skkn một số biện pháp giúp học sinh học nhóm có hiệu quả ở trường tiểu học lương sơn 1, huyện thường xuân

1. MỞ ĐẦU
1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Như chúng ta đã biết, mục tiêu của giáo dục đào tạo là phát triển toàn diện
con người. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay đất nước ta đang ngày càng đổi
mới, cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật đang diễn ra như vũ bão trên toàn thế
giới. Điều này đồng nghĩa với việc xã hội cần có nguồn nhân lực có “có đủ đức,
đủ tài”. Để có được nguồn nhân lực như vậy thì giáo dục đóng một vai trò không
nhỏ.
Bên cạnh đó, trong những năm gần đây, ngành giáo dục đã và đang có sự
thay đổi. Sự thay đổi trong cách dạy và học. Đặc biệt việc áp dụng Thông tư 30
và Thông tư 22 của Bộ Giáo dục và Đào tạo vào quá trình dạy và học đã đem
đến sự thay đổi căn bản việc đánh giá kết quả học tập và rèn luyện của học sinh.
Việc học tập giờ đây không mang tính áp đặt, các em được học cho chính bản
thân mình, được chiếm lĩnh tri thức và được tự nắm bắt cơ hội học tập một cách
chủ động sáng tạo, không mang nặng tính hình thức và bệnh thành tích, không
theo một khuôn mẫu hay một mô hình áp đặt. Việc dạy học trở nên linh hoạt và
chủ động. Các thầy cô có cơ hội sáng tạo vá phát huy hết khả năng của mình.
Lớp học trở nên thân thiện hơn.
Cùng với sự thay đổi trong cách đánh giá học sinh là sự thay đổi về
phương pháp dạy học. Những phương pháp dạy học truyền thống cùng với
những tồn tại và hạn chế đã được thay thế bằng những phương pháp dạy học tích
cực giúp cho quá trình dạy học đạt kết quả cao hơn. Thực tế tại trường Tiểu học
Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân do được sự đầu tư của Dự án tầm nhìn thế
giới. Các phương pháp dạy học tích cực đã được đưa vào áp dụng. Việc áp dụng
những phương pháp dạy học tích cực buộc học sinh phải tích cực, chủ động
tham gia xử lí các thông tin, yêu cầu và các tình huống trong bài học. Các em
cần phải trao đổi, bàn luận với các bạn khác để đưa ra thống nhất chung. Do vậy
các em cần phải "hoạt động nhóm".
Mặt khác, để giúp các em phát triển một cách toàn diện, ngoài những hoạt
động học tập, các em còn được tham gia rất nhiều những hoạt động giáo dục
khác trong nhà trường. Để những hoạt động giáo dục này đạt hiệu quả cao thì

việc áp dụng các “hoạt động nhóm” trong các hoạt động giáo dục cũng vô cùng
cần thiết.
Dựa vào những nội dung, yêu cầu, những lí do trên. Cùng với kinh
nghiệm thực tế giảng dạy ở trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân
trong những năm qua. Với mong muốn nâng cao chất lượng giáo dục và đặc biệt
là để áp dụng các hình thức hoạt động nhóm đạt hiệu quả cao. Tôi mạnh dạn lựa
chọn đề tài "Một số biện pháp giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả tại
lớp 2H trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân”.
1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động nhóm tại lớp 2H trường Tiểu học
Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn
diện.


1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
Đề tài nghiên cứu “Một số biện pháp giúp học sinh hoạt động có hiệu
quả” cho học sinh lớp 2H tại trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường
Xuân
1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:
Để thực hiện được đề tài này, tôi sử dụng hai nhóm phương pháp sau:
Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Nghiên cứu các khái niệm lý
thuyết liên quan đến đề tài. Nghiên cứu các chỉ thị, hướng dẫn của Bộ Giáo dục Đào tạo, tra cứu Tạp chí giáo dục, SGK, SGV,... có liên quan đến đề tài.
Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Khảo sát thực tiễn. Quan sát,
phỏng vấn, thống kê. Tổng kết kinh nghiệm.
1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:
Đây là một đề tài phát triển từ đề tài sáng kiến kinh nghiệm “Một số biện
pháp giúp học sinh học nhóm có hiệu quả” bản thân tác giả đã viết năm học
2014 – 2015. Nay bản thân tác giả đã nghiên cứu và mở rộng phát triển thêm đề
tài với tên gọi“Một số biện pháp giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả
tại lớp 2H trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân”. Đề tài này đã

có những điểm mới như sau:
- Mở rộng và nghiên cứu sâu hơn về phạm vi ứng dụng của đề tài.
- So sánh và chỉ ra được những ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy
học truyền thống và phương pháp dạy học tích cực.
- Tìm hiểu sâu hơn về những thuận lợi và khó khăn tại trường Tiểu học
Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân để nêu lên thực trạng của vấn đề.
- Nghiên cứu và trình bày cụ thể về “Một số biện pháp giúp học sinh
hoạt động nhóm có hiệu quả’’ trong quá trình dạy học và các hoạt động giáo
dục khác tại lớp 2H trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân (thể
hiện cụ thể ở các nhóm giải pháp được trình bày trong sáng kiến).
- Các minh chứng được cụ thể hóa bằng những hình ảnh thực tế tại trường
Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân.


2. NỘI DUNG
2.1. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Trong lịch sử xa xưa của nhân loại, chúng ta thấy loài người đã biết tổ
chức phối hợp để cùng nhau chống lại kẻ thù chung. Họ biết "hợp sức" để săn
bắn tìm kiếm thức ăn và khai thác những miền đất mới.
Trên thực tế, nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc; hình thành khái
niệm, giải quyết vấn đề bằng lời, phân loại, ghi nhớ và học thuộc lòng, các hoạt
động thực hành phỏng đoán, xem xét, dự đoán áp dụng hình thức “hoạt động
nhóm” sẽ có hiệu quả cao hơn hẳn các hình thức học tập khác.
Và trong quá trình học tập, với cùng một nhiệm vụ học tập như nhau
nhưng quá trình trao đổi nhóm sẽ làm tăng khả năng khám phá và phát triển các
thao tác tư duy trong quá trình nhận thức ở mức cao hơn.
Quá trình hoạt động nhóm sẽ xuất hiện những tư tưởng, quan điểm, những
thông tin được tiếp nhận khác nhau. Do đó sẽ nảy sinh mâu thuẫn. Khi nảy sinh
mâu thuẫn thì mâu thuẫn cần được giải quyết. Trong quá trình giải quyết mâu
thuẫn (các ý kiến tranh luận về một vấn đề), các thông tin được xuất hiện nhiều

lần. Các thông tin ấy được nói ra, được giải thích, được tích hợp, được củng cố
hợp lí, được nhắc đi nhắc lại nhiều lần và sẽ lưu trữ lâu hơn trong trí nhớ của
học sinh.
Qua quá trình tìm hiểu các phương pháp dạy học, thông qua những hoạt
động của giáo viên và học sinh, chúng ta thấy phương pháp dạy học tích cực và
phương pháp dạy học truyền thống có những mặt tích cực và hạn chế sau:
Đối với phương pháp dạy học truyền thống:
Giáo viên
Học sinh
Nói, đọc, hỏi, giảng giải, thuyết trình, làm
theo kế hoạch định sẵn, máy móc.

Nghe, chép, trả lời, làm theo
thầy, dập khuôn.

Phụ thuộc vào sách, tài liệu.

Phụ thuộc vào thầy.

Hạn chế năng lực sáng tạo.

Thiếu chủ động, thiếu sáng tạo
và thiếu thực tế.

Đối với phương pháp dạy học tích cực:
Giáo viên
Học sinh
Nói, đọc, hỏi, giảng giải, thuyết trình
được kết hợp đa dạng, linh hoạt, sáng
tạo.

Nghe, chép, thảo luận, trả lời, thực hiện
theo yêu cầu của giáo viên, không dập
khuôn, máy móc.

Vận dụng linh hoạt các phương pháp,
hình thức tổ chức dạy học..

Thực hiện các hoạt động học tập với
nhiều hình thức.

Phát huy năng lực sáng tạo.

Tích cực, chủ động, sáng tạo và gắn liền
với thực tế.


Đặc biệt khi so sánh phương pháp dạy học truyền thống và phương pháp
dạy học theo hình thức “hoạt động nhóm” ta sẽ thấy rõ tính ưu việt của phương
pháp dạy học này:
Phương pháp dạy học áp dụng theo hình
thức “hoạt động nhóm”
- Dựa vào tính độc lập, tích cực của các
thành viên trong nhóm.
- Nhiệm vụ học tập được giao cho từng
nhóm học sinh.
- Hoạt động nhóm tập trung vào sự phát
triển tối đa năng lực của mọi thành viên
và duy trì quan hệ đầm ấm giữa các
thành viên trong nhóm.

- Trong hoạt động nhóm, học sinh được
trao đổi, thảo luận, thống nhất kết quả
với nhau.
- Khi hoạt động nhóm, học sinh được
học rất nhiều các kỹ năng ( kỹ năng làm
nhóm trưởng, kỹ năng giao tiếp, kỹ
năng giải quyết các mâu thuẫn,...)

Phương pháp dạy học truyền thống
- Dựa vào tính độc lập, tích cực của
mỗi cá nhân.
- Nhiệm vụ học tập được giao cho tất
cả các thành viên trong lớp.
- Tập trung vào nhiệm vụ cá nhân
của mỗi thành viên.
- Khi làm bài, học sinh làm bài độc
lập, không được trao đổi bài với
nhau.
- Các kỹ năng còn hạn chế

2.2. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ.
a. Thuận lợi
Lương Sơn là một xã thuộc vùng trung du, phần lớn người dân sống bằng
nghề nông thuần tuý, đời sống nhân dân còn gặp nhiều khó khăn. Nhưng trong
thời gian gần đây, vấn đề xã hội hóa giáo dục của xã đã được nâng cao, xem mục
tiêu giáo dục là vấn đề cấp bách được đặt lên hàng đầu. Nhà trường luôn quan
tâm đến chất lượng giáo dục, tạo điều kiện cho giáo viên tiếp cận với các chuyên
đề đổi mới phương pháp dạy học tích cực, củng cố cơ sở vật chất trang thiết bị
dạy học cho giáo viên và học sinh. Phụ huynh học sinh đã có sự quan tâm đến
việc học của con em mình và chất lượng giáo dục của xã nhà. Các em học sinh

đi học chuyên cần, chăm ngoan.
Thực trạng hiện nay tại trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường
Xuân và một số nhà trường đã thường xuyên áp dụng các hình thức hoạt động
nhóm trong các hoạt động giáo dục bước đầu thu được một số kết quả đáng ghi
nhận. Học sinh thích đi học hơn, mỗi giờ dạy, tiết dạy trở nên sinh động hấp dẫn
hơn, các em tích cực, chủ động khám phá tri. Các hoạt động giáo dục khác được
các em tích cực hưởng ứng.
b. Khó khăn
Bên cạnh những mặt thuận lợi trên vẫn còn những khó khăn đáng kể:
Trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân có 4 khu lẻ ở xa, địa hình


phức tạp, đường đến trường gặp nhiều khó khăn như trời mưa nước khe suối to,
học sinh đi học chậm nhiều hoặc không thể đến trường được phải nghỉ học,
không đảm bảo thời gian quy định học ở trường. Kinh tế của phần lớn các gia
đình còn gặp nhiều khó khăn, vật chất còn nhiều thiếu thốn, việc mua sắm sách
vở cho các em chưa kịp thời. Nhiều em đi học còn thiếu sách vở, đồ dùng học
tập, chưa có thời gian học, chuẩn bị bài ở nhà trước khi đến lớp. Đặc biệt trình
độ chung của các bậc phụ huynh còn thấp không đủ khả năng kiểm tra, hướng
dẫn bài tập cho con em mình, một số gia đình đi làm ăn xa phải gửi con ở nhà
cho ông bà hoặc anh em trông hộ. Vì vậy mà ảnh hưởng khá lớn đến chất lượng
học tập của các em.
Ngoài những khó khăn trên, khi đi vào thực tế giảng dạy trong từng nhà
trường, chúng ta thấy không phải bây giờ mới đề cập, nghiên cứu và áp dụng
phương pháp hoạt động nhóm trong các hoạt động giáo dục. Mà đã từ lâu có rất
nhiều các nhà nghiên cứu về vấn đề này, và cũng có rất nhiều cơ sở giáo dục sử
dụng phương pháp hoạt động nhóm. Có điều trên lý thuyết thì đúng, nhưng khi
triển khai, áp dụng thì chưa đồng bộ và chưa đạt được kết quả như mong muốn.
Bên cạnh đó cũng phải nói rằng, để áp dụng phương pháp hoạt động nhóm thực
sự có hiệu quả thì không ít giáo viên quan tâm đến cách hướng dẫn như thế nào,

cách ra nhiệm vụ ra sao, khi nào thì giáo viên cần sử dụng và tiến hành “hoạt
động nhóm” nhằm đạt hiệu quả giáo dục cao nhất. Nhiều giáo viên đang còn mơ
hồ, chưa áp dụng được một cách thành thạo vào quá trình dạy học và các hoạt
động giáo dục khác trong nhà trường. Chính vì vậy việc đưa ra"Một số biện
pháp giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả " lại càng trở nên cần thiết
hơn bao giờ hết.
c. Khảo sát thực tế:
Qua khảo sát thực tế chất lượng giáo dục đầu học kì I năm học 2015 2016 tại lớp 2H, thu được kết quả như sau:
Kết quả các môn học
Năng lực
Phẩm chât
Tổng
Chưa
số
Hoàn
hoàn
Đạt
Chưa đạt
Đạt
Chưa đạt
HS
thành
thành
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
25
20 80% 5 20% 22 88% 3 12% 22 88% 3 12%
Từ những thuận lợi và khó khăn chung của nhà trường, cùng với thực tế
về quá trình áp dụng các hoạt động nhóm vào các hoạt động giáo dục tại đơn vị
trường. Là một giáo viên trực tiếp tham gia công tác giảng dạy, thân tôi luôn trăn
trở, tìm tòi và đã đúc rút được một số kinh nghiệm khi áp dụng tổ chức hình

thức “hoạt động nhóm” trong dạy học và trong các hoạt động giáo dục khác với
mong muốn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của lớp 2H nói
riêng và của trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân nói chung.


2.3. CÁC BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
Xuất phát từ cơ sở lý luận về việc giúp đỡ học sinh hoạt động nhóm tốt
hơn, từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng giáo dục và
tính cấp thiết của đề tài, tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp cụ thể như sau:
* Biện pháp 1: Xác định mục tiêu, nắm rõ các bước thành lập, tổ chức hoạt
động nhóm cũng như các lưu ý khi tổ chức hoạt động nhóm.
Muốn áp dụng phương pháp dạy học theo hình thức hoạt động nhóm
trong quá trình dạy học có hiệu quả thì cần phải xác định rõ nội dung, yêu cầu
của hoạt động nhóm. Muốn thực hiện được hoạt động nhóm phải đảm bảo nội
dụng sau:
1. Xác định mục tiêu:
Trong quá trình dạy học, trước hết giáo viên phải xác định mục tiêu bài dạy:
a, Kiến thức, kỹ năng cơ bản học sinh cần đạt sau giờ học, có cân nhắc đến mục
tiêu cá nhân, phù hợp với năng lực, nhu cầu và sở thích của từng cá nhân.
b, Những kỹ năng hợp tác nào cần phải rèn luyện cho học sinh trong giờ học.
Trong các hoạt động giáo dục khác, giáo viên cũng cần phải xác định mục
tiêu của các hoạt động để từ đó có sự lựa chọn các hoạt động phù hợp.
2. Các bước thành lập và cách thức tổ chức hoạt động nhóm
Bước 1: Xác định số lượng thành viên trong nhóm.
Sau khi xác định được mục tiêu giờ học, giáo viên cần xác định số thành
viên trong nhóm. Nhóm có hiệu quả có từ 2 đến 6 thành viên. Vì các lý do sau:
+ Nếu số lượng thành viên trong nhóm tăng thì phạm vi khả năng, năng
lực, kỹ thuật và trí tuệ để lĩnh hội kiến thức cũng tăng. Số học sinh càng nhiều
thì cơ hội có học sinh với nhiều năng lực tham gia thực hiện nhiệm vụ càng tăng.
+ Nếu nhóm có nhiều thành viên, mặc dù có nhiều năng lực được tham

gia, nhưng các kỹ năng hợp tác như diễn đạt, phát biểu ý kiến, phối hợp các
thành viên, thống nhất ý kiến, chia sẻ các thông tin, kinh nghiệm, quản lý để
nhiều học sinh được tham gia khó có thể đạt được. Hơn nữa có rất nhiều kĩ năng
hợp tác khác cần được dạy trong quá trình hợp tác sẽ không có thời gian để
luyện tập.
+ Nhiệm vụ của bài học cũng như các tư liệu học tập sẽ quyết định nhóm.
+ Thời gian càng ít thì nhóm càng nhỏ. Nhóm nhỏ sẽ trở nên hiệu quả hơn
vì không mất thời gian tổ chức, mọi thành viên có trách nhiệm hơn và khoảng
cách giữa các thành viên càng ít hơn.
Tốt nhất giáo viên nên bắt đầu từ nhóm nhỏ hoặc trao đổi đôi một. Khi
học sinh đã có kinh nghiệm, có kỹ năng quyết định sẽ tổ chức nhóm với số
lượng cao hơn. Nhưng đừng bao giờ vượt quá 6. Kinh ghiệm cho thấy, nếu
nhóm có số lượng hơn 6, nhiều học sinh sẽ thụ động, hoặc chỉ tương tác với một
hay hai thành viên bên cạnh. Hợp tác nhóm cần tạo điều kiện cho học sinh được
rèn luyện các kỹ năng hợp tác và tham gia vào các hoạt động với sự thể hiện vai
trò quyết định, chịu trách nhiệm với các quyết định đó, để cùng hưởng vui, buồn
với kết quả của mình. Do vậy học sinh cần có thời gian để thích ứng với các hoạt
động nhóm.


Đối với các hoạt động giáo dục khác, căn cứ vòa từng hoạt động cụ thể
mà giáo viên lựa chọn số lượng thành viên vào một nhóm cho thích hợp.
Bước 2: Lựa chọn các thành viên vào một nhóm.
Khi lựa chọn các thành viên vào một nhóm, giáo viên cần chú ý những
vấn đề sau:
+ Kinh nghiệm cho thấy nhóm hoạt động có hiệu quả là nhóm có các
thành phần với năng lực đa dạng về trình độ nhận thức, đa dạng về thành phần
xuất thân, điều kiện kinh tế, điều kiện môi trường sống. Với nhóm như vậy mỗi
một vấn đề cần giải quyết sẽ chứa đựng sự cân nhắc toàn diện hơn.
+ Nếu để học sinh tự chọn, thông thường các em sẽ chọn những bạn có

cùng trình độ nhận thức hoặc bạn khá hơn, hợp tính hơn, cùng hoàn cảnh kinh
tế, nhận thức xã hội…vào nhóm của mình. Như vậy sẽ là nhóm thuần nhất, hiệu
quả hợp tác sẽ không cao. Do vậy, giáo viên cần lựa chọn nhóm cho các em. Tuy
nhiên cũng cần cân nhắc ý kiến của các em. Có thể tiến hành như sau: Chọn 2
em hợp với nhau vào cùng một nhóm bằng cách yêu cầu các em đề tên 3 bạn
mình thích vào nhóm của mình. Từ danh sách 3 học sinh này, giáo viên có thể
chọn lấy 2 còn những thành viên khác có thể bổ sung vào sao cho nhóm phải là
nhóm đa dạng.
+ Thời gian duy trì nhóm cần được duy trì sao cho các thành viên trong
nhóm đủ để hiểu nhau và có được những kỹ năng cần thiết nhất định, nhưng
cũng không nên để nhóm quá hiểu nhau dễ sinh ra tình trạng ỷ lại, dựa dẫm vào
nhau, thiếu năng động. Do vậy giáo viên cần cân nhắc tạo ra nhóm mới. Kinh
nghiệm cho thấy nhóm được duy trì theo kỳ trùng lập việc phân tổ của giáo viên.
Bước 3: Phân công nhiệm vụ trong nhóm.
Các thành viên trong nhóm cần có nhiệm vụ, vai trò rõ ràng, sau mới hoạt
động nhóm, các thành viên thay đổi vai trò cho nhau, tránh việc mỗi thành viên
đóng một vai quá lâu.
Như đã nói trên, một nhóm trung bình từ 4 - 6 em: Các nhóm sẽ cử nhóm
trưởng, thư ký ghi chép, người báo cáo kết quả thảo luận của nhóm. Trong đó
nhiệm vụ cụ thể của từng thành viên như sau:
* Người điều khiển - nhóm trưởng: Hướng dẫn các thành viên tham gia vào
hoạt động của nhóm, tóm tắt kiểm tra lại xem mọi thành viên đã hiểu vấn đề
chưa, thống nhất ý kiến của nhóm. Giải quyết các mâu thuẫn trong quá trình
hoạt động nhóm.
* Thư ký: Ghi chép mọi ý kiến, biên tập, tóm tắt các ý kiến.
* Báo cáo: Thay mặt nhóm báo cáo kết quả.
* Các thành viên khác: Tập trung thảo luận theo sự phân công của nhóm trưởng.
Với cách phân công như vậy, các em sẽ dễ dàng nắm bắt được nhiệm vụ
của mình. Và sau một vài lần hoạt động sẽ thành nề nếp, thói quen, hoạt động sẽ
trở nên dễ dàng nhanh chóng.

Song như đã nói ở trên, mỗi thành viên đều phải nắm chắc chắn về nhiệm
vụ của mình đồng thời cũng phải nắm được nhiệm vụ của các thành viên khác.
Các vai trò của các thành viên trong nhóm sẽ được thay đổi luân phiên cho nhau,
tránh mỗi thành viên đóng vai trò quá lâu.


Bước 4: Giao nhiệm vụ cho các nhóm:
Giáo viên là người giao nhiệm vụ. Khi giao nhiệm vụ, giáo viên cần chú ý
đến các kỹ năng giao nhiệm vụ:
+ Ngôn ngữ phải rõ ràng, ngắn gọn.
+ Giải thích mục tiêu của từng hoạt động và mục tiêu cần đạt cũng như
những kiến thức, kinh nghiệm của học sinh cần phải vận dụng .
+ Giải thích những khái niệm cần thiết và hướng dẫn trình tự học sinh
phải tiến hành, đưa ra các nhiệm vụ nếu cần.
+ Sử dụng một số câu hỏi nhằm kiểm tra học sinh đã hiểu nhiệm vụ chưa
trước khi học sinh tiến hành công việc.
Bước 5: Tổ chức hoạt động nhóm: Cần giải thích nói rõ cho học sinh
rằng đánh giá kết quả theo nhóm, không đánh giá theo cá nhân. Học sinh cần
nhận thấy mọi thành viên đều phải có trách nhiệm đóng góp và có trách nhiệm
hoàn thành công việc, mọi thành viên cần được lĩnh hội kiến thức. Tránh tình
trạng học sinh khá làm bài còn học sinh yếu ngồi ỳ chờ đợi.

Hoạt động nhóm của học sinh trong giờ Luyện từ và câu

Bước 6: Trình bày kết quả hoạt động nhóm
Để kiểm chứng kết quả hoạt động nhóm, giáo viên có thể thực hiện bằng
nhiều cách:
* Thu 1 sản phẩm chung, kiểm tra bất kỳ thành viên nào trong nhóm.
* Yêu cầu đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình.
* Cả nhóm lên trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình (đối với những hoạt

động kết quả được thể hiện bởi tất cả các sản phẩm của từng thành viên trong
nhóm)
Sau khi các nhóm trình bày kết quả thảo luận, giáo viên cần nhận xét,
đánh giá một cách công bằng, khách quan kết quả thảo luận của từng nhóm. Để
tạo hứng thú cho các em, giáo viên có thể dành phần thưởng cho các nhóm để
động viên, khích lệ các em.


3. Một số lưu ý khi tổ chức hoạt động nhóm.
a. Nâng cao sự phụ thuộc tích cực của các thành viên trong nhóm:
Giáo viên thông báo với học sinh mục tiêu chung của cả nhóm để học sinh
cần hợp tác chặt chẽ với nhau để hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất.
Sau khi hết thời gian thảo luận, giáo viên yêu cầu nhóm đưa ra sản phẩm,
mỗi thành viên cần chỉ ra rằng, mình đồng ý với sản phẩm đó và phải có khả
năng giải thích lý do tạo ra kết quả đó. Mỗi một thành viên cần hiểu bài mình
làm. Khi mỗi nhóm chỉ có một sản phẩm, giáo viên cần lưu ý đến trách nhiệm
của từng học sinh trong nhóm. Giáo viên có thể gọi một học sinh của nhóm yêu
cầu giải thích về câu trả lời hoặc yêu cầu cả nhóm trình bày kết quả thảo luận
của nhóm mình.

Các nhóm lên trình bày kết quả thảo luận trước lớp

b. Xây dựng ý thức trách nhiệm của từng thành viên:
Mục tiêu của học nhóm là nâng cao ý thức học tập của mỗi thành viên.
Học nhóm không hợp tác sẽ xảy ra khi các thành viên trong nhóm thiếu trách
nhiệm với bản thân, không tham gia thực hiện nhiệm vụ, dựa giẫm vào các thành
viên khác. Để có thể chắc chắn các thành viên đều tham gia hoạt động, giáo viên
cần sử dụng các hình thức sau:
* Đưa ra bài thực hành kiểm tra.
* Hỏi ngẫu nhiên một thành viên nào đó.

* Yêu cầu mọi thành viên sửa, biên tập lại một vấn đề.


c. Lưu ý đến những biểu hiện hợp tác.
+ Mỗi thành viên phải được giải thích và hiểu rõ làm thế nào để có câu trả
lời.
+ Mỗi thành viên phải được chia sẻ tự vận dụng kinh nghiệm, kiến thức
đã có vào lĩnh hội kiến thức, kỹ năng mới.
+ Kiểm tra đã làm rõ mọi thành viên trong nhóm có hiểu rõ nhiệm vụ và
đồng ý với phần bài làm đã xây dựng chưa.
+ Khuyến khích mọi thành viên đều được tham gia, đóng góp giải quyết
nhiệm vụ.
+ Khuyến khích mọi thành viên đưa ra lý lẽ, lập luận để có câu trả lời.
+ Không chỉ trích cá nhân cụ thể mà chỉ phân tích ý tưởng, suy nghĩ. Nói
cách khác trong tranh luận không có ai sai ai đúng mà chỉ có các vấn đề hợp lý
và chưa hợp lý.
d.. Lưu ý đến các tiêu chí để đánh giá sự thành công.
+ Đánh giá sự thành công trong học nhóm cần dựa vào những tiêu chí
nhất định. Do vậy khi bắt đầu giờ học, giáo viên cần giải thích rõ tiêu chí đánh
giá sự thành công cho học sinh. Các tiêu chí phải được xây dựng phù hợp với
từng hoạt động nhóm khác nhau.
+ Có thể một số nhóm cũng được đánh giá bằng một số tiêu chí như nhau.
Một số nhóm khác có thể được đánh giá bằng các tiêu chí khác. Các tiêu chí đưa
ra cần có thách thức để tất cả học sinh trong nhóm phải nỗ lực hợp tác mới có
thể đạt được. Tuy nhiên giáo viên cần chú ý đến khả năng của từng học sinh để
mỗi thành viên đều có thể thành công nếu nỗ lực.
+ Các tiêu chí được đưa ra không chỉ cho từng nhóm mà cho cả lớp. Đây
là tiền đề để học sinh có ý thức hợp tác tập thể không chỉ trong nhóm của mình
mà cho cả lớp. Những tiêu chí này phải được kiểm chứng bằng kết quả học tập
của cả lớp.

e. Lưu ý rèn một số kỹ năng cơ bản cho học sinh khi tổ chức hoạt động nhóm.
Trong phương pháp học nhóm cần phải có những kỹ năng như sau:
+ Kỹ năng giao tiếp và tương tác giữa các học sinh với học sinh.
+ Biết trình bày ý kiến một cách rõ ràng.
+ Lắng nghe và biết thừa nhận ý kiến người khác.
+ Biết ngắt lời một cách hợp lý.
+ Biết phản đối một cách lịch sự và đáp lại sự phản đối một cách chân
thành.
+ Biết thuyết phục người khác và đáp lại sự thuyết phục.
+ Kỹ năng hợp tác: Sự ảnh hưởng qua lại, sự gắn bó sôi nổi hào hứng,
đoàn kết, trách nhiệm tự giác.
+ Kỹ năng xây dựng niềm tin trong nhóm ( tránh tự ti mặc cảm bản thân)
+ Kỹ năng giải quyết mâu thuẫn.
+ Kỹ năng đưa ra quyết định kịp thời phù hợp.
Trên đây là một số kỹ năng cần rèn cho học sinh khi sử dụng phương pháp
học nhóm, song khi thực hiện giáo viên cần dạy những kỹ năng này như một nội


dung của bài giảng. Đặc biệt trong quá trình soạn bài giảng giáo viên cần xác
định rõ:
a. Kỹ năng nào cần dạy trong bài?
b. Kỹ năng ấy cần thể hiện như thế nào?
c. Vì sao cần phải dạy kỹ năng đó?
d. Tạo ra bài tập cơ hội thực hành cho học sinh.
e. Quan sát, đánh giá sau mỗi giờ, sau mỗi buổi học.
Với những nghiên cứu từ việc xác định mục tiêu bài học đấn các bước
thành lập, tổ chức các hoạt động nhóm cùng với những lưu ý khi tổ chức các
hoạt động nhóm trong quá trình học tập và rèn luyện.
Tôi xin mô tả quá trình học nhóm thông qua sơ đồ sau:
SƠ ĐỒ HOẠT ĐỘNG NHÓM

Các phương pháp hoạt động
nhóm
Ganh đua

Độc lập
Hợp tác

Cách sắp xếp trong nhóm

Kỹ năng hợp tác nhóm

Trách nhiệm của từng thành

Đánh giá rút kinh nghiệm

viên

trong nhóm, trong lớp

Sự phụ thuộc tích cực của các
thành viên trong nhóm

Một số vấn đề liên quan khác như : Tài liệu, mục tiêu, môi trường…


* Biện pháp 2: Tổ chức dạy học theo hình thức “hoạt động nhóm” trong
quá trình dạy học.
Việc áp dụng phương pháp học nhóm được thực hiện ở tất cả các môn
học, nhưng không phải lúc nào, nội dung nào cũng thực hiện học nhóm. Có
những môn học nhóm ở nội dung này có những môn lại thực hiện ở nội dung

kia. Thậm chí trong một môn cũng không nhất thiết học nhóm thường xuyên
một vấn đề. Cái chính là người thầy dạy cho học sinh kỹ năng học nhóm như thế
nào. Nghĩa là phải cho học sinh hiểu rõ từng kỹ năng từng nội dung cần đảm
nhiệm.
Từ cơ sở lí luận và những biện pháp mà bản thân đã áp dụng thực tế tại
lớp 2H, trường Tiểu học Lương Sơn 1, huyện Thường Xuân. Do khuôn khổ của
đề tài, nên tôi chỉ minh họa một số ví dụ như sau:
Ví dụ 1: Phân môn: Luyện từ và câu, tuần 4 bài: Từ chỉ sự vật. Từ ngữ về
ngày, tháng, năm.
Bài tập 1: Tìm các từ theo mẫu trong bảng (mỗi cột 3 từ)
Chỉ người
Chỉ đồ vật
Chỉ con vật
Chỉ cây cối
M: học sinh
M: ghế
M: Chim sẻ
M: xoài
Với bài tập này, lớp 2H có 25 học sinh nên giáo viên có thể chia thành 5
nhóm, mỗi nhóm có 5 thành viên, các nhóm sẽ cùng nhau thảo luận. Như vậy
trong khoảng thời gian từ 3 - 5 phút, mỗi nhóm sẽ tìm được ít nhất 12 từ.
Ví dụ 2: Phân môn: Tập làm văn, tuần 8 bài: Mời, nhờ, yêu cầu, đề nghị.
Kể ngắn theo câu hỏi.
Bài tập 1: Tập nói những câu mời, nhờ, yêu cầu, đề nghị đối với bạn:
a, Bạn đến thăm nhà em. Em mở cửa và mời bạn vào nhà chơi.
b, Em thích một bài hát mà bạn đã thuộc. Em nhờ bạn chép lại cho mình.
c, Bạn ngồi bên cạnh nói chuyện trong giờ học. Em yêu cầu (đề nghị) bạn giữ
trật tự để nghe cô giáo giảng bài.
Bài tập này, giáo viên cho các em thảo luận theo nhóm đôi. Yêu cầu các
em đóng vai xử lí từng tình huống. Như vậy, thông qua hoạt động học tập này,

các em sẽ được học rất nhiều kĩ năng như kĩ năng giải quyết tình huống, kĩ năng
giao tiếp, kĩ năng hợp tác, ...
Ví dụ 3: Môn: Toán, tuần 27, tiết theo Phân phối chương trình:135. Bài:
Luyện tập chung.
Bài tập 2: Tính:
a, 3 x 4 + 8 =
b, 2 : 2 x 0 =
3 x 10 – 14 =
0:4+6 =
Với bài tập này, giáo viên có thể cho các em thảo luận nhóm 5 thành viên,
các nhóm thảo luận và hoàn thành bài tập trong vòng 3 - 4 phút. Hết thời gian
thảo luận đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận của nhóm mình, các
nhóm khác nhận xét, bổ sung, thống nhất kết quả.
Ví dụ 4: Môn Tự nhiên và xã hội. Bài 27: Loài vật sống ở đâu?
Hoạt động 1: Quan sát tranh và trả lời câu hỏi:
Hình nào cho biết:
- Loài vật sống trên mặt đất?


- Loài vật sống dưới nước?
- Loài bay lượn trên không?
Với bài tập này, giáo viên chia lớp thành 5 nhóm, các nhóm có nhiệm vụ
quan sát tranh, nêu tên các con vật có trong từng tranh và cho biết chúng sống ở
đâu?. Hết thời gian thảo luận, đại diện các nhóm trình bày kết quả thảo luận của
nhóm mình, các nhóm khác nhận xét, bổ sung, thống nhất kết quả.
Như đã nói ở trên, hoạt động nhóm có thể áp dụng ở rất nhiều bộ môn,
nhưng cũng phải khẳng định là tùy theo nội dung yêu cầu của từng bài, từng
phần mà áp dụng hợp tác nhóm cho hợp lí. Không phải bài nào cũng áp dụng
thường xuyên ở một phần. Chẳng hạn phân môn Tập đọc có thể bài này áp dụng
ở phần luyện đọc nhưng bài khác lại áp dụng ở phần tìm hiểu bài. Cái chính là

giáo viên phải khéo léo áp dụng để thu được kết quả cao nhất.

Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận

Ngoài phân môn Tập đọc, với phương pháp dạy học theo hình thức hoạt
động nhóm. Căn cứ vào nội dung, mục tiêu của từng bài của từng phân môn mà
giáo viên có thể linh hoạt sử dụng hình thức dạy học này. Chẳng hạn với các tiết
Tự nhiên và Xã hội giáo viên có thể áp dụng hình thức học tập này thông qua
các trò chơi học tập. Hay với tiết Toán có thể tổ chức một số hoạt động nhóm
phù hợp với mục tiêu của bài học.


Tổ chức trò chơi học tập thông qua hoạt
động nhóm đối với môn Tự nhiên và Xã hội

Hoạt động nhóm đôi trong giờ Toán

* Biện pháp 3: Tổ chức “hoạt động nhóm” trong các hoạt động giáo dục
khác.
Việc áp dụng hình thức hoạt động nhóm trong các hoạt động giáo dục
khác cũng cần căn cứ vào các bước thành lập nhóm và một số lưu ý khi thành
lập nhóm như đã đề cập đến ở trên. Tuy nhiên, tùy vào từng hoạt động trong
từng không gian, thời gian cụ thể để có cách thành lập nhóm thích hợp về số
lượng nhóm, cũng như số lượng thành viên trong nhóm, cùng với khối lượng
công việc mà từng nhóm đảm nhiệm.
Trong các hoạt động mang tính lâu dài như lao động dọn vệ sinh trường,
lớp (hoạt động này được duy trì từ đầu năm cho tới khi kết thúc năm học). Giáo
viên cần lên kế hoạch cụ thể để phân công công việc tương ứng với từng nhóm
học sinh, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng học sinh. Tùy vào khối lượng công việc,
giáo viên có thể phân nhiệm vụ theo “nhóm lớn” hoặc “nhóm nhỏ”.

Trong các hoạt động văn nghệ, giáo viên cần có sự lựa chọn các thành
viên có năng khiếu, có cùng sở thích vào một nhóm để thu được kết quả cao
nhất.

Nhóm học simh tham gia văn nghệ tại liên hoan tiếng hát và kể chuyện tháng 12/2015


Đối với các hoạt động ngoài giờ lên lớp, các hoạt động do Đoàn, Đội phát
động. Giáo viên cũng cần quan tâm đến từng Chủ đề Chủ điểm, từng nội dung
hoạt động mà có sự lựa chọn nhóm thích hợp. Chú ý đến tất cả mọi thành viên
để các em cùng được tham gia hoạt động.
Bên cạnh các hoạt động trên thì các hoạt động khác như hoạt động tham
gia các Câu lạc bộ Toán - Tiếng Việt, Câu lạc bộ đọc sách thôn bản hay các hoạt
động đọc sách tại các Thư viện xanh ngoài trời cũng luôn luôn được các em học
sinh hưởng ứng và tích cực tham gia. Song để các hoạt động này thực sự thu
được hiệu quả cao thì Giáo viên cần quan tâm đến khả năng của từng em mà
động viên khuyến khích các em tham gia sinh hoạt tại các Câu lạc bộ này. Có thể
chia theo nhóm học sinh, chọn những em có năng lực tốt để hướng dẫn các bạn
khác cùng tham gia hoạt động. Với hoạt động này có thể không hạn chế số
lượng.

Hoạt động nhóm của học sinh tại Thư viện xanh ngoài trời

Ngoài ra hoạt động
nhóm còn có thể áp dụng với
các hoạt động chung của tổ,
khối khi tham gia các hoạt
động do nhà trường tổ chức.
Với hoạt động này, giáo viên
có thể lựa chọn các thành

viên xuất sắc tong cùng một
khối tạo thành một nhóm để
các em tham gia hoạt động.


Giới thiệu về sách của nhóm học sinh trong Ngày hội đọc sách tại trường tháng 3/2016

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
Sau một thời gian áp dụng các phương pháp dạy học theo hình thức “hoạt
động nhóm” vào quá trình dạy học và các hoạt động giáo dục khác (cụ thể là lớp
2H trường Tiểu học Lương Sơn 1, Thường Xuân). Các em học sinh đã được phát
triển toàn diện. Thể hiện được tinh thần hăng say, nhiệt tình và sáng tạo trong
mọi hoạt động. Tự tin trong giao tiếp, tích cực, chủ động chiếm lĩnh tri thức.
Mọi hoạt động do nhà trường tổ chức luôn được các em đón đợi và hưởng ứng
nhiệt tình. Các em ngày càng yêu trường, yêu lớp, yêu thầy cô, yêu bạn bè hơn.
Không còn hiện tượng học sinh nghỉ học vô lí do hay bỏ học giữa chừng. “Mỗi
ngày đến trường là một ngày vui” thực sự đối với các em. Kết quả giáo dục toàn
diện đã được nâng lên rõ rệt. Bên cạnh đó, kết quả học tập của các em cũng đã
có những chuyển biến đáng ghi nhận. Điều này được minh chứng thông qua các
lần kiểm tra. Kết quả cụ thể như sau:
Kết quả khảo sát chất lượng đầu học kì I năm học 2015 - 2016:
Kết quả các môn học
Năng lực
Phẩm chât
Tổng
Chưa
số
Hoàn
hoàn
Đạt

Chưa đạt
Đạt
Chưa đạt
HS
thành
thành
SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL SL TL
25
20 80% 5 20% 22 88% 3 12% 22 88% 3 12%
Kết quả kiểm tra cuối năm học 2015 – 2016
Kết quả các môn học
Năng lực
Tổng
Chưa
Hoàn
số
hoàn
Đạt
Chưa đạt
thành
HS
thành
25

SL
25

TL
100%

SL
0

TL
0

SL
25

TL SL
100% 0

TL
0

Phẩm chât
Đạt
SL
25

TL
100%

Chưa đạt
SL
0

TL
0

Thực ra, tôi lấy lớp 2H thực nghiệm để áp dụng “Một số biện pháp giúp
học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả” là muốn so sánh với các lớp của năm


trước và để khẳng định chắc chắn tính ưu việt của việc sử dụng hình thức hoạt
động nhóm và không sử dụng hình thức hoạt động nhóm trong quá trình dạy học
khác nhau căn bản ở chỗ nào. Hơn nữa cũng muốn khẳng định việc áp dụng
“Một số biện pháp giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả” sẽ nâng cao
được hiệu quả chất lượng giáo dục toàn diện.

3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
3.1. Kết luận:
Để giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả trong quá trình dạy học và
trong các hoạt động giáo dục khác. Qua quá trình áp dụng đề tài, tôi rút ra bài
học kinh nghiệm sau:
Một là: Giáo viên cần phải xác định được mục tiêu của các hoạt động dạy
học cũng như các hoạt động giáo dục khác; nắm vững các bước thành lập và tổ
chức hoạt động nhóm; chuẩn bị tốt đồ dùng dạy học, các thiết bị, phương tiện hỗ
trợ hoạt động nhóm; vận dụng và tổ chức có hiệu quả các hoạt động nhóm; lưu ý
rèn các kỹ năng cho học sinh thông qua quá trình hoạt động nhóm.
Song điều quan trọng nhất là giáo viên phải thật sự tâm huyết với nghề,
phải luôn tìm tòi, học hỏi không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ
của mình. Đồng thời nắm vững và áp dụng tốt các phương pháp dạy học.
Hai là: Cần nhắc nhở học sinh chuẩn bị đầy đủ sách vở, đồ dùng học tập
trước khi đến lớp; tích cực tham gia các hoạt động học tập trên lớp, rèn luyện
cho mình phương pháp học tập tích cực, bản lĩnh tự tin, biết ứng xử thông minh
trước các tình huống.
Sau quá trình nghiên cứu và áp dụng đề tài, theo tôi việc áp dụng “Một số
biện pháp giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả” sẽ đem lại sự chuyển
biến tích cực trong quá trình dạy và học đáp ứng được yêu cầu đổi mới phương

pháp dạy học và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Đồng thời, đề tài rất dễ
ứng dụng vào thực tế giảng dạy trong các nhà trường.
Trên đây là một số kinh nghiệm mà bản thân tôi đã chia sẻ về “Một số
biện pháp giúp học sinh hoạt động nhóm có hiệu quả”, rất mong bạn đọc đóng
góp ý kiến.
3.2. Đề xuất
Từ kết quả đạt được trong quá trình áp dụng vào thực tiễn dạy học, tôi xin
đề xuất với các cấp quản lí một số ý kiến nhằm khắc phục những tồn tại góp
phần nâng cao chất giáo dục toàn diện.
Phòng giáo dục cần tổ chức hội thảo những sáng kiến có chất lượng để
cán bộ, giáo viên học tập, trao đổi và áp dụng trên diện rộng. Tăng cường các tài


liệu, tạp chí của ngành. Chú trọng đầu tư cơ sở vật chất các phương tiện phục vụ
công tác dạy và học, từng bước hiện đại hóa các phương tiện dạy học trong các
nhà trường.
Với thời gian có hạn, năng lực của bản thân còn hạn chế nên tôi rất mong
nhận được sự góp ý của đồng nghiệp và Hội đồng khoa học các cấp để sáng kiến
này hoàn thiện hơn và đạt hiệu quả cao hơn.
Thanh Hóa, ngày 10 tháng 3 năm 2017
XÁC NHẬN
Tôi xin cam đoan, đây là SKKN của mình
CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
viết, không ghi chép nội dung của người
khác.
NGƯỜI THỰC HIỆN

DANH MỤC Trịnh Thị Thúy
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐÃ ĐƯỢC HỘI
ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI CẤP PHÒNG GD&ĐT, CẤP SỞ

GD& ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP LOẠI TỪ C TRỞ LÊN
Họ và tên tác giả: Trịnh Thị Thúy
Trịnh tác:
Thị Thúy
Chức vụ và đơn vị công
Giáo viên trường Tiểu học Lương Sơn 1,
Thường Xuân

STT

1

2

Tên đề tài SKKN

Kết quả
Cấp đánh giá xếp
đánh giá
loại(Phòng, Sở,
xếp loại(A,
Tỉnh...)
B, hoặc C)

Một số biện pháp
giúp học sinh yếu
Phòng GD& ĐT
học tốt môn Toán
lớp 2
Một số biện pháp

giúp học sinh học Phòng GD& ĐT
nhóm có hiệu quả

Năm học
đánh giá
xếp loại

C

2009 - 2010

B

2014 - 2015


SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH HOẠT ĐỘNG NHÓM CÓ HIỆU QUẢ
TẠI LỚP 2H TRƯỜNG TIỂU HỌC LƯƠNG SƠN 1,
HUYỆN THƯỜNG XUÂN

Người thực hiện: Trịnh Thị Thúy
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Lương Sơn 1,

SKKN thuộc lĩnh vực: Phương pháp dạy học

THANH HÓA, NĂM 2017


MỤC LỤC
STT

TÊN ĐỀ MỤC

TRANG

1

1. MỞ ĐẦU

1

2

1.1.Lí do chon đề tài

1

3

1.2. Mục đích nghiên cứu

1

4

1.3. Đối tượng nghiên cứu

2

5
6

1.4. Phương pháp nghiên cứu
1.5. Những điểm mới của SKKN

2
2

7

2. NỘI DUNG

3

8

2.1. Cơ sở lí luận

3

9

2.2. Thực trạng của vấn đề

4

10

2.3. Các biện pháp thực hiện

6

12

2.4. Hiệu quả của sáng kiến

16

13

3. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT

17