

i

he

g

h hình thành,

i

i h

V

4

g i

hấ

h i i

hằ

g

g h

i H. capsulatum. Interferon – g
g

, H.

i H. capsulatum. M h h

g

ố

g

i hự
ó

ầ ,

i

Kh

a chúng, cho phép

g hấ

ự i

h â

do các

i hự

Khi
i

iễ

e

hự

ó

ự

ối

h

h i

g thì sự hự

hi ,

i mô. S
g

hấ

ễ
h ởi

, ó h

g h

i ố

g

,h h h h h

4 ó ẽ

ầ

i hự

i

h

h ặ hi

ắ

ấ

g
ề

h

h T

e

h

ghi

h ,

h

g

i

ở

g h

ố g ó bên trong h

capsulatum
hự

h

h

â

h ầ

g

H. capsulatum,

g

, ấ

i hự

h

ố

h i

i ấ

g h
ghi

h
h

g hỏ ở h

Ở hi

M

h
g

h

h

sang gi i
g

h i

g

iễ

i h ừ

hh

h

g

i hự

[20,22,24].
N

h hâ

ó
h

h

iễ

Tổ

h

hi

iễ
i

X-

hiễ
h

, ặ
hữ g g

gamma [29,33]. V i ấ

hữ g

trung gian – ấ

g h

i

g

g i

i

gh

hẩ

h
9

i

hữ g g
HIV, g

i

ề

ắ

h ấ , h

h ấ

hố g

h

h
hiễ

ù g

g

ắ g [23].

hiễ
hi

g

hầ

i H. capsulatum

h h hấ
h

i
h

ố ầ

hữ g g

i

,

i

g ằ g

ù g ặ g

ố i

capsulatum

â

ih , ó h

hi

h hâ

h

g h

i i

i hự

h” i h
h

g â

Hầ h

h, h

ẽ “

ở hổi, ề

h

h

h
iễ

i ó

i gh

h i e fe

H.


Hình 1.6: Tổn th

ng do nhiễm H. capsulatum lâu dài sẽ bị canxi hóa và biểu

hiện trên X-quang, CT scan bằng các nốt sần trắng

h

Nhiễ

ù g h g i

gh

hiễ

ấ

g h g i

h

Nhiễ
gi

hâ :

h

i

ó

h gâ

h

g: L i hiễ
i 50% â

ù g

ấ hi

ốở ù g

h ó e

ở hầ

ố
g

h

g.

ù g

iễ

h

ó h gặ ở g

ổ

h

gởh

g h n. Nh

g ổ

i ẻ, g

hầ

h

i h

gh

gặ

i gi h ặ
g

g, h

hấ

ởh

g

i

i h
i

suy
, i

õ g

i

g ự

i

mô.
g
hiễ

ấ

gi

i h
ó h

iễ

ù g iề

hiễ
ấ hi

ù g
h g

h T i hiễ
h

i: Mặ
hiễ

h ấ

i

ò

ó

h h
g

g
iễ

ù h
ù g iề

g hổ i
h

hi

ghi

gh

h gâ

ởi

h
h

i hiễ
g

ầ

[18,20].
1.3. Bệnh nấm do Histoplasma

1.3.1 Các thể bệnh lâm sàng
i

hi

â
i

Histoplasmosis
h

thấ
h

g

g 70-80% ố
i

hi

hiễ
i

gâ
hỉ h hi

i các

ấ

hầ ,
ằ gh

g:
10

Histoplasma ấ
iề
h h

g Th
h

g

h hh
h

g
h

h i [1,20].


-

g

-

g i

hổi ấ

-

g i

hổi

-

g



hiễ

g

90% g

hiễ

i

h

gg

M

ố

g

h

g hiễ

g h ẻ

ấ

ỏi, ố

ổi h h

g

h (Primo-Infection)

hh

i h , h i gi

:

hấ

h

h

h h

i

h

ấ
h h

ừ ,

ắ

h ặ h i

g 1-3

h t,

ố

Histoplasma

hổi h

g ó

hi

giố g

ầ , ó hữ g i

h

g, h

X-quang phổi ẽ

hổi, xung quanh hổi ố

ố

ắ g

i

[20,27].


g Histoplasma h

Th

g

i

h

h hâ h
g

g– h
g
hâ
ố

h

h

ấ
,h h

g h

,

gâ

h

ó h

g h

: h

h gi

hè

hó, h

i g Ti

hiễ

h

hổi ù g

hiề

g

g ấ

ố

g

h hâ

g

g i ý tìm hẩ
â

h

ấ

g X-

gâ h i h
g hấ

g

.

h hâ

g

g hổi ó hi

hổi, h h

,h
h

h h

h ặ

ổ

ó
ó

h h
g, ó hi

h

g

g

ỏ [1,14,27].


g Histoplasma h

h i ấ
h

g

h

ó


g

h

, hó hở
i hiề

h ặ

iễ

h,
g

ố

ề hiề , h

ổ g

g ấ

ổi ẻ

hh

h iễ

i ó

h

Phi

ổi (

g

,

45),

h h i giố g
â , ổ

X-

g i

i

h i

,

hổi h

g

h hấ

, ó h
i

ng Histoplasma

hấ ở g

g i i h Ti

h hang lao –

h ó h
gi

h

i hiễ

hẹ h

ó h g hiề h g ự
,

hổi
h ở hổi, h

i i hh ặ

hổi h

h

i

Histoplasma

i h

h

hổi ấ

h i h

,

hh h
,

i

h

g

â

i [16,25].

g
h

gi
h

11

ố
–

h ầ

i ấ
hâ

he
.

g


h

i hi
h hâ

nhi
,

iề

g

Vi ấ

g, ổ g

: Nổi h ch t

g ( hi

hh

h ầu); Tổ

ỷ ống); Viêm màng i
h

ấ

h

hh i h
h

i

hâ ; L h

, gi

ng tiêu hoá; S

ẩ

(

3

g h hầ

p); Tổ

g h .N

h

ù g

i hi g

h

g hiễ
ở hiề

; Tổ

i h( i

h

h

g

g

g hổi,

g iề

ù g,
ỷ

, i

g hấ , i

h i,

ấ

gở h

hâ h ặ

gi

[1,18,20,27].

Điều trị và phòng bệnh nấm Histoplamosis

1.3.2


iề

Vi

h

iề

iễ

h

h

hiề ở

h hâ

hiễ

ù g

h [11,22,27].

-

Ke

hâ

óh

z

ố g

iễ

h

h h

hổi

hiễ

ấ

g

h i

i h ố

não – hầ
-

h hâ
h

h hâ AI S
 Phòng
i

h

g

h

ù g

h

g

gh

h

ó hiễ

h

h ố

g h

iề

h

ấ

g hiễ

h hâ

g

h

ó i

h

Histoplasma ở

HIV Kh
hi

g

hởh
ỏ ,

Histoplasma l
h

ù gI

hố g

h ei i

z e ó hi

ở

ó

ó h
g h

g

i ẩ

g

h ặ
ổ

g h ,

h

ầ

i f

i

i

g
gi

i i

g ó h i

, h

i i h:
g: Thự hi

g ầ
g gâ

ù g

ở hiề
iễ

12

ở
h h

g

i i

i,

i 3% (V

h ) [1,22].

h h
h

h ẩ

g gâ

h

Kỳ); â

i

h Ph

h

h hâ , g

g h i

ự h i hiễ

ó h

+ Báo cáo ừ
h h

ự

ấ ở

h
hấ

Ki
(ởH

ấ

h ei i

gg

i

+

gh

ự hò g: H

i 3%
-

g

h

dùng hẩ
f

iề

i h

(Fungizone®) i

hiễ

h

ng. Itraconazole ố g

g

V i

-

hấ

h

h h h


+L
+

h
iề

i
g

hiễ

i i

ừ g

-

i
h h, ặ
g

h

h: ầ

h hâ
i

hâ

ằ g h

h ặ

h ấ

hở

gh ặ

i

i ấ ở

h i hiễ

g
hi

hiễ

h hổi ấ

i h , ầ g hầ , h g
g

ghề ghi

ghi g

hi ó iề

h gh ặ

h

hiễ .
g â

g hung.

hố g

hó

â

g gi
i

h

hi

ù g ẩ

g â
g, h
hâ

ự g, h h
g

ấ

g i ù g ó

h

h

ự hẹ

g
g

iề

h

ghi g

ih ặ

i

Histoplasma hi

g â

ghi

ự g ó

[22-24].

1.3.3. Dịch tễ học bệnh nấm phổi (Histoplasmosis)
i ừ 45o

h do H. capsulatum gặ ở hắ
hổ i
ấ hi

ở h

g ũ g

ở

: Ấ

Philippiness, Vi N
h

g Mi i i

h h

, I

Nh
h

i, Ohi

ởN

ei , M

[6,13,33,41] T
h

ghi

30o

ắ

N

h ấ

Phi [13,19,39]. T i hâ Á,
i , Th i L , Si g
hi ,

g

h

e,

ự

â

Hình 1.7: Báo cáo công bố về bệnh histoplasmosis ở một số n ớc Châu Á
(Wang T.L., et al.Tropical Medicine and International Health, 1, pp. 35-42, 1996)
13


Nhiễm H. capsulatum h

h h

mà b nh Histoplasmosis

hâ Á

i ặc hữu, tuy nhiên hằ g
do g

i â

i ề từ

i

H. capsulatum không ph i là

n có báo cáo về
i H. capsulatum

ũ g

nh này m t phầ

h h

hiễm b nh. Theo nghiên

2013 ở Nh t B n, trong 5 b h hâ

c u c a Ohno H và c ng sự [28],
chẩ

ng hàng ngày ở khu vực

ng x y ra trong các ho

c

i

mắc b nh nấm phổi thì có t i 3 b nh nhân có l ch s

h

n

c Châu Âu, Mỹ.
h gặ ở
ự h

h

i

ề gi i

ổi h

h

g hấ

HIV/AI S,

gh

g,

ặ

h ,

, hi

gg ,

ở

g i , gầ

h

g h hi

ấ

i 25

ấ

-Ứ g

h

Hi

h

-Ứ g

i ó

ề

ặ

h

i

h

- Kỹ h

ổ

h
h h

ổi

hiễ

[13,21].

g ố gh i i hở

Nấ

ũ g h

h

ố h h hố, ó h
h

g ừ 15

hi

hi
hấ

Ở
,

g ấ,

g hâ

ố g h h

i hi

ở

ấ

g ấ, ấ
hấ

ấ

ở

ng pháp hiện sử dụng trong chẩn oán H. capsulatum

hẩ
hò g h

i
g

h

i ,

, h
i hi

hữ g h

iễ

g hấ

[26,28,30].

1.4. Các ph
ắ

gặ h

i T

g hổ i

h ầ ,h

i

ẻe , h

gi

hi , hâ

h ặ ở hữ g h g

i gi

hổi h

i

h

gh

i ở hữ g hỗ ấ ó hâ
h h

h ẩ

hiề ở g

H. capsulatum h

ở ấ

ở g

h, g i ừ hiễ

g g ,
Nấ

g h

ự

hò g

ghi
h

hi

g
i,

g

iễ

g

hó

iễ

h, ố

i e P R, P R

i

ó ấ
h h

i ấ , hâ

ỹ h

g ỹ h

ghi

i hh
g, gi i

h

â

g, iề

g h

ố

H. capsulatum

g
h :

hh
h

iễ

hiề

hẩ

,

hh

ỹ h

h gi

hi

h gắ

h g g
h g g

ỹ h
h ặ

h g h ,

h ổ h
hâ

h

h ự,

14

h

h

i gie

i,

i, e


Bảng 1.1: Đánh giá u, nh ợc iểm của một số ph

ng pháp ứng dụng trong

nghiên cứu nhằm phát hiện H. capsulatum trong mẫu bệnh phẩm
STT
1

Ph

ng pháp

N i ấ

Ưu iểm
L

h

g

h ẩ ,
h

Nh ợc iểm

h

- Th i gi

i

ằ g - Kh

g ấ

g õ hấ

h

i ấ

g hi

hự

h ẩ

i
h

h ẩ

h

h

h

h ở g

h hẩ ,

h i gi

i ấ

i

g h g i h
- Ng
hâ
2

H

h hh

- Kỹ h

hi

hự hi
- A

, h

i h h

i

gi , ễ - Â

hò g
gi

h

i i
g

-

g

iễ

h

i h g

h

i ấ

gi

h g

- Nh

gi ,
ó

h

ặ

hi
- Gi

g
i

h
h

ặ hi

h

h

h gi

Hi
g

ghi

h gi ở hữ g

h

-

P R

h

nguyên.

nhanh

3

ó

hi

h ự

ố
hấ

15

ó

h
h

h

g

h

hi

h g

i

ò
i

g

hấ

g i

h i i

h h

ò g

g

hiễ
ở

h

PCR vòng ngoài vào.

eP R
hẩ


1.4.1. Chẩn oán lâm sàng
Hi

i

h ấ

hó hẩ

â

hữ g i
h ,

h
ắ

h i
ắ g

g ấ

h ,

ố

h ó h
gi

95%

h

g â

i

ũ g

h

iễ

i

h

,h
g, h

h

i

h

ố

h

hổi, ổ

Hi

g

hâ
h ,

i i

h h

hi

i

h,

h

X-

g hổi ằ g

h ặ
ố ầ

h hấ

h hiễ
:

h
ổi h h

h hổi ặ g,

g

g Tuy nhiên,

gự

g hổi ẽ hấ

hi

i h
h (

g i

X-

h h

H. capsulatum.

g

g h , ấ gh

g

h i ở hữ g g

ng, hiễ

i

HIV, hiễm

AIDS) [14,16,20,27].
Bên c h ó, i u ch ng c a b h h i giống lao phổi và các th b nh lâm sàng
do H. capsulatum gây ra rấ
gây b h, gi i
chẩ

h i hiễm, kh

ng tùy thu c vào m

ũ g h

n c a b nh khác nhau thì bi u hi

h gi

chính xác Histoplasmosis dựa trên c k t qu

cách th n tr

g

h

g h

hò g

h

g
ó, vi c

â

g

t

ghi m.

1.4.2. Nuôi cấy
Th g h

h

ng, nuôi cấy v

g h

c s

g h

d

h

h ẩn vàng và cung cấp m t

nhiễm trùng do H. capsulatum. Ph

bằng ch ng rõ ràng nhất cho vi c chẩ
h

i

i h i n trong phòng thí

ng qui chẩ

ũ g

nghi m.Tuy nhiên, không ph i phòng thí nghi
an toàn sinh h

g

thực hi n t i m t số phòng thí nghi m thu c tuy
S

, h h

ấ

i ấ

ố

HI (

h

hó h , h
T

cấ

i(

hi , h

ừ 4-8

ầ , ở hi

i ấ ,

h ẩ

g h

g )

i h

h h

ỡ g h : h h
,

Th i gi

i

250C– 370C [2,5].
h ầ

hi

h

h hấ

hA N
ó hững h n ch nhấ

h

c phép

g

g h h gi

I f i

i,

n 8 tuần)

i

i He

i

ự
i h

m b o tiêu chuẩn về

thực hi n kỹ thu t nuôi cấy. Do v y, kỹ thu t này chỉ

H. capsulatum

g

h h

h i gian nuôi

ng cho k t qu âm tính ở hầu h t những b nh nhân
16

b nhiễm trùng nhẹ v i H. capsulatum. H
cho chẩ

g h

h

g hi t thực

h h ởng c a m u b nh phẩm, th i gian nuôi cấy

s m b nh do b
g h g i h

kéo dài, vi c s d

ữ , h

ó [20,27].

1.4.3. Huyết thanh học (ELISA)
ELISA (E z
h

hi

e Li

h g h h
g

g

e I

e

h g g

g

i

g hiề

i hh ,

g ghi , hự

hữ g h

g h

Ph
h

g h

giữ

e Kh

hấ h h
hi

giữ
g

hấ

Kỹ h

i

h

hiề

h

g

ầ

) h

ỹ h

h

ELISA

hh

i

, h ý,

h

[2].

g

ề

ự

ự

g ó h g h
h

g, e z

e ẽ h

g ỏ

g

gắ

i
hâ

h

g ặ

g

i

h hi

gi ,

A

g h
g

h
h

h Ph
h ,

iễ

ặ

ấ hi

h g h

h

, i h ẩ , ấ ,

g

h g h ,
Sự

i h hó

h

hấ h h h
ó

h

h h

g,

i h g g

h g g

R i I

i

hâ

ỹ h
h

g hấ

h

h g h

ầ
ghi

h g g

h

)

h ự

hẩ

ELISA ó ấ

ặ hi

e z

hẩ ,

A

i ỹ h
ẻ iề

iễ

h hó g

(RIA-

hâ gâ

h h

h

ù g

h hiề

i h

B nh vi nấm Histoplasma là m t trong số rất ít các b nh vi nấm có th chẩn
bằ g h

g h

miễn d ch. Các xét nghi m huy t thanh h
h g h g g

cho phát hi n kháng th

h hh

Histoplasma. Các xét nghi
ch

h

t qu âm tính gi ở nhữ g

xúc v i h g g
ng chéo v i các nấ

M

g ò g
h

H,

h i

c chỉ
ei

i nuôi cấ , h

nh

ặc hi u c a

g ó

t số h n

ng h p suy gi m miễn d ch hay m i ti p
g

i 6 tuần, nó có th

h gi do ph n

h Blastomyces, Aspergillus hay hi u giá kháng th

kháng l i Histoplasma v n còn cao trong nhiều tháng hoặc th m chí nhiề
khi b nhiễ
h

ù g

ầu [7,15,36,40]

ng chỉ giúp cho vi c ki

ó, h

g h

h gi tỷ l histoplasmosis.
17

h

t thanh h c