Thiết kế bài “thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS, 1 12 2003”(côphi annan) chương trình ngữ văn 12 ban cơ bản theo phương pháp dạy học tích cực

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HÓA

TRƯỜNG THPT LÊ VĂN LINH

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

TÊN ĐỀ TÀI
THIẾT KẾ BÀI THÔNG ĐIỆP NHÂN NGÀY THẾ GIỚI PHỊNG
CHỐNG AIDS, 1-12-2003(CƠPHI-ANNAN) - CHƯƠNG TRÌNH
NGỮ VĂN 12 BAN CƠ BẢN
THEO PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC TÍCH CỰC

Người thực hiện: Hà Thị Minh
Chức vụ: Giáo viên.
SKKN thuộc lĩnh vực (mơn): Ngữ văn
I. PHẦN MỞ ĐẦU:
1.1. Lí do chọn đề tài:
Một trong những trọng tâm của đổi mới chương trình và SGK phổ thơng
là tập trung vào đổi mới phương pháp dạy học( PPDH ). Bởi PPDH là con
đường để đạt mục đích dạy học. “ Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc
điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm
việc theo nhóm, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động
THANH HÓA, NĂM 2017
0


đến tình cảm, đem đến niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”( Luật Giáo
dục 2005- điều 28.2).
Đổi mới PPDH cần có cuộc cách mạng về tư duy: Thay đổi kiểu tư duy
đơn tuyến sang tư duy đa tuyến. Giáo viên làm nhiệm vụ kiến tạo con đường để

học sinh tự học, để học sinh tìm tịi, khám phá, phát hiện, luyện tập, khai thác xử
lý thông tin tự hình thành hiểu biết, năng lực và phẩm chất. Vì vậy ngày nay
người ta nhấn mạnh mặt hoạt động trong quá trình dạy học, nỗ lực tạo ra sự
chuyển biến từ học tập thụ động sang học tập chủ động. Đặt vấn đề tự học ngay
trong trường phổ thông, không chỉ học ở nhà sau bài lên lớp mà tự học cả trong
tiết học có sự hướng dẫn của giáo viên.
“Dạy học theo mơ hình kiến tạo là phương pháp dạy học tích cực hướng tới
việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt động nhận thức của người học, nghĩa là
tập trung vào phát huy tính tích cực của người học chứ khơng phải là tập trung
vào phát huy tính tích cực của người dạy”( PPDH tích cực- PGS.TS Vũ Hồng
Tiến)
Thực trạng giờ dạy học văn trong nhà trường phổ thơng hiện nay nhìn
chung cịn đơn điệu, tẻ nhạt, đặc biệt là những tiết dạy học văn nghị luận vừa
khó vừa khơ khan khiến học sinh khơng có hứng thú, chất lượng mơn học vì thế
ngày càng giảm sút. Một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là do
trong quá trình dạy học, một bộ phận giáo viên chưa tìm được phương pháp dạy
học phù hợp với từng bài khiến bài giảng trở nên khô cứng, thiếu sự sinh động.
‘Thơng điệp nhân ngày thế giới phịng chống AIDS, 1-12-2003”(Côphi
Annan) là một văn bản nhật dụng viết dưới dạng nghị luận đề cập đến những
vấn đề cụ thể đang diễn ra trong đời sống hàng ngày, thu hút sự quan tâm chú ý
của mọi người. Dạy học văn bản này giúp học sinh cập nhật kiến thức trong đời
sống, gắn việc dạy văn với thực tiễn, hướng các em đến ý thức trách nhiệm với
bản thân và xã hội, giáo dục kĩ năng sống, giúp các em hướng đến lối sống lành
mạnh cho bản thân và an toàn cho xã hội . Vì vậy, tơi mạnh dạn đưa ra một vài
suy nghĩ trong việc Thiết kế bài “Thông điệp nhân ngày thế giới phịng chống
AIDS, 1-12-2003”(Cơphi Annan)-Chương trình Ngữ văn 12- Ban cơ bản theo
phương pháp dạy học tích cực
1.2. Mục đích nghiên cứu:
Đề tài Thiết kế bài “Thơng điệp nhân ngày thế giới phịng chống AIDS, 112-2003”(Cơphi Annan)-Chương trình Ngữ văn 12- Ban cơ bản theo phương
pháp dạy học tích cực đưa đến một phương pháp dạy học mới giúp học sinh

hứng thú và say mê hơn khi học một văn bản nghị luận xã hội, giúp học sinh cập
nhật kiến thức trong đời sống, gắn việc dạy văn với thực tiễn cuộc sống. Mơ
hình dạy học kiến tạo sẽ giúp các em có sự chủ động, tích cực tiếp nhận và lĩnh
hội kiến thức của một văn bản nghị luận mà khơng cảm thấy khó khăn và khô
cứng.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài được áp dụng ở các lớp 12A,12C trường phổ thông chúng tôi đang
trực tiếp giảng dạy
1


1.4. Phương pháp nghiên cứu:
Với đề tài này tôi kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu, từ nhiều góc độ
và cấp độ khác nhau để làm rõ vấn đề. Cụ thể:
1.4.1. Phương pháp tiếp cận hệ thống: Để phát huy tính tích cực của học sinh
khi học bài “Thơng điệp nhân ngày thế giới phịng chống AIDS, 1-12-2003”, tơi
sử dụng phương pháp tiếp cận hệ thống các tài liệu hướng dẫn về bài học, về
phương pháp dạy học tích cực để từ đó có những đánh giá khái quát, có cách tổ
chức giờ dạy sao cho hiệu quả nhất
1.4.2. Phương pháp điều tra, khảo sát: Với phương pháp này chủ thể nghiên cứu
nhằm điều tra, khảo sát thực trạng về hứng thú của học sinh đối với bài học
trước và sau khi áp dụng dề tài.
1.4.3. Phương pháp phân tích, tổng hợp: nhằm soi sáng những nhận định chung.
Nhờ phương pháp này mà quá trình tổ chức bài học diễn ra theo đúng đặc trưng
thể loại và phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong quá trình
chiếm lĩnh bài học
1.4.4.Phương pháp so sánh đối chiếu: giúp cho đề tài trở nên phong phú và rõ
nét hơn

II. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lý luận:
2.1.1.Phương pháp dạy học tích cực là gì?
“PPDH tích cực chỉ những phương pháp giáo dục, dạy học theo hướng
phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học”(PPDH tích cựcPGS.TS Vũ Hồng Tiến).

2


"Tích cực" trong phương pháp dạy học được dùng với nghĩa là hoạt động, chủ
động, trái nghĩa với không hoạt động, thụ động chứ không dùng theo nghĩa trái
với tiêu cực”(PPDH tích cực- PGS.TS Vũ Hồng Tiến).
“Phương pháp dạy học tích cực hướng tới việc hoạt động hóa, tích cực hóa hoạt
động nhận thức của người học, nghĩa là tập trung vào phát huy tính tích cực của
người học chứ khơng phải là tập trung vào phát huy tính tích cực của người
dạy”( PPDH tích cực- PGS.TS Vũ Hồng Tiến). Vì vậy, dạy học theo phương
pháp tích cực là rất cần thiết trong quá trình tìm hiểu, khám phá tác phẩm văn
học
2.1.2. Dạy học theo mơ hình kiến tạo
2.1.2.1. “Thuyết kiến tạo của J. Bruner là lý thuyết về sự nhận thức được bắt
nguồn từ tư tưởng của J.Piaget. Tư tưởng cốt lõi của thuyết kiến tạo là: tri thức
được xuất hiện thông qua việc chủ thể nhận thức tự cấu trúc vào hệ thống bên
trong của mình, tri thức mang tính chủ quan”(Dạy học và kiểm tra đánh giá kết
quả học tập theo định hướng phát triển năng lưc học sinh- Vụ Giáo dục Trung
học). Với việc nhấn mạnh vai trị chủ thể nhận thức trong việc giải thích và kiến
tạo tri thức, thuyết kiến tạo thuộc lý thuyết chủ thể.
“Lý thuyết kiến tạo ứng dụng trong dạy học dựa trên việc nghiên cứu quá
trình học tập của con người, từ đó hình thành quan điểm dạy học phù hợp với cơ
chế đó. Phương pháp dạy học dựa trên Lý thuyết kiến tạo là một trong những
phương pháp dạy học tích cực. Phương pháp này coi trọng vai trị chủ động của
người học trong quá trình học tập, người học chủ động tự xây dựng hiểu biết cho

bản thân; tự kết nối thông tin mới với thông tin hiện tại để kiến thức mới có ý
nghĩa hơn và tạo nên các thông tin mới khác. Việc học tập không phải diễn ra
nhờ q trình chuyển thơng tin từ giáo viên hay giáo trình đến bộ não của học
sinh; thay vào đó, mỗi người học tự xây dựng hiểu biết hợp lý mang tính cá
nhân của riêng họ”(Dạy học theo thuyết kiến tạo- TS Tôn Quang Minh).
2.1.2.2. Các hoạt động chủ đạo của giáo viên trong tiết giảng theo thuyết kiến
tạo khơng phải là "trình bày" là "thuyết giảng", là viết bảng mà phải là:
- Tạo khơng khí học tập. Mục đích của người học và những vấn đề làm người
học thực sự hứng thú là ưu tiên trước nhất của giáo viên. Kiến thức là tùy biến,
đột hiện, không phải là sao chép hay phỏng theo nguyên mẫu.
- Tạo điều kiện để người học bộc lộ quan niệm riêng; tổ chức cho người học
tranh luận về những quan niệm của mình. Giáo viên và học sinh cùng đàm luận,
nhưng chỉ với ý tưởng và thao tác. Giáo viên chỉ xuất hiện khi người học kiến
tạo tri thức. Tri thức là quyền lực, vai trò của giáo viên là trao đổi, thương
lượng, tương tác để xác lập quyền lực ấy
- Trọng tài trong những trường hợp ý kiến tranh luận khơng ngã ngũ. Người học
chỉ có thể và phải làm việc hợp tác với nhau. Học tập là tương tác, vận dụng
kinh nghiệm của nhau để thực hành những trải nghiệm cá nhân.
- Tạo điều kiện và giúp người học nhận ra các quan niệm sai lầm của mình và tự
giác khắc phục chúng.
- Trình bày tính hiển nhiên của các quan niệm khoa học.
3


- Tổ chức cho người học kiểm tra và vận dụng kiến thức thu nhận.
(Dạy học theo thuyết kiến tạo- TS Tơn Quang Minh)
2.1.3.Những phương pháp dạy học thích hợp, tương ứng với nội dung, yêu cầu
và điều kiện bài học, phù hợp với trình độ học sinh và quỹ thời gian dạy học.
2.1.3.1.Phương pháp gợi mở - vấn đáp giải thích minh họa và vấn đáp tìm
tịi(vấn đáp phát hiện): để tạo diễn đàn về HIV/AIDS, giáo viên dẫn dắt học sinh

bằng hệ thống câu hỏi có kèm hình ảnh trực quan giúp học sinh thể hiện được
suy nghĩ, ý tưởng của mình từ đó khám phá, lĩnh hội được kiến thức(Hoạt động
trải nghiệm)
2.1.3.2.Phương pháp dạy học hợp tác: giúp mọi học sinh tham gia một cách chủ
động vào quá trình học tập tạo cơ hội cho các em có thể chia sẻ kiến thức, kinh
nghiệm, ý kiến để giải quyết các vấn đề có liên quan đến nội dung bài học, tạo
cơ hội cho các em giao lưu, học hỏi lẫn nhau(Hoạt động hình thành kiến thức
mới, Hoạt động thực hành)
2.1.3.3. Phương pháp dạy học trực quan: giáo viên trình chiếu hình ảnh, học
sinh quan sát; học sinh trình bày, thuyết trình về bức tranh đã vẽ trong hoạt động
thực hành(Hoạt động trải nghiệm và hoạt động thực hành)
2.1.3.4.Phương pháp dạy học thực hành: phương pháp này nhằm củng cố, bổ
sung, làm vững chắc thêm các kiến thức lý thuyết, mở rộng sự liên tưởng và
phát triển các kĩ năng(Hoạt động thực hành và hoạt động bổ sung)
2.2.Thực trạng của vấn đề:
2.2.1.Thực trạng về phía Giáo viên:
Trong những năm qua, hầu hết đội ngũ giáo viên trong cả nước nói chung, ở
các trường trong tỉnh, trong huyện đã được tham dự các lớp tập huấn, bồi dưỡng
chuyên môn nghiệp vụ về đổi mới phương pháp dạy học do Sở GD&ĐT tổ
chức, nội dung triển khai một số phương pháp, kĩ thuật dạy học mới. Có thể
khẳng định rằng đây là những phương pháp dạy học quan trọng, vừa mới vừa
hiện đại, lại rất khả thi, đang được nhiều nước trên thế giới áp dụng. Qua việc
tìm hiểu và vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong quá trình dạy học, tơi
nhận thấy phương pháp dạy học này đã thật sự đem lại “luồng sinh khí mới” cho
học sinh trong q trình dạy học bộ mơn Ngữ văn. Bước đầu đã giảm bớt được
tâm lý chán học Văn, khơi gợi trong học sinh tình u đối với mơn học, đồng
thời đem đến cho các em cái nhìn mới, cách tư duy mới, sự hưng phấn, lôi cuốn
đối với môn học.
Tuy nhiên, việc ứng dụng phương pháp dạy học tích cực trong q trình
dạy học của nhiều giáo viên cịn máy móc, gị ép, chiếu lệ, hoặc q lạm dụng

phương tiện kĩ thuật hiện đại, hoặc áp dụng quá nhiều phương pháp, kĩ thuật
4


trong một bài dạy nên vượt quá thời gian cho phép. Nhiều Giáo viên tỏ ra băn
khoăn không biết sử dụng các phương pháp, kĩ thuật đó như thế nào, vào khâu
nào trong q trình dạy học? Thậm chí có giáo viên đã rất cố gắng đổi mới cách
dạy nhằm phát huy tính tích cực chủ động của học sinh nhưng việc lựa chọn
phương pháp còn chưa phù hợp, hoặc sự phối hợp giữa các phương pháp chưa
nhịp nhàng nên hiệu quả và chất lượng của một số giờ Ngữ văn chưa cao, giờ
dạy vẫn rất gượng gạo, gị bó, áp đặt.
2.2.2. Thực trạng về phía học sinh:
Học sinh hiện nay ít có những chiêm nghiệm sâu sắc về những vấn đề nhà
văn đặt ra trong tác phẩm văn học. Hơn thế, vốn hiểu biết về xã hội của các em
cũng rất non kém. Bên cạnh đó, các em thường ít quan tâm đến những vấn đề xã
hội, đặc biệt là các vấn đề văn hóa, giáo dục, chính trị, đạo đức…Vì thế học sinh
thường khơng có hứng thú học văn.
Một bộ phận học sinh có lối sống sai lầm dẫn đến mắc bệnh hoặc có cái nhìn
kì thị với những người bị bệnh HIV khiến cho căn bệnh thế kỉ càng có điều kiện
lây lan . Vì vậy, khi tìm hiểu văn bản theo cách này này, giáo viên đã cung cấp
thêm về kiến thức HIV/AIDS cho các em. Bên cạnh đó, hướng các em đến ý
thức trách nhiệm với bản thân và xã hội, để có lối sống lành mạnh cho bản thân
và an toàn cho xã hội. Các em phải là những người tiên phong trong phong trào
phòng chống AIDS, và là những người phá bỏ bức tường rào ngăn cách giữa
“ta” và “họ”.
3. Giải pháp và tổ chức thực hiện:
3.1. Giải pháp:
Dạy học bằng các phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực có nhiều
cách nhưng căn cứ vào đối tượng học sinh, nội dung bài dạy, điều kiện cơ sở vật
chất của nhà trường hiện có tơi đã áp dụng vào bài dạy “Thơng điệp nhân ngày

thế giới phịng chống AIDS, 1-12-2003”(Cơphi Annan) theo mơ hình kiến tạo,
cụ thể như sau:
Bước 1: Làm bộc lộ quan niệm của học sinh: Trong bước này, giáo viên
giúp học sinh hệ thống, ôn lại kiến thức cũ có liên quan đến kiến thức mới bằng
cách sử dụng các câu hỏi, bài tập:
- Ở lớp học dưới, em đã được học hay có hiểu biết gì về căn bệnh HIV/AIDS?
- Cho đến thời điểm này, em đã được dự mấy lần mít tinh, tun truyền về
phịng, chống HIV/AIDS? Ấn tượng của em về những lần dự đó?
Sau đó giáo viên sẽ nêu vấn đề, tạo cơ hội cho học sinh bộc lộ quan niệm
của mình về vấn đề học tập. Cụ thể:

5


- GV cho bài tập tình huống: - Lớp có một bạn học sinh mới chuyển đến, bạn ấy
không may bị nhiễm HIV từ mẹ và có bạn khơng chịu ngồi cùng bàn, em sẽ
làm cách nào để thuyết phục các bạn khơng kì thị, phân biệt đối xử với bạn
mới?
- Gv chiếu hình ảnh về tệ nạn xã hội, căn bệnh thế kỉ, các con đường lây nhiễm
HIV->Tạo diễn đàn về HIV/AIDS
Bước 2: Tổ chức điều khiển học sinh thảo luận: giáo viên tổ chức cho học
sinh đặt câu hỏi thảo luận, phân tích kết quả và từ đó rút ra kết luận chung cho
cả lớp:
- Thế nào là HIV/AIDS?
- HIV được phát hiện vào thời điểm nào?
- Cơ chế gây bệnh?các con đường lây nhiễm?
- Các giai đoạn phát triển của bệnh?
(Học sinh có thể vận dụng bài “Sự nhân lên của virut”- Sinh học lớp 10 để giải
quyết vấn đề)
Bước 3: Tổ chức cho học sinh vận dụng kiến thức giải quyết các vấn đề về

lí thuyết cũng như thực tiễn, qua đó giúp học sinh khắc sâu kiến thức mới:
- GV tổ chức cho học sinh tìm hiểu về tác giả, thể loại, nội dung, nghệ thuật của
văn bản
- GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm vẽ một bức tranh với thơng điệp: kêu
gọi mọi người chung tay phòng chống và đẩy lùi đại dịch HIV/AIDS đang diễn
biến rất phức tạp hiện nay.
- Nhìn vào bức tranh hãy thuyết minh về vấn đề HIV/AIDS?
(Từ kiến thức tích lũy được học sinh sẽ giải quyết được bài tập tình huống)
Theo tinh thần trên, tơi đã thiết kế bài học theo 5 bước gồm: hoạt động trải
nghiệm, hoạt động hình thành kiến thức mới, hoạt động thực hành, hoạt
động vận dụng, hoạt động bổ sung.
3.1.1.Hoạt động trải nghiệm:
*Mục đích:
- Giúp học sinh huy động vốn kiến thức và kĩ năng để chuẩn bị tiếp nhận kiến
thức, kĩ năng mới
- Tạo hứng thú cho bài học
- Tìm hiểu học sinh có hiểu biết như thế nào về những vấn đề trong cuộc sống
có liên quan đến bài học
* Nội dung, hình thức trải nghiệm:
- Học sinh quan sát hình ảnh trên máy chiếu-> trao đổi về vấn đề có liên quan
đến bài học. Cụ thể giáo viên cho học sinh quan sát một số hình ảnh về tệ nạn xã
hội, căn bệnh thế kỉ, các con đường lây nhiễm HIV... Từ đó tạo diễn đàn
HIV/AIDS
6


- Tích hợp kiến thức mơn Sinh học(bài: Sự nhân lên của vi rút), kiến thức xã
hội, kĩ năng sống.
3.1.2. Hoạt động hình thành kiến thức mới:
*Mục đích: giúp học sinh tự chiếm lĩnh kiến thức thông qua hệ thống các

bài tập, nhiệm vụ
* Nội dung và hình thức bài tập/ nhiệm vụ: được tiến hành theo các bước:
- Tìm hiểu chung: giáo viên giúp học sinh tìm hiểu văn bản và những vấn đề liên
quan đến văn bản thông qua hệ thống câu hỏi
+ Em biết gì về tác giả văn bản?
+ Văn bản thuộc thể loại gì?bố cục và nội dung từng phần của văn bản?
- Đọc – hiểu văn bản:
+ Văn bản bàn về vấn đề gì? Vấn đề đó được triển khai như thế nào?
+ Sức thuyết phục của văn bản(nghệ thuật nghị luận)?
- Tích hợp kiến thức, kĩ năng làm văn: giáo viên đưa câu hỏi/bài tập:
+ Mơ hình thơng thường của một bài nghị luận xã hội?Văn bản này tác giả viết
như thế nào?
3.1.3.Hoạt động thực hành: Học sinh vận dụng kiến thức vừa học để giải quyết
các nhiệm vụ cụ thể nhằm củng cố kiến thức mới:
- Vẽ một bức tranh với thông điệp: kêu gọi mọi người chung tay phòng chống
và đẩy lùi đại dịch HIV/AIDS đang diễn biến rất phức tạp hiện nay
- Nhìn vào bức tranh bạn vẽ hãy thuyết minh về vấn đề HIV/AIDS?
3.1.4. Hoạt động vận dụng: Vận dụng kết hợp các thao tác lập luận để viết một
bài văn ngắn gửi tới mọi người thông điệp “ Đừng im lặng trước các dịch bệnh
hiện nay”
3.1.5. Hoạt động bổ sung:
- Tìm hiểu thêm về thể loại văn nhật dụng
- Viết bài nghị luận về vấn đề HIV/AIDS.
3.2. Tổ chức thực hiện:
Tiết 16, 17.
Đọc văn: THÔNG ĐIỆP NHÂN NGÀY THẾ GIỚI PHỊNG CHỐNG
AIDS, 1- 12- 2003. (Cơ- Phi An- Nan)
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC :
Giúp HS :
1. Kiến thức :

- Thấy được tầm quan trọng và sự bức thiết của cơng cuộc phịng chống
HIV/AIDS đối với tồn nhân loại và mỗi cá nhân ; từ đó nhận thức rõ trách
nhiệm của các quốc gia và từng cá nhân trong việc sát cánh, chung tay đẩy lùi
hiểm hoạ.
- Cảm nhận được sức thuyết phục to lớn của bài văn.
2. Kĩ năng :
- Đọc hiểu thể loại văn nhật dụng viết dưới dạng nghị luận.
- Kĩ năng làm việc theo nhóm
7


- Kĩ năng vận dụng lí thuyết vào thực tiễn
3. Thái độ :
- Có thái độ đúng đắn đối với bệnh và người nhiễm HIV/AIDS
Từ đó học sinh có thể hình thành các năng lực sau:
- Năng lực thu thập và xử lý thơng tin, dẫn chứng.
- Năng lực trình bày, suy nghĩ, quan điểm riêng về vấn đề nghị luận xã hội.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về một vấn đề xã hội.
- Năng lực vận dụng thao tác lập luận.
- Năng lực tạo lập văn bản nghị luận xã hội giàu sức thuyết phục.
B. Phương tiện thực hiện:
1. GV: SGK, SGV, Giáo án, Tài liệu tham khảo, máy chiếu đa năng,
phiếu học tập.
2. HS: SGK, Vở soạn, Giấy A4, bút chì.
C. Phương pháp tiến hành
Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp và kĩ
thuật dạy học tích cực.
D.Tiến trình tổ chức dạy học : Ổn định lớp- Tạo tâm thế tiếp nhận cho hs
Gv tổ chức kiểm tra bài cũ lần lượt đặt câu hỏi: - Ở lớp học dưới, em đã được
học hay có hiểu biết gì về căn bệnh HIV/AIDS?

- Cho đến thời điểm này, em đã được dự mấy lần mít tinh, tun truyền về
phịng, chống HIV/AIDS? Ấn tượng của em về những lần dự đó?
. Giáo viên gọi học sinh lên bảng trả lời rồi nhận xét cho điểm.
Giáo viên giới thiệu bài mới bằng bài tập tình huống:
- Lớp có một bạn học sinh mới chuyển đến, bạn ấy không may bị nhiễm HIV từ
mẹ và có bạn khơng chịu ngồi cùng bàn, em sẽ làm cách nào để thuyết phục các
bạn không kì thị, phân biệt đối xử với bạn mới?
Hoạt động của GV và HS
Yêu cầu cần đạt
*Diễn đàn về HIV/AIDS
Hoạt động 1: Trải nghiệm:
- Gv chiếu hình ảnh về tệ nạn xã hội, - Khái niệm HIV/ AIDS: HIV ( Human
Imunode ficiency) là một loại vi rút
căn bệnh thế kỉ, các con đường lây
gây suy giảm miễn dịch ở người.
nhiễm HIV(nguồn Internet)->Tạo AIDS ( Acquyred Immune De ficiency
diễn đàn về HIV/AIDS
Syndrome) là hội chứng suy giảm
- Hs quan sát và trả lời câu hỏi. Từ đó miễn dịch mắc phải
hình thành cho các em kiến thức về AIDS là giai đọan nối tiếp và cuối
cùng của HIV, biểu hiện bằng nhiều
HIV/AIDS
chứng bệnh nặng do hệ thống miễn
+Thế nào là HIV/AIDS?
dịch cơ thể bị suy yếu, khơng cịn khả
+HIV được phát hiện vào thời điểm năng chống đỡ và đưa đến tử vong.
nào?
- Thời điểm phát hiện: Thời điểm phát
+ Cơ chế gây bệnh?các con đường lây hiện: Năm 1981: Tại Mĩ ở các trường
nhiễm và các giai đoạn phát triển của hợp đồng tính luyến ái nam

Năm 1990: ở Việt Nam tại thành phố
8


Hồ Chí Minh trong nhóm người nghiện
chích ma túy
- Cơ chế gây bệnh: HIV lây truyền qua
các dịch cơ thể: máu, tinh dịch, dịch
tiết âm đạo, sữa mẹ. Nó gây bệnh bằng
cách gắn vào các tế bào T giúp đỡ
CD4+(còn gọi là limpho bào T4) một
loại bạch cầu tham gia quá trình đáp
ứng miễn dịch chống lại nhiễm trùng
và ung thư. Khi số lượng tế bào TC4+
giảm, người đó dễ mắc một số bệnh
mà cơ thể người khỏe mạnh bình
thường đủ sức chống lại. Các bệnh
nhiễm trùng cơ hội này là nguyên nhân
chính dẫn đến tử vong ở người nhiễm
HIV/AIDS
- Các con đường lây truyền HIV
* Qua đường máu.
* Qua đường tình dục.
* Mẹ truyền sang con.
- Ba giai đoạn phát triển của bệnh
* Giai đoạn sơ nhiễm: (cửa sổ)
* Giai đoạn không triệu chứng.
* Giai đoạn biểu hiện triệu chứng
AIDS
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức I. Tìm hiểu chung.

1. Tác giả: Cô- phi An- nan sinh ngày
mới
8/4/1938 tại Gana thuộc Châu Phi. Ông
- Học sinh đọc phần Tiểu dẫn (SGK)
+ Em biết gì về tác giả Cơ- Phi An - bắt đầu làm việc ở tổ chức Liên hợp
quốc từ 1962 và người thứ 7, cũng là
nan?
người Châu Phi da đen đầu tiên được
bầu làm tổng thư kí Liên hợp quốc.
Ơng đảm nhiệm chức vụ này hai nhiệm
kì đến tháng 1/2007.
- Năm 2001, tổ chức LHQ và cá nhân
Tổng thư kí Cơ- phi An- nan được trao
giải thưởng Nơben hồ bình.
+ Văn bản thuộc thể loại gì?
2. Thể loại: Văn bản nhật dụng, hình
- Tích hợp KT,KN làm văn: GV đưa thức thông điệp
câu hỏi/bài tập:
II. Đọc – hiểu văn bản:
- HS đọc văn bản SGK.
1. Đọc và tìm bố cục văn bản:
bệnh?

9


+ Mơ hình thơng thường của một bài - Bố cục: 3 phần: - Đặt vấn đề
nghị luận xã hội
- Giải quyết vấn đề
+ Văn bản này tác giả viết theo bố cục

- Kết thúc vấn đề
ntn?Vấn đề nghị luận ở đây là gì?
->Vấn đề nghị luận: Phịng chống
HIV/AIDS
2. Tìm hiều văn bản:
a.Đặt vấn đề:
+ Tác giả đã đặt vấn đề như thế nào?
Các quốc gia đó nhất trí thơng qua
"tuyên bố về Cam kết phòng chống
HIV/AIDS"
+ Thực trạng của vấn đề phòng chống b.Giải quyết vấn đề:
HIV/AIDS?
*Thực trạng:
- Những việc đã làm được: ngân sách
phòng chống HIV tăng đáng kể, quỹ
tồn cầu về phịng chống HIV được
thành lập, các nước đã xây dựng chiến
lược quốc gia phòng chống HIV/AIDS
+Thực tế về đại dịch HIV/AIDS?
- Đại dịch HIV/AIDS vẫn đang hồnh
hành dữ dội trên tồn cầu: mỗi phút
đồng hồ trơi qua có 10 người bị nhiễm
HIV; HIV/AIDS đang lây lan với tốc
độ báo động ở phụ nữ, lan rộng ở
những khu vực trước đây vẫn cịn an
tồn
- Những mục tiêu đặt ra đã không được
+ Tại thời điểm 2003, tác giả đó đưa ra
những con số thống kê về HIV/AIDS. hồn thành
Em có suy nghĩ gì về những con số - Những con số biết nói:

đó?Hãy điền thêm những con số mà Theo số liệu thống kê của Cục Phòng
em biết về HIV/AIDS ở Việt Nam và chống HIV/AIDS, Bộ Y tế VN, Sở Y tế
Thanh Hóa trong những năm gần đây? Thanh Hóa
- GV phát phiếu học tập cho HS
Số
người Số người
- HS điền số liệu vào phiếu học tập và Năm
nhiễm HIV
mắc AIDS
nhận xét?
- Gv nhấn mạnh thêm về sự lây lan
nguy hiểm của HIV
+ Từ thực trạng trên, tác giả đã đề ra
những nhiệm vụ gì để ngăn chặn sự *Nhiệm vụ:
10


lây nhiễm của HIV?

- Đặt vấn đề AIDS lên hàng đầu trong
chương trình nghị sự và hành động
- Cơng khai lên tiếng về HIV/AIDS
- Xóa bỏ sự kì thị và phân biệt đối xử
- Cô phi- An nan đã gửi đến người đọc với bệnh nhân HIV/AIDS
thơng điệp gì?
c. Kết thúc vấn đề:
Cuộc chiến chống lại HIV/AIDS bắt
đầu từ chính chúng ta
- Sức thuyết phục của văn bản(cách 3. Tổng kết:- Văn phong chính luận rõ
ràng, trong sáng, dễ hiểu, lập luận

lập luận)
logic, chặt chẽ theo bố cục 3 phần đã
- Tính thời sự của văn bản có cịn làm nên sức thuyết phục cao cho bức
trong thời điểm hiện nay?
thơng điệp và bản thơng điệp vẫn cịn
ngun tính thời sự trong thời điểm
hiện nay
Hoạt động 3: Thực hành
* Làm việc theo nhóm
Yêu cầu:
Gv chia lớp thành 4 nhóm thực - Đảm bảo thời gian quy định
hiện yêu cầu trong 7 phút:
- Vẽ được một bức tranh đen trắng về
- Mỗi nhóm vẽ một bức tranh với HIV/AIDS
thơng điệp: kêu gọi mọi người chung
tay phòng chống và đẩy lùi đại dịch
HIV/AIDS đang diễn biến rất phức tạp
- HS biết cách thuyết minh về vấn đề
hiện nay.
- Nhìn vào bức tranh hãy thuyết minh HIV/AIDS một cách thuyết phục, ý
nghĩa, phù hợp với chuẩn mực xã hội
về vấn đề HIV/AIDS?
- GV nhận xét, cho điểm.
- HS giải quyết bài tập tình huống.
Sản phẩm:

Nhóm 1:

HIV/AIDS- THẢM HỌA CỦA NHÂN LOẠI

11


Nhóm 2:

HIV/AIDS- CHÚNG TA VÀ HỌ
12


Nhóm 3: HÃY PHÁ BỎ BỨC TƯỜNG KÌ THỊ GIỮA CHÚNG TA VÀ HỌ
13


Nhóm 4: CHUNG TAY BẢO VỆ THẾ GIỚI KHỎI ĐẠI DỊCH HIV/AIDS

14


Hoạt động 4: Vận dụng

*Học sinh biết vận dụng tổng hợp các

15


Trong bản “Thơng điệp nhân ngày thế
giới phịng chống AIDS,1-12-2003”
Cơ-phi An nan viết: “Phải công khai
lên tiếng về AIDS, im lặng đồng nghĩa
với cái chết”.

Ý kiến của anh(chị)? Từ vấn đề trên,
hãy viết một bài văn ngắn gửi tới mọi
người thông điệp: “Đừng im lặng
trước các dịch bệnh hiện nay”?

thao tác lập luận nêu lên những quan
điểm riêng đúng đắn, nghiêm túc về
một vấn đề đặt ra trong đời sống. Có
thể tham khảo các ý sau:
- Nêu vấn đề cần nghị luận.
- Nêu ý nghĩa câu nói của Cơ phi An
nan trong bản thông điệp:
+ Mọi người, mọi quốc gia phải lên
tiếng hơn nữa, phải hành động để
chống lại HIV/AIDS
+ Khơng thể giữ thái độ im lặng hay kì
thị, phân biệt đối xử với những người
nhiễm HIV?AIDS. Chỉ có sự quan tâm,
đồng cảm, chia sẻ, tạo điều kiện để
những người bị nhiễm bệnh hòa nhập
với cộng đồng mới khiến những bệnh
nhân nhiễm HIV/AIDS cơng khai về
tình trạng bệnh của mình, việc phịng
chống HIV/AIDS mới có hiệu quả.
Nếu chúng ta im lặng, vơ cảm thì
những bệnh nhân nhiễm HIV/AIDS
cũng im lặng, đại dịch HIV/AIDS sẽ
không suy giảm. Như vậy im lặng
trước HIV/AIDS đồng nghĩa với cái
chết

- Giải thích:
+ “im lặng”: trạng thái trật tự, khơng
phát ra tiếng động, tiếng nói, là điều
khơng bình thường trong một cuộc
giao tiếp bình thường. Im lặng còn
được hiểu là phương châm sống, là
phản ứng của con người trong một
cảnh huống nhất định. Ở đây, im lặng
trước các vấn đề xấu trong đời sống
mang nghĩa tiêu cực, thể hiện sự thờ ơ,
vô cảm, vô trách nhiệm của con người
với cộng đồng, thậm chí với cả chính
bản thân.
+ Đừng im lặng nghĩa là hãy lên tiếng,
kêu gọi thái độ , hành động cời mở,
hợp tác của mọi người trước những vấn
đề nhức nhối cần chung tay giải quyết
như biến đổi khí hậu, khủng bố..., đặc
16


biệt là các dịch bệnh hiện nay.
- Hiện trạng về sự gia tăng, diễn biến
của các dịch bệnh: hiện nay con người
đang phải đối diện với nhiều dịch bệnh
nguy hiểm, diễn biến phức tạp:
HIV/AIDS,
Êbơla, Sởi, cúm gia cầm… có những
bệnh trở thành đại dịch, có những bệnh
trở đi trở lại...

- Nguyên nhân: có nhiều nguyên nhân
nhưng chủ yếu do ý thức và thói quen
sống khơng lành mạnh, sa vào tệ nạn
xã hội, thiếu hiểu biết, ích kỉ, tham lam
hay thờ ơ, vơ trách nhiệm, kì thị, phân
biệt đối sử với những người mắc
bệnh(dẫn chứng)
- Tác hại, hậu quả: nghiêm trọng: gây
hoang mang, xáo trộn, thậm chí hủy
hoại cuộc sống con người, thiệt hại
kinh tế, ảnh hường đến đời sống xã
hội, khủng hoảng nguồn nhân lực...
- Nhận thức và hành động: mọi người
đừng im lặng mà cần lên tiếng, bằng
lời nói, hàng động cụ thể, thiết thực để
phòng chống và đẩy lùi các dịch bệnh
- Liên hệ bản thân
Hoạt động 5: bổ sung:
- Tìm hiểu thêm về thể loại văn nhật dụng
- Viết bài nghị luận về vấn đề HIV/AIDS.
2.4.Hiệu quả của SKKN với hoạt động giáo dục, với bản thân, đồng nghiệp
và nhà trường
2.4.1. Hiệu quả của SKKN với hoạt động giáo dục:
Đặc trưng của phương pháp dạy học tích cực là giáo viên không chỉ đơn giản
truyền đạt tri thức mà cịn hướng dẫn hành động. Chương trình dạy học phải
giúp cho từng học sinh biết hành động
Phương pháp dạy học tích cực xem việc rèn luyện phương pháp học tập cho
học sinh không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một
mục tiêu dạy học
“Thơng điệp nhân ngày thế giới phịng chống AIDS, 1-12-2003”(Côphi

Annan) là một văn bản nhật dụng đề cập đến những vấn đề cụ thể đang diễn ra
trong đời sống hàng ngày, thu hút sự quan tâm chú ý của mọi người. Khi áp
17


dụng đề tài Thiết kế dạy học “Thông điệp nhân ngày thế giới phịng chống
AIDS, 1-12-2013”(Cơphi- Annan) theo phương pháp dạy học tích cực chúng
ta khơng chỉ cung cấp cho học sinh những kiến thức về HIV/AIDS mà còn giúp
học sinh cập nhật kiến thức trong đời sống, gắn việc dạy văn với thực tiễn,
hướng các em đến ý thức trách nhiệm với bản thân và xã hội, giáo dục kĩ năng
sống...Vì vậy, đề tài đã định hướng một cách tiếp cận tích cực phù hợp với cách
dạy học hiện đại nên có ý nghĩa thiết thực với sự nghiệp giáo dục hiện nay.
2.4.2. Hiệu quả của SKKN với bản thân, đồng nghiệp và nhà trường:
Dạy học bài học “Thông điệp nhân ngày thế giới phịng chống AIDS, 1-122013”(Cơphi- Annan) theo mơ hình kiến tạo là cách làm phù hợp với thực tiễn
của quá trình đổi mới phương pháp dạy học văn trong nhà trường phổ thông
hiện nay
Tiếp cận văn bản theo phương pháp này tại các lớp trực tiếp giảng dạy của
Trường THPT nơi tôi công tác, tôi đã thu được kết quả rất khả quan
- Học sinh các lớp sau khi được áp dụng phương pháp này đều có thái độ hứng
thú, tích cực hơn trong giờ học Ngữ văn
- Học sinh có thái độ, tư tưởng, tình cảm đúng đắn hơn với mơn học và có kĩ
năng sống, ý thức, trách nhiệm hơn với cuộc sống
Sau khi tham gia dự giờ, thăm lớp áp dụng đề tài, đồng nghiệp cảm thấy hứng
thú hơn với giờ dạy văn nghị luận. Tơi thiết nghĩ, trong q trình dạy học, nhất
là đối với môn Ngữ văn, giáo viên nên chủ động tìm ra các hướng khai thác phù
hợp giúp học sinh tiếp cận bài học một cách dễ dàng, chủ động và tích cực.
2.4.3.Kết quả kiểm nghiệm: Với phương pháp trên, tôi đã thể nghiệm ở 2 lớp:
12A, 12C trường THPT Lê Văn Linh năm học 2016-2017 và thu được kết quả
rất khả quan:
Học sinh được kiểm tra trắc nghiệm khách quan ở dạng câu hỏi “có hoặc

khơng”: Anh(chị) có thích học bài “Thơng điệp nhân ngày thế giới phịng
chống AIDS, 1-12-2013”.(Cơphi- annan) khơng?Cách học này có thích hơn
so với cách học thơng thường lâu nay?
Kết quả:
* 12A Có hứng thú: 42 /45 = 93,33%, Không hứng thú: 3/45 = 6,67%
* 12C Có hứng thú: 44 /45= 97,77% Khơng hứng thú: 01/45 = 2,23%.
Còn với câu hỏi kiểm tra kiến thức, kĩ năng như: Trong văn bản trên, tác giả
Cô-phi An-nan viết: “Phải công khai lên tiếng về AIDS, im lặng đồng nghĩa với
cái chết”.
Ý kiến của anh(chị)?hãy viết một bài văn ngắn gửi tới mọi người thông điệp:
“Đừng im lặng trước các dịch bệnh hiện nay”?
18


Kết quả:
* 12A Trung bình trở lên: 42/45 = 93,33%, trong đó Khá Giỏi: 24/45 =
53,33%
* 12C Trung bình trở lên: 45/45= 100% trong đó Khá Giỏi: 35/45 = 77,77%.
Như vậy, dạy học kiến tạo đã tạo ra hứng thú và hiệu quả hơn trong việc tiếp
nhận và lĩnh hội ý nghĩa tác phẩm.

III.KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ:
3.1. Kết luận:
Dạy học Ngữ văn theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động của học
sinh, cụ thể là dạy học theo mô hình kiến tạo là cách làm phù hợp với thực tiễn
quá trình đổi mới phương pháp dạy học văn trong nhà trường phổ thông, phù
hợp với sự đổi mới chương trình, sách giáo khoa, đổi mới về phương pháp kiểm
19