Thực trạng và giải pháp thu hút vốn đầu tư phát triển công nghiệp tại tỉnh bình dương

TR

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH
-------------------------

NGUY N TH LOAN

TH C TR NG VÀ GI I PHÁP
THU HÚT V N
U T PHÁT TRI N
CÔNG NGHI P T I T NH BÌNH PH
C

LU N V N TH C S KINH T

TP.H

CHÍ MINH, N M 2010

1


TR

B GIÁO D C VÀ ÀO T O
NG
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH
-------------------------

NGUY N TH LOAN

TH C TR NG VÀ GI I PHÁP
THU HÚT V N
U T PHÁT TRI N
CÔNG NGHI P T I T NH BÌNH PH
C

Chuyên ngành: QU N TR KINH DOANH
Mã s : 60.34.05

LU N V N TH C S KINH T

Ng

ih

ng d n khoa h c:

TS. NGÔ QUANG HUÂN

TP.H

CHÍ MINH, N M 2010

2


L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan n i dung c a Lu n v n này hoàn toàn đ

t nh ng quan đi m c a chính cá nhân tôi, d

is h

c th c hi n

ng d n khoa h c c a

TS Ngô Quang Huân. Các d li u ph c v cho các n i dung đã đ
tích trong Lu n v n này là hoàn toàn có th c.
TÁC GI LU N V N

Nguy n Th Loan

3

c phân


M CL C
***

L i cam đoan
Danh m c các ký hi u, ch vi t t t, b ng bi u, đ th
L im đ u
CH
NG I: C S LÝ LU N CHUNG V
V N
U T VÀO CÔNG NGHI P

UT

VÀ THU HÚT

Trang
1.1. T ng quan v đ u t ...................................................................................1
1.1.1 Khái ni m v đ u t .................................................................................1
1.1.2 Các hình th c đ u t .................................................................................3
1.1.2.1 u t tr c ti p......................................................................................3
1.1.2.2 u t gián ti p .....................................................................................3
1.2 Các lo i hình v n đ u t ..............................................................................4
1.2.1 V n đ u t trong n c..............................................................................4
1.2.2 V n đ u t n c ngoài .............................................................................7
1.2.2.1 V n đ u t tr c ti p n c ngoài ............................................................8
1.2.2.2 V n đ u t gián ti p n c ngoài............................................................9
1.3 Công nghi p và vai trò c a vi c thu hút v n đ u t cho phát tri n công
nghi p .............................................................................................................10
1.3.1 Khái quát v công nghi p .......................................................................10
1.3.2 Vai trò c a vi c thu hút v n đ u t vào phát tri n công nghi p...............12
1.4 Kinh nghi m thu hút v n đ u t vào công nghi p t i m t s đ a ph ng...16
1.4.1 Bình D ng............................................................................................16
1.4.2 ng Nai................................................................................................17
1.4.3 Bà R a V ng Tàu ...................................................................................18
1.5 M t s bài h c kinh nghi m v thu hút v n đ u t phát tri n công nghi p
t i Bình Ph c.................................................................................................20
Tóm t t Ch ng I............................................................................................21
CH
NG II: TH C TR NG THU HÚT V N
U T VÀO CÔNG
NGHI P T I BÌNH PH

C
2.1 T ng quan v Bình Ph c .........................................................................22
2.2 Các y u t nh h ng đ n thu hút đ u t vào công nghi p
t i Bình Ph c..............................................................................................23

4


2.2.1 i u ki n t nhiên ..................................................................................23
2.2.1.1 V trí đ a lý .........................................................................................23
2.2.1.2 Tài nguyên thiên nhiên .......................................................................24
2.2.2 H th ng c s h t ng ...........................................................................25
2.2.3 Dân s và ngu n nhân l c.......................................................................28
2.2.4 H th ng tài chính - ngân hàng ...............................................................29
2.2.5 Môi tr ng t nhiên và xã h i ................................................................30
2.2.5.1 Môi tr ng t nhiên.............................................................................30
2.2.5.2 Môi tr ng xã h i................................................................................30
2.2.6 Chính sách u đãi ...................................................................................31
2.2.6.1 Chính sách v đ t đai...........................................................................31
2.2.6.2 Chính sách v thu ...............................................................................31
2.2.6.3 Chuy n nh ng d án..........................................................................32
2.2.6.4 u đãi chi phí qu ng cáo .....................................................................32
2.2.6.5 H tr đào t o ngu n nhân l c.............................................................33
2.2.6.6 H tr t v n xúc ti n..........................................................................33
2.3 Th c tr ng v các c m, khu công nghi p t i t nh Bình Ph c .............34
2.3.1 Các khu công nghi p ..............................................................................34
2.3.2 Các c m công nghi p .............................................................................36
2.4 Th c tr ng thu hút v n đ u t vào công nghi p t i t nh Bình Ph c..37
2.4.1 Thu hút v n đ u t trong n c ...............................................................37
2.4.2 Thu hút v n đ u t n c ngoài ...............................................................40

2.5 Th c tr ng thu hút v n đ u t vào công nghi p phân theo ngành
công nghi p ....................................................................................................42
2.5.1 Thu hút v n đ u t trong n c phân theo ngành công nghi p.................42
2.5.2 Thu hút v n đ u t n c ngoài phân theo ngành công nghi p ................45
2.6 ánh giá l i th c nh tranh v thu hút v n đ u t
vào công nghi p t i t nh Bình Ph c ...........................................................47
2.6.1 Nh ng l i th c b n ..............................................................................47
2.6.2 H n ch , khó kh n và t n t i...................................................................49
2.6.3 Các c h i .............................................................................................51
2.6.4 Thách th c, nguy c ...............................................................................52
2.6.5 Phân tích ma tr n SWOT........................................................................53
Tóm t t ch ng II ...........................................................................................55

5


CH
NG III: M T S GI I PHÁP THU HÚT V N
U T PHÁT
TRI N CÔNG NGHI P T I T NH BÌNH PH
C
3.1 Quan đi m, m c tiêu v thu hút v n đ u t phát tri n
công nghi p c a t nh Bình Ph c...................................................................57
3.1.1 Quan đi m ..............................................................................................57
3.1.2 M c tiêu thu hút v n đ u t phát tri n công nghi p t i t nh Bình Ph c 59
3.1.2.1 M c tiêu chung....................................................................................59
3.1.2.2 M c tiêu c th ....................................................................................59
3.2 Các gi i pháp thu hút v n đ u t vào công nghi p ch bi n g t i t nh
Bình Ph c .....................................................................................................61
3.2.1 Quy ho ch và phát tri n vùng nguyên li u..............................................62

3.2.2 Xây d ng chính sách phát tri n vùng nguyên li u...................................63
3.2.3 Phát tri n công nghi p ph tr cho ngành ch bi n g ............................63
3.2.4 Hoàn thi n h th ng c s h t ng ..........................................................65
3.2.5 T ng c ng ho t đ ng xúc ti n đ u t .................................................... 70
3.2.6 ào t o ngu n lao đ ng..........................................................................71
3.2.7 Hoàn thi n môi tr ng đ u t .................................................................73
3.3 Ki n ngh ..................................................................................................74
3.3.1 C p T nh.................................................................................................74
3.3.2 C p Nhà n c.........................................................................................75
Tóm t t ch ng III ..........................................................................................77
K t lu n...........................................................................................................78
TÀI LI U THAM KH O
Ph l c

6


DANH M C CÁC KÝ HI U, CH
***

VI T T T

I. Ti ng Anh:
GNP: T ng s n l

ng qu c gia (Gross National Product)

GDP: T ng s n ph m qu c n i (Gross Domestic Product)
Lobby: V n đ ng hành lang
ODA: H tr phát tri n chính th c (Officail Development Assistance)

FPI: V n đ u t gián ti p n

c ngoài (Foreign Portfolio Investment)

FDI: V n đ u t tr c ti p n

c ngoài (Foreign Direct Investment)

S:

i m m nh (Strenghs)

W: i m y u (Weaknesses)
O: C h i (Opportunity)
T : Thách th c (Threats)
II. Ti ng Vi t:
DN: Doanh nghi p
CCN: C m công nghi p
KCN: Khu công nghi p
NSNN: Ngân sách Nhà n

c

SXCN: S n xu t công nghi p
XNK: Xu t nh p kh u
QL: Qu c l

7

DANH M C CÁC B NG
***
B ng 2.1: L c l

ng lao đ ng t nh Bình Ph

c n m 2000 - 2009.

B ng 2.2: Tình hình thu hút v n đ u t trong n

c vào công nghi p

giai đo n 1999 - 2009
B ng 2.3: Tình hình thu hút v n đ u t n

c ngoài vào công nghi p

giai đo n 1999 – 2009
B ng 2.4: Tình hình thu hút v n đ u t trong n

c vào công nghi p

giai đo n 1999 – 2009 phân theo ngành kinh t
B ng 2.5: Tình hình thu hút v n đ u t n
giai đo n 1999 – 2009 phân theo ngành kinh t

8

c ngoài vào công nghi p

DANH M C
***
th 2.1: L c l

ng lao đ ng Bình Ph

TH
c giai đo n 2000 - 2009

th 2.2: Tình hình thu hút v n đ u t trong n

c vào công nghi p

giai đo n 1999 - 2009 theo s d án
th 2.3: Tình hình thu hút v n đ u t trong n

c vào công nghi p

giai đo n 1999 - 2009 theo s v n (tri u đ ng)
th 2.4: Tình hình thu hút v n đ u t FDI vào công nghi p Bình
Ph

c giai đo n 1999 - 2009 theo s v n (tri u USD)
th 2.5: Tình hình thu hút v n đ u t FDI vào công nghi p Bình

Ph

c giai đo n 1999 - 2009 theo s d án

9


L IM

U

***
1. Lý do ch n đ tài:
Công nghi p là m t trong nh ng l nh v c đóng vai trò h t s c quan
tr ng đ i v i s phát tri n kinh t c a m t đ a ph

ng. Phát tri n công nghi p

đem l i hi u qu kinh t và xã h i r t l n nh : Giúp t ng tr

ng, chuy n d ch

c c u kinh t , t ng thu ngân sách, gi i quy t vi c làm, … Tuy nhiên, mu n
phát tri n công nghi p thì nhu c u v n đ u t là r t l n, t đó m t v n đ
quan tr ng đ t ra đó là làm th nào đ thu hút v n đ u t cho công nghi p là
m t bài toán nan gi i, c n gi i quy t.
Trên th gi i, h u h t các n

c phát tri n đ u là nh ng n

trong vi c phát tri n ngành công nghi p nh Anh, M , Pháp,
Nam, m t s đ a ph
s đ a ph

ng đang d n đ u c n

c đi đ u

c….

Vi t

c v thu ngân sách c ng là m t

ng có ngành công nghi p phát tri n nh : TP H Chí Minh, Bình

D

ng, Biên Hoà, V ng Tàu,

à N ng, Hà N i…Hi n nay,

n

c ta đã và đang đ ra ch tr

ng kêu g i các đ a ph

ng và Nhà

ng trong c n

c u

tiên thu hút v n đ u t vào phát tri n công nghi p.
Bình Ph

c là m t t nh m i đ

c tái l p, tách ra t t nh Sông Bé (c )

vào n m 1997 theo Ngh quy t k h p th

10 Qu c H i khóa IX ngày

6/11/1996. Do xu t phát đi m th p, nên đ a ph

ng hi n còn nhi u m t h n

ch , khó kh n nh h th ng k t c u h t ng kinh t - xã h i còn y u kém,
thi u đ ng b , nh t là v giao thông; c
chuy n d ch theo h

c u kinh t , c

c u lao đ ng

ng công nghi p, d ch v còn ch m, công nghi p còn

nh l , manh mún, s n xu t công nghi p ch y u là ch bi n s n ph m t
cây công nghi p nh : cao su, đi u, hàng may m c; các ngành công nghi p
khác, nh t là ngành công nghi p có hàm l
ph tr ... h u nh ch a phát tri n.

10

ng k thu t cao, công nghi p


góp ph n kh c ph c nh ng t n t i nêu trên c ng nh khai thác
h t ti m n ng, th m nh c a T nh v phát tri n công nghi p, Bình Ph
c n ph i

c

u tiên phát tri n công nghi p, coi công nghi p là ngành m i

nh n. Tuy nhiên, đ phát tri n công nghi p t i Bình Ph

c, đòi h i T nh

ph i gi i quy t hàng lo t v n đ liên quan mà m t trong nh ng v n đ vô
cùng quan tr ng là vi c thu hút v n đ u t vào l nh v c công nghi p. Tr n
tr là v y, nh ng t khi tái l p T nh đ n nay, ch a có b t k đ tài nào
nghiên c u, đánh giá v th c tr ng các khu, c m công nghi p và vi c thu
hút v n đ u t vào công nghi p t i T nh.
Tr

c lý do trên, cùng v i s mong m i mu n đóng góp ph n ki n th c

nh bé vào s phát tri n kinh t c a T nh nhà nên tôi quy t đ nh ch n đ tài:
“Th c tr ng và gi i pháp thu hút v n đ u t vào công nghi p t i t nh Bình
Ph

c” đ làm lu n v n t t nghi p c a mình.
2. M c tiêu nghiên c u:
Trên c s phân tích, đánh giá hi n tr ng vi c thu hút v n đ u t vào

công nghi p t i t nh Bình Ph

c trong th i gian qua, tác gi đ ra m t s gi i

pháp nh m giúp cho đ a ph

ng kêu g i, thu hút v n đ u t trong và ngoài

n

c vào công nghi p. Tuy nhiên vì th i gian và n ng l c nghiên c u c a tác

gi còn h n ch nên tác gi xin đ

c gi i h n trong vi c đ xu t m t s gi i

pháp thu hút v n đ u t vào ngành công nghi p ch bi n g c a T nh.
3. Ph m vi, đ i t

ng nghiên c u:

Nghiên c u các y u t

nh h

ng đ n vi c thu hút v n đ u t , th c

tr ng các khu, c m công nghi p và ngu n v n đ u t trong n
(FDI) vào công nghi p t i t nh Bình Ph
4. Ph

c

c trong giai đo n t 1999 - 2009.

ng pháp nghiên c u:

Lu n v n s d ng ph
h p v i ph

c, ngoài n

ng pháp nghiên c u t ng h p, phân tích, k t

ng pháp th ng kê mô t đ phân tích th c tr ng các ngu n v n

11


đ u t vào công nghi p; phân tích, đánh giá các y u t
thu hút v n đ u t vào công nghi p t i Bình Ph
5. Ý ngh a, ng d ng và h

nh h

ng đ n vi c

c

ng đi m i c a đ tài

Vi c nghiên c u đ tài này r t quan tr ng v m t th c ti n, nó cung c p cái
nhìn t ng quát v th c tr ng thu hút v n đ u t trên đ a bàn t nh Bình Ph
c th là v n đ u t trong n

c và v n đ u t tr c ti p n

c ngoài.

c mà

tài cung

c p cho các nhà ho ch đ nh chính sách, ban qu n lý khu công nghi p nh ng ý
ki n đóng góp cho vi c hoàn thi n h th ng pháp lý c ng nh nh ng gi i pháp
thi t th c.

ng th i, thông qua đ tài cung c p cho các nhà đ u t trong n

và ngoài n

c c s nh n đ nh tình hình đ u t trên đ a bàn t nh Bình Ph

c

c, t

đó có chi n l c đ u t thích h p nh m đem l i hi u qu kinh t cao nh t cho
mình và góp ph n thúc đ y s phát tri n n n kinh t n

c nhà.

6. K t c u lu n v n g m
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, n i dung lu n v n có k t c u g m ba
ch

ng nh sau:
Ch

ng 1: C s lý lu n chung v đ u t và thu hút v n đ u t vào

công nghi p
Ch
Bình Ph
Ch

ng 2: Th c tr ng thu hút v n đ u t vào công nghi p t i t nh
c
ng 3: M t s gi i pháp thu hút v n đ u t phát tri n công nghi p

t i t nh Bình Ph

c

12

CH
NG 1
C S LÝ LU N CHUNG V
UT
VÀ THU HÚT V N
U T VÀO CÔNG NGHI P
1.1 T ng quan v đ u t
1.1.1 Khái ni m v đ u t
Hi n nay có r t nhi u khái ni m v đ u t .

ng trên các góc đ nghiên

c u khác nhau mà các nhà kinh t h c đ a ra các khái ni m v đ u t khác
nhau: Nhà kinh t h c John M.Keynes cho r ng: “

u t là ho t đ ng mua

s m tài s n c đ nh đ ti n hành s n xu t ho c có th là mua tài s n tài chính
đ thu l i nhu n”. Nhà kinh t h c P.A Samuelson thì cho r ng: “

u t là

ho t đ ng t o ra v n t b n th c s , theo các d ng nhà , đ u t vào tài s n
c đ nh c a doanh nghi p nh máy móc, thi t b và nhà x
hàng t n kho.
ch t l

u t c ng có th d

ng và t ng thêm

i d ng vô hình nh giáo d c, nâng cao

ng ngu n nhân l c, nghiên c u, phát minh…”. Trên góc đ làm t ng

thu nh p cho t
t ng s n l

ng lai, đ u t đ

ng cho t

c hi u là vi c t b tiêu dùng hôm nay đ

ng lai, v i ni m tin, k v ng thu nh p do đ u t đem

l i s cao h n các chi phí đ u t . Do đó, đ u t theo cách dùng thông th

ng

là vi c cá nhân ho c công ty mua s m m t tài s n nói chung hay mua m t tài
s n tài chính nói riêng. Tuy nhiên, khái ni m này ch t p trung ch y u vào
đ u t t o thêm tài s n v t ch t m i (nh máy móc, thi t b , nhà x
đ thu v m t kho n l i nhu n trong t
t m t tài s n, ng
t

ng lai mà ng

ng lai. “Khi m t ng

i đó mua quy n đ đ
i đó hy v ng có đ

ch

ng…) và

i mua hay đ u

ng các kho n l i ích trong

c qua vi c bán s n ph m mà tài s n đó

t o ra”. Quan ni m c a ông đã nói lên k t qu c a đ u t v hình thái v t ch t
là t ng thêm tài s n c đ nh, t o ra tài s n m i v m t giá tr , k t qu thu đ
l n h n chi phí b ra.

13

c


Kho n 1

i u 3 Lu t

u t đ nh ngh a: “

u t là vi c nhà đ u t b

v n b ng các lo i tài s n h u hình và vô hình đ hình thành tài s n ti n hành
các lo i ho t đ ng đ u t theo quy đ nh c a lu t này và các v n b n pháp lu t
có liên quan”. Khái ni m này cho th y đ u t ch là vi c b v n đ hình thành
tài s n mà không cho th y đ

c k t qu đ u t s thu đ

c l i ích kinh t nh

th nào. M t khái ni m chung nh t v đ u t , đó là: “

ut đ

s d ng m t l

ng c s v t ch t cho

ng giá tr vào vi c t o ra ho c t ng c

n n kinh t nh m thu đ
đã b ra đ đ t đ

c các k t qu trong t

c hi u là vi c

ng lai l n h n l

ng giá tr

c các k t qu đó” (Bách khoa toàn th m Wikipedia).

Khái ni m này v c b n đã th hi n đ

c b n ch t c a ho t đ ng đ u t

trong n n kinh t , có th áp d ng cho đ u t c a cá nhân, t ch c và đ u t
c a m t qu c gia, vùng, mi n.

ng th i, d a vào khái ni m này đ nh n di n

ho t đ ng đ u t , t c là c n c vào đó đ th y ho t đ ng nào là đ u t , ho t
đ ng nào không ph i đ u t theo nh ng ph m vi xem xét c th . T khái
ni m đ u t ta có th rút ra m t s đ c đi m c a đ u t nh sau:
M t là, ho t đ ng đ u t th
th

ng s d ng nhi u ngu n l c khác nhau và

ng s d ng đ n v ti n t đ bi u hi n. Các ngu n l c đ đ u t có th

b ng ti n, b ng các lo i tài s n khác nh máy móc thi t b , nhà x

ng, công

trình xây d ng... thu c nhi u hình th c s h u khác nhau nh s h u nhà
n

c, t nhân, n

c ngoài...

Hai là, đ u t c n ph i xác đ nh trong m t kho ng th i gian nh t đ nh,
th i gian càng dài thì m c đ r i ro c ng càng cao b i vì n n kinh t luôn
thay đ i, l m phát có th x y ra...
Ba là, m c đích c a đ u t là sinh l i trên c hai m t: L i ích v m t tài
chính - thông qua l i nhu n g n li n v i quy n l i c a ch đ u t , và l i ích
v m t xã h i - thông qua các ch tiêu kinh t xã h i nh h
c a xã h i hay c ng đ ng.

14

ng đ n quy n l i


1.1.2 Các hình th c đ u t
C n c vào tính ch t đ u t mà ng

i ta chia đ u t ra làm hai lo i, đó

là đ u t tr c ti p và đ u t gián ti p.
1.1.2.1

u t tr c ti p

Theo Kho n 2

i u 3 Lu t đ u t n m 2005 thì “đ u t tr c ti p là

hình th c đ u t do nhà đ u t b v n đ u t và tham gia qu n lý ho t đ ng
đ u t ”.

u t tr c ti p bao g m các hình th c sau:

- Thành l p t ch c kinh t 100% v n c a nhà đ u t trong n
100% v n c a nhà đ u t n

c ho c

c ngoài.

- Thành l p t ch c kinh t liên doanh gi a các nhà đ u t trong n
và nhà đ u t n

c

c ngoài.

- Ð u t theo hình th c h p đ ng BCC, h p đ ng BOT, h p đ ng
BTO, h p đ ng BT.
- Ð u t phát tri n kinh doanh.
- Mua c ph n ho c góp v n đ tham gia qu n lý ho t đ ng đ u t .
- Ð u t th c hi n vi c sáp nh p và mua l i doanh nghi p.
- Các hình th c đ u t tr c ti p khác.
Nhà đ u t có th là Chính ph thông qua các kênh khác nhau đ đ u t
cho xã h i, đi u này th hi n chi tiêu c a Chính ph thông qua đ u t các
công trình, chính sách xã h i. Ngoài ra, ng
th ... k c các nhà đ u t n

theo t ng tr

i đ u t có th là t nhân, t p

c ngoài đ u t tr c ti p vào Vi t Nam. Tùy

ng h p c th mà các ch th tham gia th hi n quy n, ngh a v

và trách nhi m c a mình trong quá trình đ u t .
1.1.2.2

u t gián ti p

Theo Kho n 3

i u 3 Lu t đ u t n m 2005 thì “

u t gián ti p là

hình th c đ u t thông qua vi c mua c ph n, c phi u, trái phi u, các gi y t
có giá khác, qu đ u t ch ng khoán và thông qua các đ nh ch tài chính

15


trung gian khác mà nhà đ u t không tr c ti p tham gia qu n lý ho t đ ng đ u
t ”.
Nh v y, đ u t gián ti p là lo i hình đ u t mà trong đó ng
ra và ng
th

i s d ng v n không cùng m t ch th .

ib v n

u t gián ti p thông

ng thông qua kênh tín d ng hay kênh đ u t trên th tr

ng ch ng khoán.

Gi a đ u t tr c ti p và đ u t gián ti p có quan h ch t ch trong quá
trình th c hi n đ u t .

u t tr c ti p là ti n đ đ phát tri n đ u t gián ti p,

đi u này th hi n thông qua nhu c u vay v n c a các doanh nghi p t các t
ch c tín d ng hay các doanh nghi p phát hành c phi u trên th tr
đ huy đ ng v n. M t khác, môi tr

ng đ u t gián ti p đ

ng s c p

c m r ng s thúc

đ y vi c đ u t tr c ti p v i mong mu n ti p c n các ngu n v n đ
dàng. B i vì, m t khi th tr

cd

ng tài chính phát tri n thì nhà đ u t có nhi u c

h i l a ch n các ngu n v n có chi phí s d ng v n th p, và c ng có th s
d ng l i th này làm gia t ng đòn b y tài chính đ th c hi n ý đ kinh doanh
c a mình (Tài li u k y u h i th o khoa h c c a B Tài chính v đ u t gián
ti p n

c ngoài, t ch c t i Hà N i tháng 7/2006).
1.2 Các lo i hình v n đ u t
Theo Lu t đ u t n m 2005, ngu n v n đ u t đ

th c: ngu n v n đ u t trong n
1.2.1 V n đ u t trong n
Ngu n v n trong n
v n tín d ng do Nhà n
và dân c ch y u đ

c và ngu n v n đ u t n

c chia thành 2 hình
c ngoài.

c

c là v n đ u t phát tri n t ngân sách Nhà n

c,

c b o lãnh, v n c a khu v c doanh nghi p t nhân

c hình thành t các ngu n ti t ki m trong n n kinh t .

Ngu n v n này th hi n s c m nh n i l c c a m t qu c gia. Nó có u đi m là
b n v ng, n đ nh, chi phí th p, gi m thi u đ
t bên ngoài.

16

c r i ro và tránh đ

c h u qu


M c dù trong th i đ i ngày nay, ngu n v n n

c ngoài ngày càng tr

nên đ c bi t không th thi u đ

c đ i v i các n

ngu n v n ti t ki m t trong n

c v n gi vai trò quy t đ nh. Th c t cho

th y, các n

c

ông Á trong nh ng n m 1960 m c ti t ki m đ t đ

10% ho c ít h n nên đã vay nhi u th tr
nh ng n m 1990 ti t ki m c a các n
nh ng n

ng v n qu c t , th nh ng đ n

ng tích c c đ i v i t ng tr

ng, nh t

c đang phát tri n vì làm t ng v n đ u t . H n n a, ti t ki m đó

là đi u ki n c n thi t đ h p th v n n
đ

c ch

c này cao h n đáng k , bình quân đ t

30%. Có th nói, ti t ki m luôn nh h
là

c đang phát tri n, nh ng

c ngoài có hi u qu , đ ng th i gi m

c s c ép v phía ngân hàng Trung

ng trong vi c hàng n m ph i cung

ng thêm ti n đ tiêu hóa ngo i t . Ti t ki m trong n

cđ

c hình thành t

các khu v c sau:
- Ti t ki m c a ngân sách nhà n

c: là s chênh l ch d

ng gi a t ng

các kho n thu mang tính không hoàn l i (ch y u là thu ) v i t ng chi tiêu
th

ng xuyên c a ngân sách. Ti t ki m

nên ngu n v n đ u t c a nhà n
sách t p trung đ
n

khâu tài chính này s hình thành

c. Ngh a là s thu nh p tài chính mà ngân

c không th xem ngay đó là ngu n v n đ u t c a nhà

c, đi u này còn tùy thu c vào chính sách chi tiêu c a ngân sách. N u quy

mô chi tiêu dùng v

t quá s thu nh p t p trung thì nhà n

đ t o v n cho đ u t .

i v i các n

c đang phát tri n, do ti t ki m c a n n

kinh t b h n ch b i y u t thu nh p bình quân đ u ng
trì s t ng tr

c không có ngu n
i, cho nên, đ duy

ng kinh t và m r ng đ u t đòi h i nhà n

ti t ki m ngân sách nhà n

c ph i gia t ng

c, trên c s k t h p xem xét chính sách đó có

chèn ép ti t ki m c a doanh nghi p và dân c không. Nh v y, đ gia t ng
ti t ki m c a ngân sách nhà n

c thì n n kinh t c ng ph i tr giá nh t đ nh

do s gi m sút ti t ki m c a khu v c t nhân. Tuy nhiên s s t gi m s không
hoàn toàn t

ng ng v i m c t ng ti t ki m c a ngân sách nhà n

17

c n u nh


ti t ki m c a ngân sách ch y u là th c hi n b ng cách c t gi m chi tiêu dùng
ngân sách.
- Ti t ki m c a doanh nghi p: Là s lãi ròng có đ

c t k t qu kinh

doanh. ây là ngu n ti t ki m c b n đ các doanh nghi p t o v n cho đ u t
phát tri n theo chi u r ng và chi u sâu. Quy mô ti t ki m c a doanh nghi p
ph thu c vào các y u t tr c ti p nh hi u qu kinh doanh, chính sách thu ,
s

n đ nh kinh t v mô…
- Ti t ki m c a các h gia đình và t ch c đoàn th xã h i (sau đây g i

t t là khu v c dân c ): Là kho n ti n còn l i c a thu nh p sau khi đã phân
ph i và s d ng cho m c đích tiêu dùng. Quy mô ti t ki m khu v c dân c
ch u nh h

ng b i các nhân t tr c ti p nh trình đ phát tri n kinh t , thu

nh p bình quân đ u ng

i, chính sách lãi su t, chính sách thu , s

kinh t v mô…Trong n n kinh t th tr

n đ nh

ng, s ti n ti t ki m c a khu v c

dân c có th chuy n hoá thành ngu n v n cho đ u t thông qua các hình
th c nh g i ti t ki m vào các t ch c tín d ng, mua ch ng khoán trên th
tr

ng tài chính, tr c ti p đ u t kinh doanh… Có th nói, ti t ki m khu v c

dân c gi v trí r t quan tr ng đ i v i đ u t thông qua h th ng tài chính
trung gian. Ch ng h n, n u ti t ki m ngân sách nhà n
nhu c u chi đ u t thì bu c Nhà n

c không đáp ng đ

c ph i tìm đ n ngu n v n ti t ki m c a

khu v c này đ th a mãn b ng cách phát hành trái phi u Chính ph . T

ng

t , đ i v i khu v c tài chính doanh nghi p c ng v y, khi phát sinh nhu c u

v n đ m r ng đ u t kinh doanh, thông qua th tr

ng tài chính các doanh

nghi p có th huy đ ng v n ti t ki m khu v c dân c b ng nhi u hình th c r t
phong phú, nh phát hành c phi u, trái phi u, vay v n t các t ch c tín
d ng…
Tóm l i, ti t ki m là quá trình n n kinh t dành ra m t ph n thu nh p
hi n t i đ t o ra ngu n v n cung ng cho đ u t phát tri n, qua đó nâng cao

18


h n n a m c s ng ngày càng cao c a ng

i dân trong t

ng lai. Tuy v y, đ i

v i n n kinh t đang chuy n đ i trong giai đo n th c hi n công cu c công
nghi p hóa - hi n đ i hóa đ t n

c, do ngu n v n ti t ki m trong n

c còn

th p, không đáp ng đ nhu c u v n đ u t phát tri n nên c n ph i thu hút
ngu n v n n

c ngoài đ t o đ u t phát tri n n n kinh t .

1.2.2 V n đ u t n
Theo Kho n 12
nhà đ u t n

c ngoài

i u 3 Lu t đ u t 2005 thì “đ u t n

c ngoài là vi c

c ngoài đ a vào Vi t Nam v n b ng ti n và các tài s n h p

pháp khác đ ti n hành ho t đ ng đ u t ”
Ngu n v n n

c ngoài có u th là b sung ngu n v n đ u t phát

tri n kinh t - xã h i, t đó thúc đ y s chuy n d ch c c u kinh t , c c u lao
đ ng theo h

ng công nghi p hóa - hi n đ i hóa, là c u n i quan tr ng gi a

kinh t Vi t Nam v i n n kinh t th gi i, thúc đ y các doanh nghi p nâng
cao kh n ng c nh tranh, đ i m i ph
nh ph

ng th c qu n tr doanh nghi p c ng

ng th c kinh doanh; nhi u ngu n l c trong n

đai, l i th đ a lý kinh t , tài nguyên đ

c nh lao đ ng, đ t

c khai thác và s d ng có hi u qu

h n. Tuy v y, trong nó l i luôn ch a n nh ng nhân t ti m tàng gây b t l i
cho n n kinh t , đó là s l thu c, nguy c kh ng ho ng n , s tháo ch y đ u
t , s gia t ng tiêu dùng và gi m ti t ki m trong n
hút v n n

c… Nh v y, v n đ thu

c ngoài đ t ra nh ng th thách không nh trong chính sách thu

hút đ u t c a n n kinh t đang chuy n đ i, đó là, m t m t ph i ra s c huy
đ ng v n n

c ngoài đ đáp ng t i đa nhu c u v n cho công cu c công

nghi p hóa - hi n đ i hóa đ t n
chuy n c a dòng v n n
v

c, m t khác, ph i ki m soát ch t ch s di

c ngoài đ ng n ch n kh ng ho ng tài chính.

t qua nh ng th thách đó, đòi h i nhà n

c ph i t o l p môi tr

ng đ u t

thu n l i cho s v n đ ng c a dòng v n này, đi u ch nh và l a ch n các hình

19


th c thu hút đ u t sao cho dòng v n này đ u t dài h n trong n

c m t cách

b n v ng đ có l i cho n n kinh t .
V b n ch t, v n n
ch th kinh t n

c ngoài c ng đ

c ngoài và đ

c huy đ ng thông qua các hình th c c b n

đó là đ u t gián ti p và đ u t tr c ti p n
1.2.2.1 V n đ u t

c hình thành t ti t ki m c a các

tr c ti p n

c ngoài.
c ngoài (FDI - Foreign Direct

Investment )
T ch c Th
t tr c ti p n

ng m i Th gi i đ a ra đ nh ngh a nh sau v FDI: “

c ngoài (FDI) x y ra khi m t nhà đ u t t m t n

ch đ u t ) có đ

c m t tài s n

v i quy n qu n lý tài s n đó. Ph

m tn

c khác (n

i đó qu n lý

c

c thu hút đ u t ) cùng

ng di n qu n lý là th đ phân bi t FDI v i

các công c tài chính khác. Trong ph n l n tr
s n mà ng

c (n

u

ng h p, c nhà đ u t l n tài

n

c ngoài là các c s kinh doanh. Trong nh ng

tr

ng h p đó, nhà đ u t th

ng hay đ oc g i là "công ty m " và các tài s n

đ

c g i là "công ty con" hay "chi nhánh công ty"
Ngu n v n FDI là ngu n v n đ u t c a các nhà đ u t ngoài đ đ u

t cho s n xu t, kinh doanh và d ch v nh m m c đích thu l i nhu n.

ây là

m t ngu n v n l n, có ý ngh a quan tr ng trong phát tri n kinh t

các

n

c đang phát tri n. Ngu n v n này đang ph bi n

tri n khi mà các lu ng d ch chuy n v n t các n
đ ut

n

nhi u n

c đang phát

c phát tri n đi tìm c h i

c ngoài đ gia t ng thu nh p trên c s khai thác l i th so sánh

gi a các qu c gia.
n

c ta, các hình th c v n FDI đ

liên doanh, doanh nghi p 100% v n n
d

c th c hi n b i các doanh nghi p

c ngoài, h p đ ng h p tác kinh doanh

i các hình th c BOT, BTO, BT. V n FDI không ch đ n thu n đ a ngo i

t vào n

c s t i đ thúc đ y phát tri n kinh t xã h i, mà còn kèm theo

chuy n giao công ngh , trình đ qu n lý tiên ti n và kh n ng ti p c n th

20


tr

ng th gi i, gi i quy t vi c làm… Vì v y, vi c ti p nh n ngu n FDI đ t ra

cho các n

c ti p nh n là ph i khai thác tri t đ các l i th có đ

v n này nh m đ t đ

c c a ngu n

c s phát tri n t ng th cao v kinh t . Tuy nhiên, bên

c nh l i th c a ngu n v n FDI c ng có nh ng m t trái c a nó. V th c ch t
FDI là m t kho n n , tr
c an

c s t i.

c sau nó v n không thu c quy n s h u và chi ph i

ng th i, các n

thi t thòi do ph i áp d ng m t s

c nh n đ u t còn ph i gánh ch u nhi u
u đãi (nh

u đãi v thu thu nh p doanh

nghi p, giá thuê đ t, v trí doanh nghi p, quy n khai thác tài nguyên…) cho
các nhà đ u t hay ngu n nguyên li u đ u vào b các nhà đ u t n

c ngoài

tính giá cao h n m t b ng qu c t …(Nguy n Anh Tu n,

c ngoài

ut n

vào Vi t Nam, c s pháp lý, hi n tr ng c h i và tri n v ng, Nhà xu t b n
Th gi i, Hà n i, 1994)
1.2.2.2 V n đ u t gián ti p n
u t gián ti p n

c ngoài

c ngoài (th

ng đ

c vi t t t là FPI - Foreign

Portfolio Investment) là hình th c đ u t gián ti p xuyên biên gi i. Nó ch các
ho t đ ng mua tài s n tài chính n

c ngoài nh m ki m l i. Hình th c đ u t

này không kèm theo vi c tham gia vào các ho t đ ng qu n lý và nghi p v
c a doanh nghi p gi ng nh trong hình th c đ u t tr c ti p n
t gián ti p n

c ngoài góp ph n làm t ng ngu n v n trên th tr

c ngoài.

u

ng v n n i

đ a và làm gi m chi phí v n thông qua vi c đa d ng hoá r i ro, thúc đ y s
phát tri n c a h th ng tài chính n i đ a và đ y m nh c i cách th ch hành
chính và nâng cao tính minh b ch đ i v i các chính sách c a chính ph . Tuy
nhiên, FPI c ng có m t trái c a nó, n u dòng FPI vào t ng m nh, thì n n kinh
t ti p nh n d r i vào tình tr ng phát tri n quá nóng (bong bóng), nh t là các
th tr

ng tài s n tài chính c a nó. V n FPI có đ c đi m là di chuy n (vào và

ra) r t nhanh, nên nó s khi n cho h th ng tài chính trong n
th

cd b t n

ng và r i vào kh ng ho ng tài chính m t khi g p ph i các cú s c t bên

21


trong c ng nh bên ngoài n n kinh t . M t khác, v n FPI có th làm gi m tính
đ c l p c a chính sách ti n t và t giá h i đoái c a n n kinh t (V Chí L c,
ut n

c ngoài, Nhà xu t b n giáo d c, 1997).

Bên c nh đó, đ u t gián ti p n
tr chính t n

c ngoài còn là hình th c các kho n vi n

c ngoài (còn g i là h tr phát tri n chính th c hay ODA, vi t

t t c a c m t Official Development Assistance) là m t hình th c đ u t n
ngoài. G i là H tr b i vì các kho n đ u t này th

c

ng là các kho n cho vay

không lãi su t ho c lãi su t th p v i th i gian vay dài. ôi khi còn g i là vi n
tr . G i là Phát tri n vì m c tiêu danh ngh a c a các kho n đ u t này là phát
tri n kinh t và nâng cao phúc l i
nó th

ng là cho Nhà n

v n này còn đ

n

cđ

c đ u t . G i là Chính th c, vì

c vay (Bách khoa toàn th m Wikipedia). Ngu n

c g i là v n Vi n tr phát tri n chính th c ODA:

c các kho n vi n tr c a các đ i tác n

c ngoài vi n tr vào trong n

ODA m t m t nó là ngu n v n b sung cho ngu n v n trong n
tri n kinh t th
đ

ây là t t
c.

c đ phát

ng là đ vi n tr đ u t xây d ng c s h t ng nh h th ng

ng giao thông, c u, tr

ng h c, b nh vi n và đào t o ngu n nhân l c. Bên

c nh đó, ODA giúp các qu c gia nh n vi n tr ti p c n nhanh chóng các
thành t u khoa h c k thu t và công ngh hi n đ i. Tuy nhiên, các n
nh n vi n tr th

c ti p

ng xuyên ph i đ i m t nh ng th thách r t l n đó là gánh

n ng n qu c gia trong t

ng lai, ch p nh n nh ng đi u ki n và ràng bu c

kh t khe v th t c chuy n giao v n, đôi khi còn g n c nh ng đi u ki n v
chính tr (PGS. PTS Nguy n Ng c Mai, Giáo trình kinh t đ u t - Nhà xu t
b n giáo d c, Hà n i, 1998).
1.3 Công nghi p và vai trò c a vi c thu hút v n đ u t cho phát
tri n công nghi p
1.3.1 Khái quát v công nghi p

22


Công nghi p là m t b ph n c a n n kinh t , là l nh v c s n xu t hàng
hóa v t ch t mà s n ph m đ

c "ch t o, ch bi n" cho nhu c u tiêu dùng

ho c ph c v ho t đ ng kinh doanh ti p theo.
xu t quy mô l n, đ

ây là ho t đ ng kinh t , s n

c s h tr thúc đ y m nh m c a các ti n b công ngh ,

khoa h c và k thu t. M t ngh a r t ph thông khác c a công nghi p là "ho t
đ ng kinh t quy mô l n, s n ph m (có th là phi v t th ) t o ra tr thành
hàng hóa" (T đi n bách khoa m Wikipedia). Theo ngh a này, nh ng ho t
đ ng kinh t chuyên sâu khi đ t đ

c m t quy mô nh t đ nh s tr thành m t

ngành công nghi p, ngành kinh t nh : công nghi p ph n m m máy tính,
công nghi p đi n nh, công nghi p gi i trí, công nghi p th i trang, công
nghi p báo chí, v.v..
Công nghi p, theo ngh a là ngành s n xu t hàng hóa v t ch t, tr thành
đ u tàu c a n n kinh t

Châu Âu và B c M trong Cách m ng công nghi p.

Nó đã thay đ i tr t t n n kinh t phong ki n và buôn bán qua hàng lo t các
ti n b công ngh liên ti p, kh n tr

ng nh phát minh đ ng c h i n

c,

máy d t và các thành t u trong s n xu t thép và than quy mô l n. Các qu c
gia công nghi p khi đó ti n hành chính sách kinh t t b n.
th y h i n

c nhanh chóng v

n t i nh ng th tr

ng s t và tàu

ng xa xôi trên th gi i,

cho phép các công ty t b n phát tri n lên quy mô và s giàu có ch a t ng
th y. Ho t đ ng ch t o, ch bi n tr thành l nh v c t o ra c a c i cho n n
kinh t . Sau Cách m ng công nghi p, m t ph n ba s n l
là t các ngành công nghi p ch t o - v

ng kinh t toàn c u

t qua giá tr c a ho t đ ng nông

nghi p.
Nh ng ngành công nghi p đ u tiên kh i ngu n t ch t o nh ng hàng

hóa có l i nhu n cao nh v khí, v i vóc, đ g m s . T i Châu Âu th i Trung
c , s n xu t b chi ph i b i các ph
ph

ng th

các thành ph , th tr n. Các

ng h i này c ng c quy n l i h i viên, duy trì ch t l

23

ng s n ph m và


l i c x có đ o lý. Cách m ng công nghi p mang đ n s phát tri n nh ng
nhà máy có quy mô s n xu t l n và nh ng thay đ i xã h i ti p theo. Ban đ u,
các nhà máy s d ng n ng l
l

ng đi n khi l

ng h i n

c r i chuy n sang s d ng n ng

i đi n hình thành. S n xu t dây chuy n c khí hóa xu t

hi n đ l p ráp s n ph m, m i công nhân ch th c hi n nh ng đ ng tác nh t
đ nh trong quá trình s n xu t. S n xu t dây chuy n mang l i hi u qu s n xu t

nh y v t, gi m chi phí s n xu t. Sau này, t đ ng hóa d n thay th thao tác
c a con ng

i. Quá trình này đ

máy tính và ng

c t ng t c h n n a nh có s phát tri n c a

i máy.

1.3.2 Vai trò c a thu hút v n đ u t vào công nghi p
Thu hút v n đ u t đ
đ

c Chính ph các n

c các nhà kinh t h c quan tâm nghiên c u,

c đ y m nh th c hi n và quá trình này đang di n ra

s c nh tranh gay g t gi a các qu c gia, khu v c, vùng mi n. C ng nh đ i
v i các ngành kinh t khác, thu hút v n đ u t có vai trò r t quan tr ng đ i
v i s phát tri n c a ngành công nghi p.
các đ a đi m công nghi p, tr

phát tri n công nghi p đ n v i

c h t c n ph i đ u t xây d ng các c s h

t ng nh h th ng giao thông, h th ng thông tin liên l c, môi tr
ngu n nhân l c... Do đó, vi c xác đ nh quy mô và đ nh h

ng đ u t ,

ng đ u t v n

đúng đ n s t o đi u ki n cho công nghi p phát tri n b n v ng, khai thác t t
các ti m n ng và b o v c nh quan môi tr

ng. H u h t các qu c gia phát

tri n trên th gi i đ u là qu c gia đi đ u trong phát tri n công nghi p và h
ch n phát tri n công nghi p đang là m t trong nh ng ngành kinh t m i nh n.
Vì v y, thu hút v n đ u t vào ngành công nghi p là s c n thi t khách quan,
b i công nghi p đóng m t vai trò vô cùng quan tr ng trong phát tri n kinh t
đó là:
Tr
t ng tr

c h t, thu hút v n đ u t vào phát tri n công nghi p góp ph n
ng kinh t .

24


T ng tr
ho c t ng s n l

ng kinh t là s gia t ng c a t ng s n ph m qu c n i (GDP)

ng qu c gia (GNP) ho c quy mô s n l

bình quân trên đ u ng

ng qu c gia tính

i (PCI) trong m t th i gian nh t đ nh (T đi n kinh

t h c, Nguy n V n Ng c, Nhà xu t b n Th ng kê, Hà N i 2001). Hi u m t
cách gi n l
n

c thì t ng tr

ng kinh t là s t ng lên c a t ng s n ph m trong

c (GDP) hàng n m (Lê C n T nh, M y suy ngh v t ng tr

công b ng xã h i, T p chí Tri t h c, s 08/2008).
t ng tr

ng kinh t và

gi i thích ngu n g c c a

ng kinh t các nhà kinh t h c dùng các mô hình kinh t nh : Mô

hình David Ricardo, Mô hình hai khu v c, Mô hình Robert Solow, Mô hình
Harrod-Domar, Mô hình Robert Solow, Mô hình Kaldor, Mô hình Sung Sang
Park, Mô hình Tân c đi n. Trong đó, mô hình v “Lý thuy t t ng tr

kinh t ” c a Harrod-Domar là mô hình đ

ng

c coi là tiêu bi u nh t. Mô hình

này d a trên hai gi thi t c n b n: (1) giá c c ng nh c, và (2) n n kinh t
không nh t thi t
g c t ng tr

tình tr ng toàn d ng lao đ ng. Mô hình cho r ng: Ngu n

ng kinh t là do l

ng v n (y u t K, capital) đ a vào s n xu t

t ng lên. Nh v y, đ u t v n có nh h

ng tr c ti p đ n t c đ t ng tr

c a n n kinh t và khi m t n n kinh t đang
mà chuy n sang tr ng thái t ng tr

tr ng thái t ng tr

ng không cân b ng thì s

ng

ng cân b ng

ngày càng

không cân b ng (m t n đ nh kinh t ).
Harrod-Domar ch ng minh r ng: M c t ng tr
ICOR. Mu n t ng tr

ng GDP = v n đ u t /

ng hàng n m v i t c đ cao thì ph i t ng m c đ u t

và gi m ICOR xu ng ho c h n ch không t ng. Nh v y thu hút đ u t s
làm cho l

ng v n đ u t t ng lên, và do đó s n l

ng đ u ra c ng t ng lên s

góp ph n thúc đ y phát tri n ngành công nghi p nói riêng và t ng tr

ng kinh

t nói chung.
Hai là, thu hút v n đ u t

vào phát tri n công nghi p góp ph n

chuy n d ch c c u kinh t .

25