VĂN hóa hồ CHÍ MINH TRONG CHIẾN lƣợc NGOẠI GIAO văn hóa VIỆT NAM ở đầu THẾ kỉ XXI tt

HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

TRỊNH THỊ PHƢƠNG OANH

VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH TRONG CHIẾN LƢỢC
NGOẠI GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM Ở ĐẦU THẾ KỈ XXI

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH: HỒ CHÍ MINH HỌC
MÃ SỐ: 62 31 02 04

HÀ NỘI- 2017


CÔNG TRÌNH ĐƢỢC HOÀN THÀNH
TẠI HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS Vũ Văn Thuấn
2. PGS.TS Nguyễn Thế Thắng

Phản biện 1:

Phản biện 2:

Phản biện 3:

Luận án đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Học viện,
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi

giờ

, ngày

tháng

năm 2017

Có thể tìm hiểu luận án tại Thƣ viện Quốc gia
và Thƣ viện Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh


1

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Văn hóa Hồ Chí Minh đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa
Việt Nam ở thời hiện đại. Nhân dân Việt Nam và loài người trên thế giới ca ngợi
danh nhân văn hoá Hồ Chí Minh không chỉ với tư cách là người sáng tạo ra các công
trình văn hoá, hay với tư cách là nhà lãnh đạo có nhiều công lao thúc đẩy sự phát
triển văn hóa dân tộc, mà còn bởi Người đã tạo ra các giá trị văn hóa phổ quát. Tuy
nhiên, các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh cho đến nay vẫn chưa được quảng bá một
cách rộng rãi như một nội dung của văn hóa Việt Nam ra thế giới.
Ngày 14 tháng 2 năm 2011, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt: “Chiến lược
ngoại giao văn hóa đến năm 2020” nhằm đẩy mạnh và nâng cao chất lượng của ngoại
giao văn hóa. Trong những nội dung của ngoại giao văn hóa cần được quảng bá, uy
tín, danh vọng và các giá trị văn hóa của các vĩ nhân là một nhân tố cơ bản và quan
trọng nhằm làm phong phú và đậm nét giá trị văn hóa dân tộc.
Việc quảng bá các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh cần được đẩy mạnh trên quy

mô quốc gia thành một chiến lược có bài bản, có hệ thống và hiệu quả trong Chiến
lược ngoại giao văn hóa Việt Nam. Đây là vấn đề có ý nghĩa cả về lí luận và thực
tiễn, góp phần làm cho thế giới hiểu sâu sắc văn hóa, đất nước, con người Việt Nam
qua hình tượng con người Việt Nam đẹp nhất, tiêu biểu nhất, là Chủ tịch Hồ Chí
Minh, nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu đối ngoại của đất nước. Tuy nhiên, trong
Chiến lược ngoại giao văn hóa hiện nay chúng ta vẫn chưa khai thác được triệt để
được điều này. Việc quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh vẫn chủ yếu trong phạm vi đất
nước, chưa đánh giá đúng mức những giá trị dân tộc và thời đại mà văn hóa Hồ Chí
Minh mang lại trong sự phát triển của Việt Nam.
Với những lí do trên, nghiên cứu sinh đã chọn: “Văn hóa Hồ Chí Minh trong
chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam ở đầu thế kỉ XXI” làm đề tài nghiên cứu
cho luận án của mình.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
- Luận án nhằm hệ thống hóa những nghiên cứu về “văn hóa Hồ Chí Minh” để
hướng tới một quan điểm thống nhất về vấn đề này. Đồng thời, căn cứ vào mục tiêu,
nhiệm vụ của Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam, luận án tập trung vào việc


2

nghiên cứu thực trạng, nội dung, giải pháp quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong
Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ XXI.
2.2. Nhiệm vụ
Một là, xác định khái niệm và phân tích những nội dung cơ bản của “văn hóa
Hồ Chí Minh”.
Hai là, phân tích thực trạng quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh từ khi bắt đầu
Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam năm 2011 đến năm 2017.
Ba là, đề xuất phương hướng, nội dung, giải pháp quảng bá văn hóa Hồ Chí
Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ XXI (tập trung từ

năm 2017 đến năm 2020 và 10 năm tiếp theo).
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận án nghiên cứu việc quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược
ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ XXI.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
- Đề tài luận án là: “Văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn
hóa Việt Nam ở đầu thế kỉ XXI”, trong quá trình nghiên cứu, tác giả nhận thấy “văn
hóa Hồ Chí Minh” bao gồm rất nhiều nội dung có thể khai thác, tuy nhiên trong
Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam những nội dung này chưa được quan tâm và
quảng bá. Mục tiêu cơ bản của Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đến năm
2020 là quảng bá văn hóa để tăng cường ảnh hưởng, nâng cao vị thế và chất lượng
của ngoại giao văn hóa Việt Nam trên phạm vi quốc tế. Chính vì lẽ đó, luận án chủ
yếu tập trung vào nghiên cứu việc quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược
ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ XXI.
-Về mặt thời gian: Luận án tập trung nghiên cứu việc quảng bá văn hóa Hồ Chí
Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ XXI, giới hạn từ khi
bắt đầu Chiến lược năm 2011 cho đến khi kết thúc Chiến lược năm 2020 và 10 năm
kế tiếp theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ.
4. Cơ sở lí luận và phƣơng pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lí luận
- Luận án dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh về văn hóa và ngoại giao văn hóa.


3

4.2. Phương pháp nghiên cứu
Trong luận án, tác giả sử dụng các phương pháp: phương pháp liên ngành,
phương pháp lôgic- lịch sử, phân tích- tổng hợp, tổng kết thực tiễn, thống kê, so sánh,

định lượng, định tính vv…
5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu
5.1. Ý nghĩa khoa học của đề tài
- Luận án làm phong phú những nội dung nghiên cứu của Hồ Chí Minh học, cụ
thể là: góp phần làm rõ khái niệm, nội dung “văn hóa Hồ Chí Minh”.
- Phân tích thực trạng, phương hướng, nội dung, giải pháp quảng bá văn hóa
Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ XXI.
5.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài
- Góp phần vào việc thực hiện Chiến lược ngoại giao văn hóa của Việt Nam ở
đầu thế kỉ XXI.
- Luận án có thể dùng là tài liệu tham khảo cho sinh viên học môn Tư tưởng
Hồ Chí Minh ở bậc đại học, là tài liệu tham khảo cho những người quan tâm đến lĩnh
vực văn hóa, văn hóa Hồ Chí Minh và ngoại giao văn hóa.
6. Đóng góp của luận án
- Luận án đem đến một cách nhìn mới về văn hóa Hồ Chí Minh khi đặt văn
hóa Hồ Chí Minh là một nội dung quan trọng trong Chiến lược ngoại giao văn hóa
của Việt Nam.
- Luận án đề xuất những phương hướng, nội dung, giải pháp để quảng bá văn
hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam, tăng cường vị thế
và chất lượng của ngoại giao văn hóa Việt Nam ở đầu thế kỉ XXI.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài Mở đầu, Kết luận, luận án gồm 4 chương, 11 tiết.
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu
Chương 2: Văn hóa Hồ Chí Minh
Chương 3: Thực trạng quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại
giao văn hóa Việt Nam từ năm 2011 đến năm 2017
Chương 4: Quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược ngoại giao văn
hóa Việt Nam từ năm 2017 đến năm 2020, tầm nhìn 2030

4

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
1.1. CÁC VẤN ĐỀ ĐÃ ĐƢỢC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN
1.1.1. Các nghiên cứu về văn hóa Hồ Chí Minh
Có rất nhiều các công trình trong nước và ngoài nước nghiên cứu về Hồ Chí
Minh và văn hóa Hồ Chí Minh với những cách tiếp cận khác nhau. Tuy nhiên, cho
đến nay vẫn chưa có một quan điểm thống nhất về khái niệm, nội dung của văn hóa
Hồ Chí Minh.
1.1.2. Các nghiên cứu về văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lƣợc ngoại giao văn
hóa Việt Nam
Các công trình nghiên cứu khá đa dạng về nội dung và hình thức thể hiện, đều
là các tài liệu rất hữu ích để tham khảo lí luận và thực tiễn về văn hóa Hồ Chí Minh
và ngoại giao văn hóa của Việt Nam. Đây chính là nguồn tham khảo rất có giá trị về
phương pháp nghiên cứu cũng như cách thức xử lí vấn đề.
1.2.

NHỮNG VẤN ĐỀ LUẬN ÁN CẦN GIẢI QUYẾT

1.2.1. Văn hóa Hồ Chí Minh
Văn hóa Hồ Chí Minh đã được nghiên cứu từ rất sớm, nhưng cách nghiên cứu
về văn hóa Hồ Chí Minh chưa thực sự rõ ràng; cấu trúc, nội hàm của khái niệm văn
hóa Hồ Chí Minh chưa được thống nhất. Việc xác định rõ văn hóa Hồ Chí Minh là gì
và hướng nghiên cứu như thế nào rất quan trọng vì điều đó sẽ quyết định đến nội
dung và hình thức quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn
hóa Việt Nam.
1.2.2. Quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt
Nam đầu thế kỉ XXI

Hiện nay gần như chưa có công trình, tài liệu nào nghiên cứu về việc quảng bá
các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam. Văn
hóa Hồ Chí Minh cần được nhìn nhận không chỉ là định hướng, mà còn là một nội
dung cần quảng bá mạnh mẽ trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế
kỉ XXI.


5

CHƢƠNG 2
VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH
2.1. MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN
2.1.1. Văn hóa
Ngay từ năm 1943, Hồ Chí Minh đã khẳng định:
Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích của cuộc sống, loài người mới
sáng tạo và phát minh ra ngôn ngữ, chữ viết, đạo đức, pháp luật, khoa học,
tôn giáo, văn học, nghệ thuật, những công cụ cho sinh hoạt hằng ngày về
mặc, ăn, ở và các phương thức sử dụng. Toàn bộ những sáng tạo và phát
minh đó tức là văn hoá. Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh
hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng
những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn.[79; tr.458]
Văn hóa là yếu tố không thể thiếu trong đời sống của con người trong hành
trình đi tới việc hoàn thiện mình, hướng tới những giá trị tốt đẹp hơn. Đó cũng là lí
do làm cho văn hóa là một khái niệm được nhiều người quan tâm và đến nay vẫn là
một khái niệm mở. Việc đưa ra một khái niệm có tính tổng quát được thế giới chấp
nhận là tương đối khó. Chính vì lẽ đó, trong luận án của mình, tác giả không đưa ra
quan điểm riêng của mình về văn hóa mà sử dụng định nghĩa về văn hóa của Hồ Chí
Minh làm nền tảng chính để nghiên cứu những luận điểm của luận án.
2.1.2. Văn hóa Hồ Chí Minh
Từ việc nghiên cứu các quan điểm khác nhau, tác giả bước đầu đưa ra quan

điểm về “Văn hóa Hồ Chí Minh” như sau:
Văn hóa Hồ Chí Minh là sự kết tinh các giá trị văn hóa tốt đẹp của dân tộc và
nhân loại, thể hiện trong tư tưởng, tài năng, đạo đức và những hoạt động sáng tạo
của Người; tiêu biểu cho những giá trị văn hóa mới Việt Nam và đồng thời phản ánh
xu thế phát triển văn hóa của thời đại. Văn hóa Hồ Chí Minh là sự định hướng cho
việc xây dựng nền văn hóa mới Việt Nam, tăng cường vị thế của văn hóa Việt Nam
trong quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa.
2.1.3. Ngoại giao văn hóa
Ngoại giao văn hóa là hình thức ngoại giao do Nhà nước làm chủ đạo, điều
phối thông qua các hoạt động văn hóa đa dạng, nhằm quảng bá, giới thiệu, giao lưu
và tăng cường ảnh hưởng các giá trị văn hóa giữa một quốc gia với một hoặc nhiều
quốc gia trên thế giới để đạt được mục tiêu của chính sách đối ngoại của Nhà nước.


6

2.1.4. Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Chiến lược NGVH Việt Nam là việc xác định mục tiêu, phương thức và định
hướng phân bổ nguồn lực, tổ chức hoạt động để đạt được mục tiêu ngoại giao, do
Nhà nước Việt Nam làm chủ đạo, điều phối thông qua các hoạt động văn hóa đa
dạng, nhằm quảng bá, giới thiệu, giao lưu các giá trị văn hóa giữa một quốc gia với
một hoặc nhiều quốc gia trên thế giới nhằm đạt được mục tiêu của chính sách đối
ngoại của Nhà nước.
2.2. CƠ SỞ HÌNH THÀNH VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH
2.2.1. Văn hóa Hồ Chí Minh là sự kế thừa và phát triển những giá trị văn hóa tốt
đẹp của dân tộc Việt Nam
Trong hành trình trở thành vĩ nhân của dân tộc, Hồ Chí Minh mang theo hành
trang là nền văn hóa và những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Là
nhà văn hóa kiệt xuất, Hồ Chí Minh chính là biểu tượng cao đẹp nhất của bản sắc văn
hóa Việt Nam, là tượng trưng cho tâm hồn, tính cách và trí tuệ của người Việt Nam.

Đó là lòng yêu nước, tinh thần bất khuất, quật cường của dân tộc; tinh thần nhân ái,
khoan dung, hòa đồng; tinh thần lạc quan, yêu đời, luôn tin tưởng và hướng tới tương
lai tươi sáng. Truyền thống văn hóa lâu đời của dân tộc Việt Nam chính là hành trang
đầu tiên của Hồ Chí Minh trong hành trình trở thành nhà văn hóa kiệt xuất. Hồ Chí
Minh không chỉ kế thừa, mà còn làm phong phú, sinh động và phát triển các giá trị
văn hóa đó bằng những hoạt động thực tiễn và những đóng góp của Người trong việc
khẳng định bản sắc của một nền văn hóa tự chủ.
2.2.2. Văn hóa Hồ Chí Minh là sự kế thừa và phát triển các giá trị văn hóa
phƣơng Đông, phƣơng Tây và chủ nghĩa Mác- Lênin
2.2.2.1. Văn hóa phương Đông
Là một người phương Đông, ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã tiếp thu và chịu
ảnh hưởng sâu sắc của những giá trị văn hóa phương Đông, chủ yếu tập trung trong
ba học thuyết lớn nhất ở phương Đông là: Phật giáo, Nho giáo và Lão giáo. Người đã
kế thừa và phát triển các giá trị văn hóa phương Đông một cách sáng tạo trong quá
trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Đối với các học thuyết, các tôn giáo, Hồ Chí Minh không hề có thái độ nhất
loạt bài bác, phủ định, mà trong khi phê phán những mặt tiêu cực không tránh khỏi


7

của các tôn giáo, Người vẫn đánh giá cao và lựa chọn những mặt tích cực để kế thừa,
vận dụng.
2.2.2.2. Văn hóa phương Tây
Ảnh hưởng từ văn hóa phương Tây đến Hồ Chí Minh, trước hết là tư tưởng dân
chủ và cách mạng của phương Tây. Bên cạnh đó, Hồ Chí Minh còn chịu ảnh hưởng
bởi tính dân chủ thực tiễn, từ đó hình thành phong cách dân chủ, cách làm việc dân
chủ. Thông qua các hoạt động thực tiễn, việc tham gia các diễn đàn, các câu lạc bộ ở
Pháp và các nước phương Tây, Người đã có cơ hội có một môi trường hoạt động dân
chủ hơn ở trong nước, từ đó có thể học tập và hình thành cách làm việc dân chủ của

mình. Đây cũng là điều kiện thuận lợi để Hồ Chí Minh thực hành và sáng tạo ra các
sản phẩm văn hóa mang đậm chất phương Tây.
2.2.2.3. Chủ nghĩa Mác- Lênin
Chủ nghĩa Mác Lênin đã mang đến cho văn hóa Hồ Chí Minh một bước ngoặt
quan trọng với tính khoa học, cách mạng và thời đại. Chủ nghĩa Mác - Lênin là cơ sở
thế giới quan, phương pháp luận của văn hóa Hồ Chí Minh. Nhờ có thế giới quan và
phương pháp luận của chủ nghĩa Mác- Lênin, Hồ Chí Minh đã chuyển hóa được
những tinh hoa của dân tộc, thời đại thành những giá trị văn hóa sáng tạo và độc đáo.
Đến với chủ nghĩa Mác- Lênin, Hồ Chí Minh từ người yêu nước trở thành người
cộng sản, được trang bị thêm nền văn hóa cộng sản chủ nghĩa. Đồng thời, trong quá
trình vận dụng và phát triển chủ nghĩa Mác – Lênin vào thực tiễn, Người đã không
ngừng sáng tạo và làm phong phú học thuyết này.
2.3. VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH - NHỮNG NỘI DUNG CƠ BẢN
Trong quá trình hoạt động văn hóa, Hồ Chí Minh đã tạo nên những giá trị văn
hóa riêng rất đặc trưng, bao gồm: văn hóa chính trị, văn hóa đạo đức, văn hóa ngoại
giao, văn hóa ứng xử, văn hóa hòa bình.
2.3.1. Văn hóa chính trị
Văn hóa chính trị Hồ Chí Minh là phương diện nổi bật của văn hóa Hồ Chí
Minh bao gồm tổng hòa các giá trị về tư tưởng và hành vi chính trị mang tính chân,
thiện, mĩ mà Người sáng tạo ra trong suốt quá trình đấu tranh cho sự nghiệp giải
phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người trên lập trường giai cấp
công nhân; là sự tích hợp, vận dụng, phát triển các giá trị văn hóa chính trị của dân
tộc, nhân loại và chủ nghĩa Mác- Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam, được biểu


8

hiện ở tư tưởng, chuẩn mực và nhân cách chính trị mang đặc trưng riêng, có giá trị, ý
nghĩa to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân Việt Nam và góp phần làm
phong phú thêm các giá trị văn hóa chính trị của nhân loại.

Nội dung dễ nhìn thấy nhất trong văn hóa chính trị Hồ Chí Minh là quan điểm
gần dân, coi “dân là gốc”, “dân là chủ” và “dân làm chủ”. Khi nói về dân, Hồ Chí
Minh có những câu danh ngôn ít ai sánh kịp: “Trong bầu trời không gì quý bằng nhân
dân. Trong thế giới, không gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân” [86;
tr.453]; “ thực hành dân chủ là cái chìa khóa vạn năng có thể giải quyết mọi khó
khăn” [91; tr.325].
Từ chỗ coi trọng nhân dân, văn hóa chính trị Hồ Chí Minh còn thể hiện ở việc
thi hành một nền chính trị trong sạch, liêm khiết, kết hợp giữa đạo đức và pháp luật.
Những nỗ lực của Hồ Chí Minh trong việc thi hành một nền chính trị trong sạch, hiệu
quả đã thể hiện một cách ứng xử chính trị rất văn hóa.
Văn hóa chính trị Hồ Chí Minh còn là suốt đời phấn đấu trở thành nhà chính trị
sáng suốt, người công bộc tận tụy của nhân dân. Hồ Chí Minh đã hội tụ đủ những yếu
tố của một lãnh tụ của nhân dân: có lý tưởng mãnh liệt, có ý chí kiên cường, có trí
tuệ, tầm nhìn xa trông rộng, có khả năng hấp dẫn, lôi cuốn quần chúng đi theo mình
để thực hiện lý tưởng.
Với tâm niệm là “người lính vâng mệnh lệnh của quốc dân ra trước mặt trận”
[80; tr.187], Hồ Chí Minh đã trở thành hình mẫu lý tưởng về người lãnh tụ chân
chính của nhân dân, luôn tin dân, yêu dân và lấy dân làm gốc.
2.3.2. Văn hóa đạo đức
Hồ Chí Minh là một trong những lãnh tụ quan tâm nhiều nhất đến vấn đề đạo đức.
Khi đề cập đến văn hóa Hồ Chí Minh, không thể không đề cập đến văn hóa đạo đức:
không chỉ là những tư tưởng về đạo đức quý báu, mà còn là việc thực hành đạo đức, một
tấm gương đạo đức sinh động giữa lời nói thống nhất với việc làm, làm nhiều hơn nói,
làm trước nhất, nhiều nhất so với những chuẩn mực đạo đức mà mình đưa ra.
Văn hóa đạo đức Hồ Chí Minh là sự kết tinh tinh hoa dân tộc, tinh hoa đạo đức
của nhân loại và chủ nghĩa nhân đạo cộng sản hiện hữu trong chủ nghĩa Mác- Lênin.
Người không chỉ kế thừa truyền thống đạo đức của dân tộc, tinh hoa đạo đức của
nhân loại, dùng chủ nghĩa duy vật biện chứng để làm thăng hoa các giá trị đạo đức
đó, mà Người còn làm một cuộc cách mạng trong lĩnh vực đạo đức khi hình thành

9

nên một nền đạo đức mới, nền đạo đức mang bản chất giai cấp tiến bộ nhất (giai cấp
công nhân), nền đạo đức phục vụ cho chính đồng bào, dân tộc mình và sự tiến bộ,
nhân văn của loài người.
Trong suốt cuộc đời mình, Hồ Chí Minh luôn lấy đạo đức làm nền tảng và mục
tiêu để phấn đấu: lấy đạo đức để hoàn thiện mình, đạo đức cao nhất là đạo đức vì dân
vì nước.
Nhưng cái tạo nên sức hấp dẫn của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, cái tạo nên
văn hóa đạo đức Hồ Chí Minh và đưa nền đạo đức theo quan niệm Hồ Chí Minh trở
thành bộ phận của nền văn hóa mới lại chính ở việc thực hành đạo đức. Việc thực
hành đạo đức một cách tự nhiên, không màu mè, không hô hào, không ngụy tạo của
Hồ Chí Minh đã khiến cho đạo đức Hồ Chí Minh trở thành một phần không thể thiếu
của văn hóa.
2.3.3. Văn hóa ngoại giao
Văn hóa ngoại giao Hồ Chí Minh có sự kế thừa truyền thống ngoại giao tốt đẹp
của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa giao tiếp của nhân loại, nhưng chủ yếu là sự
phản ánh nhân cách vĩ đại của Người- Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt
xuất. Chính phong cách ngoại giao đã tạo nên một lãnh tụ Hồ Chí Minh không lẫn
với ai với những dấu ấn rất riêng: vừa mềm mỏng, vừa kiên nghị; vừa chân thành, cởi
mở, vừa lịch lãm, tinh tế; một trí tuệ uyên bác và một trái tim nồng ấm.
Văn hóa ngoại giao Hồ Chí Minh, trước hết hấp dẫn người đối diện bởi tư duy
uyên bác, vốn hiểu biết sâu rộng về lịch sử, đất nước, văn hóa, con người, cho đến cả
sở thích, tâm lí, cá nhân của người đối thoại.
Văn hóa ngoại giao Hồ Chí Minh còn là một phong cách ngoại giao nhã nhặn,
lịch thiệp và rất mực chân thành, tự nhiên.
Văn hóa ngoại giao Hồ Chí Minh còn tạo ấn tượng bởi mục tiêu đối ngoại đậm
chất nhân văn, kết hợp thuyết phục bằng lí lẽ với cảm hóa bằng trái tim.
Văn hóa ngoại giao Hồ Chí Minh còn thể hiện ở sự mềm dẻo, nhưng kiên nghị

trong việc xử lí các tình huống.
2.3.4. Văn hóa ứng xử
Văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh vừa kế thừa truyền thống của dân tộc, vừa chịu
ảnh hưởng của văn hóa phương Đông, phương Tây, nhưng lại mang đậm cá tính


10

riêng của Hồ Chí Minh. Văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh là đỉnh cao và tinh hoa của
văn hóa ứng xử Việt Nam.
Một trong những đặc trưng văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh là sự khiêm tốn, nhã
nhặn, lịch lãm.
Những người từng tiếp xúc với Hồ Chí Minh đều chung một cảm nhận: đó là
một con người chân tình, nồng hậu, tự nhiên. Người chủ động xóa bỏ mọi nghi thức,
tiến thẳng đến trái tim con người bằng một tình cảm thân thiết, thành thực, hồn nhiên,
không một chút gắng gượng.
Văn hóa ứng xử của Hồ Chí Minh còn là sự linh hoạt, chủ động, biến hóa,
uyển chuyển, có lí, có tình. Đó là sự kết hợp hài hòa giữa tình cảm nồng hậu với lí trí
sáng suốt, nó uyển chuyển như tư duy khoáng đạt của Người. Và vì thế mà nó xa lạ
với mọi ứng xử cứng nhắc, khiên cưỡng, mang tính hình thức.
2.3.5. Văn hóa hòa bình
Ngay từ thuở thơ ấu, Hồ Chí Minh đã được sống trong môi trường gia đình,
quê hương giàu lòng nhân ái, thích sự yên ổn, yêu hòa bình. Trong hành trình đi tìm
đường cứu nước, gắn nỗi đau của mình với nỗi đau của nhân loại, sự khổ cực của
mình cùng với sự cùng cực của nhân dân, với sự tác động của chủ nghĩa nhân đạo
cộng sản đã tạo nên tinh thần khoan dung văn hóa - một biểu hiện đặc trưng của văn
hóa hòa bình. Hồ Chí Minh được thừa nhận là nhà văn hóa kiệt xuất bởi vì Người
chính là hiện thân của văn hóa hòa bình.
Trong tranh luận, trong ứng xử, bao giờ Hồ Chí Minh cũng dựa trên cơ sở cái
chung, trên những nguyên tắc đồng nhất về nguyên lí. Người cũng khéo léo hướng

con người tới cái chung, cái tương đồng dễ chấp nhận nhất. Người cũng thể hiện sự
am hiểu, tầm văn hóa của mình khi luôn đề cao và tôn trọng những giá trị tốt đẹp của
con người, của nhân loại văn minh.
Trong những hành động của Hồ Chí Minh, hơn hết thảy, người ta cảm nhận
được ở Người một trái tim nồng ấm, tinh tế, một sự cảm hóa, khoan dung, đại lượng.
Văn hóa hòa bình Hồ Chí Minh không phải là sách lược, càng không phải là
một “thủ đoạn chính trị”, mà nhất quán, chân thànhĐối với Hồ Chí Minh, sống trong
một môi trường hòa bình là một cuộc cách mạng - cuộc cách mạng thuyết phục, cảm
hóa trái tim, khối óc của con người bằng tấm lòng vị tha, cao thượng, mà rất đỗi chân
thành. Đó cũng là mục đích mà cách mạng Việt Nam hướng đến.


11

CHƢƠNG 3
THỰC TRẠNG QUẢNG BÁ VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH TRONG CHIẾN
LƢỢC NGOẠI GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ NĂM 2011 ĐẾN NĂM 2017
3.1. NGOẠI GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ NĂM 2000 ĐẾN NĂM 2011
3.1.1. Bối cảnh lịch sử đầu thế kỉ XXI
* Bối cảnh trong nước
*Bối cảnh quốc tế
Bối cảnh trong nước, quốc tế đã đem lại cho Việt Nam những thời cơ và thách
thức trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước. Để tranh thủ thời cơ, vượt qua
thách thức, tất nhiên không thể không nói đến vai trò của những chính sách ngoại
giao phù hợp, trong đó, ngoại giao văn hóa là một trong những ưu tiên hàng đầu trong
thời đại ngày nay.
3.1.2. Ý nghĩa của việc đẩy mạnh ngoại giao văn hóa
NGVH là một trong ba nhiệm vụ của ngoại giao Việt Nam thời kỳ hội nhập
(bao gồm ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế và ngoại giao văn hóa). Với tính
mềm dẻo và linh hoạt, NGVH có vai trò bổ trợ rất hữu hiệu cho các trụ cột khác, tạo

thành một chỉnh thể chính sách đối ngoại hoàn chỉnh trong thời kỳ đổi mới.
Trong môi trường quốc tế cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, các nước (nhất là
các nước nhỏ và đang phát triển) biết sử dụng NGVH sẽ thu hút được sự quan tâm,
chú ý của cộng đồng quốc tế, trở thành một trong những tiêu điểm của mạng lưới
quan hệ toàn cầu. Từ đó, vị thế và tiếng nói của họ cũng sẽ trở nên có trọng lượng
trên trường quốc tế.
Để phát triển đất nước, Việt Nam cần phải nỗ lực không ngừng, đồng thời
tranh thủ tất cả các nguồn lực, tranh thủ tất cả sự giúp đỡ, ủng hộ. Trong những
nguồn lực đó, không thể không nói đến vai trò của NGVH.
Ngoại giao văn hóa là con đường hai chiều đang trở nên rộng mở và thông suốt
trong bối cảnh toàn cầu hóa và cuộc cách mạng khoa học công nghệ đang phát triển
mạnh mẽ, mở ra cơ hội chưa từng có để các nước tranh thủ quảng bá văn hóa, đất
nước, con người, đồng thời tiếp thu những tinh hoa văn hóa từ nước ngoài vào trong
nước một cách dễ dàng hơn trước.


12

3.2. CHIẾN LƢỢC NGOẠI GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM
3.2.1. Mục tiêu và quan điểm phát triển Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Ngày 14/02/2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 208/QĐTTg về: “Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm 2020” với quan điểm:
Ngoại giao văn hóa cùng với ngoại giao kinh tế và ngoại giao chính
trị là ba trụ cột của nền ngoại giao toàn diện, hiện đại Việt Nam. Ba trụ cột
này gắn bó, tác động lẫn nhau, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của
Đảng và Nhà nước. Ngoại giao chính trị có vai trò định hướng, ngoại giao
kinh tế là nền tảng vật chất và ngoại giao văn hóa là nền tảng tinh thần của
hoạt động đối ngoại.
Từ quan điểm trên, Chiến lược NGVH Việt Nam đến năm 2020 đã xác xác
định mục tiêu:
Đẩy mạnh hoạt động ngoại giao văn hóa nhằm làm cho thế giới hiểu

biết hơn về đất nước, con người và văn hóa Việt Nam, tăng cường xây
dựng lòng tin với các quốc gia trên thế giới, đưa quan hệ giữa Việt Nam
với các đối tác đi vào chiều sâu, ổn định và bền vững, qua đó nâng cao vị
thế đất nước trên trường quốc tế, tạo điều kiện hỗ trợ phát triển kinh tế - xã
hội. Các hoạt động ngoại giao văn hóa cũng góp phần tiếp thu tinh hoa văn
hóa của nhân loại, làm phong phú và sâu sắc thêm những giá trị văn hóa
truyền thống của đất nước. [128; tr.5]
Quan điểm và mục tiêu của Chiến lược NGVH Việt Nam là cơ sở pháp lí quan
trọng để NGVH đi đúng hướng và hoạt động có hiệu quả.
3.2.2. Những nhiệm vụ cơ bản Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam những
năm đầu thế kỉ XXI
Trong bối cảnh đất nước chịu tác động sâu sắc của khủng hoảng kinh tế tài
chính toàn cầu, chiến lược NGVH cần được triển khai một cách chủ động và sáng
tạo, có trọng tâm, trọng điểm, gắn kết chặt chẽ với ngoại giao chính trị, ngoại giao
kinh tế, phối hợp nhịp nhàng với công tác người Việt Nam ở nước ngoài, góp phần
tạo dựng một nền tảng vững chãi cho nền ngoại giao toàn diện Việt Nam.
NGVH là chất xúc tác cho sự phối hợp thường xuyên hơn, chặt chẽ hơn giữa
Bộ, Ngành và địa phương. Đây là điều kiện hết sức cần thiết để bảo đảm tính hiệu
quả cũng như bền vững lâu dài của các hoạt động trong chiến lược NGVH.


13

Với phương châm: đưa Việt Nam ra thế giới và thế giới đến với Việt Nam, các
địa phương trên cả nước cần chủ động hơn trong việc phối hợp tổ chức những hoạt
động NGVH cũng như đẩy mạnh quảng bá hình ảnh địa phương mình. Chiến lược
NGVH có nhiệm vụ hỗ trợ đắc lực các địa phương giới thiệu hình ảnh, danh lam
thắng cảnh và những nét đặc sắc văn hóa của mỗi vùng miền, góp phần xúc tiến du
lịch, thu hút đầu tư, đóng góp trực tiếp, thiết thực cho sự phát triển kinh tế-xã hội ở
các địa phương có di sản.

Chiến lược NGVH còn cần phải quan tâm đến công tác người Việt Nam ở
nước ngoài, tiếp tục triển khai nhiều hoạt động văn hóa đa dạng trên nhiều địa bàn.
Qua các hoạt động của Chiến lược NGVH, nội hàm của NGVH cần được xác
định rõ ràng hơn, phong phú hơn.
3.2.3. Một số thuận lợi và khó khăn trong triển khai Chiến lƣợc ngoại giao văn
hóa Việt Nam
*Thuận lợi
Nhận thức chung của lãnh đạo các cấp, các ngành, địa phương trong và ngoài nước
về sự cần thiết và tầm quan trọng của công tác ngoại giao văn hóa đã được tăng cường.
Sự phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương để triển khai các hoạt động ngoại
giao văn hóa ngày càng hiệu quả hơn.
*Khó khăn
Hiệu quả và chất lượng của các hoạt động NGVH chưa cao.
Công tác phối hợp giữa các ngành và cơ quan tham gia vào hoạt động ngoại
giao văn hóa chưa thực sự chặt chẽ.
Trình độ và số lượng của đội ngũ cán bộ làm công tác ngoại giao văn hóa còn
nhiều hạn chế.
Nhận thức về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của ngoại giao văn hóa của các
tầng lớp xã hội chưa có sự thống nhất cao
3.3. QUẢNG BÁ VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH TRONG CHIẾN LƢỢC NGOẠI
GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ NĂM 2011 ĐẾN NĂM 2017
3.3.1. Văn hóa Hồ Chí Minh là một nội dung của Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa
Việt Nam
*Văn hóa Hồ Chí Minh soi sáng mục tiêu của Chiến lược ngoại giao văn
hóa Việt Nam


14

Bản chất của ngoại giao chính là văn hóa hiểu theo nghĩa là những giá trị hình

thành trong quá trình ứng xử giữa con người với thiên nhiên và với chính con người.
Trong hoạt động ngoại giao, bên cạnh những giá trị thể hiện quan điểm, chính sách
của một quốc gia thì vai trò của những nhà hoạt động ngoại giao đòi hỏi rất cao hàm
lượng văn hóa trong các hoạt động của mình.
Hồ Chí Minh đã thấu hiểu và đạt được điều này ngay từ hành trình đi tìm
đường cứu nước. Trong quan điểm và cách làm của Hồ Chí Minh là dùng văn hóa và
tận dụng tối đa ưu thế của văn hóa để đạt được mục tiêu của ngoại giao. Đây cũng
chính là đặc điểm nổi trội của ngoại giao văn hóa.
Văn hóa Hồ Chí Minh chính là một phần tạo nên bản sắc và không thể thiếu của
ngoại giao văn hóa Việt Nam. Văn hóa Hồ Chí Minh đã soi sáng cho những mục tiêu mà
chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam hướng tới bằng các giá trị văn hóa đặc trưng:
văn hóa chính trị, văn hóa đạo đức, văn hóa ngoại giao, văn hóa ứng xử và văn hóa hòa
bình. Đó không chỉ là văn hóa của một cá nhân, một lãnh tụ, mà đó cũng là mục tiêu mà
văn hóa Việt Nam hướng đến, trước hết là trong lĩnh vực ngoại giao văn hóa.
* Văn hóa Hồ Chí Minh định hướng nội dung của Chiến lược ngoại giao
văn hóa Việt Nam
Định hướng nội dung của Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam là giữ vững
bản sắc văn hóa dân tộc, tiếp thu, học hỏi, đánh giá cao những giá trị văn hóa nhân
loại, vừa thâu thái, vừa phát triển, làm phong phú văn hóa đất nước. Tất cả các hoạt
động ngoại giao văn hóa không chỉ hướng tới lợi ích quốc gia, mà còn hướng tới nền
hòa bình, ổn định thế giới. Muốn làm được điều đó, ngoại giao văn hóa Việt Nam cần
dựa trên cơ sở văn hóa chính trị, văn hóa đạo đức, văn hóa ngoại giao, văn hóa ứng
xử và văn hóa hòa bình Hồ Chí Minh.
* Văn hóa Hồ Chí Minh mang những thông điệp về ngoại giao văn hóa một
cách độc đáo
Ngay từ rất sớm, Hồ Chí Minh đã có một ý thức rõ ràng trong việc quảng bá hình
ảnh, làm cho thế giới biết đến dân tộc, đất nước Việt Nam. Việc Người tự mình học
nhiều thứ tiếng, phần lớn là đi đến đâu, Người học tiếng nước ấy. Việc học tiếng của
các nước không đơn thuần chỉ là vấn đề giao tiếp, mà đó là cách đến với văn hóa, tâm
hồn của các dân tộc một cách tốt nhất, nhanh nhất. Không chỉ vậy, trong hành trình đi

tìm đường cứu nước, Người đã không chỉ tìm đường, mà mục đích sâu xa hơn là làm


15

cho thế giới biết đến Việt Nam : "dân tộc Việt Nam là một dân tộc văn minh như các
dân tộc khác trên thế giới, rất xứng đáng được hoàn cầu công nhận độc lập" [80;
tr.151]. Trong hành trình đó, không ít lần Hồ Chí Minh quảng bá về đất nước và con
người Việt Nam với một niềm tự hào, yêu mến.
Ngoại giao văn hóa chính là quảng bá những nét văn hóa đặc trưng, độc đáo
của dân tộc để đạt được mục đích ngoại giao. Văn hóa Hồ Chí Minh chính là một nét
độc đáo, đặc trưng trong chính sách ngoại giao văn hóa Việt Nam.
3.3.2. Thực trạng của việc quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến
lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Việc quảng bá, vận dụng văn hóa Hồ Chí Minh đã được Đảng, Nhà nước,
Chính phủ, các Bộ, Ban, Ngành quan tâm chỉ đạo, phối hợp thực hiện
Quảng bá hình ảnh và văn hóa Hồ Chí Minh trong công tác ngoại giao văn hóa
đã trở thành một hoạt động bước đầu được quan tâm trong chiến lược ngoại giao văn
hóa Việt Nam nhằm thể hiện tính tích cực, chủ động, nhằm quảng bá đất nước và con
người Việt Nam, nâng cao vị thế, hình ảnh đất nước, văn hóa và con người Việt Nam
trên thế giới.
Quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa đã trở
thành một nội dung nhận được sự quan tâm trong các hoạt động đối ngoại của Lãnh
đạo cấp cao, trong các đề án chính trị của các hoạt động trao đổi đoàn các cấp và
trong chương trình làm việc của các cơ chế hợp tác đa phương, song phương, đồng
thời là sợi dây gắn kết cộng đồng người Việt ở nước ngoài.
Bên cạnh những nhận thức và hoạt động trên, việc vận dụng và quảng bá văn
hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược NGVH hiện nay vẫn còn tồn tại những mặt hạn
chế. Đó là việc quảng bá, vận dụng văn hóa Hồ Chí Minh ở một số nơi vẫn chưa thực
sự mang tính quy mô, bài bản, vẫn còn nặng về tính tự phát. Các hoạt động của việc

quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược ngoại giao văn hóa vẫn còn mang
tính dè dặt, chưa thực sự hấp dẫn, phong phú. Nội dung quảng bá còn nghèo nàn,
chưa làm rõ được tầm vóc của nhà văn hóa lớn Hồ Chí Minh.
Những hạn chế này có cả những nguyên nhân khách quan và chủ quan. Việc
sớm nhận thức được những hạn chế sẽ giúp chúng ta có một cái nhìn toàn diện hơn
về việc quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược NGVH, đề ra những giải
pháp phù hợp.


16

CHƢƠNG 4
QUẢNG BÁ VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH TRONG CHIẾN LƢỢC NGOẠI GIAO
VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ NĂM 2017 ĐẾN NĂM 2020, TẦM NHÌN 2030
4.1. PHƢƠNG HƢỚNG QUẢNG BÁ VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH TRONG
CHIẾN LƢỢC NGOẠI GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ NĂM 2017 ĐẾN
NĂM 2020, TẦM NHÌN 2030
4.1.1. Các hoạt động quảng bá về văn hóa Hồ Chí Minh phải bám sát các nội
dung chỉ đạo của Đảng, Chính phủ và Bộ Ngoại giao về ngoại giao văn hóa
Các hoạt động quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược NGVH sẽ tiếp
tục bám sát các nội dung “Chiến lược Ngoại giao văn hóa đến năm 2020”, “Kế hoạch
hành động của Bộ Ngoại giao triển khai Chiến lược Ngoại giao văn hóa đến năm
2020” và “Chương trình hành động của Bộ Ngoại giao triển khai Chương trình hành
động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 22 của Bộ Chính trị về Hội nhập quốc
tế”.Việc bám sát các chỉ đạo, các kế hoạch của Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Bộ
Ngoại giao sẽ giúp cho việc quảng bá các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh một cách đúng
hướng và hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm mà không mất đi sự phong phú, hấp dẫn,
đa dạng.
4.1.2. Quảng bá các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh phải mang tính quy mô, hệ
thống, bài bản , phải có những chính sách bao quát và cụ thể, phải coi đây là

một nội dung quan trọng trong Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Các hoạt động quảng bá về Hồ Chí Minh trước đây chỉ mang tính nhỏ lẻ, thiên
về tình cảm cá nhân nhiều hơn, chưa có một cách làm bài bản, khoa học, quy mô, do
đó chưa có lộ trình và nội dung cụ thể nên hiệu quả thường không cao. Trong hoạt
động của NGVH những năm đầu thế kỉ XXI cần chú đến đến mấy vấn đề sau :
Trước hết, thông qua văn hóa Hồ Chí Minh, NGVH Việt Nam hướng đến việc
giới thiệu với nhân dân và bạn bè thế giới hình ảnh về một đất nước Việt Nam tươi
đẹp, có bề dày lịch sử, truyền thống và bản sắc văn hóa đa dạng, phong phú, con
người Việt Nam thông minh, cần cù, sáng tạo, lạc quan, yêu đời…Những giá trị này
được kết tinh trong nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh.
Tiếp đó, thông qua quá trình quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược
NGVH, có thể tiếp thu những giá trị tốt đẹp và tinh túy của văn hóa thế giới nhằm


17

làm phong phú thêm cho văn hóa dân tộc. Qua giao lưu văn hóa, có thể nêu cao năng
lực, tích lũy kinh nghiệm và kĩ năng tiếp nhận các giá trị văn hóa thế giới, tăng cường
sự hiểu biết và quan hệ hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam và các nước trên thế giới.
Văn hóa Hồ Chí Minh chính là tinh hoa, sự tương tác giữa văn hóa dân tộc, văn hóa
phương Đông và văn hóa phương Tây. Bản thân Hồ Chí Minh luôn chú trọng đến
việc tiếp thu những giá trị văn hóa nhân loại trong việc xây dựng nền văn hóa mới
Việt Nam
Cuối cùng, quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược NGVH còn bao
gồm nội dung gắn kết dân tộc Việt Nam ở trong nước và ngoài nước. Đồng bào Việt
Nam ở nước ngoài là một bộ phận không tách rời của dân tộc Việt Nam. Hầu hết họ
đều yêu nước, hướng về quê hương, yêu mến và tự hào về dân tộc mình, kính yêu Hồ
Chí Minh. Quảng bá các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh góp phần giúp thế hệ trẻ là
người Việt Nam ở nước ngoài có những hiểu biết đúng đắn về Hồ Chí Minh, thêm
gắn bó với dân tộc mình. Điều này, sinh thời, Hồ Chí Minh rất quan tâm và đã thực

hiện rất hiệu quả.
4.1.3. Phải xác định rõ mục đích, nội dung, phƣơng pháp kết hợp văn hóa Hồ
Chí Minh với Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Hồ Chí Minh là nhà văn hóa lớn, nhưng đồng thời cũng là nhà hoạt động chính
trị. Mặc dù văn hóa và chính trị có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, nhưng giữa chúng
vẫn có những đặc thù nhất định. Trong chiến lược ngoại giao văn hóa, chúng ta phải
xác định nội hàm của nó để có những hoạt động cho phù hợp, tránh việc chồng chéo
giữa nhiệm vụ chính trị với nhiệm vụ văn hóa.
4.1.4. Thƣờng xuyên cập nhật, bổ sung những kinh nghiệm thực tiễn, bài học
kinh nghiệm trong quá trình quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lƣợc
ngoại giao văn hóa Việt Nam
Trong quá trình thực hiện chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam, cần có quá
trình tổng kết thực tiễn, rút ra những bài học kinh nghiệm, để từ đó có những nội
dung và giải pháp phù hợp. Do đó, bên cạnh “Chiến lược ngoại giao văn hóa đến năm
2020”, Thủ tướng Chính phủ vừa ký Quyết định số 210/ QĐ-TTg phê duyệt “Chiến
lược văn hóa đối ngoại của Việt Nam đến năm 2020 và tầm nhìn đến 2030”, bổ sung
làm rõ hơn nhiệm vụ ưu tiên, cơ chế, nguồn lực, khung thời gian của chiến lược ngoại
giao văn hóa.


18

Trong chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam cần bổ sung bài học kinh
nghiệm được rút ra trong việc thực hiện việc quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong
chiến lược NGVH. Điều này có ý nghĩa vô cùng quan trọng để có thể xác định được
lộ trình, nội dung, giải pháp một cách rõ ràng hơn, nâng cao hiệu quả của việc quảng
bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam đầu thế kỉ
XXI.
4.2. NHỮNG NỘI DUNG VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH CẦN QUẢNG BÁ RA
THẾ GIỚI

4.2.1. Quảng bá các nội dung văn hóa Hồ Chí Minh tiêu biểu
Bản thân trong quá trình hoạt động văn hóa, Hồ Chí Minh đã tạo nên những giá
trị văn hóa đặc trưng: Văn hóa chính trị, văn hóa đạo đức, văn hóa ngoại giao, văn
hóa ứng xử, văn hóa hòa bình. Do đó, trong chiến lược NGVH Việt Nam, cần làm rõ
những giá trị văn hóa đặc trưng đó với tính chất: Hồ Chí Minh không chỉ có những
phẩm chất chính trị, văn hóa độc đáo, đặc biệt, mà bản thân trong quá trình hoạt động
thực tiễn Hồ Chí Minh đã tạo nên những giá trị văn hóa của riêng mình.
Quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh nhằm mục đích làm cho thế giới thấy rõ hơn
một hình mẫu lí tưởng về người lãnh tụ chân chính của nhân dân được thể hiện đậm
nét trong văn hóa chính trị, văn hóa đạo đức; một biểu tượng của chủ nghĩa nhân văn,
trọng tình của Việt Nam qua văn hóa ứng xử; một biểu tượng của tinh thần hòa bình
Việt Nam thông qua văn hóa ngoại giao, văn hóa hòa bình. Những biểu tượng này
không chỉ có giá trị với nhân dân Việt Nam, mà có sức hấp dẫn, lay động với nhân
dân toàn thế giới.
4.2.2. Quảng bá tinh thần giao lƣu, tiếp biến văn hóa của Hồ Chí Minh
Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Hồ Chí Minh đã đi nhiều
nước, hiểu rộng, biết nhiều, tiếp xúc với nhiều nền văn hóa lớn trên thế giới. Người
đã nỗ lực không ngừng để thu nhận, thâu thái và chuyển hóa những tinh hoa văn hóa
nhân loại, kết hợp với văn hóa Việt Nam để phục vụ sự nghiệp đấu tranh giải phóng
dân tộc và xây dựng đất nước. Nhà văn hóa lớn Hồ Chí Minh Có thể thấy Hồ Chí
Minh rất Việt Nam, nhưng cũng rất nhân loại trong cách ứng xử văn hóa.
Khi quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược NGVH, các nước trên thế
giới có thể tìm thấy được sự đồng cảm, đồng thời có thể học hỏi được tinh thần tiếp
biến văn hóa một cách văn minh, khoa học của Hồ Chí Minh. Đó cũng là một phẩm


19

chất đặc trưng của người Việt Nam trong quá trình giao lưu, tiếp biến văn hóa. Đó
cũng là cách để nâng cao giá trị văn hóa của dân tộc Việt Nam trong Chiến lược

NGVH
4.3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢNG BÁ VĂN HÓA HỒ CHÍ MINH TRONG
CHIẾN LƢỢC NGOẠI GIAO VĂN HÓA VIỆT NAM TỪ NĂM 2017 ĐẾN
NĂM 2020, TẦM NHÌN 2030
4.3.1. Đẩy mạnh nghiên cứu về văn hóa Hồ Chí Minh, tạo nên sự thống nhất về
quan điểm, nội dung, phƣơng pháp quảng bá
Văn hóa Hồ Chí Minh là một nội dung được nghiên cứu từ khá sớm. Tuy
nhiên, cho đến nay, “văn hóa Hồ Chí Minh” vẫn là một khái niệm chưa được thống
nhất, do đó tạo nên nhiều cách hiểu và nội dung khác nhau. Để tạo được hiệu quả
trong quá trình vận dụng và quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh, cần có một sự thống
nhất trong quá trình nghiên cứu về văn hóa Hồ Chí Minh, từ đó mới thống nhất về nội
dung, phương pháp quảng bá.
4.3.2. Tăng cƣờng sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của Nhà nƣớc, sự phối hợp
của các tổ chức chính trị- xã hội, các cơ quan, ban, ngành trong việc quảng bá
các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Hoàn thiện hệ thống cơ chế, chính sách về ngoại giao văn hóa một cách toàn
diện, đồng bộ trên cơ sở phù hợp với pháp luật của Nhà nước và đường lối đối ngoại
của Đảng; điều chỉnh, bổ sung chính sách ngoại giao văn hóa cho phù hợp với thực
tiễn phát triển của đất nước và với cam kết quốc tế.
Gắn việc phổ biến các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh với kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội 5 năm của các cấp, các ngành và địa phương; lồng ghép hoạt động
ngoại giao văn hóa trong triển khai Chiến lược phát triển văn hóa, Chiến lược phát
triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, nhằm tạo tính cộng hưởng trong mục tiêu phát
triển kinh tế - xã hội của các địa phương.
Xây dựng cơ chế phối hợp giữa các Bộ, ngành, địa phương để triển khai hoạt động
NGVH nhằm phân định rõ chức năng, nhiệm vụ của Bộ Ngoại giao, Bộ Văn hóa,
Thể thao và Du lịch, Bộ Thông tin và Truyền thông và các Bộ, ngành địa phương có
liên quan khác trong việc chủ trì, phối hợp tổ chức các chương trình, hoạt động văn
hóa có yếu tố nước ngoài ở trong và ngoài nước.

20

4.3.3. Đa dạng các loại hình, biện pháp quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong
Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
Sang thế kỉ XXI, trước đặc điểm tình hình trong nước và quốc tế cho thấy hoạt động
NGVH không bó hẹp trong phạm vi ngoại giao cấp Nhà nước mà có sự mở rộng,
tham gia rất tích cực của ngoại giao công chúng. Các hoạt động ngoại giao phi chính
phủ đang ngày càng chứng minh về vai trò, về tính hiệu quả của mình. Một trong
những đặc điểm quan trọng của văn hóa Hồ Chí Minh chính là tính đại chúng. Văn
hóa Hồ Chí Minh không bó hẹp trong khuôn khổ một giai cấp, tầng lớp, một quan hệ
xã hội nào mà luôn rộng mở với mọi đối tượng, mọi phạm vi và mọi mối quan hệ. Do
đó, NGVH hiện nay cần phải quan tâm đúng mức đến việc phát huy vai trò của các
hoạt động ngoại giao công chúng (phi chính phủ).
Về nội dung và hình thức triển khai, cần phải có những hình thức và nội dung
đa dạng. Phổ biến nhất là tiến hành các hoạt động kỷ niệm ngày sinh của Hồ Chí
Minh dịp 19/5 hàng năm, đặc biệt là các năm chẵn, năm tròn với các hình thức tổ
chức mít tinh, nói chuyện, tọa đàm, triển lãm, chiếu phim, giới thiệu sách, hội thảo,
thi tìm hiểu với sự tham gia của đông đảo các tầng lớp nhân dân, cả đồng bào trong
nước lẫn kiều bào ở nước ngoài. Trong hình thức này cần lồng ghép các cuộc phỏng
vấn, nói chuyện của các học giả, các cán bộ tuyên truyền, các lão thành cách mạng để
tăng cường thông tin và hiểu biết cho người dân. Ở hình thức này cần đảm bảo tính
thực chất, phong phú, đa dạng, hấp dẫn, tránh hình thức, phô trương, gây tốn kém,
lãng phí mà hiệu quả không cao, thậm chí phản tác dụng. Các hoạt động phải hướng
tới mục đích làm cho nhân dân thấy được tầm nhân cách, tầm văn hóa và đạo đức của
Hồ Chí Minh ở cả hai góc độ “Anh hùng giải phóng dân tộc” và “Nhà văn hóa kiệt
xuất”.
4.3.4. Mỗi ngƣời dân là một địa chỉ, một thông điệp về văn hóa Hồ Chí Minh
trong Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa
Để quảng bá các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược ngoại giao văn

hóa, sự am hiểu về văn hóa Hồ Chí Minh của mỗi người dân có một ý nghĩa vô cùng
quan trọng. Đây là biện pháp thuyết phục nhất theo nguyên tắc "từ trái tim đến trái
tim". Không gì hấp dẫn hơn khi văn hóa Hồ Chí Minh được thuyết minh với thế giới
bằng chính nhân dân, chứ không chỉ nhà nước với một tình cảm thân thương, trân
trọng. Đó không phải là sự sùng bái cá nhân mà là niềm tự hào đối với một nhà văn


21

hóa kiệt xuất, một danh nhân của dân tộc. Với sự thông minh, sự hồn hậu, tình cảm
chân thành, đây là một biện pháp hiệu quả nhất đưa văn hóa Hồ Chí Minh đến với
nhân dân thế giới. Vốn dĩ nhân dân thế giới đã có thiện cảm với Hồ Chí Minh, thiện
cảm với những con người bình dị, đậm chất dân tộc, mà cũng rất vĩ đại là nhân dân
Việt Nam. Sự thuyết minh về văn hóa Hồ Chí Minh từ những người dân Việt Nam là
sự thuyết minh thuyết phục nhất: không màu mè, không hình thức, giản dị, nhưng đầy
đủ, phong phú và đa dạng.
4.3.5. Tích cực chuẩn bị các nguồn lực để thực hiện việc quảng bá văn hóa Hồ
Chí Minh trong Chiến lƣợc ngoại giao văn hóa Việt Nam
4.3.5.1. Nguồn lực con người
Xây dựng đội ngũ cán bộ chuyên nghiệp trong lĩnh vực ngoại giao văn hóa
nhằm đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới. Đẩy mạnh các hoạt động bồi dưỡng kiến thức
về văn hóa và ngoại giao văn hóa cho các cán bộ làm công tác đối ngoại, cán bộ công
tác tại các cơ quan đại diện của Việt Nam, các Trung tâm văn hóa, các nhà văn hóa
của Việt Nam ở nước ngoài.
Nâng cao kiến thức về ngoại giao văn hóa, về văn hóa Hồ Chí Minh cho các
cán bộ làm công tác ngoại vụ và văn hóa thuộc các tỉnh, thành phố; tiếp tục mở các
lớp bồi dưỡng về kiến thức đối ngoại nói chung và văn hóa Hồ Chí Minh nói riêng,
kiến thức về tổ chức sự kiện văn hóa có yếu tố nước ngoài tại các địa phương.
4.3.5.2. Kinh phí và các nguồn lực khác
Để thực hiện việc vận dụng và quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến

lược NGVH Việt Nam cần phải có kinh phí. Do đó, bên cạnh nguồn kinh phí của Nhà
nước, cần huy động tất cả các nguồn lực khác.


22

KẾT LUẬN
Những năm đầu thế kỷ XXI, ngoại giao văn hóa được Liên Hiệp Quốc đặc biệt
chú trọng vì khả năng giải quyết những thách thức lớn của thời đại theo hướng bền
vững, đó là những thách thức về sự bất bình đẳng, bất công bằng, nghèo đói và xung
đột, dựa trên sự tôn trọng con người, tôn trọng văn hóa và lối sống của nhau. Do đó,
các nguyên tắc của ngoại giao văn hóa bao gồm: thừa nhận, thấu hiểu, đối thoại được
phát huy vai trò tối đa.
Việt Nam sớm nhận thức được vai trò quan trọng của ngoại giao văn hóa và đã
có nhiều hoạt động cụ thể để nâng cao hiệu quả hoạt động này. Ngoại giao văn hóa
của Việt Nam giữ vị trí là nền tảng tinh thần của hoạt động đối ngoại, được thực hiện
bằng việc áp dụng các nội dung, hình thức văn hóa: nghệ thuật, lịch sử, tư tưởng,
truyền thống văn hóa, thông tin... nhằm đạt được những mục tiêu cơ bản của chính
sách đối ngoại quốc gia, tạo hình ảnh tốt đẹp của đất nước, quảng bá văn hóa và ngôn
ngữ quốc gia để tạo ra uy tín, vị thế và ảnh hưởng của Việt Nam với thế giới trong
thời đại toàn cầu hóa. Việc triển khai chính sách ngoại giao văn hóa đang trở thành
một trong ba chính sách ngoại giao chủ yếu, cùng với ngoại giao chính trị và ngoại
giao kinh tế. Các hoạt động ngoại giao văn hóa chính là kênh tiếp thu tinh hoa văn
hóa của nhân loại, làm phong phú và sâu sắc thêm những giá trị văn hóa truyền thống
của đất nước. Giao lưu văn hóa sẽ tạo nên hình ảnh tốt hơn về đất nước, con người và
nền văn hóa quốc gia. Nói cách khác là ngoại giao văn hóa sẽ góp phần kiến tạo lòng
tin để xây dựng quan hệ hữu nghị bền vững giữa Việt Nam với cộng đồng quốc tế.
Nhà văn hóa Hồ Chí Minh là một biểu tượng kết tinh tinh hoa văn hóa của dân
tộc và khát vọng của thời đại đã được thừa nhận trên phạm vi thế giới. Những đóng
góp trong lĩnh vực văn hóa của Người đã trở thành những giá trị văn hóa đặc trưng,

tiêu biểu cho những giá trị dân tộc và thời đại. Những giá trị văn hóa ấy cũng chính là
động lực, là phương tiện kết nối các thế hệ, các dân tộc, các nền văn hóa xích lại gần
nhau vì những mục tiêu lớn của thời đại: hòa bình, dân chủ và tiến bộ xã hội. Hồ Chí
Minh đã trở thành một thông điệp văn hóa chân thành nhất, trung thực nhất, nhưng lại
đầy sức hấp dẫn trong chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam ở đầu thế kỉ XXI.
Quảng bá các giá trị văn hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược ngoại giao văn hóa
là một việc làm cần thiết và có tính cấp bách. Đó không chỉ là sự tôn vinh một danh


23

nhân của dân tộc. Đó không chỉ là sự bảo tồn các giá trị văn hóa Việt Nam. Đó không
chỉ là phục vụ mục tiêu của ngoại giao văn hóa. Mà hơn tất thảy, đó là sự khẳng định
bản sắc, nét độc đáo của văn hóa dân tộc Việt Nam trong chiến lược ngoại giao văn
hóa thông qua hình tượng người Việt Nam tiêu biểu nhất cho những giá trị dân tộc và
thời đại: Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất Hồ Chí Minh.
Những chương trình ngoại giao văn hóa sẽ tăng cường cơ hội hợp tác văn hóa
toàn cầu và là nhịp cầu nối Việt Nam ra thế giới và ngược lại. Công tác ngoại giao
văn hóa, quảng bá hình ảnh Việt Nam chỉ có thể thành công khi huy động được sức
mạnh tổng hợp của mọi lực lượng, mọi nguồn lực của đất nước. Việc quảng bá văn
hóa Hồ Chí Minh trong chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam cũng chính là góp
phần vào mục tiêu ấy. Trên cơ sở mục tiêu, yêu cầu phát triển của đất nước và với
những cam kết quốc tế, cần hoàn thiện hệ thống chính sách ngoại giao văn hóa đồng
bộ trong tổng thể nền ngoại giao toàn diện Việt Nam. Quảng bá văn hóa Hồ Chí
Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa Việt Nam sẽ tạo điều kiện thúc đẩy hoạt
động ngoại giao trong thập kỷ tới để nâng tầm hiểu biết của cộng đồng quốc tế về
Việt Nam và củng cố mối quan hệ với những quốc gia khác, qua đó góp phần xây
dựng lòng tin chiến lược giữa Việt Nam và quốc tế.
Đẩy mạnh quảng bá văn hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn
hóa là “thời cơ vàng” để Việt Nam học hỏi được nhiều điều hay, tiếp thu được nhiều

điều tốt, chọn lọc được những tinh hoa văn hóa của các quốc gia, dân tộc trên thế giới
để làm giàu và phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc, thực hiện đúng phương
châm: Đưa văn hóa Việt Nam ra thế giới và đưa văn hóa thế giới đến Việt Nam. Đây
cũng là phương châm hành động của nhà văn hóa lớn Hồ Chí Minh trong quá trình
tìm lại vị trí xứng đáng cho văn hóa Việt Nam và khẳng định giá trị văn hóa Việt
Nam trong quan hệ quốc tế . Đối với nước ta hiện nay, việc quảng bá các giá trị văn
hóa Hồ Chí Minh trong Chiến lược ngoại giao văn hóa là một trong những việc làm
thiết thực để góp phần thực hiện thắng lợi “đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa
bình, hợp tác và phát triển; đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích
cực hội nhập quốc tế; nâng cao vị thế của đất nước; vì lợi ích quốc gia, dân tộc, vì
một nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa giàu mạnh; là bạn, đối tác tin cậy và thành viên
có trách nhiệm trong cộng đồng quốc tế, góp phần vào sự nghiệp hòa bình, độc lập