skkn một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi làm quen chữ cái

1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Đối với trẻ mầm non hoạt động phát triển ngôn ngữ là rất quan trọng, đặc
biệt là trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi có hoạt động “làm quen chữ cái” được qui định
trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ do Bộ Giáo dục ban hành.Làm quen
chữ cái không chỉ giúp trẻ phát triển ngôn ngữ mà còn tiền đề cần thiết cho trẻ
bước vào lớp 1 phổ thông. Trước hết “làm quen với chữ cái” là rèn luyện khả
năng nghe, khả năng phát âm, làm quen với 29 chữ cái, khả năng hiểu ngôn ngữ
Tiếng Việt. Thông qua việc làm quen chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới
xung quanh cho trẻ và còn là công cụ của tư duy. Cho trẻ làm quen với chữ cái
còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, hình
thành và phát triển các kỹ năng nghe, nói, tiền đọc, tiền viết cho trẻ. Cụ thể dạy
trẻ nhận biết và phát âm chính xác 29 chữ cái Tiếng Việt; tô chữ cái theo nét
chấm mờ; biết chơi các trò chơi với chữ cái và nhận biết vai trò chữ cái trong
cuộc sống hàng ngày.
Tuy nhiên trên thực tế hoạt động cho trẻ 5 - 6 tuổi làm quen với chữ cái đã
và đang được tổ chức song còn gặp một số hạn chế đó là: Môi trường chữ cái
cho trẻ làm quen chưa phong phú sinh động; trẻ phát âm chữ cái chưa chính xác,
nhiều trẻ còn ngọng và nhầm lẫn trong cách phát âm như chữ “n” và chữ “l”,
chữ “s” chữ và chữ “x”…; nhiều trẻ tô chữ chưa đúng theo quy trình; cha mẹ trẻ
chưa thực sự quan tâm tới hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái. Với lý do
trên, bản thân tôi là giáo viên mầm non trực tiếp phụ trách lớp mẫu giáo 5 - 6
tuổi, tôi thấy mình cần phải nghiên cứu và áp dụng các biện pháp mới nhằm
nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái. Tôi đã chọn đề tài
“Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi làm quen
chữ cái” làm sáng kiến kinh nghiệm của mình.
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về nội dung cho trẻ làm quen
chữ cái trong trường mầm non để đề xuất áp dụng một số biện pháp nhằm nâng
cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen với chữ cái.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:

Biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mầm non 5-6 tuổi làm quen chữ
cái.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp nghiên cứu lí luân.
phương pháp khảo sát, thăm dò thực tiễn.
phương pháp thống kê toán học.
Phương pháp dạy học tích cực.
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm
Sáng kiến kinh nghiệm đã áp dụng hiệu quả đó là:
Tạo môi trường chữ cái hấp dẫn thân thiện đối với trẻ.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động cho trẻ làm
quen chữ cái.
1


2. NỘI DUNG
2.1. Cơ sở lý luận
Như chúng ta đã biết trẻ mẫu giáo 5 tuổi khi bước vào trường tiểu học là
một bước ngoặt lớn và khó khăn đối với trẻ.Bởi vì ở mẫu giáo trẻ đang quen với
vui chơi là hoạt động chủ đạo, nhưng khi trẻ vào tiểu học thì học tập lại là vai trò
chủ đạo nên việc cho trẻ làm quen với chữ cái ở trẻ mẫu giáo không phải là đưa
chương trình tiếng việt của lớp 1 vào dạy mà ở đây trẻ mẫu giáo 5 tuổi được sử
dụng các yếu tố vui chơi và các nhiệm vụ học tập sáng tạo thông qua các hoạt
động học tập. Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công công tác
giảng dạy trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận
thấy rằng trẻ làm quen với chữ cái không phải là việc dễ làm, nó đòi hỏi người
giáo viên phải kiên trì, chịu khó biết vận dụng những linh hoạt, sáng tạo trong
quá trình lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của bộ môn chữ cái
Quá trình trưởng thành của đứa trẻ bên cạnh thể chất và phần quan trong
không thể thiếu được chính là ngôn ngữ. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp,

học tập và vui chơi những hoạt động chủ yếu của trường mầm non. Ngôn ngữ
được sủ dụng trong tất cả các loại hình giáo dục, ở mọi nơi, mọi lúc, như vậy,
ngôn ngữ cần cho tất cả các hoạt động và ngược lại mọi hoạt động tạo cơ hội
cho ngôn ngữ trẻ phát triển .
Hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái là một phần, một bộ phận của
việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi, do
đó làm quen với chữ cái nó có ý nghĩa quan trọng việc phát triển ngôn ngữ cho
trẻ.Trước hết làm quen với chữ cái là rèn luyện khả năng nghe, khả năng phát
âm, khả năng hiểu ngôn ngữ tiếng việt.
Thông qua việc làm quen với chữ cái cung cấp thêm vốn từ về thế giới
xung quanh. Cho trẻ làm quen với chữ cái còn giúp trẻ hiểu được mối quan hệ
giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở
trường phổ thông, thông qua viêc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí
khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định.
Làm quen với chữ cái còn giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ,
chuẩn bị tích cực và là tiền đề quan trọng cho trẻ vào trường tiểu học
Bắt nguồn từ những tầm quan trọng trên, nên là một giáo viên mầm trong
phụ trách lớp 5-6 tuổi tôi luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy sao
cho lượng kiến thức trẻ tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi tích
hợp được nhiều nội dung vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự lôi
cuốn đối với trẻ và phù hợp với điều kiện trường mình đang công tác. Đối với
trẻ mầm non hoạt động làm quen với chữ cái là một trong những hoạt động quan
trọng trong việc phát triển toàn diện của trẻ, nó có tầm quan trọng rất lớn trong
việc phát triển vốn từ, phát triển ngôn ngữ, khả năng phát âm-đọc chuẩn chữ,
tiếng mẹ đẻ, để phát triển các giác quan và hoàn thiện các nhân cách cho trẻ.
Thấy được tầm quan trọng của hoạt động làm quen với chữ cái, bản thân
tôi đã cố gắng thực hiện tốt chuyên đề học hỏi kinh nghiệm ở các đồng nghiệp,
nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh
2

hội một cách nhẹ nhàng thoải mái hơn tránh được sự gò bó. Và tôi đã chọn đề
tài nghiên cứu “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi
làm quen chữ cái” làm sáng kiến kinh nghiệm.
2.2 Thực trạng.
Năm học 2016 - 2017 được sự phân công của Ban giám hiệu nhà trường
đã phân cho tôi đứng lớp 5 - 6 tuổi, tổng số cháu là 30 cháu, trong đó có 13 cháu
nữ, 17 cháu nam. Qua quá trình tổ chức hoạt động làm quen với chữ cái tôi đã
gặp một số thuận lợi và khó khăn sau.
2.2.1 Thuận lợi.
Hầu hết trẻ trong lớp tôi phụ trách đều có sức khỏe tốt, trẻ rất hứng thú
khi được tham gia hoạt động làm quen với chữ cái.
Trang thiết bị trong lớp đầy đủ: Có đủ tranh, thẻ chữ cái các loại, bảng,
phấn, vở bé làm quen với chữ cái…Lớp có máy vi tính, máy chiếu đa năng, bản
thân tôi biết sử dụng máy tính.
Ban giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn, cơ sở
vật chất, đồ dùng trang thiết bị dạy học, động viên sự sáng tạo của giáo viên,
khích lệ chị em ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động chăm sóc giáo
dục trẻ.
Phụ huynh học sinh rất quan tâm đến việc học chữ của con em mình nên
hàng tuần, tháng thường hỏi han cô giáo về tình hình học của con em mình và
phối kết hợp với giáo viên để có những kinh nghiêm dạy trẻ học đạt kết quả cao.
2.2.2 Khó khăn.
Hoằng Xuyên là xã thuần túy về nông nghiệp nên đa số cha mẹ trẻ làm
nghề nông và đi làm công ty nên không có thời gian dạy học cho con em chủ
yếu là cô giáo dạy trên lớp.
Một bộ phận cha mẹ trẻ còn nóng vội muốn con biết đọc, biết viết sớm
nên khó khăn trong công tác phối kết hợp.
Nhận thức và sức khoẻ của trẻ chưa đồng đều nên phần nào ảnh hưởng tới
chất lượng chăm sóc giáo dục.

Một số trẻ còn nói ngọng, nói lắp, nói câu chưa tròn, chưa mạnh dạn tự tin
trong hoạt động,hầu hết trẻ học theo vần, theo thứ tự ( gọi là học vẹt).
Từ thực trạng trên tôi đã áp dụng một số biện pháp nâng cao chất lượng
cho trẻ mẫu giáo 5 - 6 tuổi làm quen chữ cái và đã đạt kết quả cao trong trường.
Trước khi áp dụng các biện pháp mới tôi đã tiến hành khảo sát trẻ và
thông qua các bài tập để từ đó tôi đánh giá đúng với từng trẻ.
2.2.3 Kết quả khảo sát trẻ.
( Tháng 9 năm 2016)
Tốt
ST
T

Nội dung

Khá

Trung
bình

Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ
trẻ % trẻ % trẻ %

Chưa đạt
Số
trẻ

Tỉ lệ
%
3

1

- Trẻ nhận biết chữ
cái đã học

6

20%

7

23%

12

40%

5

17%

2

- Trẻ phát âm chữ
cái rõ ràng chính
xác.

7

23%

8

27%

10

33%

5

27%

Tô trùng khít nét
chấm mờ, hoàn
thành vở tập tô sạch
sẽ.

6

20%

7

23%

11

37%

6

20%

Kỹ năng tô viết, tư
thế ngồi, cách cầm
bút đúng

5

17%

8

27%

12

40%

5

17%

Tô chữ cái đúng qui
trình trên nét chấm
mờ

5

17%

7

23%

12

40%

6

20%

3

4

5

2.3. Biện pháp:
2.3.1. Xây dựng kế hoạch, lựa chọn nội dung làm quen chữ cái cho
trẻ.
Việc xây dựng kế hoạch và lựa chọn nội dung cho trẻ làm quen chữ cái là
việc làm quan trọng của giáo viên. Vì vậy để xây dựng được kế hoạch và lựa
chọn nội dung cho trẻ làm quen với chữ cái của lớp tôi đạt kết quả cao, ngay từ
đầu năm học tôi đã bám vào kế hoạch chuyên môn của nhà trường, khung thời
gian để tôi vạch định lên kế hoạch cụ thể cho cả năm học.
Hiểu được điều đó bản thân tôi đã dựa vào đặc điểm phát triển tâm sinh

lý của trẻ, dựa vào mục tiêu chương trình, nội dung chủ đề, chủ điểm, điều kiện
trang thiết bị đồ dùng của lớp để xây dựng kế hoạch và lựa chọn nội dung cho
trẻ làm quen với chữ cái năm học 2016-2017 như sau:
Thời gian

Chủ đề

Từ ngày 06
-23/09/2016
26/9 - 21/10
24/10 - 25/11
28/11-30/12
Từ ngày02/0110/02/2017
13/02 - 10/03

Trường mầm non
Bản thân
Gia đình
Nghề nhiệp
Thế giới thực vật
Thế giới động vật

Nhóm chữ
cái làm
quen
o, ô, ơ
a, ă, â
e, ê
u, ư
b, d, đ; l, n,

m
i,t,c

Mục đích
- Trẻ nhận biết và
phát âm đúng các
chữ cái. Rèn luyện
kỹ năng nghe, nói.
- Trẻ phân biệt sự
giống và khác nhau
trong phát âm và
cấu tạo chữ cái; tìm
4


13/03 - 07/04
10/04 - 21/04
24/04 - 05/05

Phương tiện giao thông
h, k
đúng chữ cái trong
từ.
Các hiện tượng tự nhiên
p, q ; g, y
- Tập tô được chữ
Quê hương - Đât nước
s, x
trên nét chấm mờ.
-Bác Hồ

- Chơi tốt các trò
08/05- 12/05 Trường tiểu học- tết
v;r
chơi chữ cái.
thiếu nhi
2.3.2. Tạo môi trường chữ cái sinh động, hấp dẫn trẻ.
Môi trường có tác dụng tốt đến quá trình giáo dục trẻ. Đặc biệt với trẻ
mẫu giáo thì những gì mới lạ đẹp mắt hấp dẫn là gây được sự chú ý của trẻ. Để
trẻ được làm quen với chữ cái ở mọi góc trong và ngoài lớp, tôi luôn cố gắng tạo
môi trường thật đẹp sinh động để cuốn hút trẻ. Ở lớp tôi trang trí các góc chơi
bằng chính các sản phẩm của cô và trẻ. Riêng góc học tập –sách tôi luôn dành
các mảng tường mở với bài tập sáng tạo, tái tạo để cho trẻ được tự do làm các
bài tập theo khả năng, sở thích của mình, tự tin phát âm, tô vẽ các chữ trẻ đã
học, được ghi tên mình, vẽ các câu truyện theo trí tưởng tượng sáng tạo. Việc
trang trí được tôi thực hiện theo chủ đề .
Ví dụ: Góc học tập phía trên khoảng tường rộng tôi dán chữ “Cùng bé học
chữ” và tôi lựa chọn cắt dán để phù hợp với chủ đề.
Với chủ đề thế giới thực vật” thì tôi cắt xốp mầu thành một cây to sau đó
cho trẻ vẽ cắt dán hoặc sưu tầm hoạ báo tranh ảnh về các loại lá, hoa, quả ... sau
đó cho trẻ cắt các nhóm chữ cái l,m,n;b,d,đ dán lên các loại hoa, quả ,lá đó cho
phù hợp. Tôi cho tô màu chữ cái và xếp theo chữ mẫu. Tôi cho trẻ viết chữ, xếp
chữ, gài chữ theo mẫu dưới các hình ảnh và chữ mẫu của cô.
Cho trẻ tìm chữ cái còn thiếu trong các từ, sau đó nối với các từ dưới hình
ảnh có sẵn ,hoặc nối chữ cái theo yêu cầu có trong từ dưới hình ảnh có sẵn với
các chữ cái in đậm.
Và những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ đề. Không
những ở góc “Cùng bé học chữ” mà xung quanh lớp tôi đều viết tiếng và từ
tương ứng, như hộp đựng hoá lá, rổ đựng hình khối. Hoặc dán xung quanh lớp
các cụm từ như: Bút chì thông minh, bảng thời tiết, bé lên lớp, tên của trẻ được
dán ở tủ đựng đồ cá nhân, tất cả những cái đó đều phải vừa tầm nhìn với trẻ.

Ngoài ra còn có đồ dùng phục vụ cho buổi chơi như mũ chóp đội có gắn chữ,
hoa lá, hột hạt, chữ cái rời, để trẻ ghép chữ.
Góc bé yêu học chữ
2.3.3. Tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái trong hoạt động học.
Để tiết học đi vào tâm hồn trẻ một cách sống động, không khô khan,
cứng nhắc thì điều đầu tiên là cô giáo thực sự phải có một tài nghệ dẫn dắt. Hoạt
động học “làm quen với chữ cái” đưa thế giới chữ viết đến với trẻ bằng nhiều
phương pháp, hình thức khác nhau. Các phương pháp, hình thức đó gắn liền với
nhau một cách chặt chẽ. Mỗi phương pháp, hình thức đều có ưu thế và hạn chế
nhất định.

5


Vì vậy khi dạy trẻ “làm quen với chữ cái” tôi phải lựa chọn các phương
pháp, hình thức phù hợp với yêu cầu của từng tiết dạy, để thu hút sự tập trung
chú ý tạo hứng thú của trẻ trong tiết học, giúp cho giờ học đạt hiệu quả cao.
Muốn vậy cô giáo phải lấy trẻ làm trung tâm phát huy tính tích cực chủ
động của trẻ, tích hợp hoạt động làm quen chữ cái trong các hoạt động khác, các
bài học khác…..
Một yêu cầu đặt ra đối với giáo viên khi cho trẻ "Làm quen chữ cái" là
các kiến thức khi truyền thụ đến trẻ phải hết sức ngắn gọn dể hiểu, tuyệt đối
tránh hình thức, dập khuôn, cứng nhắc luôn sáng tạo đổi mới vì thế trước khi lên
lớp một tiết dạy "Làm quen chữ cái" tôi phải chuẩn bị trước đồ dùng dạy học,
soạn bài và nghiên cứu kỹ bài soạn. Nắm rõ yêu cầu của bài dạy tôi chọn trò
chơi phù hợp với nguyên tắc động - tĩnh phù hợp với chủ đề và quan trọng nhất
tôi phải soạn giáo án điện tử, tạo sile bằng những hình ảnh động thật sự sinh
động để gây được hứng thú với trẻ.
Trẻ làm quen chữ cái e, ê
Trẻ làm quen chữ cái h,k

Ngoài ra, để tạo hứng thú thì cô phải có nghệ thuật lên lớp ngôn ngữ diễn
đạt ngắn gọn hấp dẫn trẻ vào giờ học. Trước khi vào bài tôi thường gây hứng thú
cho trẻ bằng cách kể chuyện (dựa trên chủ đề) hoặc đọc thơ, hát, vè hay những
trò chơi luôn cuốn hút trẻ vào thực tế để trẻ dễ nhớ, dễ hiểu tránh gò bó.
Ví dụ: Chủ đề Trường mầm non “làm quen o,ô,ơ”.
Hoạt động của cô
Phần 1: Ổn định:
Tôi cho trẻ giao lưu văn nghệ bằng một bài hát
“ Vịt con học chữ”
Phần 2: Kiến thức:
Tôi sử dụng nội dung câu truyện “Vịt con trong
ngày khai trường” để hỏi trẻ.
Ngày đầu tiên đến lớp Vịt con đã chuẩn bị trong
cặp những gì?
Cô đưa hình ảnh “Bảng con” xuất hiện trên máy
chiếu cho trẻ đọc và lên tìm thẻ chữ cái rời và gắn
thành từ “Bảng con’ cho trẻ đếm từ “bảng con” có
chứa bao nhiêu chữ cái
Cô giới thiệu chữ “o” trên màn hình cô phát âm
cho cả lớp phát âm( Tổ, nhóm cá nhân)
Ai có nhận xét gì về chữ cái “o”(Cô giới thiệu
cấu tạo chữ cái “o” gồm một nét cong tròn khép
kín cho trẻ nhận xét lại)
Làm quen chữ “ô” “ơ” Từ “Hộp màu” “Quyển
vở” tương tự như chữ o.

Hoạt động của trẻ
Trẻ hát

Bảng con, hộp mầu,

quyển vở

Trẻ đếm có 7 chữ cái
Trẻ phát âm
Trẻ nhắc lại

6


So sánh chữ “o”, “ô”, “ơ”
Trẻ so sánh.
Phần 3: Thông minh:
Trò chơi 1: Tìm chữ theo yêu cầu của cô.
Trò chơi 2: Xoán và ghép các nét chữ lại.
Trò chơi 3: Ong tìm chữ
2.3.4 Lồng ghép tích hợp các môn học khác:
Hoạt động làm quen với chữ cái tương đối khô khan so với các hoạt động
khác ví thế để giúp trẻ hứng thú tham gia vào bài học với cô một cách tích cực
cô giáo là người xác định chủ đề lên kế hoạch tổ chức lồng ghép tích hợp các
môn học một cách hợp lý để trẻ phát huy hứng thú, khuyến khích trẻ tích cực
chủ động say mê trong tiết học.
Ngoài việc dẫn dắt bằng ngôn ngữ thì sự khéo léo linh hoạt sáng tạo ứng
xử sư phạm của cô giáo trong một tiết dạy phải nhanh nhạy để mang lại sự chú ý
cao cho trẻ, cô giáo phải kết hợp nhuần nhuyễn các bộ môn khác vào tiết học
làm quen chữ cái sao cho phù hợp với chủ đề.
* Tích hợp môn âm nhạc:
Hoạt động âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với
trẻ,âm nhạc làm tâm hồn trẻ tươi vui rộn ràng và hứng khởi .Vì vây tôi thường
chọn những bài hát phù hợp với từng loại tiết và phù hợp từng chủ đề. Ví dụ:
Nhóm chữ o,ô,ơ chủ điểm trường mầm non tôi cho trẻ hát và vận động bài “Vịt

con học chữ ”hay “bài hát chữ o tròn”.
Hay chủ điểm “ Thế giới động vật ” cho trẻ hát bài : “Tôm cá cua thi tài”
* Tích hợp văn học:
Để tiết học lô rích và xuyên suốt cả bài học khi vào một tiết học làm quen
học làm quen chữ cái tôi thường tích hợp bộ môn văn học vì nó phù hợp với bộ
môn chữ cái. Đây là bộ môn mà Bộ giáo dục chọn làm chuyên đề mũi nhọn
cùng lúc với chữ cái. Khi tích hợp một câu chuyện hay một bài thơ có các nhân
vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa chữ cái mà cô sẽ cho trẻ làm
quen.
Ví dụ: Câu chuyện “Cáo,Thỏ, Gà Trống” cô kể cho trẻ nghe câu chuyện
sau đó đưa tranh “Con cáo” ra cho trẻ lên rút chữ cái đã được học. Hôm nay cô
sẽ dạy các con nhận biết chữ cái c.
Hay cô có thể kể môt câu truyện sáng tạo để lồng ghép ví dụ chủ đề
“Ngành nghề” cô có thể kể câu truyện sáng tạo “Ước mơ” Có hai anh em ước
mơ em thì lớn lên thích làm nghề “ Lái tàu ” Còn anh thì thích làm nghề “Chữa
bệnh ” và cô cho trẻ quan sát tranh 2 nghề đó gắn thẻ chữ rời và cho trẻ làm
quen 2 chữ u và ư
Và các chữ cái khác cũng vậy tôi thường sử dụng thơ ca hò vè câu đố đề gây
hứng thú.
Ví du: chữ V
Quả gì tên gọi dịu êm
Như dòng sữa mẹ nuôi em thủa nào (Quả vú sữa)

7


Thơ ca hò vè dễ nhớ, dễ đọc rất gây sự hứng thú cho trẻ như bài “ Gánh
gánh gồng gồng” “Rềnh rềnh ràng ràng”, “vè con cua”, “ Cây đào” hay một số
bài thơ cô tự sáng tác.
* Tích hợp bộ môn tạo hình:

Trong mỗi tiết học của trẻ thường xen kẽ động và tĩnh mà trong tiết học
trẻ được hoạt động nhiều rồi thì bộ môn tạo hình rất phù hợp với trạng thái tĩnh.
Vì vậy tôi cho trẻ cắt, dán, tô màu chữ cái theo yêu cầu của cô để làm sách,
tranh dán vào góc tạo hình.
* Tích hợp môn môi trường xung quan:
Một trong những bộ môn được tích hợp nhiều nhất là môn môi trường
xung quanh. Mà môn chữ cái muốn cho trẻ làm quen chữ cái một cách hiệu quả
phải có đồ dùng trực quan như tranh ảnh, mô hình, vật thật có chứa các chữ cái
mà cô sẽ cho trẻ làm quen.
Ví dụ: Khi dạy một tiết chữ cái l,m,n.
Chủ đề “Thế giới thực vật” Tôi cho trẻ tìm hiểu chữ n qua từ “Quả na” trẻ
được quan sát “quả na” và sẽ biết thêm về đặc điểm bên ngoài, bên trong của
quả na từ đó làm tăng thêm hứng thú cho trẻ.
Hoặc trò chơi “Thi gắn chữ cái ” Tôi yêu cầu trẻ tìm chữ cái lên gắn vào
các loại hoa, quả, lá, có chứa các chữ cái đó. Từ đó tăng thêm sự hiểu biết của
trẻ vừa nhớ được chữ cái vừa khắc sâu được hình ảnh của trẻ về thế giới xung
quanh.
* Tích hợp bộ môn làm quen với toán:
Với trẻ học phải đi đôi với hành và khi kết hợp lồng ghép môn toán với
tiết làm quen chữ cái tôi thường được đưa vào trò chơi như: “Thi đội nào nhanh”
Tôi cho trẻ bật qua vòng lên và thi đua nhau gắn chữ cái theo yêu cầu sau đó
đếm số lượng chữ cái mà hai tổ gắn được và cùng kiểm tra kết quả đội nào gắn
được nhiều hơn, nhiều hơn là mấy. Qua trò chơi đó không chỉ giúp trẻ khắc sâu
được kiến thức trẻ vừa học được mà còn gây thêm sự hứng thú cho trẻ ở các tiết
học sau.
Bé chơi xếp chữ
Bé làm an bum chữ cái
2.3.5. Tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái qua các trò chơi.
Đối với trẻ mầm non trò chơi không chỉ giúp trẻ thảo mản nhu cầu chơi
mà thông qua chơi nhằm cung cấp kiến thức cho trẻ từ những trò chơi giúp trẻ

hiểu biết thêm về thế giới xung quanh, trẻ biết được qua giao tiếp với mọi người
thì chữ cái luôn ở xung quanh trẻ gắn liền với trẻ trong cuộc sống hàng ngày,
chọn trò chơi được đưa vào tiết học phù hợp với từng nhóm chữ cái trong từng
chủ đề.
Tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi với các chữ cái phải đạt được hai mục
đích: Củng cố sự nhận biết, phát âm và biết cách chơi trò chơi với chữ cái vừa
học, dạy trẻ chơi các trò chơi với các chữ cái cần được thực hiện trong tất cả các
hoạt động như hoạt động góc, hoạt động ngoài trời. Để đạt được hai mục đích tổ
chức cho trẻ chơi các trò chơi với các chữ cái tôi chú ý lựa chọn các trò chơi
8


theo nguyên tắc động và tĩnh, các trò chơi luôn sinh động, hấp dẫn tạo cảm giác
dễ chịu hứng thú không gây căng thẳng đối với trẻ.
Ví dụ: Trò chơi tìm chữ cái trong từ. Tìm chữ cái “l”, “m”, “n”.
Chuẩn bị: Cô chuẩn bị các bức tranh và từ dưới tranh.
Cách chơi: cho 3 đội lên gạch chân chữ cái đã học theo yêu cầu của cô
trong từ dưới tranh.
Luật chơi: Trong thời gian một bản nhạc đội nào gạch chân được nhiều
chữ cái đúng theo yêu của cô thì đội đó là đội chiến thắng.
Khi trẻ được mời lên để tìm chữ cái trong từ trẻ sẽ rất hứng thú. Để trò
chơi thêm sinh động không chỉ chuẩn bị từ có các chữ cái mà tôi chuẩn bị tranh
ảnh đẹp, hấp dẫn hay đồ vật cụ thể có từ ở dưới.
Trò chơi “vòng quay kì diệu”, cô gắn thẻ chữ vào vòng quay như hình
minh họa, cho trẻ lên quay khi kim chỉ vào chữ cái nào trẻ phát âm và nói cấu
tạo của chữ cái đó.
Trò chơi vòng quay chữ cái kì diệu
Trò chơi dập khuôn chữ, ở chủ đề Gia đình
Chuẩn bị: chữ “e”, “ê” cắt dời bằng xốp.
Cách chơi: trẻ tìm chữ “h”, “k” ghép đúng vào khuôn chữ.

Luật chơi: Thời gian qui định là bản nhạc kết thúc đội nào tìm và ghép
đúng nhiều chữ thì đội đó sẽ là đội chiến thắng.
Trò chơi ghép chữ. Trong tiết làm quen chữ “h”, “k” chủ đề Giao thông.
Chuẩn bị: Các chữ “h”, “k” cắt bằng giấy, các nét “h”, “k” rời.
Cách chơi: Một số chữ “h”,”k” cắt rời treo trên bảng. Cô chia thành 2 đội
phải bật qua vòng lên các nét chữ cái về ghép thành chữ “h”, “k” theo yêu cầu
của cô.
Trò chơi câu cá.“Làm quen với chứ i, t, c”.
Chuẩn bị: Một số con cá có chứa chữ cái “i”, “t”, “c”.
Cách chơi: Chia làm 3 đội chơi, mỗi đội tìm những con cá có chứa chữ cái
mà cô yêu cầu.
Luật chơi: trẻ phải đi qua một con đường hẹp câu những con cá theo yêu
cầu của cô. Đội nào câu được nhiều con cá có chứa chứ cái mà cô yêu cầu thì
đội đó là đội chiến thắng. Thời gian chơi quy định là một bản nhạc.
Trò chơi “Gạch chân chữ cái”.
Cô chuẩn bị: 3 bài thơ mỗi bài thơ đều dán hình ảnh tương ứng với chữ
cái đầu “m”, “n”, “l”.
Cách chơi: Chia làm 3 đội: Đội một lên gạch chân chữ cái “l”. Đội hai lên
gạch chân chữ cái “n”. Đội ba lên gạch chân chữ cái “m”.
Luật chơi: Trong thờ gian một bản nhạc đội nào gạch được nhiều chữ cái
đúng thì đội đó là đội chiến thắng.
Ngoài những trò chơi động ra cô cùng cho trẻ chơi chơi một số trò chơi
tĩnh.
Trò chơi “chọn chữ theo yêu cầu” Cô phát âm, nói cấu tạo chữ hay cho
chữ cái nào biến mất thì trẻ trọn chữ cái đó và phát âm. Với trò chơi này có tác
9


dụng luyện cho trẻ sự tinh nhanh, khả năng ghi nhớ và tư duy về cấu tạo chữ để
nhặt chữ đúng và phát âm chuẩn.

Trò chơi luyện âm; “n” cho trẻ chơi trò chơi “nu na nu nống”, âm “l” cho
trẻ chơi trò chơi “Kéo cưa lừa xẻ ” hay cho trẻ đọc thơ có tác dụng rèn luyện
ngữ âm cho trẻ, thơ ca giúp trẻ có ý thức về âm điệu, nhịp điệu tiết tấu.
Những trò chơi để luyện phát âm, tôi luôn chọn trò chơi có tác dụng giáo
dục về mặt ngữ âm, trò chơi có những câu, những tiếng định luyện cho trẻ.
Như vậy giờ học trở nên sôi nổi, sau mỗi giờ học tôi thay đổi đồ dùng dạy
học, thay đổi trò chơi khác nhau để trẻ không bị nhàm chán và duy trì sự hứng
thú cho trẻ.
Việc tổ chức trò chơi làm quen với chữ cái phải thực hiện theo đúng luật
chơi, cô giáo là người khéo léo tổ chức các trò chơi một cách linh hoạt xen kẽ để
trẻ cảm thấy thoải mái và tích cực tham gia. Cho nên với mỗi tiết dạy tôi luôn
tìm tòi, sáng tạo những trò chơi mới, cách chơi mới với các hình thức khác nhau,
thường xuyên thay đổi trò chơi để tạo sự mới lạ hứng thú cho trẻ.
2.3.6 Làm quen với chữ cái ở mọi lúc, mọi nơi.
Như chúng ta đã biết ở lứa tuổi mẫu giáo trẻ “Học bằng chơi, chơi mà
học”, ghi nhớ của trẻ không bền trẻ chóng nhớ nhưng cũng mau quên. Do đó
muốn nâng cao chất lượng cho trẻ “Làm quen chữ cái” không chỉ dừng lại ở trên
tiết học mà phải thường xuyên tranh thủ ở mọi lúc, mọi nơi trong các hoạt động
trong ngày để cho trẻ làm quen với chữ cái một cách hợp lý.
* Giờ đón trẻ:
Khi trẻ đến lớp tôi cho trẻ tìm ảnh của mình gắn vào tên của mình có
trong bảng “Bé đến lớp” tôi hướng dẫn trẻ cất đồ dùng cá nhân vào tủ đựng đồ
có ghi tên trẻ hoặc tôi cùng trẻ giải các câu đố có chứa chữ cái.
Ví dụ: Đồ dùng của cháu A đặt vào ngăn tủ có chứa ký hiệu là chữ cái "m"
thì trẻ nhớ và khắc sâu biểu tượng về chữ cái "m". Và cũng có thể cho trẻ luyện
phát âm qua bài thơ, đồng dao như luyện phát âm chữ “g” cho trẻ đọc đồng dao
bài “Gánh gánh gồng gồng”.
* Giờ hoạt động góc:
Các góc chơi đều có môi trường chữ, tôi cho trẻ tự tìm hiểu như làm các
bài tập gắn, viết và gài chữ theo mẫu.

Như ở góc học tập cho trẻ gắn những chữ đã học lên bức tranh “Cùng bé
học chữ” và phát âm.
* Giờ hoạt động ngoài trời:
Hoạt động này cũng góp phần rất lớn vào việc cho trẻ làm quen với chữ
cái. Việc làm quen với chữ cái ở đây nhằm thoả mãn nhu cầu giải trí cho trẻ, bổ
sung nhiều mặt về kiến thức, kỹ năng của các tiết học trên lớp, giúp trẻ hiểu sâu
và nhớ lâu các chữ cái đã được làm quen. Tôi cho trẻ xếp chữ cái bằng các hột,
hạt, hòn sỏi thành các chữ cái đã được học, hoặc cho trẻ dùng phấn để vẽ những
chữ cái mà trẻ yêu thích.
Khi tổ chức các trò chơi luyện phát âm đúng, cần rèn cho trẻ không nói
ngọng, không nói tiếng địa phương. Từ đó giúp trẻ trau dồi kiến thức nhận biết
10


và phát âm đúng chữ cái của mình đã học. Khi cho trẻ tiếp xúc với thiên nhiên
tôi có thể cung cấp kiến thức về chữ cái qua việc tìm hiểu một số loại cây và rau
có trong vườn trường, đọc tên các loại cây, rau đó. Tìm các chữ cái đã học có
trong tên các loại cây, rau đó.
Ví dụ: Cây rau đay, cây rau ngót, rau muống ...
Trẻ hoạt động ngoài trời
* Giờ ngủ;
Trước khi đi ngủ cô đọc thơ, kể chuyện cho trẻ nghe để trẻ có thể phát
triển lời nói. Hay cho trẻ nghe những bài hát ru nhẹ nhàng để phát triển tai nghe.
* Giờ hoạt động chiều:
Cô cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in rỗng và tìm cắt các chữ cái trong họa báo
dán thành sách làm bộ sưu tập.
2.3.7 Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động dạy trẻ làm quen
chữ cái
Trong một vài năm gần đây dưới sự hướng dẫn và chỉ đạo của phòng GD,
các trường mầm non trong toàn huyện Hoằng Hóa nói chung và trường MN

Hoằng Xuyên nói riêng đã bước đầu áp dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
Nhận thấy được sự cần thiết và ích lợi của việc ứng dụng CNTT, tôi đã không
ngường học hỏi bạn bè, đồng nghiệp, qua Internet…để đưa CNTT vào trong
giảng dạy.
Tôi thấy HĐLQ với chữ cái trước kia cần phải mất nhiều thời gian, công
sức để làm đồ dùng như vẽ tranh, cắt dán chữ phía dưới tranh, bảng gài chữ, thẻ
chữ to, nam châm, bảng… dễ gây cho giáo viên lúng túng trong việc sử dụng đồ
dùng. Chẳng hạn trong giờ làm quen với nhóm chữ có 3 chữ cái như: i,t,c hoặc
b,d,đ thì đương nhiên cô phải dùng 3 tranh và 3 bảng gài chữ có gắn các thẻ chữ
rời tương ứng với bức tranh, lại chưa kể đến các thẻ chữ to cho trẻ nhìn rõ.
Nhưng khi ứng dụng CNTT vào tiết chữ cái thì không chỉ giúp trẻ tiếp cận với
tin học mà còn giúp tôi tiết kiệm được thời gian và kinh phí cho việc làm đồ
dùng đồ chơi, hiệu quả và chất lượng giáo dục vẫn được đảm bảo.
Ứng dụng CNTT vào hoạt động làm quen với chữ cái đã mang lại cho trẻ
hứng thú và kích thích thích trẻ tham gia vào hoạt động một cách tích cực hiệu
quả. Bởi trên máy có các hình ảnh xuất hiện và mất đi kèm theo các hiệu ứng
mới lạ, hấp dẫn theo ý muốn của cô giáo. Và trẻ sẽ tập trung chú ý trước những
điều mới lạ, sinh động luôn thu hút được sự hứng thú của trẻ để tiết học càng đạt
hiệu quả cao hơn
Ví dụ: Tiết làm quen với chữ cái l,m,n ở chủ đề thực vật tôi coppp hình
ảnh “Hoa lan”, “ Hoa Mai” từ mạng Internet, dưới mỗi hình ảnh đó tôi đánh chữ
tương ứng. Khi dạy đến chữ nào thì hình ảnh đó xuất hiện kèm theo từ, trẻ chọn
chữ cái nào học rồi thì khi nháy chuột chữ cái đó sẽ chuyển màu hoặc biến mất.
Khi tôi gới thiệu chữ l thì hiệu ứng sẽ chuyển màu và xuất hiện ở phông chữ to.
Hoặc khi cho trẻ so sánh chữ m,n những nét nào giống nhau thì sẽ xuất hiện và
có màu giống nhau.
11


Hay trong giờ làm quen với chữ h,k tôi đa sưu tầm trò chơi trong đĩa

“những trò chơi với chữ cái” mà phòng GD đã phát cho giáo viên tham khảo. Ở
trò chơi này trẻ phải tư duy để tìm chữ cái sắp xếp theo đúng quy luật. Như vậy
trẻ vừa được dùng chuột để bấm,di chuyển, vừa được củng cố lại chữ cái đã học.
Ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức hoạt động làm uen cữ cái.
2.3.8. Phối hợp với cha mẹ trẻ tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái
Trẻ đến trường được cô dạy với nhiều nội dung “Làm quen với chữ cái”
thông qua các hoạt động với các hình thức tổ chức khác nhau. Tuy nhiên các
kiến thức kĩ năng về chữ cái mà giáo viên cung cấp cho trẻ phải được ôn tại
nhà.Vì vậy để giúp trẻ học tốt thì cần có sự cộng tác và phối hợp chặt chẽ giữa
giáo viên và phụ huynh học sinh. Hằng ngày vào lúc đón trẻ, trả trẻ tôi thường
xuyên trao đổi với phụ huynh về khả năng học tập của con em họ trên lớp để
phụ huynh biết được từ đó có kế hoạch kèm dạy thêm con em mình ở nhà một
cách có hiệu quả, đồng thời cũng tạo được mối quan hệ gần gũi, thân thiết giữa
giáo viên và phụ huynh.
Gặp gỡ phụ huynh giờ đón trẻ
Kế hoạch chương trình được thể hiện trên bảng tuyên truyền với phụ
huynh học sinh ở ngoài cửa lớp để phụ huynh học sinh theo dõi biết được tuần
này học đến chữ gì để về ôn luyện cho con mình. Tôi giới thiệu các loại sách vở
để phụ huynh học sinh tham khảo về dạy thêm con mình. Kêu gọi phụ huynh
học sinh làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục để có trang thiết bị phục vụ cho trẻ
làm quen với chữ cái như: đóng góp báo chí để lấy tài liệu, mua truyện tranh.
Mời phụ huynh học sinh đến tham dự các hội thảo, hội thi kể chuyện, đọc thơ
của bé vào các dịp chào mừng 20/11, 8,3 ...
Tôi luôn tranh thủ gặp gỡ cha mẹ trẻ để trao đổi một số nhược điểm của trẻ
về cách phát âm, nhận mặt chữ, cách tô, cầm bút, để vở…để phụ huynh học sinh
hiểu có biện pháp tác động phù hợp, giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.
Sau khi sử dụng biện phát tuyên truyền phối hợp với phụ huynh học sinh
tôi nhận thấy cha mẹ trẻ đã hiểu và nắm bắt được phương pháp và phối kết hợp
với giáo viên để dạy trẻ, trên lớp các đồ dùng, tranh ảnh, truyện, thơ, các loại
báo….để phục vụ trẻ học phong phú và đa dạng hơn. Thêm vào đó tôi vận động

phụ huynh học sinh ủng hộ những nguyên vật liệu, phế thải để làm đồ dùng, đồ
chơi để phục vụ cho tiết dạy.
2.4. Hiệu quả
Như vậy sau khi áp dụng các biện pháp sáng tạo mà tôi đã đưa ra trong
sáng kiến để tổ chức giờ hoạt động có chủ định thì trẻ hứng thú học và hăng say
phát biểu ý kiến, các cháu trả lời câu hỏi của cô một cách tích cực, khi chơi trẻ
vẫn muốn được tham gia chơi mà không thấy mệt mỏi. Nhìn vào bảng khảo sát
cuối năm tôi thấy số trẻ nhận biết và phát âm đúng tăng lên rõ rệt, số trẻ ở các
mức độ trung bình và yếu giảm xuống đáng kể.
Bảng 2: Kết quả khảo sát trẻ
( Thời điểm tháng 4 năm 2017)
12


STT
1

Tiêu chí

Số trẻ

Mức độ
Đạt
Chưa đạt
95%
5%

Trẻ nhận biết đặc điểm cấu tạo 29
30
chữ cái Tiếng Việt

2
Trẻ phát âm đúng 29 chữ cái.
30
93%
7%
3
Phân biệt chữ cái in hoa, viết
30
95%
5%
thường, in thường và tìm được chữ
cái trong từ
4
Sử dụng thành thạo vở làm quen
30
96%
4%
chữ cái, bút, ngồi đúng tư thế.
5
Tô chữ cái đúng quy trình theo nét
30
95%
5%
chấm mờ
2.5. Bài học kinh nghiệm
Sau khi nghiên cứu và áp dụng cải tiến các biện pháp tổ chức hoạt động
cho trẻ 5-6 tuổi làm quen với chữ cái. Tôi rút ra bài học như sau: Trước hết cần
phải xây dựng kế hoạch, lựa chon nội dung làm quen chữ cái cho trẻ; tạo môi
trường chữ cái phong phú, hấp dẫn trẻ; tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái trong
hoạt động học; tổ chức cho trẻ làm quen chữ cái qua các trò chơi; tích hợp hoạt

động làm quen chữ cái vào các môn học khác; làm quen với chữ cái ở mọi lúc,
mọi nơi; ứng dụng công nghệ thông tin vào giờ dạy; phối hợp với phụ huynh
học sinh và làm tốt công tác xã hội hóa
Tạo tình cảm gần gũi giữa cô và cháu, nắm bắt tâm sinh lí, trình độ và cá
tính của từng trẻ, kiên nhẫn, nhẹ nhàng giúp trẻ theo phương pháp “Chơi mà
học, học bằng chơi”. Tận dụng mọi nguyên vật liệu đơn giản để làm nhiều học
cụ, đồ dùng, đồ chơi thu hút trẻ trong hoạt động làm quen với chữ cái.
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái có vai trò quan trọng trong việc
chuẩn bị cho trẻ 5-6 tuổi bước vào học phổ thông. Nên cần thiết phải đổi mới
hoạt động này để tạo điều kiện cho trẻ đến với chữ cái tiếng việt tự nhiên nhất.
Điều đó đòi hỏi mỗi giáo viên cần không ngừng nâng cao trình độ hiểu biết về
ngôn ngữ Tiếng việt, phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ.
3.2. Kiến nghị
3.2.1 Đối với phòng giáo dục: Nên thường xuyên tổ chức các lớp học
chuyên đề có nhiều tiết dạy mẫu để giáo viên học hỏi nâng cao trình độ chuyên
môn nghiệp vụ và rút kinh nghiệm cho bản thân.
3.2.2 Đối với trường: Ban giám hiệu trường mầm non Hoằng Xuyên cần
tạo điều kiện về thời gian cũng như kinh phí trong việc bổ sung đồ dùng dạy
học. Sắp xếp, tạo điều kiện cho giáo viên được dự giờ để trao đổi kinh nghiệm
lẫn nhau.
3.2.3 Đối với phụ huynh: phối hợp với nhà trường bổ sung đồ dùng trang
thiết bị dạy học phục vụ trẻ, như thẻ chữ cái, bảng chữ cái, vòng quay chữ cái kì
diệu.....
13


Trên đây là “Một số biện pháp nâng cao chất lượng cho trẻ 5 - 6 làm
quen chữ cái” Tôi đã thực hiện và vẫn còn nghiên cứu, tiếp tục thực hiện lâu

dài. Để bổ sung cho những kinh nghiệm của tôi được hoàn chỉnh hơn, nhằm
mang lại kết quả cho trẻ một cách hữu hiệu trong hoạt động làm quen với chữ
cái. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các cấp quản lí giáo dục và các bạn
đồng nghiệp, để những kinh nghiệm của tôi ngày càng được hoàn thiện và mang
lại kết quả cho các em nhiều hơn trong quá trình giảng dạy.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị Hoằng Hóa, ngày 24 tháng 4 năm 2017
HIỆU TRƯỞNG
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của mình viết, không sao chép nội
dung của người khác
Người viết sáng kiến

Doãn Thị Hạnh

Nguyễn Thị Dung

14