hức ăn cai sữa (ăn dặm) là thực phẩm nhiều dinh dưỡng dùng cho trẻ sơ sinh thay thế sữa mẹ và sữa bột

hức ăn cai sữa (ăn dặm) là thực phẩm nhiều
dinh dưỡng dùng cho trẻ sơ sinh thay thế
sữa mẹ và sữa bột


Mục lục
1

2

3

Bữa ăn sáng

1

1.1

Vai trò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

1.2

ực đơn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2

1.3

Khuyến cáo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

1.4

Trên thế giới . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

1.4.1

châu Á

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3

1.4.2

Việt Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

1.4.3

châu Âu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

5

1.4.4

châu Mỹ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

1.4.5

châu Úc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

1.5

ức uống . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

6

1.6

Chú thích

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

1.7

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7

Bữa lỡ

8

2.1

ành phần . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

2.2

Chú thích . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

8

Ăn dặm

9

3.1

Phân chia thời kỳ cai sữa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

3.1.1

ời kỳ chuẩn bị . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

3.1.2

ời kỳ đầu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

3.1.3

ời kỳ giữa

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

3.1.4

ời kỳ sau . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

3.1.5

ời kỳ kết thúc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

3.2

Những thực phẩm không được cho trẻ ăn

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

3.3

am khảo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

10

3.4

Nguồn, người đóng góp, và giấy phép cho văn bản và hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

3.4.1

Văn bản . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

3.4.2

Hình ảnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

3.4.3

Giấy phép nội dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

i


Chương 1

Bữa ăn sáng

Một bữa điểm tâm hiện đại nhanh gọn với hai lát bánh mì và
một quả trứng ốp la

Một bữa sáng theo kiểu Tây phương với bánh mì, trứng ốp la,
thịt xông khói, nước cam và cà phê hòa tan

đủ dưỡng chất nhất.[1] iếu ăn sáng có thể sẽ gây hậu
quả bất lợi đến các hoạt động cơ thể và tinh thần trong
suốt một buổi sáng.

1.1 Vai trò
Một bữa ăn sáng thích hợp sẽ tạo điều kiện khởi động
cho một ngày mới, nạp năng lượng trong cả một ngày
làm việc. iếu ăn sáng có thể sẽ gây hậu quả bất lợi

Một bữa ăn sáng truyền thống của Nhật Bản
đến các hoạt động cơ thể và tinh thần trong suốt một
buổi sáng đó, tăng rủi ro tai nạn trong lao động, lượng
Bữa ăn sáng hay còn gọi là bữa sáng, bữa lót dạ hay vitamin và chất khoáng được nạp cho cơ thể khi bữa ăn
bữa điểm tâm là bữa ăn đầu tiên trong ngày, thường sáng bị bỏ sót sẽ không đủ trong bữa ăn sau và bữa ăn
là vào buổi sáng sau khi thức dậy với thực đơn thường nhanh. Vì thế, với những người không ăn sáng, lượng
gồm những món thức ăn nhanh, nhẹ kèm theo các món vitamin và khoáng sẽ bị thiếu trầm trọng đặc biệt là
tráng miệng và giải khát như trà, sữa, cà phê, nước giải chất sắt và canxi. Các nhà khoa học khuyến cáo: "Tất
khát…. Mỗi một quốc gia, dân tộc, vùng miền, mỗi nền cả mọi người có thói quen ăn sáng hàng ngày sẽ nâng
văn hóa trên thế giới đều có những bữa điểm tâm đa cao được sức khoẻ và kéo dài sinh lực trong suốt một
dạng theo cách khác nhau.
buổi sáng, có thái độ và tinh thần minh mẫn trong suốt
Các chuyên gia dinh dưỡng cho rằng bữa ăn sáng là bữa một ngày.”
ăn quan trọng nhất trong ngày và là nền tảng để cung Bữa ăn sáng giúp duy trì tinh thần làm việc được minh
cấp dinh dưỡng có lợi nhất cho sức khoẻ. Nhiều nhà mẫn liên tục vì bữa sáng bổ sung năng lượng tiêu hao
dinh dưỡng đã xác định được giá trị của bữa ăn nhanh sau một đêm dài. Vì cơ thể đòi hỏi phải có một lượng
vào buổi sáng, bữa ăn sáng chiếm từ 1/4 - 1/3 (25 - 30%) lớn Glucoza được chuyển hoá và lượng lớn này sẽ được
tổng năng lượng cả ngày, nên cần phải là bữa ăn đầy chuyển hoá lên não, giúp cơ thể bổ sung thêm lượng
1


2

CHƯƠNG 1. BỮA ĂN SÁNG

Glucoza trong máu, nguồn năng lượng chính của não đã kết luận những bạn nào hay bỏ bữa sáng ở trường
(sau một đêm dài không hoạt động). Điều này thật trung học có xu hướng tham gia quan hệ tình dục sớm
sự quan trọng vì não của bạn không có lượng dự trữ hơn các bạn ăn sáng đầy đủ.[5]
Glucoza. Ăn sáng cũng giúp kích thích sự trao đổi chất,
quá trình này thường diễn ra rất chậm trong suốt một

đêm.[2]
1.2 Thực đơn

Trứng Ốp la một món ăn cung cấp nhiều dưỡng chất

Đối với độ tuổi còn nhỏ, bữa ăn sáng giúp cho trẻ em
khi đi học tăng khả năng hấp thụ bài giảng, suy nghĩ
nhanh, tăng mức độ và thời gian tập trung vào giờ học.
Một nghiên cứu tại Mỹ thực hiện với đối tượng là học
sinh cho thấy sau khi áp dụng chế độ ăn sáng cho toàn
trường thì tỉ lệ học sinh đạt được điểm toán cao hơn, ít
bị ức chế, ít lo lắng cũng như ít hiếu động hơn so với
lúc chưa áp dụng chế độ này và khi so sánh giữa hai
nhóm trẻ có ăn sáng và không ăn sáng, người ta nhận
thấy nhóm trẻ ăn sáng có khả năng suy nghĩ, phán đoán Sữa, nhất là sữa tươi một món nên có
và giải quyết vấn đề nhanh hơn, tính tình cũng ít cáu
gắt hơn. Nhóm trẻ không ăn sáng bị giảm khả năng lựa
chọn thông tin, giải pháp, giảm khả năng gợi nhớ, giảm
chú ý, nói năng kém lưu loát.[3][4]
Đối với nhóm tuổi vị thành niên và thành nhiên, những
người không ăn điểm tâm thì bị giảm khả năng xử lý
và điều hành công việc, giảm trí nhớ và giảm vận động
trí não.[3] Người ăn bữa sáng thường xuyên sẽ có chỉ số
thông minh hơn những người thường bỏ bữa ăn sáng.
Ngoài ra thì phụ nữ có thai nếu ăn sáng đúng cách thì
cũng có tác dụng rất tốt đối với thai nhi.

Một bữa ăn điểm tâm phải có lượng thức ăn đủ cung
cấp cho cơ thể từ 1/4 đến 1/3 nhu cầu lượng protein
trong một ngày cùng với nhiều chất tinh bột, sợi và ít

mỡ (nên chọn ngũ cốc các loại và không nên chọn loại
có nhiều đường hoặc mỡ).[3] eo các chuyên gia về
dinh dưỡng, bữa ăn sáng là bữa chính nên cần có đủ
bốn nhóm thực phẩm: bột đường (cơm, cháo, bún, mì,
đậu
Đối với những người cao tuổi, ăn sáng thường ngày tạo nui, phở, xôi, khoai…), đạm (thịt, cá, tôm, trứng,
[2]
béo
(dầu,
mỡ,
bơ),
rau
củ
và
trái
cây….
hũ…),
cho sức khoẻ tốt, giảm đáng kể lượng tử vong sớm với
những người già. Năng lượng có trong bữa ăn sáng rất Riêng các em nhỏ có thể ăn bữa sáng với các món phở,
cao và lượng ngũ cốc tiêu thụ cũng có khả năng giảm bún, miến… (có chứa khoảng 400-500kcal), bánh mì
thịt (khoảng 400kcal), hoặc các món xôi đậu (khoảng
lượng cholesterol, tăng lượng vitamin trong máu.
eo nghiên cứu của Viện dinh dưỡng ốc tế, hơn 500kcal), uống thêm hộp sữa tươi (khoảng 200ml) là có
một phần tư số người trên thế giới thường xuyên bỏ thể đảm bảo bữa ăn sáng cho nhu cầu phát triển cơ thể.
bữa ăn sáng và cũng một nghiên cứu khác lại chỉ ra
rằng, thói quen ăn sáng phát triển trong suốt thời kì
khi con người còn nhỏ và thói quen này sẽ kéo dài tới
tận cuối đời. Nếu trẻ em bỏ bữa ăn sáng thì thói quen
này cũng sẽ kéo theo đến tận khi lớn lên.[3] Một cuộc
thăm dò trên một số đối tượng tuổi học sinh ở Nhật Bản

Đối với Việt Nam, có khuyến cáo cho rằng bữa ăn sáng
không phải là bữa ăn phụ mà nên là bữa ăn chính
và cũng cần có đầy đủ các chất dinh dưỡng với tỷ lệ
cân đối, bao gồm các nhóm: chất bột (cơm, bún, bánh
mì, bánh cuốn, phở), chất đạm (thịt, trứng, sữa, cá,
đậu đỗ…), chất béo (dầu, mỡ, để rán, xào, hay cho vào


1.4. TRÊN THẾ GIỚI
nước dùng, bơ để phết vào bánh mì…), vitamin và muối
khoáng (rau và trái cây). Bữa ăn sáng muốn đảm bảo
đủ dinh dưỡng phải có ít nhất một loại thực phẩm từ
mỗi nhóm trên.

3
và làm thiếu protein, hàm lượng muối natri cao gây ra
sự mệt mỏi, choáng váng.

Không nên dùng nước uống có gas và nước trái cây
đóng hộp vì nó sẽ làm mất đi một lượng lớn calo nếu
Một đề xuất về thực phẩm dùng trong bữa sáng nên uống vào buổi sáng sẽ khiến người ăn bị đầy hơi vì
là Sữa, chuối, Các loại hạt từ hạt dẻ, hạt hướng dương chứa quá nhiều CO2, làm ảnh hưởng tới cơ quan tiêu
đến hạnh nhân, ế, nên dùng thêm táo vào bữa sáng, hóa. Nên uống một ly sữa nóng.
Loại sữa chua tốt nhất mà bạn nên dùng vào mỗi sáng Nên tránh dùng trà và cà phê vì đây không phải là các
là sữa chua nguyên vị, Yến mạch, Trứng.[6] Trong khi đồ uống cung cấp nhiều năng lượng cho cơ thể. Những
đó, bữa sáng có thể ăn thịt xông khói để tăng thêm sự đồ uống dạng này rất ít các chất dinh dưỡng. Nếu uống
hấp dẫn nhưng đó thực sự là những thực phẩm không trà hay sữa vào buổi sáng, tốt nhất không nên cho
lành mạnh và không tốt cho bạn để ăn sáng. vì đây là đường hay kem. Nhà nghiên cứu Terry Graham thuộc
thực phẩm chứa nhiều chất béo sẽ khiến no lâu và ảnh Trường Đại học Guelph, Canada cho biết nếu uống một

hưởng đến sự di chuyển trong một ngày làm việc.[7]
ly cà phê có chứa chất caffein trước bữa ăn sáng với loại

1.3 Khuyến cáo

ngũ cốc có lượng đường thấp có thể khiến cho nguy cơ
bị bệnh đái tháo đường tuýp-2 của một số người cao
hơn. Chất caffein trong cà phê có thể làm biến đổi các
phản ứng với đường cơ thể.[8]
Không nên ăn sáng nhiều tại các cửa hàng ăn nhanh
mặc dù nó sẽ tiết kiệm được nhiều thời gian vì trong
các cửa hàng như vậy, bữa sáng thường là sự kết hợp
giữa những thức ăn có lượng calo cao cùng với các chất
béo dễ dàng giúp cơ thể tăng cân, béo phì. ay vào đó
hãy uống một cốc sữa và ăn táo, loại hoa quả này sẽ
giúp cơ thể minh mẫn suốt cả ngày.

1.4 Trên thế giới
1.4.1 châu Á
Châu Á là vùng có truyền thống trong ẩm thực, bữa ăn
sáng thường được chế biến đa dạng, phong phú, và có
xu hướng thiên về khẩu vị của lương thực, rau, củ, quả,
Một số khuyến cáo cho rằng khi ăn sáng cần tránh một nhiều hương liệu, gia vị.
số món sau:
Theo các nhà khoa học thì uống cà phê buổi sáng trước khi ăn
không hoàn toàn có lợi

Cần tránh những đồ ăn ngọt, gồm những thức ăn như
bánh ngọt, bánh nướng xốp, bánh bột mì có đường,
bánh trái cây…. Hầu hết những loại thức ăn này đều

được tráng bằng một lớp đường hoặc kem mà lại thiếu
calo và các chất dinh dưỡng. Một chiếc bánh xốp chứa
khoảng 48 gam chất béo, không có lợi cho sức khỏe. Để
bắt đầu một ngày mới, cơ thể cần nạp năng lượng bằng
thịt, cá, rau… chứ không phải là những thức ăn nhanh
vì sẽ nhanh dẫn đến hiện tượng đói và đột quỵ.
Cần tránh những thức ăn rán vì những thức ăn này
chứa rất nhiều đường syro, khiến người ăn dễ bị đầy hơi
nhanh chóng, làm mau khát nước, khó tiêu hóa khiến
Bữa sáng của người Hoa
người ăn có thể mệt lả sau một ngày làm việc vất vả.
Ngoài ra, với lượng dầu mỡ nhiều, đồ ăn rán có thể gây
ra bệnh béo phì, ung thư. Trong khẩu phần bữa ăn sáng
• Trung ốc: ực đơn bữa ăn sáng gồm một bát
của người Pháp, thức ăn rán, đặc biệt là bánh rán gần
cháo nấu với rau đi kèm với một loạt "Điểm sấm"
như là một điều cấm kỵ.
(Dim sum) là tên gọi của rất nhiều cách chế biến
Không nên ăn cháo và dưa chua, cháo khiến có cảm giác
món ăn có bọc một lớp bột mỏng ở bên ngoài, sau
nhanh no (do ngâm nhiều nước) nhưng cũng nhanh đói
đó rán hoặc hấp chín, và được đặt trong những


4

CHƯƠNG 1. BỮA ĂN SÁNG
chiếc giỏ tre nhỏ nhắn và đậy nắp. Nhân của dim
sum có thể là tôm bóc vỏ, thịt, rau các loại, một
lớp da mỏng bóc từ chân vịt đã được làm sạch, một

miếng cá hay đậu phụ.

• Ở Nhật Bản, bữa ăn sáng truyền thống ở Nhật gọi
là “Choshoku”, gồm một bát cơm có đập một quả
trứng gà sống hoặc trộn với rong biển nori, sau đó
dùng thêm súp miso (bột đậu nành ủ lên men).[9]
• Hàn ốc: Bữa ăn sáng không mấy khác biệt với
những bữa ăn khác trong ngày, tuy nhiên những
món ăn phụ (được gọi chung là banchan) sẽ ít hơn. Một bữa sáng ở miền Nam Ấn Độ
ông thường, bàn ăn bao gồm một số loại canh
(guk), cơm và những món ăn phụ, ở một gia đình
Hàn ốc truyền thống, một bữa sáng thường
gồm có sáu món. Tại mỗi gia đình sẽ lựa chọn
những món ăn phụ khác nhau phù hợp với khẩu
• Vùng Trung Đông: ực đơn chính là bánh mì
vị của mỗi thành viên.
và “boulghor” (một loại cháo đặc, nấu bằng lúa
đại mạch, xắt ra từng khoanh). Ở thôn quê, bữa
ăn sáng gọi là “fatour al sabah”, một loại sữa đặc
“labaneh” với một chút thịt sống, rau mùi, bạc hà
và hành sống. Trong các thành thị thì uống trà
hoặc nước quế thơm và ăn “bánh mì Ả rập” (loại
bánh tròn, dẹp, có đường kính 20cm).

1.4.2 Việt Nam

Bữa sáng của Indonesia

• Indonesia: Người dân Indonesia có thể ăn sáng
vào lúc rất sớm và cũng có khi vào lúc trễ (đến 11h

trưa). ức ăn thông thường là loại bánh “krupuk”
(bánh mì cuốn tôm chiên) hoặc “laksa"(hủ tiếu
chiên dòn) và cả chuối chiên. Đồ uống dùng trong
bữa sáng thường là nước dừa ướp lạnh hoặc một
ly trà đá.
mì Quảng, món ăn thông dụng của người xứ Quảng

• Ấn Độ: Bữa ăn sáng có tên gọi là “jalpan” và
thường ăn rất sớm. Bữa sáng của họ hầu như
không có thịt. Đây là bữa ăn quan trọng trong
ngày gồm nhiều món như: đậu luộc, rau xà lách,
bánh “puris"(bánh tráng chiên giòn) ăn kèm với
mứt, sữa chua, và “lassi"(một món uống mặn hay
ngọt tùy thích có chất chính là sữa chua), món
“raitas"(rau trộn với sữa chua) và nhiều trái cây
tươi. Người Ấn ít uống cà phê thay vào đó, họ
thường dùng trà trong lúc ăn sáng.

ực đơn cho bữa điểm tâm của Việt Nam có rất nhiều
món và đa dạng, và còn có sự khác biệt ở giữa các vùng
miền nhưng nhìn chung, người Việt khi ăn sáng thì
chuộng các món có nước. Miền Bắc thì thường dùng
phở, bún, cháo… còn ở miền Nam thiên về dùng cơm
tấm, hủ tíu, mì ảng… Ngoài ra, còn có một số món
quen thuộc khác như: bánh canh, xôi hay bánh mỳ…
Tuy vậy, có một số món phổ biến và giá trị năng lượng
như sau: bánh canh, bún (bún bò, bún mắm, bún măng,


1.4. TRÊN THẾ GIỚI

bún mọc, bún riêu cua, bún ốc), Cháo lòng, Hủ tiếu (Hủ
tíu, hủ tiếu mì), mì ảng, miến gà, Phở (phở bò, phở
gà… đặc biệt người Hà Nội rất thích ăn phở và thậm chí
có nhiều người sẵn sàng chi rất nhiều tiền để ăn sáng
với món này[10] ), Mì ổ (kẹp thịt, kẹp chả, mì kẹp dăm
bông, mì chan nước thịt, bánh mỳ ốp la…, xôi, Các loại
thức ăn khác…
Ở Việt Nam, một số người có thói quen không ăn sáng
đều đặn, đúng giờ giấc hoặc nhịn ăn sáng, nhất là các
học sinh, sinh viên…. vì do bữa sáng quá sớm, quan
niệm cho rằng bữa ăn sáng không phải là chính hoặc
họ không đủ thời gian hoặc họ không cảm thấy đói,
hoặc làm biếng nấu ăn hoặc muốn giảm cân, ăn kiêng,
các em học sinh nhịn ăn sáng để lấy tiền tiêu vặt, chơi
game…[3] chính vì vậy bữa sáng thường qua loa, sơ sài,
ăn vội vàng. Đây là một thói quen không tốt dưới góc
độ y học và có khuyến cáo nên coi buổi ăn sáng như là
buổi chính và năng lượng trung bình dành cho nó nên
đạt 1/3 năng lượng trong cả ngày.

5
đường huyết và ngất xỉu[4]

1.4.3 châu Âu
Bữa ăn sáng ở châu Âu thường được chú trọng, khẩu
phần thiên về các chất như thịt, bơ, trứng, sữa, thức
uống thì có thêm cà phê, sữa…

Bữa ăn sáng của Anh

• Tại Anh: Những món ăn sáng như trứng chiên thịt
nguội, xúc xích áp chảo, cá hồi hun khói, bò philê
quết bơ hay sườn heo nướng. Bữa sáng ở đây khá
thịnh soạn, và người dân thường ăn đủ chất vào
bữa ăn quan trọng này. Vào bữa sáng, người Anh
thường dùng kèm thêm một chút nước trái cây và
trà.
Phở bò, món ăn sáng quen thuộc của người Hà Nội

Đồng thời nhiều người có quan niệm, ăn sáng sẽ bị
mập, và thường bỏ buổi sáng mà ăn quà vặt với những
loại thực phẩm giàu năng lượng như khoai tây rán, gà
rán, bánh tráng trộn, nước uống có gaz… khi đói quá,
thường ăn nhanh, ăn nhiều… nên càng dễ bị béo phì.
Có nhiều khuyến cáo cho rằng trẻ vị thành niên càng
không nên bỏ buổi sáng vì vị thành niên là lứa tuổi phát
triển nhanh cả về thể chất lẫn tinh thần để chuyển biến
từ trẻ em sang người trưởng thành.[1] ực tế cho thấy
do thời khoá biểu học tập của các em đang đi học quá
dày đặc, vừa học chính khóa, phụ đạo, học thêm, học
tăng cường, học bồi dưỡng, học ôn thi… từ sáng đến tối
và ít phải chịu sự kiểm soát thường xuyên của cha mẹ
nên hay bỏ bữa ăn sáng.
eo nghiên cứu của ngành giáo dục Việt Nam, các
em đi học không ăn bữa sáng thì sẽ sao nhãng trong
việc nghe giảng, không tập trung, vì các em bị đói, nên
không tham gia vui chơi, người mệt mỏi bơ phờ chưa
kể đến giảm khả năng tính toán trong việc học môn
toán, khả năng học bài và hoạt động thể lực trong môn
thể dục cũng bị ảnh hưởng, thậm chí có trường hợp hạ

• Ở Pháp: ực đơn chính trong buổi sáng là một
tách cà phê sữa và bánh sừng bò, bánh mì (bánh
mì dài) với jambon và bơ, người Pháp thường bỏ
ra 20 phút để dùng bữa sáng tại gia đình, đồng
thời lượng ngũ cốc, trái cây tươi và sữa chua
được tiêu thụ cho bữa sáng rất nhiều., cà phê đen
cũng là thức uống đặc trưng trong bữa sáng của
người Pháp (cũng có thể thay thế bằng trà và
chocolate).[11] Cần lưu ý là trong khẩu phần bữa
ăn sáng của người Pháp, thức ăn rán, đặc biệt là
bánh rán gần như là một điều cấm kỵ.

• Tại Đức: Bữa điểm tâm ở Đức được dọn ra khá sớm
gồm có cà phê, trà và một loạt các “delicatessen”
(jambon, các loại xúc xích của Đức, pa-tê) và nhiều
loại phomát được cắt thành khoanh mỏng. Trên
bàn còn nhiều loại bánh mì khác nhau được bày
ra theo sở thích của từng người.
• Tại Đan Mạ: eo truyền thống, vào buổi sáng
hầu hết người lớn tuổi uống cà phê hoặc trà và ăn
bánh mì đỏ hoặc bánh mì trắng với bơ, giăm bông.


6

CHƯƠNG 1. BỮA ĂN SÁNG
• Vùng Bắc Âu: ực đơn bữa sáng ở vùng này rất
thịnh soạn. Món cá mòi, ngũ cốc, pho mát, đồ
nguội (pa-tê, xúc xích..), mứt, bánh mì tartine. Có

thể thấy bữa ăn sáng rất giàu chất bổ dưỡng và đủ
vị mặn ngọt, ăn đầy đủ có thể no đến chiều. Cà
phê được dùng thường rất nhạt, người dân ít uống
trà trong bữa ăn sáng.

1.4.4 châu Mỹ

Một bữa sáng hiện đại với sữa tươi, cà phê hòa tan và bánh mì

anh niên đa phần ăn những thực phẩm làm từ
sữa hoặc ngũ cốc như bột yến mạch cùng với một
món ăn chính. Truyền thống ở Đan Mạch là sử
dụng món bánh hấp, một món ăn kết hợp từ bánh
mì đỏ và đường nâu.

• Hoa Kỳ: Một bữa ăn sáng của người Mỹ thường
bao gồm các món “pancake”, “french toast” hoặc
“eggs benedict” gồm trứng trên một khoanh thịt
mỡ và tưới lên một loại nước sốt của Hà Lan.
• Ở Canada: Bữa sáng ở đây gồm bánh “crêpe”
có tưới lên xirô cây Phong (biểu tượng trên
quốc kỳ của Canada) cộng với một loạt thức ăn
nguội, trứng chiên, trái cây và nước trái cây, ngũ
cốc(thường là loại đã chế biến sẵn), phomát, bánh
mì, mứt. Tại ébec người dân còn ăn “puotine”,
một loại khoai tây chiên có phết phomát và đổ
lên trên một loại sốt cà chua đậm đặc. Người
dân Canada gọi bữa sáng của mình là “déjeuner”
(giống như người Pháp).

• Tây Ban Nha: Bữa ăn sáng của người Tây Ban Nha
gọn gàng, thông thường chỉ gồm một tách cà phê
đậm, có thể pha thêm sữa nếu thích (đây là loại
thức uống chính trong bữa sáng) hoặc một ly sôcô-la nóng, đặc và một vài lát bánh mì chiên hoặc
1.4.5 châu Úc
nướng. ực đơn còn có món bánh ngô Tây Ban
Nha (là một loại trứng tráng, thường không chứa
• Tại Úc: Bữa điểm tâm điển hình của người Úc
phó mát hay lớp kem bơ phủ trên bề mặt cộng với
(không tính thổ dân bản địa) thường là ngũ cốc,
các nguyên liệu như tiêu, hành, thảo mộc và gia
bánh mì và cùng với bơ, sữa và hoa quả tươi, chỉ
vị…), bánh rán Chorros, bánh mì nướng Torrija.[12]
có ít hơn 10% người dân Úc sử dụng bữa ăn sáng
là những đồ chế biến. Phụ nữ và nam giới đều sử
• Ở hai nước Bỉ và Luxembourg: Hai nước này có
dụng bữa ăn sáng giống nhau, nhưng lượng thức
thói quen ăn sáng gần giống như người Pháp,
ăn nạp vào cơ thể của người phụ nữ thường ít hơn
nhưng họ gọi bữa sáng là “déjeuner” giống như
nam giới. Hơn ba phần tư số người sử dụng ngũ
ở Canada. Người dân uống rất nhiều cà phê cho
cốc là bữa ăn sáng chính của họ, với thêm khoảng
bữa sáng, nhưng họ chỉ dùng cà phê loãng.
70% là các sản phẩm sữa (sữa chua, phomát và sữa
hoặc các loại nước thay thế như sữa đậu nành).
• Hi Lạp: Người dân thường ăn món “proino” gồm
cà phê và bánh mì nhỏ, tròn, được nướng giòn và
phết mật ong để phục vụ cho bữa ăn nhanh. Bữa
sáng phổ thông được dọn với tất cả thức ăn cùng 1.5 Thức uống

một lúc gồm trái ô liu, pho mát và thịt trộn pho
mát, các loại bánh mì và mứt, đặc biệt họ thích Như các đặc điểm theo vùng miền đã nêu ở trên, sự lựa
uống một loại cà phê xay thật nhuyễn rót ra từ chọn đồ uống vào các bữa ăn sáng tương đối thống nhất
ấm làm bằng đồng.
trên toàn thế giới, bao gồm:
• Đối với ụy Sĩ: Người dân ụy Sĩ thường bắt
đầu bữa sáng với bánh mì tartine phết bơ, kế đến
là “museli” (ngũ cốc trộn với hạt dẻ, nho khô,
táo khô, chế thêm vào sữa nóng hoặc lạnh), đó là
những thức ăn rất bổ dưỡng.
• Tại Hungari: Bữa sáng được gọi là “reggeli” gồm
trà, sữa, chocolate và “hémendex"(trứng chiên
jambon), các loại thịt nguội, pho mát, bánh mì
phết mật ong và mứt trái cây.

• Nước ép trái cây (nước cam là phổ biến nhất)
• Sữa (nóng hoặc lạnh), hoặc sữa đậu nành ở Việt
Nam và Trung ốc
• ức uống nóng có chứa caffein (như trà, cà phê
hay sô cô la, ca cao… đối với cà phê, do gấp rút về
thời gian vào buổi sáng nên nhiều người chọn loại
cà phê hòa tan hay cà phê uống liền chứ không có
nhiều thời gian để nhâm nhi ly cà phê phin).


1.7. THAM KHẢO

7
[11] Khánh Nhật (5 tháng 10 năm 2009). “Bạn biết gì về bữa
ăn của người Pháp?”.

[12] Hồng Xuân (27/10/2010). “Bữa ăn sáng của người Tây
Ban Nha”. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong: |date= (trợ
giúp)

1.7 Tham khảo
• Xem bữa sáng các nước trên thế giới có gì lạ
• Những món ăn sáng ngon nhất Sài Gòn
• Danh mục thực phẩm của bữa sáng “hoàng gia”
Các thức uống phổ biến trong bữa sáng gồm: nước cam, sữa
tươi, cà phê hòa tan cùng với lát bánh mỳ

ường tránh hoặc hạn chế dùng các đồ uống có cồn
vào bữa sáng (rượu là một chất gây trầm cảm và có ảnh
hưởng đến trí óc vì vậy nó không tốt cho công việc).
Tuy nhiên vẫn có một số loại thức uống có cồn được
dùng vào buổi sáng như cocktail mimosa (rượu sâm
panh và nước cam, còn được gọi là Fizz Buck tại Anh),
cocktail Bloody Mary (rượu vodka và nước ép cà chua
và rượu mùi cà phê), sâm panh hoặc rượu vang trắng.

1.6 Chú thích
[1] />tin-dinh-duong/581-An-sang-cho-minh.aspx.
đề= trống hay bị thiếu (trợ giúp)

|tựa

[2] Bs Đào ị Yến ủy (12 tháng 11 năm 2007). “Để có
bữa ăn sáng hoàn hảo”.
[3] Nguyễn Đình Nguyên (ngày 3 tháng 3 năm 2011).
“Đừng quên bữa ăn sáng”. Báo Người Lao động Điện tử.

Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2013.
[4] “Nên cho trẻ ăn sáng trước khi đi học”. 18 tháng 8 năm
2010.
[5] “Hay bỏ bữa ăn sáng thường quan hệ tình dục sớm”. 1
tháng 12 năm 2010.
[6] 8 thực phẩm tốt nhất cho bữa sáng lành mạnh và đủ
dinh dưỡng
[7] Những thực phẩm không nên ăn vào bữa sáng
[8] “Uống cà phê trước bữa ăn sáng làm tăng lượng đường
huyết”. 31/10/2009. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong:
|date= (trợ giúp)
[9] Xuân Ba (ngày 20 tháng 10 năm 2006). “Bữa sáng với
các đại gia nước Nhật”. Báo Tiền Phong online. Truy cập
ngày 21 tháng 10 năm 2013.
[10] “Bữa ăn sáng gần chục triệu đồng của các đại gia Hà
Nội”. 17/01/2011. Kiểm tra giá trị ngày tháng trong:
|date= (trợ giúp)

• Ăn sáng no giúp tăng khả năng thụ thai
• chín món ăn “kinh điển” trong bữa sáng của trẻ
em Mỹ


Chương 2

Bữa lỡ
bữa lỡ bình dân, thanh cảnh của người Huế. Bánh được
chế biến bằng bột gạo, hình tròn, mỏng, có bán sẵn ở
chợ.[4]

2.2 Chú thích
[1] Diên ống (10 tháng 1 năm 2007). “"Bữa lỡ" - một kiểu
ăn cắp thời gian”. Báo Tiền Phong online. Truy cập 31
tháng 3 năm 2013.
[2] Nguyễn Vĩnh Nguyên (7 tháng 10 năm 2004). “Chớ
phụ… cơm nguội!”. Báo Sài Gòn Tiếp ị (486 (26 năm
2004)). Truy cập 31 tháng 3 năm 2013.
Bánh ướt cho bữa lỡ

[3] />newsid=20110924085614

Bữa lỡ là một danh từ chỉ những bữa ăn giữa chừng
nhằm bồi bổ cho người ăn lấy lại sức để tiếp tục công
việc trong ngày một cách hiệu quả hơn.[1] Và thông
thường, ở Việt Nam, bữa lỡ chỉ dành cho người lao động
chân tay, nhất là lao động trong nông nghiệp và trong
xây dựng (đặc biệt là người chủ nhà thường cho các anh
thợ xây, thợ nề ăn bữa lỡ để bồi dưỡng). Ngày nay, bữa
lỡ không chỉ dành cho giới lao động chân tay mà đã lan
sang cả giới công chức, dân văn phòng.[1]

[4] Tiểu Kiều (25 tháng 6 năm 2009). “Bánh ướt, món lỡ bữa
bình dân”. Báo Phụ nữ ành phố Hồ Chí Minh (trang
TTĐT). Truy cập 31 tháng 3 năm 2013.

2.1 Thành phần
Chuyện ăn bữa lỡ cũng sinh ra từ lao động nông nghiệp.
Người ta đổ sức trên ruộng đồng, quá chiều nửa bữa cần
bồi bổ thêm năng lượng, một bát cơm nguội với nhúm
muối mè hay vài khúc cá kho bới theo trong cà-mèn

cũng có thể gọi là bữa lỡ truyền thống của nhà nông
xưa. Có nhà, cơm nguội thừa sau mỗi bữa ăn được phơi
trên chái tranh, đem đóng gói, cất giữ, lường tháng mưa
bão, thất bát thì lại lấy "lương khô" ra, rang với đường
ăn qua bữa, từ đó, thành thói quen ăn bữa lỡ.[2]
Ngày nay thì thực đơn bữa lỡ rất đa dạng và phong
phú hơn với các loại bánh bèo, bánh nậm, bánh bột lọc,
bánh canh, bánh khoái, cháo vịt, cháo gà, cháo lươn [1] …
Đáng nói hơn nữa là cái bữa lỡ cũng cầu kỳ hơn với chai
bia, đĩa mồi đi kèm.[1] Ở Huế, thức ăn dành cho bữa lỡ
là các loại bánh [3] trong đó, bánh ướt là một món ăn
8


Chương 3

Ăn dặm
ức ăn cai sữa (ăn dặm) là thực phẩm nhiều dinh Về các loại cá chỉ cá thịt trắng, các loại thịt vì khó nuốt,
dưỡng dùng cho trẻ sơ sinh thay thế sữa mẹ và sữa bột. nên hạn chế. Hạn chế dùng các gia vị có nhiều dầu,
ời kỳ ăn dặm còn được gọi là thời kỳ cai sữa.
muối hay đường, nên dùng chỉ một loại vị đồng nhất.
Trong thời kỳ này, có sự chênh lệch giữa các bé, thông
thường ăn dặm bắt đầu từ 4, 5 tháng cho đến kết thúc
là 1 tuổi rưỡi.

3.1.3 Thời kỳ giữa

Ngoài ra, thời kỳ cai sữa được phân chia thành ời kỳ
đầu, ời kỳ giữa, ời kỳ sau, ời kỳ kết thúc dựa vào
trạng thái của tháng tuổi bé và đồ ăn. Có một thời kỳ

khác nữa không được nhắc đến nữa là ời kỳ chuẩn bị
cai sữa. Dựa vào trạng thái phát triển của bé mà cách
thức tiến hành thay đổi nhưng thường là căn cứ theo
tháng tuổi làm tiêu chuẩn. Nếu muốn kết thúc sớm mà
tự ý chuyển sang giai đoạn tiếp theo thì sẽ làm cho mất
sự hứng thú ăn uống hay gây tiêu chảy cho trẻ nên cần
chú ý.

Tiêu chuẩn tháng tuổi là 7 ~ 8 tháng. Hoạt động của lưỡi
đã được kích hoạt, thức ăn được nghiền bởi lưỡi và cằm.
Độ cứng tiêu chuẩn là giống như đậu phụ. Tiêu chuẩn
1 ngày là 3 lần bú mẹ, 2 lần ăn dặm. Về cá nên chọn cá
thịt đỏ. Về thịt, thịt gà băm hay được sử dụng do ít chất
béo. Dầu ăn hay gia vị sử dụng cũng được nhưng nên
chế biến rất nhạt. (ở mức độ người lớn không cảm thấy
vị hay thiếu)

3.1 Phân chia thời kỳ cai sữa
3.1.1

3.1.4 Thời kỳ sau

Thời kỳ chuẩn bị

Tiêu chuẩn tháng tuổi là 9 ~ 11 tháng. Hoạt động của
lưỡi đã làm việc nhiều hơn, đã có thể nghiền thức ăn
bằng lợi. Tiêu chuẩn độ cứng là độ cứng của quả chuối.
Tiêu chuẩn 1 ngày là bú mẹ 5-6 lần, ăn dặm 3 lần. Ngũ
cốc chuyển dần từ cháo sang cơm mềm. êm chút
trứng gà (lòng trắng) càng tốt. Trẻ con có hành vi tự

mình đưa tay ra đòi ăn, từ giai đoạn này có thể thấy
được hành vi này.

Chuẩn bị trước khi cai sữa, thường khởi đầu bằng thìa
nước hoa quả hay nước tinh chế, canh rau. Pha lẫn nước
đun sôi để nguội với hoa quả ít chua như táo, dâu tây,
dưa hấu, quýt. Về chuyện đúng sai khi đưa vào nước
hoa quả có nhiều thành phần đường thì có nhiều ý kiến
khác nhau cả ở trong nước lẫn nước ngoài.
Mục đích là tập cho bé quen dần với mùi vị và thìa ngoài
sữa mẹ và sữa bột. Cho trẻ ăn từ 2, 3 tháng tuổi cũng
được nhưng nếu trẻ không thích thì không nên ép ăn.

3.1.5 Thời kỳ kết thúc
3.1.2

Thời kỳ đầu

Tiêu chuẩn tháng tuổi là 11 ~ 15 tháng. Lưỡi đã có thể
tự do hoạt động, ngoài ra răng cũng đã mọc, hoạt động
tiếp xúc với thức ăn cũng phát triển. Độ cứng của thức
ăn ở mức rắn hơn thời kỳ trước một chút, tiêu chuẩn là
độ cứng của thịt viên. Từ giai đoạn này không phải là
sữa mẹ hay sữa bột mà chuyển sang sữa giai đoạn tiếp
theo. Về ngũ cốc, chuyển từ cơm mềm sang cơm trắng
sao cho có thể ăn được giống như người lớn. Có thể cho
ăn các thức ăn lấy ra từ bữa ăn của người lớn, nhưng về
cơ bản là ăn nhạt.

Tiêu chuẩn tháng tuổi là 5 ~ 6 tháng. Làm sao cho bé

nuốt thức ăn tới họng bằng lưỡi. Tạo ra các thức ăn lỏng
dễ nuốt mà không cần nhai như là cháo nghiền. Tiêu
chuẩn giống cháo loãng. Giảm 1 lần bú mẹ, thay vào
đó là ăn dặm. (nếu đã quen rồi giảm thêm số lần bú mẹ,
tăng ăn dặm lên thành 2 lần)
Đối với trẻ con vì là thức ăn lần đầu nên bắt đầu từng
thìa một, dần dần sẽ quen.
9


10

3.2 Những thực phẩm không được
cho trẻ ăn
Những thực phẩm dễ ảnh hưởng đến tiêu hoá, khả năng
miễn dịch hay gây ra các dị ứng thì không nên cho trẻ
ăn, phụ thuộc vào các thời kỳ mà nên hạn chế.
+ Mì, tôm, mực, cua …. đến thời kỳ đầu.
+ Cơm …. đến thời kỳ giữa.
+ Lòng trứng trắng …..giữa ~ thời kỳ sau
+ Tỏi …. đến thời kỳ sau.
+ Mật ong ….. đến 1 tuổi.
Tuy nhiên, số lượng thực phẩm không cho trẻ con ăn
được cũng thay đổi tuỳ theo từng trường hợp và thời
điểm do có sự chỉ dẫn của các học giả, các nhà nghiên
cứu và từng khu vực địa lý và các gia đình như là
[không nên cho uống nước hoa quả đến 6 tháng tuổi]
[không nên ăn chuối đến 1 tuổi][không nên uống sữa
bò đến 1 tuổi]. ông thường người ta thường cảnh báo
là không nên cho trẻ ăn các thực phẩm có nhiều thành

phần đường.

3.3 Tham khảo

CHƯƠNG 3. ĂN DẶM


3.4. NGUỒN, NGƯỜI ĐÓNG GÓP, VÀ GIẤY PHÉP CHO VĂN BẢN VÀ HÌNH ẢNH

11

3.4 Nguồn, người đóng góp, và giấy phép cho văn bản và hình ảnh
3.4.1

Văn bản

• Bữa ăn sáng Nguồn: Người đóng góp: ái Nhi,
Lưu Ly, Qbot, AlleinStein, Luckas-bot, Phương Huy, MastiBot, TuHan-Bot, EmausBot, ZéroBot, WikitanvirBot, HoangKhoi, Cheers!bot, TRMC, MerlIwBot, DanGong, Nganbeo2012, AlphamaBot, Earthshaker, Addbot, uanmycuatoi, itxongkhoiAWB, Tanloc1506,
Tuanminh01, TuanminhBot, Vdongold và 2 người vô danh
• Bữa lỡ Nguồn: Người đóng góp: Lưu Ly, Qbot, Phương
Huy, TuHan-Bot, Cheers!-bot, AlphamaBot và Earthshaker
• Ăn dặm Nguồn: Người đóng góp: DHN, Vinhtantran, DHNbot, DragonBot, Qbot, Alexbot, S3056007, Sekitan03, Luckas-bot, Eternal Dragon, D'ohBot, JackieBot, Cheers!-bot, CocuBot,
MerlIwBot, AlphamaBot, Addbot, itxongkhoiAWB, TuanminhBot, Én bạc AWB và Một người vô danh

3.4.2

Hình ảnh

• Tập_tin:Banhcuon.jpg Nguồn: Giấy phép: CC BY 2.0 Người
đóng góp: ? Nghệ sĩ đầu tiên: ?

• Tập_tin:Breakfarst_in_Thakhek.JPG Nguồn: />Giấy phép: Public domain Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Phó Nháy
• Tập_tin:Breakfast_at_Tamahan_Ryokan,_Kyoto.jpg Nguồn: />Tamahan_Ryokan%2C_Kyoto.jpg Giấy phép: CC BY-SA 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu
tiên: MichaelMaggs
• Tập_tin:Breakfastbyasim.jpg Nguồn: Giấy phép: CC BY
3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Asimzb
• Tập_tin:Café_au_lait.jpg Nguồn: Giấy phép: CC BY
2.0 Người đóng góp: Flickr Nghệ sĩ đầu tiên: Tim Boyd from Brooklyn
• Tập_tin:Desayuno_en_Salamanca.jpg Nguồn: />Giấy phép: CC BY 2.0 Người đóng góp: Casa de la Sal - desayuno Nghệ sĩ đầu tiên: deramaenrama
• Tập_tin:Emblem-windows.svg Nguồn: Giấy phép:
GPL Người đóng góp: Nghệ sĩ đầu tiên: perfectska04,
GNOME icon artists
• Tập_tin:English_Breakfast_nic.jpg Nguồn: Giấy
phép: CC BY-SA 2.0 de Người đóng góp: André Zahn (User:Nic/de:Benutzer:Nic) Nghệ sĩ đầu tiên: André Zahn
• Tập_tin:Foodlogo2.svg Nguồn: Giấy phép: CC-BY-SA-3.0
Người đóng góp: Original Nghệ sĩ đầu tiên: Seahen
• Tập_tin:Idly_sambar_vada.JPG Nguồn: Giấy phép: CC
BY-SA 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Photographed & marked by Pratheepps
• Tập_tin:Instant_coffee_and_bun.jpg Nguồn: />Giấy phép: CC BY 2.0 Người đóng góp: Snacking Project 365(3) Day 184 Nghệ sĩ đầu tiên: Keith Williamson from Bigastro, Spain
• Tập_tin:Lianrongbao.jpg Nguồn: Giấy phép: CC BY 2.0
Người đóng góp: Nghệ sĩ đầu tiên: Dennis Wong
• Tập_tin:Milk.jpg Nguồn: Giấy phép: CC-BYSA-3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Janine Chedid
• Tập_tin:Mì_Quảng.jpg Nguồn: Giấy phép:
CC BY 2.0 Người đóng góp: originally posted to Flir as Mi ang Nghệ sĩ đầu tiên: SauceSupreme
• Tập_tin:Nasi_Goreng_Udang_Istimewa.JPG Nguồn: />Istimewa.JPG Giấy phép: CC BY-SA 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Gunawan Kartapranata
• Tập_tin:Pho-Beef-Noodles-2008.jpg Nguồn: />Giấy phép: CC BY 3.0 Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Kham Tran - www.khamtran.com
• Tập_tin:Question_book-new.svg Nguồn: Giấy phép:
CC-BY-SA-3.0 Người đóng góp: Chuyển từ en.wikipedia sang Commons. Created from scratch in Adobe Illustrator. Based on Image:
Question book.png created by User:Equazcion Nghệ sĩ đầu tiên: Tkgd2007
• Tập_tin:Star_of_life2.svg Nguồn: Giấy phép: Public domain
Người đóng góp: Tác phẩm do chính người tải lên tạo ra Nghệ sĩ đầu tiên: Verdy p

• Tập_tin:Sunny_side_up_by_yomi955.jpg
Nguồn:
/>yomi955.jpg Giấy phép: CC BY 2.0 Người đóng góp: Flickr Nghệ sĩ đầu tiên: yomi955 from Kyoto
• Tập_tin:Wiktionary_small.svg Nguồn: Giấy phép: CC
BY-SA 3.0 Người đóng góp: ? Nghệ sĩ đầu tiên: ?

3.4.3

Giấy phép nội dung

• Creative Commons Aribution-Share Alike 3.0