Một số kinh nghiệm tích hợp kiến thức các môn học nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiết 47 bài thơ về tiểu đội xe không kính ngữ văn 9 ở trường THCS thiệu đô

1. MỞ ĐẦU
1.1 Lý do chọn đề tài:
Văn học là một bộ môn quan trọng trong đời sống xã hội nói chung và ở
trong trường học nói riêng. Văn học là sáng tạo của con người vì lợi ích và cuộc
sống của con người. Một tác phẩm hay, tốt trước hết là “ bồi dưỡng tình đời”
cho mỗi chúng ta để có thái độ sống cho đúng đắn. Văn học còn là tấm gương
phản ánh hiện thực xã hội. Thông qua Văn học chúng ta nhận thức được nhiều
điều bổ ích về con người và cuộc sống trong quá khứ cũng như hiện tại. Nó làm
cho tâm hồn tư tưởng tình cảm thêm phong phú, nhạy cảm trước cái hay, cái
đẹp, cái thiện, cái thực của cuộc đời. Văn học sẽ giúp con người hoàn thiện nhân
cách, sống tốt hơn, cao thượng hơn, biết yêu thương cảm thông, chia sẻ với mọi
người, biết cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, đất nước, con người. Đặc biệt
phải kể đến bộ phận văn học kháng chiến chống Mỹ giai đoạn 1954-1975 đã
góp phần tích cực trong việc bồi dưỡng tư tưởng tình cảm con người, tình yêu
quê hương đất nước, lòng tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc lòng căm
thù quân xâm lược...từ đó thấy được trách nhiệm nghĩa vụ của bản thân với đất
nước, với thế hệ cha anh đi trước.
Trước mục tiêu đó, thì việc dạy mảng văn học này càng chiếm một vị trí
quan trọng. Làm sao để các em cảm nhận, hiểu được những thông điệp những
bài học sâu sắc mà tác phẩm văn chương mang lại? Quan trọng hơn nữa là làm
sao để những thông điệp cuộc sống ý nghĩa đó trở thành tư tưởng quan điểm
trong hành động, cách ứng xử của các em trước những tình huống trong cuộc
sống? hành động của các em với quá khứ hiện tại và tương lai? Phải biết học đi
đôi với hành, chú trọng năng lực hoạt động thực tế của các em hơn, từ đó rèn kỹ
năng sống, hành vi cách ứng xử đẹp cho học sinh.
Muốn làm được điều đó đòi hỏi mỗi giáo viên phải luôn suy nghĩ tìm tòi
và tìm ra phương pháp dạy tốt nhất, để truyền tải tới các em những chức năng
yêu cầu của bộ môn, từ đó giúp học sinh gắn kết liên hệ từ tác phẩm văn chương
với đời sống thực tế, với những kiến thức ở các bộ môn khác mà các em đã được
học, giúp các em yêu thích và hứng thú với bộ môn từ đó có năng lực hoạt động
thực tế hơn. Và một trong những phương pháp đang được chú trọng là “dạy học

theo hướng tích hợp liên môn”
Song trong thực tế việc dạy văn ở một số trường học, một số giáo viên vẫn
chưa chú trọng đến vấn đề này, chưa xác định đây là vấn đề trọng tâm là nhiệm
vụ của bộ môn. Nên dẫn đến học sinh cũng mới chỉ nắm tác phẩm văn chương
trên lý thuyết sách vở khô khan giáo điều mà chưa thấm sâu vào tư tưởng tình
tình cảm của mình để trở thành kim chỉ nam cho hành động cho tư tưởng tình
cảm. Vấn đề đặt ra ở đây là làm sao để đại bộ phận giáo viên và
tất cả học sinh cùng hưởng ứng, cùng làm để: “Trong Văn có
Sử, trong Văn có Địa, trong Văn có văn hóa có âm nhạc có hội
họa, có tư tưởng, có giá trị thẩm mỹ. Làm thế nào để một tác
phẩm mãi sống, mãi lung linh tỏa sáng, thấm ngấm vào tâm


hồn mỗi học sinh, để các em không chỉ hiểu mà còn biết sống
đẹp là vấn đề đặt ra với mỗi giáo viên. ” [5]
Với những lí do trên, trong đề tài này tôi mạnh dạn đưa ra sáng kiến kinh
nghiệm: “Một số kinh nghiệm tích hợp kiến thức các môn học nhằm nâng cao
chất lượng dạy học tiết 47: Bài thơ về tiểu đội xe không kính-Ngữ Văn 9 ở
trường THCS Thiệu Đô” nhằm giúp cho mục tiêu phân môn ngày càng đạt kết
quả cao và tạo hứng thú học văn hơn cho các em.
1.2. Mục đích nghiên cứu.
Với đề tài này, tôi muốn hướng tới mục tiêu là đưa ra: “ Một số kinh
nghiệm tích hợp kiến thức các môn học nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiết
47: Bài thơ về tiểu đội xe không kính-Ngữ Văn 9 ở trường THCS Thiệu Đô” qua
đó đưa ra những phương pháp dạy tích hợp đối với văn bản này, từ đó học sinh
có thể phát huy cao hơn nữa khả năng vốn có, tính tích cực chủ động sáng tạo
của mình. Các em biết lồng ghép kết hợp các kiến thức ở môn học khác để làm
sâu kiến thức ở môn học này và ngược lại. Đồng thời tôi cũng soạn một giáo án
thể nghiệm theo hướng tích hợp các môn học.
Song với khuôn khổ đề tài hạn hẹp, vốn kinh nghiệm ít ỏi tôi chỉ mong

đây là những sáng kiến nhỏ, là tài liệu tham khảo, để có thể giúp các đồng
nghiệp có thêm kinh nghiệm trong việc dạy tích hợp các môn.
1.3.Đối tượng nghiên cứu.
- Đề tài nghiên cứu chỉ đưa ra một số kinh nghiệm tích hợp kiến thức các môn
dạy tiết 47: Bài thơ về tiểu đội xe không kính
-Đối tượng là học sinh khối 9 Trường THCS Thiệu Đô
1.4. Phương pháp nghiên cứu.
- Nghiên cứu tài liệu về đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích hợp.
- Nghiên cứu SGK, sách giáo viên và tài liệu hướng dẫn tham khảo Ngữ văn 9
- Phương pháp điều tra, khảo sát.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp.
- Phương pháp thống kê và so sánh
- Phương pháp thực nghiệm.


2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1.Cơ sở lý luận.
2.1.1.Tích hợp trong dạy học Ngữ văn.
Để khuyến kích người học học một cách toàn diện hơn không chỉ là
kiến thức chuyên môn mà còn học năng lực ứng dụng các kiến thức đó, người
học tích cực, chủ động, độc lập hơn... Trên cơ sở mục tiêu đổi mới giáo
dục nói chung, nâng cao chất lượng môn Ngữ văn nói riêng, một
trong những quan điểm chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học
trong những năm gần đây là: dạy học theo hướng tích hợp các
môn. Từ năm học 2012 – 2013, bộ GD&ĐT đã đưa vấn đề vận dụng kiến thức
các môn vào giảng dạy trong các trường phổ thông. Tuy nhiên đây là một hình
thức dạy học mới, giáo viên chưa được tiếp xúc nhiều và chưa có kinh nghiệm
giảng dạy. Vì vậy việc vận dụng kiến thức tích hợp trong giảng dạy các bộ môn
còn gặp nhiều khó khăn lúng túng.
Theo từ điển Giáo dục học: “Tích hợp là hành động liên kết các đối tượng

nghiên cứu, giảng dạy, học tập của cùng một lĩnh vực hoặc vài lĩnh vực khác
nhau trong cùng một kế hoạch dạy học”.[7] Vì vậy đưa tư tưởng sư phạm tích
hợp vào trong quá trình dạy học là cần thiết. Dạy học tích hợp là một xu hướng
của lí luận dạy học và trở thành trọng tâm của vấn đề đổi mới giáo dục trong
những năm gần đây. Cũng nằm trong xu hướng chung đó, sự tích hợp kiến
thức các môn trong dạy học văn cũng được các giáo viên bộ
môn quan tâm.
Sự tích hợp kiến thức các môn trong dạy học văn trước tiên
xuất phát từ ý tưởng làm thế nào để dạy – học văn thêm hứng
thú? Làm thế nào để học sinh tiếp cận tác phẩm một cách chủ
động, hiệu quả? “Làm thế nào để học sinh có thể vận dụng mọi
hiểu biết của mình để giải quyết một vấn đề khoa học và có
hiệu quả tốt nhất? Trên cơ sở mục tiêu đổi mới giáo dục nói
chung, nâng cao chất lượng môn Ngữ Văn nói riêng và trên hết
là dạy học theo hương tích cực. Học sinh được chủ động tiếp
cận tác phẩm, chọn được phương pháp phù hợp để học tập với
hiệu quả cao nhất mà không bị gò bó căng thẳng.” [5] Hơn nữa
tích hợp chủ đề, vận dụng kiến thức tích hợp để giải quyết một
vấn đề cũng đang là phong trào của mỗi địa phương, trường
học, giáo viên, học sinh cũng tích cực thực hiện.
2.1.2. Nội dung và mục tiêu tích hợp.
Xuất phát từ thực tiễn cơ sở thực tiễn giảng dạy môn
Ngữ Văn tôi nhận thấy muốn học sinh hứng thú với môn học,
muốn có hiệu quả trong giảng dạy học Văn không thể không đổi


mới phương pháp. Kiến thức ngày càng đa dạng, có xu hướng
xích gần. Đặc biệt là các môn khoa học xã hội có sự gắn kết
chặt chẽ. Thậm chí một số môn học kiến thức còn chồng chéo
lên nhau. Do đó, làm thế nào để học sinh không nhàm chán,

làm thế nào để các em biết vận dụng kiến thức đã học, hiểu
biết có sẵn để giải quyết tốt một vấn đề đang là câu chuyện
đáng bàn ở mỗi trường học. Bên cạnh đó việc vận dụng kiến
thức liên môn để giải quyết một vấn đề không phải là câu
chuyện hoàn toàn mới. Nó đã được nhắc đến được thực hiện từ
rất lâu. Chúng ta vẫn đang làm vẫn đang tích hợp ngay trong
từng bài từng tiết.
Với tác phẩm: “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” mục tiêu bài
thơ không chỉ giúp học sinh cảm nhận được nét độc đáo của hình tượng những
chiếc xe không kính cùng hình ảnh những người lái xe Trường Sơn hiên ngang,
dũng cảm, mà còn giáo dục các em biết trân trọng những hi sinh, cống hiến của
những chiến sĩ lái xe trên tuyến đường Trường Sơn nói riêng và những chiến sĩ
đã hi sinh cho nền độc lập của Tổ quốc nói chung. Các em có thái độ biết ơn tri
ân với những chiến sĩ đã hi sinh cho nền độc lập của Tổ quốc. Từ đó có trách
nhiệm với quê hương, đất nước, biết phát huy những phẩm chất tốt đẹp của thế
hệ cha anh trong công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước...Trước mục tiêu của
bài học đòi hỏi giáo viên dạy cần có sự tích hợp với các bộ môn khác như Lịch
Sử, Âm nhạc, Địa Lý...để làm rõ kiến thức và yêu cầu trọng tâm của bài. Cụ thể
giáo viên có thể tích hợp ở các nội dung sau:
Trước hết tích hợp phần giới thiệu bài với môn Âm nhạc để tạo bầu không
khí văn chương cho các em tiếp nhận tác phẩm trở lại với thời kỳ hào hùng của
lịch sử những năm 1969. Sau đó giáo viên tích hợp kiến thức phần tìm hiểu chi
tiết bài thơ như tích hợp với môn Sử để hiểu về hoàn cảnh lịch sử của dân tộc
lúc này; tích hợp với môn Địa để hiểu về vai trò , vị trí của tuyến Đường Trường
Sơn; tích hợp với môn Giáo dục công dân để giáo dục nhắc nhở các em về lối
sống tri ân với thế hệ cha anh đi trước.Và cuối bài cũng cần tích hợp cả phần
luyện tập để tạo dư âm sâu lắng của bài học cho các em.
2.1.3. Cách thức tích hợp.
Qua thực tế dự giờ thăm lớp tôi nhận thấy phần lớn giáo viên khi dạy học
tích hợp kiến thức các môn chỉ chú ý đến nhiều việc tích hợp kiến thức ở phần

dạy bài mới mà ít quan tâm tới các phần khác . Như vậy tính hiệu quả và liền
mạch sẽ không cao. Bản thân tôi thiết nghĩ để thực hiện có hiệu quả giáo viên
nên tích hợp ở tất cả các khâu trong quá trình dạy học. Có thể bắt đầu từ việc
kiểm tra bài cũ ,giới thiệu bài mới đến phần dạy kiến thức bài mới cho học sinh
và ngay cả việc củng cố khắc sâu bài hay ra bài tập về nhà cho các em cũng cần
có những câu hỏi tích hợp. Có làm được như vậy thì giờ học Văn mới thực sự
sôi nổi và hứng thú, thu hút và tạo niềm hứng khởi lâu dài cho các em.
2.1.4. Nguyên tắc tích hợp.


Khi giáo viên đã xác định được mục tiêu, nội dung tích hợp,cách thức tích
hợp thì cần phải nắm được nguyên tắc tích hợp, quan điểm tích hợp để có một
giờ dạy đạt hiệu quả cao. Theo tôi để dạy tích hợp tốt tiết 47 “Bài thơ về tiểu đội
xe không kính” giáo viên cần dựa trên những nguyên tắc sau:
- Trước tiên mỗi giáo viên phải hiểu và thấm nhuần quan điểm tích hợp có cái
nhìn tổng thể về mục tiêu bài học.
-Khai thác nội dung tích hợp phù hợp với chuẩn kiến thức ,kĩ năng của bài. Cần
xác định được đâu là kiến thức trọng tâm, thời gian từ đó mới xác định những
kiến thức các bộ môn có thể tích hợp.
-Việc tích hợp kiến thức phải có tác dụng làm rõ, làm sâu và làm dễ kiến thức
bài học.
- Quá trình tích hợp phải phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh.
2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.
Tích hợp giáo dục các môn trong giảng dạy Văn là yêu cầu
mang tính cấp thiết hiện nay vì: “Nó không chỉ góp phần làm
sâu sắc kiến thức của bài học mà còn tạo ra động lực lớn cho tư
duy và sự hứng thú học tập của học sinh với bộ môn. Vận dụng
kiến thức tích hợp ở các môn sẽ tránh được việc tiếp xúc văn
bản một cách khô khan, khiên cưỡng.” [5] Và “ Vận dụng kiến
thức tích hợp giúp giáo viên luôn phải đặt mình vào bộ môn,

luôn tự làm mới chính mình, làm chủ nội dung, phương pháp,
cách tổ chức dạy học. Bởi vì chỉ có vậy người giáo viên mới có
thể “truyền lửa” tinh thần đến học sinh, mới có thể giúp các em
chủ động tích cực, sáng tạo trong tiếp cận, lĩnh hội tri thức.” [5]
Song trên thực tế giáo viên vẫn chưa thực sự quan tâm nhiều đến vấn đề
này. Qua những lớp học bồi dưỡng, những tiết dự giờ tôi nhận thấy phương
pháp giảng dạy truyền thống giữa các phân môn chưa có sự liên kết chặt chẽ với
nhau tách rời từng phương diện kiến thức, có những giáo viên có sự kết hợp
nhưng còn nông cạn hời hợt chưa có chiều sâu.
Về phía học sinh, việc học của các em chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu bài
học mà chưa có thói quen dùng môn học khác để làm sâu kiến thức môn học của
mình. Sự tích hợp kiến thức giữa các môn dường như còn rất mới lạ với các em.
Vì vậy nên học sinh hoạt động chưa tích cực, hiệu quả đem lại cũng chưa cao.
Từ đó việc vận dụng kiến thức từ trong sách vở đến đời sống cũng còn nhiều
hạn chế.
Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, tôi đó làm một cuộc điều tra tại lớp 9ATrường THCS Thiệu Đô năm học (2015-2016)- bằng việc cho các em trả lời câu
hỏi sau khi học song bài “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” và thu được kết
quả như sau:
Nội dung câu hỏi

Số học sinh
tham gia

Kết quả đạt được
SL

TL%


1. Nêu những vẻ đẹp của người lính lái xe

trên tuyến đường Trường Sơn mà em cảm
nhận?
2.Hậu quả của chiến tranh với môi trường
và đời sống con người?
3.Thái độ của em với chiến tranh, ?
4.Trách nhiệm của em với thế hệ cha anh
đi trước và đất nước?

35/35

30/35

85.7

35/35

20/35

57.1

35/35

17/35

35/35

17/35

48.6
48.6

Rõ ràng qua kết quả điều tra cho thấy các em rất hiểu bài thơ. Tất cả học
sinh được khảo sát gần như đều làm tốt câu hỏi về nội dung kiến thức của bài
(30/35 em chiếm tỉ lệ 85.7%). Song đến những câu hỏi cần có sự tích hợp với
kiến thức các môn như môn Lịch Sử, Hóa Học: “Hậu quả của chiến tranh với
môi trường và đời sống con người?” thì học sinh lại tỏ ra lúng túng và nhiều em
không làm được (20/35 em chiếm tỉ lệ 57.1%). Đặc biệt khi cho các em làm câu
hỏi ở mức cao hơn vừa đòi hỏi sự tích hợp các môn (tích hợp với môn GDCD)
lại vừa đòi hỏi kỹ năng hành động và ứng xử của học sinh trước tình huống thực
tế như “Thái độ của em với chiến tranh, ?” hay “Trách nhiệm của em với thế hệ
cha anh đi trước và đất nước?” nhưng vẫn không ít học sinh lại tỏ ra không biết
ứng xử trước tình huống (17/35 em chiếm tỉ lệ 48.6%) không thấy được vai trò
trách nhiệm của mình với quê hương đất nước. Điều này cho thấy một thực tế là
các em mới chỉ nắm bài trên lý thuyết chứ chưa để những bài học thấm dần
trong tư tưởng trở thành hành động, cách ứng xử trong tình huống thực tế. Các
em cũng chưa biết vận dụng đan cài kiến thức môn học khác để làm rõ kiến thức
bộ môn mình học.
2.3. Các giải pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề.
2.3.1. Phương thức tích hợp.
2.3.1.1. Trước tiên giáo viên cần xác định nội dung trọng tâm, mục tiêu của
bài, các đơn vị kiến thức cần tích hợp:
Để tích hợp tốt đòi hỏi mỗi giáo viên phải xác định rõ mục tiêu trọng tâm
kiến thức của bài. Từ đó mới có thể lựa chọn cho mình những kiến thức tích hợp
các môn phù hợp với bài dạy, để làm sao vừa làm rõ trọng tâm kiến thức lại vừa
gây được sự hứng thú cho học sinh. Và để mỗi tác phẩm văn chương
luôn khơi gợi lên ở học sinh niềm đam mê tinh thần học tập tích
cực, tạo tâm thế và tinh cảm tốt để học những môn khác, để
các em không chỉ hiểu mà còn có những hành vi cách ứng xử
phù hợp với tình cảm tư tưởng mà các em đón nhận được từ bài
học đó. Ví dụ với tiết 47 “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” nếu xác định

mục tiêu chung của bài là:
- Cảm nhận được nét độc đáo của hình tượng những chiếc xe không kính cùng
hình ảnh những người lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng cảm, sôi nổi trong
bài thơ.


- Nhớ lại thời kỳ lịch sử của đất nước những năm kháng chiến chống Mỹ 1954
– 1975 vô cùng khốc liệt.
- Học sinh biết trân trọng, biết ơn có thái độ sống tri ân những hi sinh, cống hiến
của các thế hệ cha anh cho nền độc lập của Tổ quốc; biết lên án tố cáo chiến
tranh. Thấy rõ được trách nhiệm nghĩa vụ của mình với đất nước....
Thì chúng ta thấy sử dụng mình kiến thức môn Ngữ Văn chưa làm rõ
được mục tiêu mà cần phải vận dụng cả kiến thức môn Lịch sử, Giáo dục công
dân mới giúp các em nắm bài chắc hơn. Cụ thể để hiểu rõ hơn việc Mỹ dội bom
xuống tuyến đường ngăn trở sự vận chuyển của những đoàn xe chi viện cho
Miền Nam giáo viên cho học sinh xem một đoạn tư liệu lịch sử để cảm em có
cái nhìn chân thực và hiểu rõ hơn về hoàn cảnh lịch sử lúc bấy giờ, từ đó cảm
nhận sâu sắc hơn sự gan dạ dũng cảm của các anh.
2.3.1.2. Phối kết hợp với các giáo viên bộ môn liên quan đến những kiến
thức cần tích hợp để đạt được sự tích hợp khoa học và hiệu quả nhất.
Bởi vì kiến thức của nhân loại là vô cùng, chẳng phải ngẫu nhiên mà ai đó
lại ví: “Sự hiểu biết của con người chỉ là giọt nước giữa đại dương bao la”. Và
cũng chẳng phải ngẫu nhiên mà chương trình đào tạo của các trường ĐHSP lại
có sự phân môn rõ ràng cụ thể đối với từng chuyên nghành Văn, Sử, Địa,
Toán...Bởi trong cái chung bao giờ cũng có những cái riêng. Vì vậy mỗi thầy cô
giáo bên cạnh việc nắm bắt những kiến thức chung khái quát sơ đẳng nhất của
tất cả bộ môn thì bao giờ họ cũng nắm rất rõ về môn chuyên nghành mình được
đào tạo để luôn chủ động tự tin trước học sinh. Vì vậy khi giáo viên Ngữ văn
xác định được những kiến thức cần tích hợp với các bộ môn khác thì cần có sự
phối kết hợp với giáo viên đó để xem sự tích hợp đó có phù hợp không, có làm

rõ cho nội dung của bài không? Hơn nữa giáo viên cũng cần nắm được kiến thức
mình tích hợp các môn một cách cụ thể, bản chất vấn đề để trình bày trước học
sinh vì vậy không thể không tham khảo ý kiến của giáo viên bộ môn cần tích
hợp.
Cụ thể với tiết 47 văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” cần tích
hợp với kiến thức môn Địa, Sử, CDCD thì giáo viên trước khi dạy văn bản này,
cần đưa ra những đơn vị kiến thức cần tích hợp để tham khảo ý kiến giáo viên
các môn đó. Ví dụ môn Công Dân trong tiết này giáo viên tích hợp ở hai ý là:
“Thái độ của em về vấn đề chiến tranh mà Mỹ đã gây ra cho chiến trường Việt
Nam?” và “ý thức trách nhiệm công dân với đất nước ?” để giáo viên bộ môn
xem có phù hợp không. Bên cạnh đó cũng có thể mời giáo viên liên quan đến
kiến thức bộ môn tích hợp đến dự giờ góp ý và rút kinh nghiệm.
2.3.1. 3. Tích hợp các môn cần đảm bảo tính lôgic, vừa sức và dễ hiểu.
Trong một bài dạy bao giờ người giáo viên cũng phải xác định mức độ cần
đạt của bài từ đó làm cơ sở cho sự tích hợp các môn. Vì vậy không nên tích hợp
các môn quá nhiều mà lại không có tác dụng làm rõ mục tiêu của bài. Hơn nữa
khi tích hợp đòi hỏi phải đảm bảo tính lôgic, sự liên kết bổ xung cho nhau của
các đơn vị kiến thức. Bởi mục đích của việc tích hợp là làm sâu, làm rõ và làm
dễ môn học.


Ví dụ khi dạy đến hoàn cảnh ra đời của bài thơ: “Bài thơ về tiểu đội xe
không kính” thì giáo viên cần liên hệ với môn Lịch sử cho học sinh xem đoạn
phim tư liệu để thấy được sự ác liệt của chiến tranh giặc Mỹ đã dội bom xuống
tuyến đường Trường Sơn nhưng những đoàn xe vẫn dũng cảm lao ra chiến
trường, từ đó đã gợi nguồn cảm hứng cho nhà thơ sáng tác... Tiếp theo bài học
liên quan đến tuyến đường Trường Sơn thì giáo viên cũng cần giới thiệu đôi nét
về vị trí, vai trò của tuyến đường này để học sinh thấy được tầm quan trọng của
nó trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và cũng để các em cảm nhận rõ hơn sự
dũng cảm của người lính lái xe. Bên cạnh đó giáo viên cần chú ý đến tính vừa

sức và dễ hiểu, không nên tích hợp kiến thức quá ôm đồm lan man làm cho học
sinh thấy ngợp và khó hiểu hơn, dẫn đến không xác định đươc kiến thức trọng
tâm.
Mục đích dạy học tích hợp là lồng ghép các nội dung cần thiết vào nội
dung vốn có của môn học để làm sâu sắc, dễ hiểu nội dung môn học. Vì vậy khi
tích hợp các môn giáo viên cần có sự lựa chọn phù hợp, phù hợp với thời gian
tiết dạy, phù hợp với dung lượng kiến thức ở bộ môn khác để đảm bảo tiết học
diễn ra trong thời gian qui định.
2.3.2. Cách thức tích hợp.
Sau khi đã lựa chọn được những đơn vị kiến thức tích hợp phù hợp, giáo
viên cần sắp xếp để đưa vào các phần sao cho hợp lý. Đế sử dụng hiệu quả giáo
viên nên sử dụng tích hợp kiến thức ở tất cả các khâu từ kiểm tra bài cũ, giới
thiệu bài mới đến khâu dạy bài mới hay củng cố và hướng dẫn học sinh làm bài
tập.
2.3.2.1. Tích hợp các môn phần kiểm tra bài cũ.
Đây là hoạt động đầu tiên trong tiết học bài mới. Với hoạt động này mục
đích của giáo viên là kiểm tra việc tự giác học bài cũ của học sinh đồng thời
cũng có dụng ý liên kết các kiến thức của bài trước với bài mới chuẩn bị học, lại
giúp giáo viên nắm bắt được tình hình học tập và khả năng tiếp thu bài của học
sinh nhanh chóng. Vì vậy dùng những câu hỏi tích hợp để kiểm tra bài cũ buộc
học sinh phải huy động nhiều bộ phận kiến thức để trả lời, khi đó giáo viên nắn
được kết quả học tập của các em mà còn tạo cho các em khả năng tư duy tổng
hợp kiến thức có liên quan đến câu hỏi.
Cụ thể ở tiết 47 văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” giáo viên
kiểm tra bài cũ bằng việc cho học sinh quan sát những bức tranh minh họa nội
dung bài “Đồng chí” của Chính Hữu và hỏi? Quan sát tranh và cho biết: Hình
ảnh trên gợi cho em nhớ đến bài thơ nào trong chương trình lớp 9? Bài thơ sáng
tác vào thời kỳ nào của lịch sử? Nêu nội dung bài thơ ? . Như vậy từ việc quan
sát các bức tranh về gian nhà gốc đa, giếng nước ; hình ảnh về những người lính
bồng súng dưới trăng giữa rừng già ; hình ảnh những người lính mặc quần vá áo

rách chân không giày ..sẽ gợi cho học sinh tư duy nhớ lại bài học và phát hiện ra
để hoàn thành câu hỏi.
2.3.2.2. Tích hợp các môn phần giới thiệu bài mới:


Có thể nói giới thiệu bài mới là một trọng những hoạt động khởi
động vô cùng quan trọng để tạo bầu không khí văn chương tạo niềm hứng thú và
thu hút học sinh vào việc nắn bắt bài mới. Vì vậy khi tích hợp giáo viên cũng
nên chú ý đến hoạt đọng này để giờ dạy đạt hiệu quả cao hơn.
Ví dụ đưa tích hợp vào phần giới thiệu bài nên chọn tích hợp với âm nhạc
để tạo không khí và tâm thế hứng khởi cho các em trước khi bước vào bài học.
Cụ thể với tiết 47 văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” giáo viên cho học
sinh nghe và xem hình minh họa video bài hát “Tôi, người lái xe” của nhạc sĩ
Hoàng Hiệp do Quốc Hương trình bày, để từ đó tạo bầu không khí cảm nhận tác
phẩm văn chương, cho các em trở về với thời kỳ hào hùng của dân tộc và dẫn
vào bài mới.
2.3.2.3 Tích hợp các môn phần dạy bài mới.
Ở phần dạy bài mới là phần quan trọng nhất của tiết dạy. Vì vậy giáo
viên cần dựa vào kiến thức mục tiêu của bài, để lựa chọn tích hợp các môn cho
phù hợp và quan trọng là có tác dụng bổ xung và làm sâu sắc kiến thức bộ môn.
Cụ thể khi giới thiệu về tuyến đường Trường Sơn huyền thoại- tuyến đường
huyết mạch nối liền giữa Bắc và nam. Tuyến đường này là mục tiêu bắn phá của
Mỹ để chặn chi viện của miền Bắc vào Nam nhưng vượt qua mưa bom bão đạn
những chiến sĩ vẫn lái xe băng ra trên tuyến đường này để chi viện cho miền
Nam thân yêu. Ở phần này giáo viên có thể tích hợp với kiến thức môn Địa lí
cho các em quan sát vị trí tuyến đường trên bản đồ Việt Nam. Sau đó để làm rõ
và làm sâu thêm kiến thức giáo viên có thể vận dụng thêm kiến thức lịch sử và
cho học sinh xem phim tư liệu lịch sử Mỹ đã ném bom đánh phá tuyến đường và
hậu quả để lại. Nhưng những khó khăn đó vẫn không cản được bước tiến và sự
dũng cảm lòng quyết tâm giải phóng miền Nam thống nhất đất nước của các

anh. giáo viên tích hợp kiến thức với môn Giáo Dục Công Dân và có thể đặt câu
hỏi “Qua bài thơ em thấy mình cần phải có trách nhiệm gì với quê hương đất
nước và có những việc làm gì để tiếp bước thế hệ cha anh?” từ đó giúp cho học
sinh có thái độ sống tri ân với thế hệ cha anh đi trước, phát huy truyền thống cha
anh, sống có lí tưởng, tích cực học tập để xây dựng quê hương đất nước, sẵn
sàng tham gia nghĩa vụ quân sự khi đất nước cần…
2.3.2.4 Tích hợp các môn phần kết bài.
Phần kết bài nên cho tích hợp các môn để tạo nên cái kết sâu lắng, ấn tượng
hoặc cái kết lại bài nhưng lại mở ra cho học sinh những miền suy tư khác để
khắc sâu bài học. Hoặc cái kết cho các em vận dụng kiến thức thực tế nên ở
phần này thường tích hợp với Giáo Dục Công Dân, Mỹ Thuật Hoặc Âm Nhạc.
Ví dụ sau khi dạy xong tiết 47 văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” giáo
viên có thể cho các em nghe bài hát: “Tiểu đội xe không kính” đã được phổ nhạc
để tạo dư âm sâu lắng cho các em.
2.3.2.5. Tích hợp các môn phần luyện tập-hướng dẫn học sinh tự học .
Để phát huy được khả năng tích cực của học sinh, đồng thời kiểm tra được năng
lực tích hợp các môn của HS sau khi học xong tiết học, giáo viên cần lựa chọn
hệ thống bài tập có tính chất vận dụng kiến thức các môn để giải quyết vấn đề


trong thực tế. Từ đó giúp học sinh rèn luyện thói quen tư duy, nhận thức vấn đề
một cách có hệ thống và lôgic thấy được tác dụng của sự tích hợp các môn. Qua
đó học sinh cũng thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các kiến thức được
học trong chương trình, vận dụng các kiến thức lí thuyết và các kĩ năng thực
hành.
Cụ thể sau khi dạy xong tiết 47 văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không
kính” giáo viên chia lớp thành bốn nhóm và cho các em làm các bài tập sau:
Nhóm 1: Với nhan đề “Lính Trường Sơn-một tượng đài bằng thơ” bằng kiến
thức lịch sử và văn học em hãy sưu tầm những hình ảnh tư liệu về người lính
trên tuyến đường Trường Sơn và những câu thơ viết về họ?

Nhóm 2: Sau khi học xong bài thơ: “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” em hãy
hình dung và vẽ lại hình ảnh người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn thời
kỳ kháng chiến chống Mỹ theo trí tưởng tượng của em?
Nhóm 3: Em hãy sưu tầm những bài thơ, bài hát, kẻ vẽ những bản nhạc về người
lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu
nước.
Nhóm 4: Em hãy sưu tầm những câu chuyện kể về người lính lái xe trên tuyến
đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Có thể nói việc lựa chọn hệ thống bài tập có tính chất vận dụng kiến thức
các môn để giải quyết vấn đề trong thực tế sẽ giúp các em có hứng thú với môn
học hơn, các em không chỉ được học được biết trên sách vở mà còn được thấy
và cảm nhận thực tế trong cuộc sống, giúp học sinh có sự liên hệ gắn kết kiến
thức giữa bài học trên sách vở với thực tế đời thường, từ đó có tác dụng làm
sâu , làm rõ và làm cụ thể kiến thức.
2.3.3. Phương pháp tích hợp.
Phương pháp tích hợp có tầm quan trọng không nhỏ trong việc nâng cao
hiệu quả tiết học. Nếu giáo viên có phương pháp tích hợp tốt sẽ giúp học sinh
học tập sôi nổi, tích cực và hứng thú với môn học nhiều hơn mà môn văn lại
càng cần lựa chọn điều đó.
Để dạy tiết 47 văn bản “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” của Phạm
Tiến Duật tôi đã sử dụng một số phương pháp như: phương pháp đàm thoại;
phương pháp quan sát tranh ảnh , phim tư liệu lịch sử; phương pháp phân tích
tổng hợp; phương pháp nêu tình huống có vấn đề để học sinh phải tìm cách giải
quyết vấn đề đặt ra . Cụ thể trong tiết học này tôi thường tái hiện sự kiện lịch sử
qua những thước phim tư liệu như Mỹ thả bom xuống tuyến đường Trường sơn
để chặn đường những chuyến xe chi viện cho miền Nam hay cho học sinh xem
các bức ảnh lịch sử về những chiếc xe không kính méo mó, về những đoạn
đường Trường Sơn bị đánh lở loét không một cây xanh .Từ đó đặt ra tình huống
cho các em phân tích và rút ra bài học. Với các phương pháp đã lựa chọn trên
tôi thấy các em học tập rất hứng thú và hiệu quả, khả năng tư duy tổng hợp và

liên kết giữa các môn ngày càng được xích gần và bổ xung hỗ trợ để làm rõ, làm
sâu kiến thức của bài.
2.3.4 Giáo án thực nghiệm:


Dựa vào các kinh nghiệm và các giải pháp trên, tôi có thiết kế thể nghiệm
một giáo án dạy tiết 47 “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” theo hướng tích hợp
các môn Âm Nhạc,Lịch Sử,Địa Lý,GDCD,Mĩ Thuật như sau:
A. Mục tiêu cần đạt:
1. Kiến thức
- Giúp học sinh cảm nhận được nét độc đáo của hình tượng những chiếc xe
không kính cùng hình ảnh những người lái xe Trường Sơn hiên ngang, dũng
cảm, sôi nổi trong bài thơ. [4]
- Thấy được những nét riêng của giọng điệu, ngôn ngữ bài thơ. [2]
-Vận dụng kiến thức các môn Âm nhạc, Lịch sử, Địa lý, Vật lý, GDCD, Hóa học
để giải quyết những vấn đề liên quan và làm sáng rõ kiến thức của bài một cách
lôgic khoa học.
2. Kĩ năng.
- Rèn luyện kĩ năng phân tích hình ảnh, ngôn ngữ thơ.
- Kỹ năng thu thập thông tin SGK, quan sát tranh ảnh, vi deo và trình bày một
vấn đề,kỹ năng liên kết các kiến thức giữa các phân môn, kỹ năng vận dụng kiến
thức vào thực tế. [2]
3. Thái độ
- Biết trân trọng những hi sinh, cống hiến của những chiến sĩ lái xe trên tuyến
đường Trường Sơn nói riêng và những chiến sĩ đã hi sinh cho nền độc lập của
Tổ quốc nói chung. [6]
- Có thái độ biết ơn, tri ân với những chiến sĩ đã hi sinh cho nền độc lập của Tổ
quốc. Từ đó có trách nhiệm với quê hương, đất nước.
B. Chuẩn bị.
- Tư liệu dạy học: Máy chiếu, video tư liệu lịch sử, tranh ảnh, phiếu học tập,

phiếu hoạt động nhóm.
C. Tiến trình bài dạy.
*. Kiểm tra bài cũ:
GV: chiếu: ảnh liên quan đến bài thơ “Đồng chí” của Chính Hữu.
? Quan sát tranh và cho biết: Hình ảnh trên gợi cho em nhớ đến bài thơ nào
trong chương trình lớp 9? Bài thơ sáng tác vào thời kỳ nào? Nêu nội dung bài
thơ.
*Giới thiệu bài mới.
GV: cho HS nghe và xem hình minh họa video bài hát “Tôi, người lái xe” của
nhạc sĩ Hoàng Hiệp do Quốc Hương trình bày. Từ đó tạo bầu không khí cảm
nhận tác phẩm văn chương và dẫn vào bài mới. [3]
Hoạt động của GV - HS
Nội dung cần đạt
? Nêu những hiểu biết của em về tác giả
I. Tìm hiểu chung văn bản
Phạm Tiến Duật? [1]
1. Tác giả:
GV: Trình chiếu: chân dung tác giả khi
- Phạm Tiến Duật (1941-2007)
là người lính, khi là nhà thơ.
- Quê ở Thanh Ba-Phú Thọ.
- Là người lính - nhà thơ tiêu
? Sự nghiệp sáng tác của ông có gì đặc biểu trong kháng chiến chống Mĩ.


biệt?
?Kể tên một số tác phẩm chính của ông?
-HS kể tên tác phẩm chính, GV bổ xung.
GV: Trình chiếu: hình ảnh các tập thơ?
GV: Ông được ca tụng là "con chim lửa

của Trường Sơn huyền thoại", “viên
ngọc Trường Sơn” "cây săng lẻ của
rừng già”, "nhà thơ lớn nhất thời chống
Mỹ”. Thơ ông từng được đánh giá là
"có sức mạnh của một sư đoàn".
? Dựa vào kiến thức lịch sử em hãy
nêu hoàn cảnh ra đời của tác phẩm? [2]
GVtrình chiếu: Trình chiếu video phim
tư Mỹ ném bom xuống tuyến đường
Trường Sơn và những đoàn xe vẫn băng
băng lao ra chiến trường dưới những làn
mưa bom bão đạn ấy. [3]
GV:Trình chiếu hình ảnh tuyến đường
Trường Sơn trên bản đồ Việt Nam. [3]
?Dựa vào kiến thức địa lý em hãy cho
biết con đường Trường Sơn nằm ở vị trí
nào trên địa hình đất nước ta?
GV: Nằm phía Tây Nam của tổ quốc. Từ
Tây Nam Ninh Bình đến hết Tây
Nguyên.
GV: - Đọc giọng vui, khoẻ khoắn, dứt
khoát.
GV: cho học sinh tìm hiểu chú thích
SGK và bổ xung thêm.
GV: Trình chiếu hình ảnh bếp và anh
hùng nuôi quân Hoàng Cầm. [3]
Bài thơ viết theo thể thơ gì? tác dụng
của thể thơ ấy?
GV: Câu thơ dài, có tính khẩu
ngữ, ít vần, giọng điệu thơ đậm đà chất

lính.
?Nhan đề bài thơ có gì khác lạ? [2]

- Phong cách thơ: Giọng điệu
sôi nổi, trẻ trung, hồn nhiên, tinh
nghịchmà sâu sắc.
- Đề tài: Viết về người lính, cô
gái Thanh niên xung phong.

2. Tác phẩm:
a. Hoàn cảnh sáng tác:
- Bài thơ Bài thơ về tiểu đội xe
không kính viết năm 1969 Cuộc
kháng chiến chống Mỹ bước vào
giai đoạn ác liệt.
- In trong tập "Vầng trăng,
quầng lửa", đoạt giải nhất báo Văn
nghệ 1969.

b. Đọc - Tìm hiểu chú thích
* Đọc:
* Chú thích: (SGK)

c. Thể thơ:
-Tự do-> bộc lộ tình cảm, cảm
xúc tự do của người lính
II. Tìm hiểu chi tiết văn bản:
1- Nhan đề bài thơ: -khá dài, lạ,
độc đáo, cuốn hút.
?Em hiểu từ "Bài thơ" ở nhan đề này có - Từ “Bài thơ” ->Cách khai thác

ý nghĩa gì?
hiện thực, khai thác chất thơ của
-GV trình chiếu ( Tác giả nói về nhan hiện thực chiến trường.
đề)
-> chất thơ của tuổi trẻ hiên ngang,
-GV: Đây là phát hiện thú vị. Tác giả dũng cảm, trẻ trung, vượt lên thiếu


thêm hai chữ "bài thơ" vào nhan đề trên
tưởng như có chỗ thừa (các từ "bài thơ
về") -> mới lạ và độc đáo, thu hút
người đọc.
? Hình ảnh nổi bật trong bài thơ để tạo
nguồn cảm hứng cho nhà thơ Phạm Tiến
Duật là gì?
?Đọc khổ đầu và cuối:
?Hình ảnh những chiếc xe không kính
trong bài thơ được hiện lên qua những
chi tiết, những câu thơ nào?
-GV trình chiếu những chiếc xe biến
dạng, trần trụi. [3]
? Qua những chi tiết trên, em cảm nhận
như thế nào về hình ảnh chiếc xe?
?-Nhận xét về nghệ thuật, dùng từ ngữ,
giọng điệu được tác giả sử dụng trong
những câu thơ trên?Tác dụng của nó?
?Vì sao có thể nói hình ảnh những chiếc
xe không kính là độc đáo?
?Nguyên nhân nào khiến xe không có
kính?

(GV chiếu ảnh xe bị biến dạng do bom
giật, bom rung) [3]
?Việc tác giả đưa hình ảnh chiếc xe thực
đến trần trụi vào trong thơ có tác dụng
gì?
GV: Chiếu: Phim tư liệu Mỹ ném chất
độc và hậu quả để lại.
?Em đã được học môn GDCD lớp 9
bài 4 Bảo vệ hòa bình, hãy bày tỏ thái
độ của em về vấn đề chiến tranh mà Mỹ
đã gây ra cho chiến trường Việt Nam?
GV: lên án, phê phán, tố cáo chiến
tranh gây tội ác, hủy hoại môi trường.
Kêu gọi hướng tới hòa bình.
? Tư thế, cảm giác của người lái xe
được hiện lên như thế nào qua hai khổ
đầu? [2]
GV chiếu (người lính trong buồng lái. )

thốn, gian khổ, nguy hiểm của chiến
tranh
2 Hình ảnh những chiếc xe không
kính:
- Xe: +không có kính.
+Không đèn.
+ Không mui.
+ thùng xe có xước
=> Chiếc xe biến dạng, trần trụi,
méo mó, xấu xí.
- Dùng động từ mạnh, tả thực, giọng

thản nhiên pha chút ngang tàng,
điệp từ “không”-> gợi lên hiện thực
khốc liệt của chiến tranh.
- Độc đáo, rất thực, thực đến trần
trụi mà gợi chất thơ.
-Giải thích nguyên nhân cũng rất
thực: bom đạn chiến tranh làm cho
xe biến dạng
-Tác dụng:
+Phản ánh chiến tranh khốc liệt.
+Ca ngợi sự hiên ngang, dũng cảm
của người lính lái xe.

3. Hình ảnh những chiến sĩ lái xe.
* Khổ thơ 1 - 2.
-Giọng điệu: “Không có
kính..... kính vỡ đi rồi -> ngang tàng
thản nhiên, điềm tĩnh.
- Tư thế: Ung dung ngồi.
- Nhìn: Đất, trời, nhìn thẳng.
- Nhìn thấy: Gió, con đường,


cánh chim, sao trời
Nghệ thuật: Điệp từ, so sánh,
? Nét độc đáo trong cách diễn đạt ở hai ẩn dụ chuyển đổi cảm giác có tác
khổ thơ này?
dụng đặc tả tốc độ phi thường của
chiếc xe, hiện lên tư thế ung dung,
hiên ngang, tự tin, chủ động. [2]

? Từ đó những chiến sĩ lái xe hiện lên
Tư thế ung dung, hiên ngang,
với tư thế như thế nào?
tự tin.
GV: Không có kính người lính lái xe
phải đối mạt với bao khó khăn, nguy
hiểm: nào gió, nào sao, nào chim… Thế
nhưng dường như người lính lại cảm
thấy thích thú bởi được hòa nhập với
thiên nhiên, với thế giới xung quanh và
người lính nhìn thẳng về phía trước với
sự tập trung cao độ, nhìn thẳng vào khó
khăn gian khổ với một tư thế hiên ngang
bản lĩnh, can trường.
HS đọc khổ 3, 4. ( GV Chiếu ảnh *Khổ thơ 3, 4
minh họa những khó khăn của người
lính và sự lạc quan của họ) [3]
-Cấu trúc lặp: ừ thì, chưa cần
Nhận xét về nghệ thuật của hai khổ thơ? -Giọng điệu trẻ trung pha chút
ngang tàng, giàu tính khẩu ngữ.
-Đối lập:
?Không có kính người lính gặp phải -Không
có -Chưa cần rửa,
những khó khăn gì?
kính:
- Chưa cần
?Em biết gì về mưa bụi Trường Sơn,) -Bụi phun
thay
Dựa vào kiến thức địa lý về đặc điểm - Mưa tuôn, -cười ha ha
địa hình của dãy Trường Sơn hãy giải mưa xối.

-gió lùa, khô
thích?
mau
-HS giải thích, GV bổ xung.
->sự khó khăn, -> Thái độ bất
?Nghệ thuật đối lập được thể hiện qua thiếu thốn, gian chấp khó khăn
những chi tiết nào?Tác dụng của nó?
khổ khốc liệt.
coi thường gian
GV:Những câu thơ như những lời nói
khổ;lạc quan,
thường, nôm na mà cứng cỏi. Dường
yêu đời, trẻ
như mọi gian khổ, hiểm nguy của chiến
trung sôi nổi.
tranh không cản được ý chí quyết tâm
và lòng dũng cảm ở họ. Ngược lại các
anh xem đây là một dịp thử sức mạnh
và ý chí mình. Bất chấp gian khổ khó
khăn để vượt lên hoàn thành nhiệm vụ.
?Từ đó em cảm nhận được những vẻ
Tinh thần dũng cảm, lạc
đẹp tính cách nào của người lính lái xe? quan, Thái độ bất chấp khó khăn,


- HS đọc khổ 5, 6( Chiếu ảnh tư liệu
Những đoàn xe vẫn băng băng ra chiến
trường dưới mưa bom bão đạn và tình•
đồng đội ấm áp của họ.)
- Những chiếc xe từ trong bom rơi.

..... Lại đi, lại đi trời xanh thêm
?Những người lính lái xe trên đường ra
trận gặp nhau có gì đặc biệt? Và khi họ
dừng lại thì sao?
GV: - Những người lính gặp nhau trong
hoàn cảnh chiến tranh đã trở thành
đồng đội của nhau, thành tiểu đội
?Trong đoạn thơ hình ảnh nào gây ấn
tượng nhất? Hình ảnh đó nói với ta điều
gì?

gian khổ, nguy hiểm.
*.Khổ thơ 5, 6

- Từ trong bom rơi-thành tiểu đội.
-Bắt tay qua cửa kính vỡ ->Tình
đồng đội ấm áp, cho nhau niềm tin
động lực.
+ Bếp Hoàng Cầm
+ Chung bát đũa... gia đình đấy ->
Tình đồng chí gắn bó ấm áp hạnh
phúc như trong một gia đình.

? Hình ảnh “võng mắc chông chênh”
gợi cho em điều gì?
+ Võng mắc chông chênh ->giây
phút nghỉ ngơi ngắn ngủi, cuộc hành
?Nhận xét về nghệ thuật trong hai khổ quân vội vã
thơ?
-Nghệ thuật: Hình ảnh đẹp, điệp

ngữ, từ láy, ẩn dụ, chứa đầy chất
? Em cảm nhận được điều gì về tình lãng mạn.
cảm của người lính qua khổ thơ đó?
=> Tình đồng đội trong
chiến đấu chân thành, sôi nổi, gắn
bó tự nhiên, yêu thương, chia sẻ,
giản dị mà ấm áp tạo cho người
?Câu Lại đi, lại đi trời xanh thêm khép lính niềm tin hy vọng.
lại đoạn thơ nhưng lại mở ra điều gì?
+“Lại đi, lại đi trời xanh thêm”
Gv chiếu: Những khẩu hiệu hướng về ->Niềm lạc quan yêu đời, niềm tin
miền Nam của người lính trên những chiến thắng.
chiếc xe không kính.
? Học sinh đọc khổ thơ cuối.
? Khổ thơ cuối có gì độc đáo?
*Khổ thơ cuối:
GV: -Đối lập (tất cả không có> < có một
trái tim; những cái không có của xe> <
- Hình ảnh đối lập, liệt kê
một cái có của con người) Khẳng định Những chiếc xe không kính, không
khó khăn, gian khổ ngày càng tăng mui, không đèn, có xước. >< có một
nhưng nhiệm vụ đánh giặc vẫn là trên trái tim.
hết. Không có khó khăn nào, kẻ thù nào
cản nổi xe ta đi. Đơn giản vì trong xe có
một trái tim của người chiến sĩ lái xe
anh hùng


Từ sự đối lập này cùng phép liệt kê tác
giả muốn nhấn mạnh điều gì?

=> Những gian khó chất chồng
nhưng không thể ngăn cản được ý
chí quyết tâm chiến đấu của người
lính lái xe.

?: Theo em, hình ảnh hoán dụ trái tim
trong lời thơ: “Chỉ cần trong xe có một - Hình ảnh trái tim: hoán dụ ->thể
trái tim” có ý nghĩa gì?
hiện ý chí kiên cường, sức mạnh
quyết tâm sắt đá của người lính, trái
tim yêu nước, lòng dũng cảm và ý
chí vì sự thống nhất của dân tộc,
quyết tâm chiến đấu vì miền Nam
thân yêu.
? Qua khổ thơ em có cảm nhận gì về thế III. Tổng kết.
hệ trẻ thời kì kháng chiến chống Mĩ? 1- Nghệ thuật:
nghệ thuật đặc sắc của bài?
- Hình ảnh thơ: Hiện thực, độc đáo.
-Ngôn ngữ thơ:Giàu tính khẩu ngữ.
-Giọng điệu thơ: Tự nhiên, khỏe
khoắn, ngang tàng
?Qua bài thơ em thấy mình cần phải có 2- Nội dung: SGK
trách nhiệm gì với quê hương đất nước
và có những việc làm gì để tiếp bước thế
hệ cha anh?(Môn CDCD 9 bài: Nghĩa
vụ bảo vệ tổ quốc) [2]
-Học sinh trả lời và GV chốt:
-Biết ơn và có thái độ sống tri ân với thế
hệ cha anh đi trước, phát huy truyền

thống cha anh, sống có lí tưởng, tích cực
học tập để xây dựng quê hương đất
nước, sẵn sàng tham gia nghĩa vụ quân
sự khi đất nước cần…
IV.Củng cố & hướng dẫn học sinh học bài ở nhà.
BTVN: GV giao bài tập về nhà cho các nhóm:
Nhóm 1: Với nhan đề “Lính Trường Sơn-một tượng đài bằng thơ” bằng kiến
thức lịch sử và văn học em hãy sưu tầm những hình ảnh tư liệu về người lính
trên tuyến đường Trường Sơn và những câu thơ viết về họ?
Nhóm 2: Sau khi học xong bài thơ: “Bài thơ về tiểu đội xe không kính” em hãy
hình dung và vẽ lại hình ảnh người lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn thời
kỳ kháng chiến chống Mỹ theo trí tưởng tượng của em?
Nhóm 3: Em hãy sưu tầm những bài thơ, bài hát, kẻ vẽ những bản nhạc về người
lính lái xe trên tuyến đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu
nước.


Nhóm 4: Em hãy sưu tầm những câu chuyện kể về người lính lái xe trên tuyến
đường Trường Sơn thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước.

2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm đối với hoạt động giáo dục.
Với những kinh nghiệm trong việc sử dụng: “Một số kinh nghiệm tích hợp
kiến thức các môn học nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiết 47: Bài thơ về
tiểu đội xe không kính-Ngữ Văn 9 ở trường THCS Thiệu Đô” nêu trên tôi đã
mạnh dạn áp dụng vào đối tượng học sinh lớp 9A năm học (2016-2017) còn lớp
9B tôi vẫn dạy theo cách dạy truyền thống mà không áp dụng phương pháp này.
Sau đó tôi cho hai lớp làm cùng đề kiểm tra của bài và tôi đã thu được kết quả
như sau:
Chất lượng

Lớp

Sĩ số

9A
9B

40
34

SL
05
01

Giỏi
TL %
12.5
2.9

SL
20
10

Khá
TL %
50
29.5

TB
SL

15
20

TL %
37.5
58.8

SL
00
03

Yếu
TL %
00
8.8

Như vậy, qua thực tế khảo sát cho thấy cùng là một đối tượng học sinh lớp
9-Trường THCS Thiệu Đô nhưng khi áp dụng các kinh nghiệm nói trên với lớp
9A, các em đã có hứng thú hơn nên chất lượng bộ môn cũng đã được nâng lên
rõ rệt. Điều đó đó được minh chứng cụ thể qua sự so sánh kết quả học tập của
hai lớp. Rõ ràng, do áp dụng những kinh nghiệm trên mà kết quả học tập của các
em 9A cao hơn 9B. Nếu ở 9A tỉ lệ học sinh giỏi có 05 em chiếm tỉ lệ 12.5%, học
sinh khá 20 em chiếm tới 50%, và không có học sinh yếu kém. Trong khi đó 9B
số học sinh giỏi rất ít chỉ có 01 em chiếm tỉ lệ 2.9%, học sinh khá 10 em chiếm tỉ
lệ 29.5%, điểm chủ yếu của lớp là trung bình thậm chí có cả điểm yếu là 03 em
chiếm 8.8%...Như vậy thực tế trên một lần nữa cho thấy việc vận dụng phương
pháp tích hợp kiến thức các môn dạy tiết 47: Bài thơ về tiểu đội xe không kính
là vô cùng quan trọng, giúp học sinh hứng thú với bộ môn và học tập tốt hơn,
học sinh tiếp cận vấn đề nhanh hơn, hiểu sâu hơn, khả năng tư duy động não của
các em lô gic hơn và đặc biệt cách giải quyết vấn đề đã dựa trên những cơ sở

khoa học, đó là sự tổng hợp kiến thức của các bộ môn.
Như vậy đối với học sinh việc tích hợp các môn không chỉ giúp các em
học sinh không những giỏi một môn, mà cần biết cách kết hợp kiến thức các
môn học lại với nhau để khai thác có hiệu quả các nội dung trong bài học và
hình thành tư duy lô gic nhiều chiều, giúp các em biết vận dụng kiến thức của


môn học này để hiểu sâu về môn học khác, từ đó có sự vận dụng để giải quyết
các tình huống thực tế và có hứng thú hơn với bộ môn.
Đối với giáo viên, việc thực hiện những bài này sẽ giúp người giáo viên
dạy bộ môn không ngừng trau rồi kiến thức của các môn học khác để dạy bộ
môn của mình tốt hơn, đạt kết quả cao hơn. Là điểm cầu để nối liền tư duy với
các môn học, tạo nên sự hợp tác học hỏi, hợp tác vơí nhau ở các giáo viên. Có
thể thấy tích hợp kiến thức các môn trong dạy văn giúp giáo viên
luôn chủ động, sáng tạo trước mọi yêu cầu. Bên cạnh phương
pháp đặc trưng bộ môn đầy chất nghệ thuật còn có sự tươi mới,
khoa học của kiến thức địa lí, sự chính xác, logic của môn lịch
sử; có chiều sâu triết lí của hệ tư tưởng, văn hóa, … Từ đó người
dạy văn có thể có cái nhìn đa chiều khi tiếp cận một tác phẩm.
Vì vậy mới có thể khơi lên nhiệt huyết ở tinh thần học tập của
học sinh.
Đối với chất lượng giáo dục bộ môn Ngữ Văn trong nhà trường thì việc sử
dụng phương pháp dạy tích hợp kiến thức các môn có tác dụng rõ rệt trong việc
nâng cao chất lượng dạy học. Học sinh có hứng thú hơn với bộ môn và tích cực
học tập hơn. Điều đó đòi hỏi mỗi giáo viên cũng cần tích cực tìm tòi học hỏi
đồng nghiệp để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của học sinh và yêu cầu của bộ
môn. Dạy học vận dụng kiến thức các môn trong dạy học văn
cũng là nhu cầu tự thân, là yêu cầu bắt buộc của cuộc sống
hôm nay. Xu thế thời đại là hội nhập toàn cầu, khoa học là sự
giao thoa, kế thừa, văn hóa là sự đan xen đa dạng, … và giáo

dục đương nhiên không thể nằm ngoài qui luật đó. Bởi hơn đâu
hết: Các môn học luôn có sự đan xen, cài cắm, mọi kiến thức
không bao giờ độc lập. Chính vì lẽ đó, dạy học theo quan điểm tích hợp là
một xu hướng tất yếu của dạy học hiện đại, là biện pháp để tích cực hoá hoạt
động nhận thức của học sinh.
Vậy thì vì “Tất cả vì học sinh thân yêu” ngay từ bây giờ mỗi giáo cần
biết tìm tòi sáng tạo và chủ động tích hợp kiến thức các môn trong từng tiết dạy,
để ít nhiều giúp học sinh ngày càng học tốt hơn nữa.


3. KẾT LUẬN.
Qua thực nghiệm giảng dạy trên tôi nhận thấy để vận phương pháp tích
hợp kiến thức các môn nhằm nâng cao chất lượng dạy học tiết 47: Bài thơ về
tiểu đội xe không kính-Ngữ Văn 9 giáo viên cần xác định mục tiêu bài dạy để có
hướng tích hợp kiến thức với các môn. Sau đó giáo viên dạy cần chủ động với
giáo viên bộ môn khác để có sự tích hợp khoa học và hiệu quả nhất. Sự tích hợp
kiến thức các môn cũng cần đảm bảo tính lôgic, vừa sức và dễ hiểu. Bên cạnh đó
giáo viên cũng chú ý việc đưa tích hợp kiến thức các môn vào các phần sao cho
hợp lý và hiệu quả. Và sau khi dạy song bài để học sinh nắm kiến thức sâu hơn
hứng thú hơn mà không bị nhàm chán, giáo viên cần lựa chọn hệ thống bài tập
có tính chất vận dụng kiến thức các môn để giải quyết vấn đề trong thực tế. Bản
thân thiết nghĩ nếu nắm chắc được những phương pháp kinh nghiệm tích hợp
này thì giáo viên sẽ dễ dàng đạt được hiệu quả cao trong từng tiết, từng bài tích
hợp.
Để làm được điều này, trước hết với giáo viên cần có lòng nhiệt tình, yêu
nghề, làm việc không chỉ vì trách nhiệm mà cao hơn nữa là vì nhân cách của
một người thầy, vì những mầm non tương lai của đất nước. Không chỉ vậy để
thực hiện việc vận dụng phương pháp tích hợp các môn trong dạy học giáo viên
cần tích cực học hỏi trau đồi chuyên môn, luôn tìm tòi sáng tạo để học sinh được
học nhiều tiết học tích hợp bổ ích.

Mặc dù đó rất cố gắng, song với vốn kinh nghiệm ít ỏi của mình nên đề tài
cũng còn nhiều hạn chế. Bản thân tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của
các đồng nghiệp để đề tài có tác dụng hơn nữa trong quá trình dạy và học.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Xác nhận của thủ trưởng đơn vị.

Thiệu Đô,ngày tháng 04 năm 2017
(Tôi xin cam kết: SKKN là do quá


trình bản thân đúc rút mà thành,
không sao chép của người khác)
Người viết :
Đặng Thị Nga

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
[1] - SGK Ngữ Văn lớp 9- Tập I (NXB – GD 2005) Tác giả: Nguyễn Khắc Phi,
Nguyễn Văn Long, Nguyễn Minh Thuyết, Trần Đình Sử.
[2] - Sách GV Ngữ Văn 9–Tập I (NXB – GD 2005) Tác giả: Nguyễn Khắc Phi,
Nguyễn Văn Long, Nguyễn Minh Thuyết, Trần Đình Sử
[3] - Nguồn internet –
-
-Bài giảng.violet.vn
[4] - Thiết kế bài giảng Ngữ Văn 9- Tập I (NXB Đại Học Quốc Gia Hà Nội
2005) Tác giả: Nguyễn Văn Đường, Hoàng Dân.
[5] - Chu Minh Đức –GV Trường THCS Hoàng Long -Yên Mỹ - Hưng Yên “
Tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học ngữ Văn 8”Sáng kiến kinh nghiệm
năm 2013-2014.
[6] – Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ Văn THCS tập
2(Nhà xuất bản GD 2010) Nhóm tác giả: Phạm Thị Ngọc Trâm, Nguyễn Văn

Đường, Nguyễn Hải Châu, Hoàng Văn Long, Đỗ Ngọc Thống.
[7] - Từ Điển Giáo dục học ( Nhà xuất bản GD 2011) Tác giả: Nguyễn Văn
Giao; Nguyễn Hữu Quỳnh; Vũ Văn Tảo.