skkn một số kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ MG 5 6 tuổi làm quen với chữ cái đạt hiệu quả tốt

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GD&ĐT THẠCH THÀNH

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

“MỘT SỐ KINH NGHIỆM NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN VỚI CHỮ CÁI CHO TRẺ 5-6 TUỔI
ĐẠT HIỆU QUẢ TỐT”

Người thực hiện: Đinh Thị Tuyết
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Mầm non Thành Kim
SKKN thuộc lĩnh vực: Chuyên môn

THẠCH THÀNH NĂM 2017


MỤC LỤC
Nội dung
1. Mở đầu
1.1 Lí do chọn đề tài
1.2 Mục đích nghiên cứu
1.3 Đối tượng nghiên cứu
1.4 Phương pháp nghiên cứu
1.5 Những điểm mới của SKKN
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1 Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm
2.3. Các biện pháp thực hiện
2.3.1. Tạo môi trường tốt cho hoạt động làm quen với chữ cái

2.3.2. Ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong công tác giảng
dạy nói chung và hoạt động dạy trẻ làm quen với chữ cái nói riêng.
2.3.3. Nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ
làm quen với chữ cái.
2.3.4. Coi trọng phương pháp lấy trẻ làm trung tâm.
2.3.5. Tự tin và có phương pháp sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt
động cho trẻ làm quen với chữ cái một cách nhẹ nhàng, linh hoạt với
hình thức mới lạ, hấp dẫn và đạt kết quả cao.
2.3.6. Tạo hứng thú giúp trẻ hào hứng, tích cực tham gia vào hoạt
động học.
2.3.7. Cho trẻ làm quen với chữ cái mọi lúc mọi nơi và trong các hoạt
động khác.
2.3.8. Phối kết hợp với phụ huynh và nhà trường để có phương pháp
giáo dục thống nhất.
2.4 Hiệu qủa của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
2.4.1 Đối với giáo viên
2.4.2 Đối với trẻ
3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Kết luận
3.2. kiến nghị

Trang
1
1
2
2
2
2
2

2
3
4
5
8
9
9
10
13
15
16
17
18
18
19
19
20


1. Mở đầu:
1.1. Lí do chọn đề tài:
Đất nước ta đang trong thời kỳ đổi mới và hội nhập. Để đáp ứng được nhu
cầu này, cần có sự đóng góp của rất nhiều ngành nghề trong đó giáo dục góp
phần to lớn trong sự đổi mới của đất nước. Hiện nay ngành học Mầm Non đang
được Đảng và Nhà Nước hết sức quan tâm. Trong những năm qua đã có nhiều
chủ trương chính sách nhằm phát triển giáo dục mầm non, trên phạm vi toàn
quốc giáo dục mầm non đã có những bước phát triển và tiến bộ đáng kể về mạng
lưới qui mô trường lớp, chất lượng giáo dục nhằm tiến tới hoàn thành tốt công
tác phổ cập giáo dục cho trẻ mầm non lứa tuổi 5-6 tuổi.
“Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”- trẻ em chính là tương lai của đất

nước là chủ của thế giới ngày mai. Vì vậy ngay từ lúc chập chững bước vào đời
trẻ em cần được chăm sóc, yêu thương và giáo dục. Trường mầm non là nơi các
bé được chăm sóc, được vui chơi, được học tập và phát triển nhân cách một cách
tốt nhất.
Trẻ mầm non như tờ giấy trắng. Ở lứa tuổi này mọi thứ mở ra trước mắt
trẻ đều mới lạ, muôn màu, muôn sắc… trẻ tò mò, ham hiểu biết, thích tìm tòi
khám phá thế giới xung quanh. Do đó muốn trẻ phát triển toàn diện thì trong quá
trình chăm sóc giáo dục các cháu đòi hỏi người giáo viên phải chú ý phát triển
đồng bộ các mặt: Nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội, thể chất, thẩm mỹ. Và
có phương pháp thực hiện linh hoạt, sáng tạo, chủ động lựa chọn sắp xếp các
hoạt động một cách nhẹ nhàng thoải mái, hấp dẫn lôi cuốn trẻ, qua đó trẻ được
hoạt động một cách tích cực nhất sẽ phát huy tốt những khả năng vốn có của trẻ.
Nội dung phát triển ngôn ngữ là một trong những nhiệm vụ vô cùng quan
trọng của giáo viên mầm non. Mà một trong các mục tiêu của phát triển ngôn
ngữ cho trẻ 5 tuổi là: hình thành và phát triển ở trẻ khả năng nghe, đọc, phát
âm... và một số kỹ năng cần thiết cho việc học đọc, học viết như: cách lật giở
sách, cách cầm bút tô viết chữ, khả năng phối hợp tay, mắt và tri giác từ trọn vẹn
từ trái sang phải, biết diễn tả sự việc hoặc ý muốn của mình bằng câu đầy đủ
một cách rõ ràng, mạch lạc. Làm quen với chữ cái là một trong các môn học
quan trọng giúp cho trẻ hình thành và nhận biết rõ chữ cái tiếng việt, phát triển
ngôn ngữ và làm giàu vốn từ là phương tiện để chuẩn bị kỹ năng tiền biết đọc,
biết viết cho trẻ. Đây cũng là một trong các lĩnh vực chuyên biệt cần phải chuẩn
bị trước khi cho trẻ vào lớp 1.
Tuy nhiên trên thực tế nói chung việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen
với chữ cái còn thô cứng, không có sự mềm mại, chưa sáng tạo do nhiều nguyên
nhân: Cách tổ chức của giáo viên chưa linh hoạt sáng tạo, chưa chú ý dạy theo
khả năng của trẻ, chưa coi trọng lấy trẻ làm trung tâm trong hoạt động, cơ sở vật
chất của các trường còn thiếu thốn… dẫn đến chưa lôi cuốn, thu hút, kích thích
trẻ tư duy, ghi nhớ và phát âm chuẩn, rõ ràng, mạch lạc chưa phát triển được vốn
từ cho trẻ. Là một giáo viên mầm non tôi rất tâm huyết với nghề dạy trẻ, tôi luôn

mong muốn truyền đạt thật nhiều kiến thức cho trẻ, giúp trẻ phát huy hết khả
năng vốn có của mình. Chính vì điều đó tôi đã luôn trăn trở, tìm tòi và sáng tạo


để tìm ra những cách thức hay, những phương pháp giảng dạy tốt nhất và mạnh
dạn áp dụng những sáng tạo mới trong việc tổ chức các hoạt động trên trẻ đặc
biệt là môn chữ cái. Qua quá trình nghiên cứu và thử nghiệm trong năm học vừa
qua tôi tiếp tục mở rộng nghiên cứu đề cập đến vấn đề “Một số kinh nghiệm
nhằm nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái ở trẻ 5-6
tuổi đạt hiệu quả tốt ”
Tôi rất mong những góp ý và chia sẻ những kinh nghiệm hay của các bạn
đồng nghiệp để tôi có những thành công hơn trong việc tổ chức các hoạt động
cho trẻ làm quen với chữ cái nói riêng và các hoạt động chăm sóc giáo dục trẻ
nói chung.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề tài để nhằm nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm
quen với chữ cái ở trẻ lứa tuổi 5-6 tuổi đạt hiệu quả tốt.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trường mầm non Thành Kim - Thạch Thành- Thanh
Hoá.
1.4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
+ Phương pháp quan sát
+ Phương pháp khảo sát điều tra
+ Phương pháp thực hành – trải nghiệm
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm.
Trong năm học 2013-2014 tôi đã lựa chọn và nghiên cứu đề tài “Một số
kinh nghiệm nhằm nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái

đạt hiệu quả tốt”, sáng kiến đã được hội đồng khoa học ngành đánh giá xếp loại
c cấp tỉnh. Phát huy những kết quả đã đạt được từ kinh nghiệm của bản thân về
hoạt động cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen với chữ cái, tôi không ngừng tự
học hỏi kinh nghiệm qua học tập bồi dưỡng thường xuyên hàng năm, qua bạn bè
đồng nghiệp, qua tham khảo các tiết dạy hay trên mạng internet... Từ đó ứng
dụng vào thực tiễn hoạt động giảng dạy của mình một cách phù hợp, nhằm cải
tiến phương pháp giảng dạy ngày càng tốt hơn. Vì vậy, bản thân tôi đã quyết
định tiếp tục lựa chọn đề tài này để nghiên cứu và mở rộng nhằm hoàn thiện hơn
trong kinh nghiệm giảng dạy. Điểm mới trong sáng kiến này đó là ngoài những
biện pháp đã ứng dụng đạt hiệu quả tốt tôi có đổi mới thêm một số hình thức
hướng dẫn trẻ hoạt động và đặc biệt tôi rút ra kinh nghiệm về cách tạo hứng
thú giúp trẻ tích cực tham gia vào hoạt động học nói chung và hoạt động học
trong môn chữ cái nói riêng, bởi thực tế việc cho trẻ tiếp thu kiến thức cơ bản
trên tiết học là hiệu quả nhất.
2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm
2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

2


Như chúng ta đã biết, làm quen với chữ cái là cơ sở ban đầu để sau này
trẻ đọc thông , viết thạo và hiểu rõ về ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ, mạnh dạn tự tin
trong giao tiếp. Để trẻ có được vốn từ, ngôn ngữ phong phú giúp trẻ học tốt các
môn học khác và giao tiếp tốt trong cuộc sống hàng ngày thì ngay ở lứa tuổi
mầm non đặc biệt là lứa tuổi 5-6 tuổi trẻ sẽ được nhận biết làm quen với 29 chữ
cái, đó là tiền đề cơ bản cho trẻ bước vào lớp 1 vì lên lớp 1 trẻ sẽ phải học kết
hợp giữa chữ cái và âm, vần…Nếu ở mẫu giáo trẻ không nắm được 29 chữ cái
thì sẽ không tự tin và lúng túng, không đạt được kết quả tốt khi vào lớp 1.
Làm quen chữ cái theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp
giáo dục mầm non thì trong khi dạy trẻ cần phải tiến hành một cách tự nhiên, bắt

đầu từ những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa đối với trẻ. Muốn đạt được điều
đó thì đòi hỏi người giáo viên phải nỗ lực suy nghĩ, tìm tòi ra biện pháp giúp trẻ
học tốt hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái.[1]
2.2. Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến
* Thuận lợi:
- Năm học 2016 - 2017 tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu
giáo 5- 6 tuổi với tổng số học sinh là 30 cháu trong đó đa số các cháu đã học qua
nhà trẻ và lớp bé, lớp nhỡ nên các cháu có nề nếp và thói quen tốt. Nhiều trẻ rất
thông minh và ham hiểu biết. Bên cạnh đó Trường nằm trên địa bàn trung tâm
của huyện, trình độ dân trí so với mặt bằng chung của huyện tương đối cao, sự
quan tâm của các bậc phụ huynh đối với con em rất chu đáo, phụ huynh có ý
thức rất cao trong việc học tập của con em vì đây là lứa tuổi trẻ chuẩn bị bước
lên lớp 1. Điều này là động lực to lớn khích lệ tôi không ngừng tìm tòi và nâng
cao hơn nữa chất lượng chăm sóc giáo dục các cháu.
- Ban giám hiệu nhà trường và chuyên môn thường xuyên tổ chức thăm
lớp dự giờ đồng nghiệp để nhận xét, rút kinh nghiệm tìm ra biện pháp nâng cao
chất lượng giờ dạy và học, tạo điều kiện về cơ sở vật chất trang thiết bị giúp giốa
viên hoàn thành tốt nhiệm vụ. Bên cạnh đó chị em trong trường luôn có tinh
thần giúp đỡ nhau trong việc làm và chuẩn bị đồ dùng đồ chơi phục vụ cho
giảng dạy.
* Khó khăn:
- Trên thực tế có nhiều giáo viên mầm non chưa có sự quan tâm đúng mức
cho hoạt động dạy trẻ làm quen với chữ cái, chưa thiết kế cho mình tiết dạy đổi
mới, khoa học và hiệu quả mà họ đang còn bắt chước nhau hoặc dạy theo
phương pháp cũ. Chất lượng các giờ học chưa cao bởi còn mang tính dập khuôn,
áp đặt, đề cao việc học thuộc chữ. Chưa có sự đầu tư sáng tạo cho hoạt động tạo
môi trường chữ cái, các tiết học làm quen với chữ cái trẻ hoạt động hoàn toàn
thụ động (trẻ là người lĩnh hội kiến thức (nghe), cô là người truyền thụ kiến thức
(nói)), hầu hết trẻ không nhận được thứ tự của chữ cái trong từ và chưa hiểu
được mối quan hệ giữa từ và lời nói. Trong đó quá trình tổ chức tiết dạy còn đơn

điệu, nghèo nàn, do đồ dùng trực quan chưa phong phú, sinh động, tính thẩm mỹ
chưa cao chưa lôi cuốn thu hút được trẻ. Bên cạch đó hình thức tổ chức còn thô
cứng, chưa chú ý dạy theo khả năng của trẻ, chưa cân bằng giữa động và tĩnh,

3


giữa năng động và nghỉ ngơi, các nội dung hình thức lựa chọn chưa phù hợp.
Nên dẫn đến tâm lý nhàm chán, ép buộc cho trẻ do đó chất lượng hoạt động làm
quen chữ cái còn hạn chế.
Mặt khác, ở trường tôi tuy tất cả trẻ trong lớp đều có cùng độ tuổi nhưng
khả năng nhận thức của trẻ không đồng đều nhau. Nhiều trẻ ham chơi, hiếu
động, bên cạnh đó còn có nhiều trẻ nhút nhát, chậm chạp. Nên hiệu quả hoạt
động còn thấp.
- Qua thực tế tiết dạy trẻ làm quen với chữ cái ở trường mầm non Thành
Kim kết quả chưa cao nhiều trẻ vẫn chưa hứng thú hoạt động, có những trẻ vẫn
chưa thể hiện được một số hành vi ban đầu của việc đọc và việc viết, chưa phát
huy tính sáng tạo và làm giàu được vốn từ ở trẻ trong quá trình làm quen với chữ
cái.
* Kết quả thực trạng:
Trong quá trình trực tiếp giảng dạy khi tôi chưa áp dụng biện pháp của
mình, tôi thấy kết quả tiếp thu bài của trẻ chưa cao, trẻ chưa hứng thú với tiết
học. Cụ thể là việc nhận biết chữ còn mang tính thụ động ép buộc, nhận biết chữ
in hoa, chữ in thường chưa tốt và kỹ năng tô còn nhiều cháu chưa đúng quy trình
và chưa trùng khít lên nét chấm mờ. Kết quả thu được cụ thể như sau:
Bảng khảo sát lần 1 về chất lượng hoạt động Làm quen với chữ cái
Tháng 9 năm 2016
Đạt
Nội dung
Tổng Giỏi

Chưa đạt
Khá
TB
TT
đánh giá
số SL TL SL TL SL TL
SL TL
trẻ
%
%
%
%
1 Trẻ nhận biết và
30 5
16,7 9
30
12 40
4 13,3
phát âm đúng chữ
cái tiếng việt.
2
Số trẻ nhận biết
30 4
13,3 7
23,4 13 43,4
6
20
chuẩn chữ in hoa,
chữ in thường và
chữ viết thường.

3
Trẻ nhận biết chữ
30 3
10
8
26,7 14 46,6
5 16,7
cái trong từ và ghép
đúng các chữ thành
từ có hình ảnh.
4
Trẻ ghi nhớ và
30 4
13,3 8
26,7 12 40
6
20
“đọc” các từ có hình
ảnh kèm theo.
Kỹ năng cầm bút, tô
5
16,7 9
30
11 36,6
5 16,7
5 trùng khít lên nét
30
chấm mờ.
2.3. Các giải pháp thực hiện:

4


Muốn nâng cao chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái lứa tuổi
5-6 tuổi ở trường Mầm Non Thành Kim đạt hiệu quả tốt bản thân tôi thực hiện
các giải pháp sau:
2.3.1. Tạo môi trường tốt cho hoạt động làm quen với chữ cái.
Như chúng ta đã biết ở lứa tuổi mầm non mọi thứ mở ra trước mắt trẻ đều
mới lạ, muôn màu, muôn sắc… trẻ rất tò mò, ham muốn được tìm hiểu, khám
phá và khẳng định mình. Vì vậy môi trường học tập là một vấn đề hết sức quan
trọng kích thích cho trẻ hứng thú hoạt động. Ý thức được điều này, tôi luôn cố
gắng tìm tòi, học hỏi để tạo môi trường học tập nói chung và tạo môi trường cho
hoạt động làm quen với chữ cái nói riêng một cách sáng tạo, khoa học, có thẩm
mỹ phù hợp từng nội dung gắn liền từng chủ đề.
a. Tạo môi trường chữ viết ở trong lớp
- Đối với trẻ mầm non lớp học chính là mái nhà thứ hai của trẻ. Cảm giác
đầu tiên bé bước vào cửa lớp, phản xạ tự nhiên là nhìn xung quanh xem là có
những gì và có đẹp không, đặc biệt những gì mới lạ. Vì vậy, các mảng chính
trong lớp học đó là mảng chủ đề, các góc hoạt động là đối tượng đầu tiên trẻ
hướng đến khi bước vào lớp. Để trẻ hứng thú với mảng hoạt động, trước mỗi
chủ điểm tôi lên kế hoạch nội dung và xác định hướng trang trí, chuẩn bị đồ
dùng nguyên vật liệu sau đó tôi tập chung trẻ cùng trò chuyện, thảo luận về chủ
đề dưới dạng kể chuyện sáng tạo. Cuối cùng cô và trẻ đi đến thống nhất chọn tên
và gắn tên cho từng góc chơi sau đó cùng cô trang trí cho mảng chủ điểm, dưới
mỗi hình ảnh đã trang trí tôi sẽ gắn tên. Các tuýp chữ có tên gọi ngây thơ, ngộ
nghĩnh, gần gũi và có hình ảnh minh họa cho tiêu đề ấy sẽ thu hút được sự chú ý
của trẻ, từ đó mục đích cho trẻ làm quen với chữ cái mới, ôn luyện chữ đã học
và cung cấp vốn từ cho trẻ đạt hiệu quả tối đa.
- Một điều tôi luôn rất lưu ý khi trang trí tên gọi các góc hoặc tên gọi cho
hình ảnh minh họa (dán ở dưới mỗi hình ảnh) là lựa chọn cỡ chữ cho phù hợp,

dán chữ ở độ cao vừa tầm mắt trẻ sao cho trẻ dễ nhìn thấy. Đặc biệt kiểu chữ
phải chuẩn, hầu hết các chữ này tôi thường để ở dạng in thường, với màu sắc
đẹp phù hợp với mảng hoạt động và hình ảnh minh họa.
Ví dụ:Với chủ đề trường mầm non
Đây là chủ đề đầu tiên và lúc này cũng là thời điểm trẻ mới bắt đầu bước
vào lớp lớn chính thức làm quen với môn chữ cái một môn học mới so với các
lứa tuổi trước đó. Vì vậy tôi làm nổi chủ đề và cuốn hút sự tò mò của trẻ bằng
cách: Tôi cùng trẻ trò chuyện về chủ điểm, hướng trẻ tìm hiểu về trường mầm
non Thành Kim, sau đó cùng trẻ thống nhất đặt tên cho mảng chủ đề là “Trường
mầm non Thành Kim thân yêu của bé”, tôi cùng trẻ sưu tầm và dán các hình ảnh
như: Trường mầm non, lớp học, hình ảnh các hoạt động trong ngày của bé, hình
ảnh đồ dùng đồ chơi trang trí sân chơi…Dưới các hình ảnh tôi khéo léo gắn chữ
chỉ tên gọi cho nội dung hình ảnh đó và giới thiệu cho trẻ biết ý nghĩa của những
từ chỉ tên gọi đó, đồng thời trong các từ chỉ tên gọi của nội dung hình ảnh những
chữ cái nào tôi sẽ cho trẻ làm quen trong chủ điểm thì tôi tạo chữ có màu sắc
khác. Từ quá trình cô đàm thoại với trẻ, trẻ được cùng cô trang trí và cả những

5


tên gọi thân quen, các chữ có màu sắc khác nhau đó… đã kích thích trẻ tư duy,
ghi nhớ lâu chữ cái khi làm quen và cung cấp vốn từ giúp trẻ phần nào hiểu về ý
nghĩa từ đó.
Ngoài mảng chủ đề tôi dành riêng một mảng cho môn chữ cái lấy tiêu đề là
“Bé với chữ cái thân yêu” đây là góc mở với mục đích giúp trẻ ôn luyện, khắc
sâu chữ đã học. Tùy vào từng chủ điểm và nội dung lựa chọn, tôi sáng tạo ra
cách trang trí đẹp, hợp lý rồi gắn lên đó chữ cái trẻ được làm quen trong chủ đề,
nhiệm vụ của trẻ là tìm và sưu tầm những hình ảnh lô tô, họa báo… có từ chỉ tên
gọi chứa chữ cái giống với chữ cái cô đã gắn rồi gắn tương ứng vào phần nhiệm
vụ của bé.

Ví dụ: Chủ đề Thế giới động vật
Làm quen chữ b, d, đ.
Tôi trang trí mảng có tên
gọi “Ong tìm chữ’’ là
hình ảnh Ong che ô
(phần dành cho bé làm
quen với chữ cái mới) và
hình ảnh tổ ong có chú
ong đang tươi cười đứng
trên(phần ôn chữ đã
học). Chiếc ô tôi làm có
3 cánh với 3 màu khác
nhau bằng xốp màu, gài
lên trên của mỗi cánh ô
Trẻ được hoạt động trên mảng trang trí mở
chữ cái b, d, đ
phần dưới cánh ô tôi gắn các bông hoa có sẵn dấp dính. Nhiệm vụ của trẻ sẽ là
sau khi làm quen với chữ cái b, d, đ trẻ biết tìm hình ảnh những con vật có tên
gọi chứa chữ cái b, d, đ từ lô tô hoặc sưu tầm từ họa báo để gắn tương ứng vào
bông hoa trong cánh ô có chữ cái cô đã gắn ở trên. Hoặc tôi sưu tầm hình ảnh
có từ phía dưới gắn lên các bông hoa, tôi yêu cầu trẻ tìm và gạch chân chữ cái
giống chữ gài trên cánh ô. Còn phần ôn chữ tôi cho trẻ giúp bạn ong tìm chữ cái
đã học trong từ gài vào tổ ong (Với cách trang trí mở này trẻ vừa được hoạt
động mà khi phụ huynh nhìn vào cũng hiểu được con mình đang làm quen với
chữ cái mới gì và đã học những chữ cái gì).
Làm như vậy sẽ giúp trẻ có điều kiện trải nghiệm nhận biết chữ cái trong
từ, hiểu rõ hơn nội dung của từ và ghi nhớ chữ một cách nhẹ nhàng, thoải mái
mà không bị nhàm chán, ép buộc.
- Tạo cơ hội để trẻ được tiếp xúc với nhiều chữ thông qua các biểu bảng,
danh sách lớp phân theo tổ trong lớp học. Ngay từ đầu năm học khi đã ổn định

danh sách lớp, tôi tạo điều kiện cho trẻ làm quen với chữ, với từ chỉ tên của
mình bằng cách dán tên của trẻ lên bảng bé ngoan. Tôi cùng thống nhất với trẻ
lấy tên là “Ai ngoan hơn” tôi cắt trang trí là 3 bông hoa đại diện cho 3 tổ trên
mỗi bông hoa gắn lọ hoa các cháu trong tổ, dưới mỗi lọ hoa có ghi tên của từng

6


cháu. Chữ viết tên của trẻ ở dạng viết hoa và viết thường (vì đây là tên riêng).
Hàng ngày sau khi nhận xét cuối ngày tuyên dương bé ngoan, trẻ lên cắm hoa
vào lọ hoa của mình và nhìn thấy chữ ghi tên mình dưới lọ hoa trẻ sẽ được làm
quen với chữ viết hoa và viết thường. Và trẻ còn nhận ra tên của mình trong các
ký hiệu của sách, vở tập tô, vở làm quen toán, khăn mặt, ca uống nước…
Với các biểu bảng tôi nghĩ đây cũng là khoảng không gian không nhỏ tác
động đến trẻ. Vì vậy tôi đã trang trí tên gọi bằng chữ cái Tiếng việt cơ bản để
hàng ngày trẻ nhìn thấy, nhận mặt chữ và ghi nhớ các từ trong biểu bảng và biết
biểu bảng đó nội dung là gì? có chữ cái gì? từ gì?.
- Tôi chủ động cho trẻ được làm quen chữ cái, phát triển ngôn ngữ và làm
giàu vốn từ thông qua việc gắn tên, gắn ký hiệu vào các đồ dùng đồ chơi và các
giá góc. Việc làm này còn giúp tôi rèn luyện các nề nếp, thói quen sống gọn
gàng, ngăn nắp cho trẻ (trẻ học xong, chơi xong biết cất đồ vào đúng nơi quy
định).
b. Tạo môi trường chữ ngoài lớp học
Thực tế cho thấy trẻ đến trường ngoài hoạt động có chủ đích, hoạt động ăn,
hoạt động ngủ, còn các thời gian khác trẻ hoạt động với môi trường bên ngoài
như: góc thiên nhiên, mảng tuyên truyền, khu vực để đồ dùng cá nhân của trẻ.
Đây là nơi trẻ thường xuyên hoạt động nên có tác dụng ôn tập củng cố chữ cái
và từ rất tốt.
- Nơi để đồ dùng cá nhân của trẻ như: mũ, ba lô, giầy dép, khăn mặt,…Tôi
luôn gắn tên của trẻ. Như vậy, hàng ngày trẻ cất đồ dùng hoặc sử dụng đồ dùng

vừa đúng qui định, vừa biết tên của mình (của bạn), biết tên của mình có những
chữ gì, biết thứ tự của từng chữ từ trái sang phải như thế nào…
- Khu vực tuyên truyền ngoài lớp học của trẻ là nơi không những tạo môi
trường chữ cho trẻ mà còn mang tính tuyên truyền đến các bậc phụ huynh để
phụ huynh hiểu biết về chữ mà con em mình đang học. Và từ đó phối kết hợp ôn
luyện tại gia đình. Tránh trường hợp cô dạy chữ đúng phụ huynh lại dạy chữ
chưa đúng:
Ví dụ:
+ Chữ x đọc là “xờ”, chữ s đọc là “sờ”, nhưng có phụ huynh lại dạy là “ích
xì” và “ét xờ”.
+ Hay chữ l, n, lại đọc là “e lờ” và “ e nờ”, hoặc chữ q đọc là “cu” lại dạy
trẻ đọc là “quờ” hoặc “quy”…
Và nếu không thống nhất trẻ sẽ giao động không biết như thế nào là đúng,
hơn nữa nếu đã đọc sai thì rất khó sửa. Xác định được điều đó, mỗi mảng tuyên
truyền tôi đều có hình ảnh kèm theo chữ in hoa, in thường, viết thường ( chủ yếu
là chữ in thường), tuyệt đối không viết chữ cách điệu, chữ bay.
- Góc thiên nhiên ngoài trời: Đây là nơi trẻ được tiếp xúc mọi lúc mọi nơi,
mọi thời điểm trong ngày. Tôi tạo môi trường chữ bằng cách gắn tên cho các
nhân vật trong truyện ở khu vườn cổ tích của bé, hay gắn tên gọi của từng luống
rau, từng loại cây trong sân trường làm như vậy không những cho trẻ hiểu về
thế giới các loài cây, loài hoa, biết được tên gọi của cây cối mà ngay cả trong khi

7


chơi trẻ cũng có cơ hội rèn khả năng phát âm và phát triển ngôn ngữ, vốn từ của
trẻ được mở rộng.

Tạo môi trường chữ ngoài góc thiên nhiên cho trẻ trải nghiệm.
Mỗi một môi trường hoạt động của trẻ, tôi đều chủ động tạo môi trường

chữ cái để trẻ có cơ hội được luyện phát âm, ôn luyện chữ đã biết, làm quen chữ
mới và làm quen từ một cách rất tự nhiên thoải mái không gò bó, áp đặt trẻ.
2.3.2. Nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ làm
quen với chữ cái.
Giáo dục Mầm Non của chúng ta đã có những đổi mới, những chuyển
biến mới trong việc nuôi dạy trẻ. Cùng với sự đổi mới của giáo dục Mầm Non
nói chung, hoạt động làm quen chữ viết cũng có những đổi mới đáng kể. Để dạy
tốt hoạt động này theo hướng đổi mới hiện nay đòi hỏi người giáo viên mầm non
không những phải nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức hoạt động mà còn
không ngừng trau dồi kiến thức, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, suy nghĩ tìm
tòi, sáng tạo, và tiếp thu các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học để tìm ra
những cách thức giảng dạy và tạo ra môi trường học tập tốt nhất cho trẻ.[1]
Là một giáo viên trẻ tâm huyết với nghề mà mình đã lựa chọn, bản thân
tôi luôn nỗ lực, năng động, không ngừng tự học tập bồi dưỡng để nâng cao trình
độ chuyên môn, nghiệp vụ tìm tòi ra những biện pháp mới dựa trên vốn kiến
thức chuyên môn và qua các kỳ thi giáo viên giỏi cấp trường, cấp huyện, qua
bồi dưỡng chuyên đề hàng năm... mạnh dạn áp dụng vào giảng dạy dần dần đúc
rút kinh nghiệm, khắc phục những khó khăn và những mặt còn hạn chế để từ đó
lựa chọn hình thức tổ chức mới lạ, hấp dẫn gây sự hứng thú cho trẻ giúp trẻ học
tập đạt kết quả tốt nhất phát huy khả năng vốn có, chuẩn bị tiền đề để trẻ bước
vào lớp 1.
2.3.3. Ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong công tác giảng
dạy nói chung và hoạt động dạy trẻ làm quen với chữ cái nói riêng.
Ngày nay khoa học công nghệ thông tin phát triển đã góp phần rất lớn cho
việc nâng cao chất lượng giáo dục, giúp đổi mới các phương pháp dạy học, trang
bị, đổi mới phương tiện dạy học đáp ứng yêu cầu của thời đại[1]. Trong những
năm gần đây, cùng với sự quan tâm của các ban ngành đoàn thể và nhân dân địa
phương đã đầu tư cơ sở vật chất cho nhà trường, giúp trường mua sắm được

8

máy vi tính, màn hình phục vụ cho công tác giảng dạy ở các nhóm lớp đặc biệt
là đối với lớp 5-6 tuổi.
Tâm lí trẻ vốn hiếu động, thích tò mò, ham hiểu biết và nhạy cảm nên việc
tiếp thu công nghệ thông tin chẳng mấy khó khăn. Việc đưa công nghệ thông tin
ứng dụng vào công tác giảng dạy sẽ giúp cho giờ học thêm sinh động và trẻ
cũng rất hứng thú học tập. Để đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ, đồng thời thực
hiện mục tiêu chung của ngành và của trường đề ra, đó là việc ứng dụng công
nghệ thông tin vào công tác giảng dạy đạt hiệu quả. Những năm học vừa qua tôi
đã ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy đó là thiết kế các giáo án điện tử
trên các tiết học nói chung và tiết cho trẻ làm quen với chữ cái nói riêng, tôi thấy
kết quả đạt được là rất cao, trẻ rất hứng thú và mong đợi giờ hoạt động, khả
năng tiếp thu bài của trẻ nhanh và sâu. So với trước đây, khi chưa ứng dụng
công nghệ thông tin vào giảng dạy thì có những giờ học tôi phải chuẩn bị rất
nhiều đồ dùng, tranh ảnh trực quan có những đồ dùng do tự làm nên tính thẩm
mỹ chưa cao, chưa sinh động hấp dẫn với trẻ, bên cạnh đó tôi còn phải chuẩn bị
đồ dùng cho trẻ…Nên việc chuẩn bị cho giờ học chiếm rất nhiều thời gian mà
hiệu quả mang lại chưa cao.
- Với những giáo án điện tử thiết kế trên máy tôi có thể lựa chọn hình ảnh
đẹp, sinh động, màu sắc tươi sáng phù hợp nội dung và kích cỡ chữ hợp lí không
những thế khi thiết kế trên máy tôi có thể lồng ghép được hình ảnh (có những
hình ảnh động), âm thanh...tích hợp được nhiều nội dung và các trò chơi ôn
luyện củng cố rất hấp dẫn.
- Ngoài ra khi tôi thiết kế giáo án điện tử để dạy trẻ làm quen với chữ cái
tôi thiết kế tạo nguồn dữ liệu chữ in hoa, in thường, viết thường có màu sắc khác
nhau để trẻ dễ phân biệt và có sự so sánh giữa các kiểu chữ, từ đó ghi nhớ chữ
không hay nhầm lẫn chữ in hoa và in thường.
- Với hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái việc phân tích nét chữ rất
quan trọng giúp trẻ khắc sâu và nhớ chữ lâu hơn. Khi thiết kế phân tích nét chữ

trên máy tôi làm hiệu ứng màu hoặc hiệu ứng xuất hiện từng nét cấu tạo của chữ
kết hợp phân tích, nên khi trẻ làm quen với từng chữ sau đó so sánh phân biệt
điểm giống và khác nhau của chữ trong nhóm trẻ không bị lúng túng, dễ dàng
nhận ra.
Qua các tiết dạy giáo án điện tử tôi thấy đa số trẻ rất hứng thú tham gia
hoạt động và kết quả đạt được trên trẻ là rất cao. Đây là một thành công của tôi
khi tổ chức các giờ học cho trẻ và tôi thấy rất tự tin khi dạy bằng các giáo án
thiết kế điện tử.
2.3.4. Coi trọng phương pháp lấy trẻ làm trung tâm.
Như chúng ta đã biết một trong những nội dung quan trọng của phương
pháp giáo dục mầm non hiện nay là lấy trẻ làm trung tâm. Khi tổ chức hoạt động
trẻ luôn là đối tượng cần được hướng đến, trẻ được hoạt động một cách chủ
động và tích cực từ đó khám phá và tích lũy tri thức, giáo viên là người cung cấp
nguồn tri thức và gợi mở, kích thích trẻ hoạt động[2]. Vì vậy trong khi tổ chức
cho trẻ ở bất kỳ hoạt động nào tôi đều lấy trẻ làm trung tâm. Điều này thể hiện

9


qua việc tôi luôn lựa chọn các hình thức hoạt động sao cho tạo được cơ hội
nhiều nhất để trẻ được hoạt động, được trao đổi, chia sẻ, trình bày ý kiến của
mình. Đồng thời tôi quan sát để đáp ứng nhu cầu ham hiểu biết, khám phá qua
những câu hỏi thắc mắc của trẻ.
Tôi luôn quan sát theo dõi, giúp đỡ, sửa sai cho trẻ kịp thời trong khi trẻ
làm quen với chữ cái ngay cả trên tiết học cũng như rèn luyện ngoài tiết học,
mọi lúc mọi nơi để giúp trẻ phát âm chuẩn xác, rõ ràng, mạch lạc.
Chẳng hạn: Với trẻ yếu kém
khả năng phát âm chậm, trẻ
nói ngọng tôi áp dụng biện
pháp cá biệt quan tâm bồi

dưỡng nhiều hơn, chữ nào
trẻ phát âm còn sai tôi cho
trẻ phát âm lại nhiều lần
hoặc khi trẻ có khó khăn,
tâm lí ngập ngừng, nhút nhát
tôi sẽ khích lệ, hỗ trợ, động
viên trẻ tích cực hơn.
Quan tâm trẻ các biệt mọi lúc mọi nơi
Tuy nhiên tôi không gò bó, áp đặt trẻ mà tôi rèn luyện, củng cố cho trẻ
trong từng tình huống và thời điểm khác nhau để trẻ có cảm giác nhẹ nhàng,
thoải mái. Với cách làm như vậy tôi đã thu được kết quả cao trong biện pháp
này.
2.3.5. Tự tin và có phương pháp sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt
động cho trẻ làm quen với chữ cái một cách nhẹ nhàng, linh hoạt với hình
thức mới lạ, hấp dẫn và đạt kết quả cao.
- Để đạt hiệu quả cao trong họat động cho trẻ làm quen với chữ cái, bất kỳ
một tiết dạy nào tôi cũng luôn xác định rõ mục tiêu, nội dung của bài, từ đó lựa
chọn hình thức tổ chức mới lạ, hấp dẫn. Hình thức tổ chức không nên áp đặt,
dập khuôn mà phải tạo cơ hội cho trẻ được thoả mãn sự tò mò, từ đó làm phong
phú trí tưởng tượng nhận thức kích thích khả năng tư duy và ghi nhớ của trẻ qua
quá trình trẻ thực hiện. Vận dụng linh hoạt phương pháp dạy học tích cực phù
hợp điều kiện thực tế, với môi trường dạy học và với lớp của mình[3]. Tôi đã
thành công khi lựa chọn các hình thức tổ chức như: Áp dụng truyện kể, trò chơi,
tổ chức dưới hình thức hội thi, chương trình, Tham quan mô hình…
Ví dụ: Với chủ đề gia đình
Đề tài: Làm quen với chữ e, ê.
Tôi tổ chức giờ học dưới dạng hội thi: “Bé thông minh nhanh trí”.
Chương trình gồm có 3 phần:
+ Phần 1: Năng khiếu của bé: Tôi cùng trẻ thể hiện bài hát Tổ ấm gia
đình sau đó cho trẻ xem Slide hình ảnh về gia đình (phía dưới hình ảnh có từ “

Gia đình hạnh phúc”), đàm thoại với trẻ vể nội dung hình ảnh rồi cho trẻ phát
âm từ và tìm chữ cái đã học trong từ. Sau đó tôi khéo léo dẫn dắt trẻ đến phần
thứ 2 để làm quen với chữ cái mới.

10


+ Phần 2: Bé thông minh nhanh trí.
Tôi cho trẻ khám phá các hình ảnh “Em bé”, “ Mẹ bế bé” từ đó lần lượt
cho trẻ làm quen với từng chữ cái. (Trong quá trình làm quen chữ tôi thực hiện
như sau: cho trẻ đọc từ dưới tranh, quan sát slide cô ghép từ đó trên máy bằng
hiệu ứng xuất hiện chữ lần lượt từ trái sang phải ghép thành từ giống từ dưới
tranh, cho trẻ đếm xem trong từ có tất cả bao nhiêu chữ cái, mời một nhóm trẻ
lên ghép từ đó bằng thẻ chữ rời cô đã chuẩn bị ghép từ trái sang phải trên bảng
gài rồi đọc từ vừa ghép được, trẻ tìm chữ cái đã học trong từ, cô giới thiệu chữ
cái cho trẻ làm quen (tôi đưa chữ cái bằng thẻ chữ rời là chữ in thường giới
thiệu cho với trẻ sau đó hướng trẻ quan sát chữ trên màn hình cô giới thiệu cấu
tạo của chữ cái bằng hiệu ứng màu từng nét cho trẻ biết, rồi cho 1-2 trẻ nhắc lại
cấu tạo chữ hoặc có thể cho trẻ nhận xét cấu tạo của chữ sau đó cô củng cố lại
cấu tại nét chữ bằng hiệu ứng từng nét cho trẻ biết), cô phát âm mẫu rồi cho trẻ
phát âm (Cá nhân, tổ nhóm, cả lớp), chú ý sửa sai cho trẻ. Cho trẻ làm quen với
các kiểu chữ (chữ in hoa, in thường, viết thường). Khi trẻ làm quen với chữ e, ê
xong tôi cho trẻ quan sát chữ e, ê và so sánh điểm giống nhau, khác nhau sau đó
tôi nhấn mạnh lại điểm giống nhau và khác nhau bằng slide hiệu ứng cấu tạo
từng nét giống và khác nhau đó cho trẻ quan sát và ghi nhớ.
+ Phần 3: Bé tài năng
Đây là phần ôn luyện củng cố vì vậy tôi sủ dụng các trò chơi:
Trò chơi 1: Về đúng nhà( mỗi trẻ có một thẻ chữ khi nghe hiệu lệnh trẻ sẽ tìm
về đúng nhà có gắn chữ cái giống với chữ của mình).
Trò chơi 2: Nhìn nhanh nói đúng(Các thành viên của mỗi ngôi nhà là một đội

chơi, các đội cùng quan sát các hình ảnh( có chứa từ chỉ tên phía dưới) xuất hiện
trên màn hình, hình ảnh nào có chứa chữ cái đã học theo yêu cầu của cô, sau đó
hội ý và rung chuông nhanh để giành quyền trả lời)
* Kết thúc: Nhận xét tuyên dương trẻ

Giờ học tổ chức dưới hình thức hội thi Bé thông minh nhanh trí
Hoặc với chủ đề: Giao thông
Đề tài: Làm quen với chữ cái i, t, c.

11


Tôi tổ chức giờ học dưới dạng áp dụng chuyện kể để dẫn dắt trẻ vào làm
quen với chữ cái. Tôi gây hứng thú bằng trò chơi vận động kết hợp bài hát
Alibaba. Sau đó đưa ra câu đố:
Ở trong xã hội
Có rất nhiều nghề
Bé giỏi cho biết
Có những nghề gì?
Cô cho trẻ kể tên các nghề mà trẻ biết ( trò chuyện về công việc của 1 số
nghề phổ biến). Sau đó cô kể cho trẻ nghe câu chuyện về nghề cảnh sát giao
thông, cho trẻ xem slide hình ảnh về cánh sát giao thông, phía dưới hình ảnh có
từ cho trẻ phát âm và ôn chữ đã học trong từ.
Bằng lời kể về công việc của chú cảnh sát giao thông tôi dẫn dắt trẻ đến
các hình ảnh về nghề cảnh sát giao thông để lần lượt làm quen với các chữ cái
i,t,c(làm quen với chữ” i” qua hình ảnh gậy giao thông và từ “gậy giao thông”,
làm quen chữ “ t” bằng hình ảnh xe cảnh sát và từ “xe cảnh sát”, chữ c qua hình
ảnh “Cái còi”).
Ở phần ôn luyện củng cố tôi chọn các trò chơi xen kẽ động và tĩnh để trẻ
được hoạt động hài hòa không bị căng thẳng, mệt mỏi như:

Trò chơi 1: Đoán giỏi chọn nhanh. Cô đọc câu đố trẻ đoán đồng thời chọn thẻ
chữ giơ lên:
Lặng mà nghe cô đố, đó xem đây chữ gì:
+ Một nét thẳng đứng nghiêm chào
Trên thêm dấu chấm chữ nào đoán mau.
+ Một nét thẳng đứng nghiêm chào
Trên thêm nét nữa ở ngang thân mình.
+ Nét tròn em đọc chữ o
Khuyết đi một nửa sẽ cho chữ gì?
Trò chơi 2: Bé xếp chữ: Đại diện cho 3 tổ lên bắt thăm chữ cái, Sau khi
bắt thăm và về tổ hội ý, sau đó các thành viên trong tổ đứng xếp chữ theo chữ đã
bắt thăm. Trong thời gian là1 bản nhạc sẽ xếp chữ theo bạn trong tổ đã bắt thăm,
tổ nào xếp đúng, nhanh, đội đấy sẽ thắng.
Kết thúc: Đọc bài thơ: Bé làm bao nhiêu nghề và nhẹ nhàng ra chơi.
- Tùy vào từng chủ đề, nhóm chữ làm quen và cả yếu tố tâm lí trẻ mà tôi
lựa chọn ra hình thức tổ chức khác nhau, dù là hình thức hoạt động nào tôi cũng
luôn kết hợp hài hoà giữa động và tĩnh như vậy giúp giờ học không bị gò bó, trẻ
không mệt mỏi, chán nản. Từ đó hoạt động tích cực hơn, linh hoạt hơn và kích
thích trẻ say mê trong suốt hoạt động làm quen với chữ cái.
- Khi hướng dẫn tổ chức tôi luôn cố gắng bố cục các phần cân đối và lôgic
với nhau từ phần mở đầu cho đến kết thúc và sử dụng lời nói rõ ràng, mạch lạc
phát âm chuẩn xác, kết hợp lời nói giải thích, chỉ dẫn hài hòa với trình chiếu
slide hình ảnh, sử dụng đồ dùng đúng lúc đúng chỗ tạo sự bất ngờ, bên cạnh đó
tôi đưa ra nhiều hình thức thi đua giữa đội này với đội kia để tạo sự hứng thú
tích cực và quan tâm phát âm cá nhân để rèn luyện và sửa sai cho trẻ.

12


- Với trẻ mầm non vui chơi là hoạt động chủ đạo nên việc đưa yếu tố vui

chơi kết hợp hài hòa trong tiết học giúp trẻ chống mệt mỏi và có tinh thần sảng
khoái sau mỗi tiết học. [4]
2.3.6. Tạo hứng thú giúp trẻ hào hứng, tích cực tham gia vào hoạt
động học.
- Bản thân tôi nhận thức được, đối với trẻ mầm non, việc tạo ra hứng thú
cho trẻ là rất quan trọng, đây là yếu tố quyết định sự thành công của một tiết dạy
nói riêng và trong các hoạt động khác nói chung. Hứng thú sẽ giúp trẻ tích cực
tham gia vào quá trình nhận thức một vấn đề gì đó, trẻ sẽ tự nhiên hợp tác nếu
cô giáo tạo được hứng thú cho trẻ, hứng thú của trẻ sẽ kéo theo hứng thú của
chính cô giáo.
- Muốn một giờ học đạt hiệu quả gây được hứng thú của trẻ thì tôi đã thực
hiện qua các giải pháp đó là: Lên kế hoạch cho giờ học theo đúng chủ đề, soạn
giáo án một cách khoa học (vì tôi nghĩ một tiết dạy thành công thì giáo án là
khâu rất quan trọng thể hiện yêu cầu đề ra mà trẻ đạt được về kiến thức, kỹ
năng, thái độ và nội dung tiến trình hoạt động của cô và trẻ), chuẩn bị đồ dùng
cho cô và trẻ phải đầy đủ, phong phú theo kế hoạch đã đề ra. Một yếu tố rất
quan trọng nữa đó là kỹ năng sư phạm, lời nói, cử chỉ, hành động của cô phải
luôn chuẩn xác và có khả năng lôi cuốn với trẻ, tạo cho trẻ có cảm giác tự nhiên,
thoải mái và gần gũi dễ hiểu. Để làm được điều này tôi luôn tự rèn luyện cho
mình khả năng nói rõ ràng, mạch lạc, diễn cảm và tham khảo các tiết dạy hay
của đồng nghiệp trên mạng internet, sau đó lựa chọn những hình thức hoạt động
phù hợp với điều kiện thực tế và tâm sinh lí cũng như khả năng của trẻ trong lớp
mình.
Trong tiết học tôi luôn lựa chọn các hình thức hoạt động đan xen giữa
động và tĩnh, tạo hứng thú và bất ngờ cho trẻ không chỉ ở phần mở đầu mà
xuyên suốt từ đầu đến cuối, tạo sự gắn kết trong từng bước chuyển tiếp. Hoạt
động mang yếu tố “học bằng chơi, chơi mà học” không căng thẳng, không gây
nhàm chán cho trẻ, dự kiến tình huống có vấn đề để lôi cuốn trẻ tham gia và giải
quyết nhiệm vụ học tập, chuẩn bị câu hỏi nhằm khơi gợi và phát triển tư duy,
ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ [5].

Ví dụ: Chủ đề thế giới thực vật- chủ đề nhánh một số loài hoa.
Đề tài làm quen với chữ h, k
+ Trước tiên là cách vào bài gây hứng thú với trẻ, tôi cho cả lớp chơi trò
chơi “gieo hạt”, sau đó tôi trò chuyện với trẻ về quá trình lớn lên của cây từ hạt
qua 1 đoạn video cho đến khi cây ra hoa và có cả vườn hoa đẹp. Tôi hỏi trẻ:
Các con thấy vườn hoa như thế nào?( Hoa rất đẹp ạ)
Hoa đẹp để tô điểm cho cuộc sống của chúng ta và làm cho môi trường
thêm trong lành, sạch đẹp hơn đấy. Và mỗi loài hoa có những tên gọi khác nhau.
Hôm nay cô sẽ cho các con làm quen với hai chữ cái mới nữa qua tên gọi của
một số loài hoa nhé.
Với cách vào bài như vậy trẻ rất hào hứng và tò mò muốn biết sẽ được
cùng cô làm quen với chữ cái gì?

13


+ Trong phần nội dung chính là làm quen với chữ cái. Với chữ h tôi mở
slide bằng hình ảnh động bông hoa hồng đang nở hoa rung rinh: A, đây là bông
hoa gì nhỉ? Các con thấy bông hoa hồng như thế nào(Bông hoa đang nở rất đẹp
ạ)... sau đó tôi cho trẻ làm quen với từ chỉ tên gọi " Hoa hồng", cho trẻ phát âm,
tìm chữ cái đã học trong từ, rồi cho trẻ làm quen với chữ h qua phát âm và qua
cấu tạo chữ...Khi cho trẻ phát âm tôi cho trẻ cầm thẻ chữ to của cô và phát âm
theo hình thức truyền tin(làm như vậy trẻ sẽ nhanh nhẹn, hứng thú và tôi có thể
bao quát và chú ý đến phát âm của tất cả cá nhân trẻ).
Làm quen chữ k tôi lại chọn thủ thuật câu đố về “hoa loa kèn” cho trẻ
đoán rồi đưa slide hình ảnh để cùng kiểm tra. Sau đó giới thiệu từ và cho trẻ
đếm trong từ hoa loa kèn có tất cả bao nhiêu chữ cái. Mời 1 trẻ lên tìm xem có
mấy chữ đã học và đọc chữ đó, rồi tôi giới thiệu chữ k trong từ cho trẻ làm quen.
Trò chơi củng cố: Trò chơi 1 tôi sẽ chọn một trò chơi động: “Hái hoa dân chủ”
chia lớp thành 2 đội thi hái hoa, một đội chọn hái hoa có chữ h và đội kia hái

hoa có chữ k. Trong thời gian 1 bản nhạc bài hát “màu hoa” hai đội sẽ dừng chơi
và kiểm tra kết quả, đội nào hái đúng chữ và nhiều hơn sẽ dành chiến thắng; Trò
chơi thứ 2 sẽ là một trò chơi tĩnh đó là “khéo tay tạo chữ” bằng các nguyên vật
liệu như: hột hạt, đất nặn...để xếp chữ vừa làm quen.

Một số hoạt động trong giờ học
Hoặc với đề tài Trò chơi chữ h, k (Chủ đề một số loại quả thơm ngon bổ dưỡng).
Với tiết trò chơi mục đích đề ra là củng cố để trẻ nhận biết và phát âm thành
thạo chữ đã được làm quen, rèn luyện các kỹ năng khéo léo, nhanh nhẹn và có
tính đoàn kết chia sẻ trong khi chơi. Do đó tôi sẽ lựa chọn tổ chức tiết học dưới
hình “Chương trình Sân chơi chữ cái”. Xuyên suốt hoạt động học của trẻ là các
trò chơi với chữ cái xen lẫn trò chơi động và trò chơi tĩnh. Cô giáo với vai trò là
người dẫn chương trình và tổ chức cho trẻ chơi. Như vậy, trẻ sẽ rất hứng thú với
giờ học bởi vì trẻ được vui chơi và tiếp nhận chữ cái một cách thoải mái thông
qua nhiều hoạt động và cách thức khác nhau.
Tuy nhiên không phải tiết trò chơi nào tôi cũng lựa chọn hình thức trò
chơi là chủ đạo trong tiết học mà tuỳ vào tâm lí trẻ ở mỗi thời điểm và tuỳ vào
chủ đề, nhóm chữ tôi có thể chọn hình thức tổ chức khác như: Hội thi “Bé tài
năng” với 2 phần : phần 1 với tên gọi Thử thách (trẻ được củng cố lại kiến thức
về nhận biết phát âm các chữ cái qua 2 trò chơi là “nhìn hình đoán chữ” trên

14


màn hình và “thi tạo dáng”), phần 2: Bé khéo tay (Trẻ sẽ được cô hướng dẫn tô
chữ theo khả năng trong vở tập tô, với phần này tôi sẽ chú trọng rèn luyện cho
trẻ kỹ năng cầm bút, tư thế ngồi tô chữ, tô khéo léo trùng khít lên chữ chấm mờ).

Hướng dẫn và rèn cho trẻ tô chữ theo khả năng qua vở
- Mỗi tiết học tôi suy nghĩ lựa chọn các hình thức hoạt động khác nhau để

tạo sự mới lạ cho trẻ, gây được hứng thú, khích lệ trẻ tích cực hoạt động tiếp thu
kiến thức và các kỹ năng đề ra.
2.3.7. Cho trẻ làm quen với chữ cái mọi lúc mọi nơi và trong các hoạt
động khác.
Đặc điểm tâm lí trẻ lứa tuổi mầm non là “dễ nhớ dễ quên”. Vì vậy các
kiến thức mới cung cấp cho trẻ nếu không thường xuyên ôn luyện trẻ sẽ nhanh
chóng quên ngay khi lĩnh hội kiến thức khác[4]. Trong việc tổ chức hoạt động
cho trẻ làm quen với chữ cái, tôi không chỉ chú trọng trong giờ hoạt động chung
mà còn tạo điều kiện cho trẻ được ôn luyên củng cố luyện phát âm và phát triển
vốn từ thông qua các hoạt động khác như: Thông qua các giờ đón, trả trẻ tôi có
thể cho trẻ xem một số tranh ảnh đẹp và cho trẻ tìm chữ cái vừa học trong tranh
hoặc cho trẻ tìm chữ cái cô yêu cầu trong tên bạn ghi ở bảng theo dõi “Bé đến
lớp” ở cửa lớp ...
Hoạt động văn học: Cho cháu luyện đọc từ khó và đọc thơ theo đúng quy
trình.
Hoạt động thể dục: Đối với hoạt động thể dục tôi cũng có thể lồng ghép
tích hợp chữ cái nhằm cũng cố, luyện phát âm các chữ cái vừa học. Như giờ bật
xa 45cm. Tôi viết chữ cái trẻ đã học trên sàn, cách nhau 45cm, cho trẻ bật vào
các chữ cái viết trên sàn từ chữ cái này sang chữ cái kia, đến chữ nào phát âm
chữ đó.

15


Hoạt động vui
chơi: Với trẻ mầm non
thông qua việc “học mà
chơi, chơi mà học”. Vì
vậy, trong giờ hoạt động
góc tôi cũng lồng ghép

chữ cái vào một cách
nhẹ nhàng như: cho trẻ
xếp chữ bằng hột hạt,
nặn chữ, ghép chữ hoặc
cho trẻ thi nhau gạch
chân chữ cái vừa học,
tô màu khác nhau cho
từng kiểu chữ (chữ in
Trẻ nặn chữ cái ở góc nghệ thuật
hoa in thường viết
thường)...
Khi tham quan dạo chơi tôi hướng trẻ vào cảnh vật xung quanh như: quan
sát cây cảnh đọc từ gắn tên từng loại cây để từ đó đọc từ và nhận biết chữ cái đã
học trong từ chỉ tên của cây đó hoặc đến thăm vườn cổ tích tôi cho trẻ quan sát
và luyện phát âm tên các nhân vật tìm chữ cái trong từ...
Trong giờ hoạt động tự chọn buổi chiều tôi cho trẻ đọc thơ ca, hò vè luyện
phát âm cho trẻ.
Ví dụ: Luyện phát âm r tôi cho cháu đọc bài đồng dao: "Rềnh rềnh ràng
ràng" hoặc chữ n cho trẻ chơi trò chơi “Nu na nu nống”. Trẻ ngồi duỗi chân, cô
chạm vào chân từng trẻ, khi đến câu cuối tay cô chạm vào chân bạn nào thì bạn
ấy trả lời câu hỏi của cô.
Tôi thường xuyên quan sát trẻ, ghi chép vào sổ để theo dõi, đánh giá quá
trình phát triển những kĩ năng cần thiết chuẩn bị cho việc đọc, viết của trẻ nhằm
điều chỉnh các biện pháp giáo dục đối với từng cá nhân trẻ.
2.3.8. Phối kết hợp với phụ huynh và nhà trường để có phương pháp
giáo dục thống nhất.
Gia đình và nhà trường luôn phải song hành cùng nhau trong quá trình
chăm sóc và giáo dục trẻ. Chính vì thế việc phối hợp với phụ huynh và nhà
trường là việc làm cần thiết.
- Về phía nhà trường tôi tham mưu cùng với nhà trường, đặc biệt là tổ

chuyên môn mẫu giáo dự giờ chữ cái và rút kinh nghiệm, thảo luận để tìm ra
phương pháp cũng như cách làm mới để dạy tốt môn chữ cái nói riêng và trong
các hoạt động khác nói chung.
- Về phía phụ huynh: Tôi luôn làm tốt công tác tuyên truyền đến tất cả
các bậc phụ huynh ở tất cả các thời điểm. Trong các buổi họp phụ huynh lớp tôi,
tôi đã giành thời gian để nhấn mạnh tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ
viết ở trẻ mẫu giáo lớn như: Cho trẻ làm quen với chữ viết là tổ chức thực hiện
các hoạt động cho trẻ làm quen với 29 chữ cái nhằm hình thành một số kỹ năng

16


về việc đọc và viết cần thiết để chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1, thông báo các nội
dung cần thiết về làm quen chữ viết cho phụ huynh rõ. Giới thiệu cho phụ huynh
xem những đồ dùng, đồ chơi cần thiết để phục vụ hoạt động này. Giới thiệu các
loại sách vở để phụ huynh tham khảo về dạy thêm(Vì phụ huynh thường có nhu
cầu mua sách vở cho con em làm quen ở nhà. Tôi luôn lưu ý với phụ huynh khi
mua sách vở cho con em học thêm ở nhà là cần theo dõi hướng dẫn trẻ đúng
cách như: rèn trẻ tư thế ngồi, cách cầm bút, quy trình tô chữ sao cho đúng
không nên để trẻ tự do làm theo ý thích sẽ dẫn đến những sai lầm cho trẻ và khi
sửa lại thì sẽ rất khó...).

Trao đổi với phụ huynh về phương pháp dạy trẻ làm quen với chữ cái
Vào lúc đón trẻ, trả trẻ hằng ngày tôi thường xuyên trao đổi với phụ
huynh về tình hình học tập, về những nhược điểm trong cách phát âm, nhận mặt
chữ, cách cầm bút, cách tô... của trẻ để phụ huynh biết từ đó có kế hoạch kèm
dạy thêm con em mình. Lên kế hoạch chương trình dạy, nội dung dạy dán vào
bảng tuyên truyền với phụ huynh ở ngoài cửa lớp để phụ huynh theo dõi biết
được tuần này học đến chữ gì để về ôn luyện cho con mình...
Qua những việc làm trên phụ huynh sẽ thấy được vị trí quan trọng của

từng hoạt động, đặc biệt là hoạt động làm quen chữ viết để trang bị cho trẻ kiến
thức vững chắc vào lớp một. Bên cạnh đó còn tạo cho trẻ ý thức và thói quen
học tập khi ở nhà.
Từ đó tôi kêu gọi phụ huynh hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương
để làm ra nhiều đồ dùng đồ chơi phục vụ cho chuyên đề và góp một phần kinh
phí để mua sắm thêm đồ dùng đồ chơi.
2.4 Hiệu qủa của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục,
với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường
Sau gần một năm áp dụng những biện pháp của mình vào việc tổ chức
hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái lứa tuổi 5-6 tuổi ở trường mầm non

17


thành kim đặc biệt là ở lớp Mẫu giáo 5-6 tuổi A mà tôi trực tiếp giảng dạy đã
mang lại hiệu quả giáo dục tốt hơn so với cách làm cũ:
2.4.1 Đối với giáo viên:
+ Qua quá trình mạnh dạn thử nghiệm những biện pháp trên khi tổ chức
hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái tôi đã có nhiều kinh nghiệm cho bản
thân. Tôi thực sự yêu thích và say mê nghiên cứu, tìm tòi, thiết kế, sáng tạo để
thể hiện trí tuệ năng lực của mình qua những tiết dạy sinh động, hấp dẫn trẻ
nâng cao được chất lượng học tập trên trẻ.
+ Tất cả giáo viên ở tổ mẫu giáo nói chung, đặc biệt là khối mẫu giáo lớn
và tôi nói riêng đều được nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động làm quen
chữ viết. Đặc biệt là đã nắm vững nội dung phương pháp, hình thức đổi mới của
hoạt động này từ đó lựa chọn hình thức tổ chức sinh động, mới lạ, hấp dẫn gây
sự hứng thú cho trẻ giúp trẻ học tập đạt kết quả tốt nhất phát huy khả năng vốn
của trẻ .
+ Giáo viên đã nhận thức được tầm quan trọng của việc ứng dụng công
nghệ thông tin trong giảng dạy từ đó đã tự học tập nâng cao trình độ tin học, chủ

động thiết kế giáo án điện tử và các nguồn dữ liệu ôn luyện củng cố, phát triển
ngôn ngữ phù hợp các chủ đề, chủ điểm để dạy trẻ đạt hiệu quả.
+ Giáo viên có ý thức hơn trong việc tạo môi trường học tập nói chung và
môi trường chữ cái ở trong lớp và khu vực trẻ thường xuyên tiếp xúc, tạo cơ hội
cho trẻ được tham gia cùng cô vào hoạt động tạo môi trường chữ xung quanh
lớp học.
+ Công tác phối kết hợp với phụ huynh đạt kết quả cao, chất lượng chăm
sóc giáo dục được nâng cao tạo niềm tin tưởng cho các bậc phụ huynh.
2.4.2 Đối với trẻ:
+ Trẻ tỏ ra hứng thú, tích cực chủ động tham gia các hoạt động làm quen
với chữ cái.
+ Hình thành và phát triển ở trẻ khả năng nghe, đọc, phát âm... và một số
kỹ năng cần thiết cho việc học đọc, học viết. Trẻ bạo dạn, tự tin hơn trong quá
trình giao tiếp.
+ Trẻ không có tâm lí chán nản, mệt mỏi, không bị nhồi nhét, thụ động từ
đó sẽ có nền tảng để phát triển tư duy sáng tạo, yêu thích học tập. Đó là những
sự khởi đầu tốt đẹp và vô cùng quan trọng cho trẻ tiếp tục học tập ở các giai
đoạn về sau.
+ Qua các hoạt động trẻ luôn là trung tâm, có cơ hội để được thể hiện
mình, phát triển kỹ năng thực hành, kỹ năng giao tiếp trong nhóm bạn, kích
thích trẻ bộc lộ khả năng tiềm ẩn, phát triển ngôn ngữ một cách phong phú, đặc
biệt có kiến thức cơ bản về chữ viết để trẻ tự tin bước vào lớp 1.
Sau gần 1 năm áp dụng các biện pháp trên đối với lớp mẫu giáo 5-6 A
tuổi trong hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái đã thu được kết quả trên trẻ cụ
thể như sau:

18


Bảng khảo sát về chất lượng hoạt động Làm quen với chữ cái

Tháng 4 năm 2017
Tổng

Giỏi

Đạt
Khá
TL
SL
%

TB

Chưa đạt

Nội dung
số
TL
TL
TL
SL
SL
SL
TT
đánh giá
trẻ
%
%
%
Trẻ nhận biết và

30
16 53,3 12
40
2
6,7
0
0
1 phát âm đúng chữ
cái tiếng việt.
Số trẻ nhận biết
chuẩn chữ in hoa,
30
15
50
12
40
3
10
0
0
2
chữ in thường và
chữ viết thường.
Trẻ nhận biết chữ
cái trong từ và ghép
30
12
40
14 46,7
4

13,3
0
0
3
đúng các chữ thành
từ có hình ảnh.
Trẻ ghi nhớ và
30
13 43,3 14 46,7
3
10
0
0
4 “đọc” các từ có hình
ảnh kèm theo.
Kỹ năng cầm bút, tô
30
14 46,7 13 43,3
3
10
0
0
trùng khít lên nét
5
chấm mờ.
3. Kết luận và kiến nghị
3.1. Kết luận:
Để đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của giáo dục hiện nay đòi hỏi
người giáo viên nói chung phải không ngừng học hỏi nâng cao trình độ chuyên
môn để theo kịp với su thế phát triển của giáo dục. Đặc biệt đối với cấp học

mầm non thì việc học hỏi nâng cao trình độ lại càng quan trọng hơn rất nhiều.
Chính vì vậy cần phải có những cải tiến trong từng môn học nói chung và môn
chữ viết nói riêng. Vì đây là nền tảng giúp các em học tập một cách có hiệu quả,
tạo trí tuệ ban đầu và là nền tảng giúp các em tự tin và thông minh khi bước vào
các giai đoạn học tiếp theo.
Qua quá trình áp dụng các biện pháp nêu trên tôi nhận thấy để đạt kết quả
tốt trong hoạt động giáo dục trẻ mỗi giáo viên chúng ta cần phải:
- Giáo viên phải thực sự có tâm huyết với nghề, luôn năng động tự nghiên
cứu tìm tòi học hỏi ứng dụng phương pháp mới linh hoạt hơn trong giảng dạy,
ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin vào giảng dạy.
- Trong hoạt động giáo dục phải đề cao việc xây dựng hoạt động lấy trẻ
làm trung tâm, thường xuyên theo dõi, kiểm tra về chất lượng trên trẻ để có biện
pháp bồi dưỡng cho từng trẻ.

19


- Tự ý thức được việc rèn luyện kỹ năng sư phạm cho bản thân để tự tin
trong tổ chức các hoạt động giảng dạy linh hoạt, tự nhiên, thoải mái gây được
hứng thú cho trẻ trong học tập.
- Tạo môi trường học tập nói chung và môi trường chữ viết nói riêng khoa
học, đẹp mắt hấp dẫn cho trẻ.
- Phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình và các ban ngành trong xã để
giúp trẻ học tốt.
3.2. Kiến nghị:
Để việc tổ chức hoạt động làm quen với chữ cái cho trẻ 5-6 tuổi đạt kết quả
tốt hơn nữa, tôi xin có một số đề xuất sau:
+ Nhà trường cần đầu tư thêm một số trang thiết bị đồ dùng phục vụ cho
dạy học tốt hơn và tạo điều kiện cho giáo viên đi tham quan học tập các trường
có môi trường giáo dục tốt hơn.

+ Thường xuyên mở các lớp bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên trực
tiếp tham dự để cùng trao đổi kinh nghiệm hay trong giảng dạy.
+ Rất mong được sự quan tâm hơn nữa của các cấp lãnh đạo đến nghành
học mầm non để có thêm nhiều phương tiện dạy học phục vụ cho các hoạt động
và giảm tải bớt thời gian làm việc trong ngày ở trường để giáo viên có thêm thời
gian nghiên cứu tài liệu, làm đồ dùng dạy và học.
Do thời gian chưa nhiều và khă năng chuyên môn còn hạn chế nên tôi rất
mong nhận được những nhận xét góp ý của các cấp lãnh đạo nghành và của các
bạn đồng nghiệp để chất lượng hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái được tốt
hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn !
XÁC NHẬN CỦA HIỆU TRƯỞNG

Thạch Thành, ngày 10 tháng 4 năm 2017
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của bản
thân, không sao chép nội dung của người
khác.
Người viết SKKN

Đinh Thị Tuyết

20


TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Bộ giáo dục và đào tạo, Chương trình Giáo dục mầm non, NXB Giáo dục
Việt Nam, 2009.
[2] Tài liệu Bồi dưỡng thường xuyên dành cho cán bộ quản lí và giáo viên mầm
non năm 2013-2014, Bộ giáo dục và đào tạo.
[3] Module 23: Ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong phát triển ngôn

ngữ cho trẻ mầm non.
[4] Tâm lí học trẻ em lứa tuổi mầm non, tác giả Nguyễn Ánh Tuyết chủ biên.


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SKKN ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP CƠ SỞ GD&ĐT
VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên giáo viên: Đinh Thị Tuyết.
Chức vụ và đơn vị công tác: Trường mầm non Thành Kim.
Cấp đánh giá Kết quả đánh
Năm học
xếp loại
giá xếp
TT
Tên đề tài SKKN
đánh giá xếp
(Phòng, sở,
loại(A,B hoặc
loại
tỉnh…)
C)
1 Một số biện pháp nhằm nâng
cao chất lượng hoạt động tạo
Tỉnh
B
2010 – 2011
hình cho trẻ 4-5 tuổi đạt hiệu
quả tốt.
2 Một số biện pháp nhằm nâng

cao chất lượng hoạt động
cho trẻ làm quen với chữ cái
Tỉnh
C
2013 - 2014
lứa tuổi 5-6 tuổi đạt hiệu quả
tốt.