Báo mạng điện tử và sự cạnh tranh của báo mạng điện tử với báo in TIỂU LUẬN CAO HỌC

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh xu hướng toàn cầu hoá diễn ra nhanh chóng, thông tin
là yếu tố quyết định đến mọi hoạt động trên mọi lĩnh vực đời sống xã hội.
Trong xu hướng tất yếu đó, báo chí trên thế giới cũng như ở Việt Nam phát
triển không ngừng để đáp ứng yêu cầu của sự phát triển trong điều kiện mới.
Các cơ quan báo chí luôn nỗ lực để tăng khả năng cung cấp thông tin nhanh
chóng và trên phạm vi ngày càng mở rộng.
Công nghệ số ra đời và phát triển đã làm xuất hiện nhiều loại hình báo
chí mới, trong đó có báo điện tử. Chỉ một tháng sau khi Việt Nam nối mạng
Internet ngày 31/12/1997, tạp chí Quê Hương (tạp chí của Ủy ban về người
Việt Nam ở nước ngoài trực thuộc Bộ Ngoại giao) có địa chỉ
đã trở thành tờ báo mạng điện tử đầu tiên của nước
ta. Tiếp sau đó hàng loạt các cơ quan báo chí đã tiến hành thử nghiệm và lần
lượt xuất bản ấn phẩm của mình trên mạng Internet như: Nhân dân điện tử
(), Đài Tiếng nói Việt Nam (), Đài Truyền hình
Việt Nam (), Tiền Phong, Lao Động, Thanh Niên, Tuổi Trẻ,
Thông tấn xã Việt Nam...
Trước đây, khi một sự kiện xảy ra thì “phát thanh đưa tin, truyền hình
minh họa, báo in phân tích và giải thích”. Với nhiều ưu thế như “dung lượng
thông tin lớn, tương tác thông tin nhanh, phát hành không bị trở ngại về
không gian, thời gian, biên giới quốc gia”... báo mạng điện tử ra đời với
phương thức đưa tin, truyền tin kiểu mới, có thể đảm đương nhiệm vụ của cả
phát thanh, truyền hình lẫn báo in một cách dễ dàng. Báo mạng điện tử mang
trong mình sức mạnh của phương tiện truyền thông đại chúng truyền thống,
cùng kết hợp với mạng máy tính nên có nhiều ưu điểm vượt trội, trở thành

1


kênh truyền thông vô cùng hiệu quả, đặt các phương tiện truyền thông đại

chúng khác vào một cuộc đua quyết liệt, trong đó có cuộc cạnh tranh gay gắt
giữa báo mạng điện tử và báo in.
Để làm rõ hơn những đặc trưng của báo mạng điện tử, phân tích đa
chiều, dự báo xu hướng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử với loại hình báo
in, tác giả chọn đề tài: “Báo mạng điện tử và sự cạnh tranh của báo mạng
điện tử với báo in”.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở lý luận quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về lãnh đạo,
quản lý hoạt động báo chí, đánh giá đúng thực trạng, những vấn đề đặt ra
trong cạnh tranh giữa báo mạng điện tử và báo in hiện nay, từ đó dự báo xu
hướng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử và báo in trong tương lai.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra những tồn tại trong sự cạnh tranh giữa
báo mạng điện tử và báo in hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Các văn bản của Đảng và Nhà nước về báo chí, về báo mạng điện tử.
Thực trạng sự cạnh tranh giữa báo mạng điện tử với báo in hiện nay
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
4.1. Cơ sở lý luận
Trên cơ sở quan điểm duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác - Lê nin,
tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng và Nhà nước ta về
báo chí truyền thông, về lãnh đạo, quản lý hoạt động báo chí, những thành
quả của những công trình nghiên cứu trước có liên quan đến đề tài.
4.2. Phương pháp nghiên cứu

2


Thực hiện đề tài này, tác giả lựa chọn một số phương pháp nghiên cứu

như: Phương pháp nghiên cứu tài liệu, phương pháp hệ thống hóa, phương
pháp phân tích - tổng hợp, phương pháp logic - lịch sử,... để làm sáng tỏ vấn
đề cần nghiên cứu.
5. Kết cầu của đề tài
Ngoài phần lý do chọn đề tài, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo,
kết cấu của đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Một số vấn đề chung về báo mạng điện tử
Chương 2: Thực trạng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử với báo in
ở Việt Nam hiện nay
Chương 3: Xu hướng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử với báo in ở
Việt Nam
*
*

*

3


Chương 1: Một số vấn đề chung về báo mạng điện tử
1.1. Khái niệm báo mạng điện tử
Trên thế giới và ở Việt đang tồn tại nhiều cách gọi khác nhau đối với
loại hình báo chí này. Báo mạng điện tử là cách gọi thông dụng nhất ở nước ta
hiện nay.
Theo TS. Nguyễn Thị Trường Giang trong cuốn Báo mạng điện tử
những vấn đề cơ bản (Nxb Chính trị quốc gia – sự thật; H.2014), khái niệm
báo mạng điện tử được diễn đạt như sau: “Báo mạng điện tử là một loại hình
báo chí được xây dựng dưới hình thức của một trang web, phát hành trên
mạng Internet, có ưu thế trong chuyển tải thông tin một cách nhanh chóng,
tức thời, đa phương tiện và tương tác cao”. Đây là khái niệm thông dụng nhất

được sử dụng hiện nay.
1.2. Đặc trưng của báo mạng điện tử
1.2.1. Khả năng đa phương tiện
Đa phương tiện trên báo mạng điện tử là sự kết hợp nhiều loại
phương tiện gồm ngôn ngữ văn tự và phi văn tự để thực hiện và tạo nên
một sản phẩm báo chí như: văn bản, hình ảnh tĩnh, hình ảnh động, đồ
họa, âm thanh, video và các chương trình tương tác. Hay nói cách khác,
ở báo mạng điện tử, một sản phẩm báo chí có thể được thể hiện cả bằng
ngôn ngữ của báo in, phát thanh và truyền hình. Nhờ vậy mà các sản
phẩm báo mạng điện tử trở nên hấp dẫn hơn đối với công chúng.
Văn bản là thành phần không thể thiếu của báo mạng điện tử. Văn bản
thường được dùng để thể hiện nội dung chính, dẫn dắt bài báo và được kết
hợp với hình ảnh tĩnh, đồ họa để tăng tính hấp dẫn, chân thực của thông tin.

4


Ngoài ra, văn bản còn được dùng dể chú thích, bổ trợ, cung cấp, làm rõ nội
dung thông tin cho các đoạn video, hình ảnh, đồ họa...
Hình ảnh tĩnh (bao gồm ảnh chụp và hình họa) là thành phần được
dùng nhiều và có vai trò quan trọng thành công của sản phẩm báo mạng điện
tử. Một bức ảnh được chụp gắn liền với sự việc, sự kiện sẽ làm nổi bật cảm
xúc, nhấn mạnh những thông tin quan trọng. Đối với độc giả, việc tiếp nhận
thông tin qua ảnh sẽ nhanh chóng, dễ dàng và hấp dẫn hơn qua chữ viết. Ảnh
tĩnh trên báo mạng điện tử không chỉ là làm tăng tính xác thực của các thông
tin trong tác phẩm báo chí mà còn là một “công cụ” giúp mắt người đọc được
nghỉ ngơi khi đọc những bài viết dài.
Hình ảnh động trên báo mạng điện tử thường được thể hiện qua hai
hình thức là slideshow (trình diễn ảnh) và animation (giống nguyên lý làm
phim hoạt hình). Hình ảnh động làm tăng rất nhiều sức hấp dẫn cho mỗi sản

phẩm báo mạng điện tử.
Cùng với hình ảnh, đồ họa xuất hiện ngày càng nhiều trên báo mạng
điện tử đã tăng sự đa dạng, sinh động trong thể hiện thông tin. Đồ họa là
những hình được vẽ, thiết kế bằng các chương trình, phần mềm đồ họa ứng
dụng trên máy vi tính để mô tả, minh họa cho những chi tiết, ý tưởng của tác
giả. Sự kết hợp giữa hình khối và màu sắc trong đồ họa đã tạo ra những hình
ảnh, không gian có chiều sâu.
Âm thanh sử dụng trên báo mạng điện tử gồm: tiếng động hiện trường,
phỏng vấn nhân vật, âm nhạc, bài đọc, các chương trình phát thanh dành riêng
cho web, các chương trình phát thanh phát lại từ các đài truyền thanh... Âm
thanh là một trong những yếu tố đa phương tiện trên báo mạng điện tử có tác
dụng tạo nên sự gần gũi hơn với người tiếp nhận thông tin, làm tăng sức
thuyết phục, tính chính xác các sản phẩm báo mạng điện tử.

5


Video sử dụng trên báo mạng điện tử gồm: video minh họa cho bài viết,
video dành riêng cho web, các chương trình video phát lại từ các đài truyền
hình và các chương trình video theo yêu cầu...Thế mạnh của video trên báo
mạng điện tử là đem lại hình ảnh sống động và chân thực bởi đó là phương
tiện tốt nhất để miêu tả hình ảnh động. Nó giúp công chúng có thể theo dõi
diễn biến của sự việc, có cảm nhận họ đang trực tiếp theo dõi câu chuyện. Do
đó, thông tin truyền tải đến công chúng hấp dẫn và có tính thuyết phục cao.
Những chương trình tương tác là phương tiện duy nhất chỉ có trên báo
mạng điện tử và thể hiện sự vượt trội của báo mạng điện tử so với tất cả các
loại hình báo chí khác. Với những chương trình này, công chúng của báo
mạng điện tử có thể trực tiếp tham gia vào sản phẩm báo chí đa phương tiện,
ví dụ chơi trò chơi, trả lời câu hỏi, làm trắc nghiệm và có ngay đáp án hay
tham gia những chương trình trực tuyến...

1.2.2. Tính tức thời và phi định kỳ
Cung cấp thông tin tới công chúng một cách nhanh nhất có thể là mục
tiêu của mỗi tòa soạn, cơ quan báo chí, đây cũng chính là ưu thế cạnh tranh
của mỗi tờ báo.
Nếu như tính định kỳ là một trong những hạn chế của báo in, phát
thanh và truyền hình thì báo mạng điện tử vượt qua được các rào cản này. Mọi
sự kiện, sự việc xảy ra thông tin đều có thể được cập nhật ngay lập tức, phi
định kỳ cho dù đó là thời gian nào hay ở đâu. Ở báo mạng điện tử nội dung
thông tin không bị giới hạn bỏi khuôn khổ của trang báo, thời lượng phát sóng
hay thời gian tuyến tính, quy trình sản xuất thông tin lại đơn giản, dễ dàng nên
có thể cập nhật, bổ sung bất cứ lúc nào với số lượng là bao nhiêu. Thông tin
trên báo điện tử có thể sống động, nóng hổi đến từng giờ, từng phút, thậm chí
là từng giây. Việc cập nhật thông tin có thể diễn ra liên tục, thường xuyên,

6


giúp công chúng nắm bắt được thông tin một cách nhanh nhất và liền mạch
nhất.
1.2.3. Tính tương tác cao
Tương tác có vai trò rất quan trọng trong hoạt động truyền thông nói
chung và trong hoạt động báo chí nói riêng. Người đọc có thể chủ động tìm
kiếm và lựa chọn thông tin chứ không đơn thuần nhận thông tin từ tờ báo.
Ngoài ra, họ còn tham gia vào quá trình cung cấp thông tin, vì thế khoảng
cách giữa nhà báo, tờ báo và bạn đọc được rút ngắn. Trước khi báo mạng điện
tử ra đời, tính tương tác trong hoạt động báo chí đơn giản là sự tác động qua
lại giữa cơ quan báo chí, nhà báo với người tiếp nhận thông tin. Ở báo mạng
điện tử, tương tác trong hoạt động báo chí được mở rộng, có nhiều hình thức
hơn và giảm đi những hạn chế của các hình thức tương tác cũ. Bạn đọc có thể
gửi thư điện tử phản hồi ngay đối với từng bài báo, từng tác giả và tòa soạn

bằng những thao tác đơn giản, tiện lợi. Tòa soạn nhận được tức thời những ý
kiến phản hồi của công chúng, xử lý, sàng lọc, đăng tải phản hồi nhanh hơn.
Tính tương tác của báo mạng điện tử giúp cho công chúng được tham gia vào
quá trình thông tin của sự kiện, vấn đề, bài viết. Cũng nhờ vào khả năng
tương tác, báo mạng điện tử có thể thiết lập được các diễn đàn hay thực hiện
các cuộc bỏ phiếu giúp cho công tác điều tra xã hội học trở nên vô cùng đơn
giản, thuận tiện và nhanh chóng. Đây chính là một trong những ưu điểm nổi
bật của báo mạng điện tử so với các loại hình báo chí khác, giúp mối quan hệ
giữa tòa soạn và công chúng gần gũi hơn.
1.2.4. Khả năng lưu trữ và tìm kiếm thông tin
Báo mạng điện tử không bị giới hạn bởi số trang khuôn khổ hay thời
lượng chương trình như các loại hình báo chí khác. Thông tin lại được lưu trữ
với dung lượng lớn gần như vô hạn và người đọc có thể tải về bất cứ lúc nào.

7


Báo mạng điện tử là một thư viện đúng nghĩa, nó lưu giữ quá khứ, hiện
tại và tương lai, người đọc không chỉ được xem các thông tin hiện tại, mà có
thể quay ngược về quá khứ đọc những thông tin họ quan tâm thuộc tất cả các
lĩnh vực từ chính trị đến kinh tế, văn hóa, giải trí... Thông qua các đưòng dẫn
báo mạng điện tử có thể liên kết và tạo ra nhiều lớp thông tin, cung cấp nguồn
tin khổng lồ cho công chúng.
Thông qua các công cụ tìm kiếm, việc tra cứu, tìm kiếm thông tin trên
báo mạng điện tử vô cùng dễ dàng. Phát thanh, truyền hình không thể có khả
năng này. Với báo in việc tìm kiếm thông tin đã đăng trước đó là không dễ
dàng. Ở báo mạng điện tử chỉ cần gõ “từ khóa” tìm kiếm là tìm thấy thông tin
một cách dễ dàng trong thời gian rất ngắn.
*
*

*

8


Chương 2: Thực trạng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử với báo
in ở Việt Nam hiện nay
2.1. Khái quát sự phát triển của báo mạng điện tử và báo in ở Việt
Nam hiện nay
Tính đến hết tháng 6 năm 2014, cả nước có 838 cơ quan báo chí in với
1.111 ấn phẩm, trong đó các cơ quan Trung ương có 86 báo, 507 tạp chí; địa
phương có 113 báo, 132 tạp chí; 01 hãng thông tấn quốc gia; 90 báo, tạp chí
điện tử (trong đó có 72 báo, tạp chí điện tử của cơ quan báo chí in và 18 báo,
tạp chí điện tử độc lập), 215 trang tin điện tử tổng hợp mang tính báo chí của
các cơ quan báo chí in và hàng ngàn trang tin điện tử có nội dung thông tin
của các cơ quan Đảng, Nhà nước và Chính phủ, các đoàn thể, hội, hiệp hội và
các doanh nghiệp.
Ở tất cả các bộ, ngành, tổ chức chính trị - xã hội đều có cơ quan báo chí
là báo in, báo mạng điện tử độc lập hoặc trang thông tin điện tử của báo in.
Xét về tổ chức chiều dọc, chúng ta có hệ thống báo chí từ trung ương đến địa
phương; về tổ chức chiều ngang, chúng ta có báo, tạp chí của các bộ, ngành,
các lĩnh vực như hệ thống báo chính trị - xã hội; hệ thống báo kinh tế; hệ
thống báo giáo dục, y tế, văn học - nghệ thuật... Báo, tạp chí của đủ các lứa
tuổi từ thiếu niên, nhi đồng đến người cao tuổi.
Cùng với các loại hình báo chí khác, báo in và báo mạng điện tử nước
ta đã cùng góp phần làm tốt chức năng, nhiệm vụ tuyên truyền đường lối,
quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với nhân dân,
phản ánh tâm tư, nguyện vọng của nhân dân đến với Đảng, các cơ quan nhà

9


nước, các tổ chức chính trị - xã hội hoặc xã hội - nghề nghiệp; phản ánh kịp
thời, sinh động phong trào hành động cách mạng của các tầng lớp nhân dân;
cổ vũ công cuộc đổi mới, phát hiện, nêu gương các nhân tố mới, điển hình
tiên tiến, gương người tốt việc tốt; đấu tranh phòng, chống nạn tham nhũng,
quan liêu, lãng phí; chống thông tin, quan điểm sai trái của các thế lực phản
động, thù địch; làm chiếc cầu hữu nghị gắn kết Việt Nam với bạn bè quốc tế.
Nhìn từ tổng thể, có thể khẳng định rằng, báo chí nước ta nói chung,
báo in và báo mạng điện tử nói riêng đã phát triển nhanh chóng, mạnh mẽ về
nhiều mặt: tiếp tục phát triển nhanh về số lượng, loại hình, ấn phẩm, đội ngũ
người làm báo và số lượng người đọc; cơ sở vật chất kĩ thuật, công nghệ,
năng lực tài chính được tăng cuờng; tác động, ảnh hưởng của báo chí được
mở rộng. Phần lớn báo chí hoạt động đúng tôn chỉ, mục đích, phản ánh kịp
thời tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, biểu dương phong trào thi đua yêu
nước, đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu và các tệ nạn
xã hội, chống “diễn biến hoà bình”... góp phần tích cực vào thành tụu chung
của đất nước; trở thành một bộ phận cấu thành quan trọng trong toàn bộ công
tác tư tưởng, văn hoá của Đảng; là một trong những công cụ sắc bén, hiệu quả
để xây dựng, bồi đắp nền tảng tư tưởng chính trị của Đảng; tuyên truyền chủ
nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng,
chính sách, pháp luật của Nhà nước, động viên, cổ vũ, tổ chức nhân dân thực
hiện hai nhiệm vụ chiến lược: xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; đồng thời, là
chiếc cầu hữu nghị để Việt Nam mở rộng giao lưu, hội nhập với thế giới.
2.2. Cạnh tranh giữa báo mạng điện tử và báo in
Sau khi ra đời, báo mạng điện tử ở nước ta đã tạo ra một bước ngoặt
trong hoạt động báo chí, với sự gia tăng không ngừng số lượng các tờ báo,
trang tin điện tử. Và báo in đã phải đối diện với cuộc cạnh tranh khốc liệt khi
các báo điện tử không chỉ mang đến một cách đọc tin mới mà còn mang đến

10


những cách tiếp cận thông tin mới mẻ, phù hợp tâm lý của đông đảo công
chúng hiện đại. Trong cuộc canh tranh ấy, nhiều tờ báo in cũng đã có một số
dấu hiệu "lùi bước" khi phải cắt giảm phóng viên, nhân viên, vì sự suy giảm
phát hành và quảng cáo đã làm cho nguồn thu giảm nghiêm trọng. Báo mạng
với những tiện ích mà báo in khó có thể sánh được đã bùng nổ mạnh mẽ,
khiến một số báo in không còn cách nào khác là phải giảm số lượng phát hành
và nhường vị trí áp đảo cho báo mạng.
2.2.1. Những ưu điểm của báo mạng điện tử so với báo in
Thứ nhất, báo mạng điện tử xuất bản dễ dàng, lượng thông tin lớn, tìm
kiếm thông tin nhanh.
Với việc ứng dụng khoa học kỹ thuật công nghệ thông tin hiện đại vào
quy trình sản xuất, báo mạng điện tử được sản xuất dễ dàng hơn nhiều do với
báo in. Khi nhà báo, phóng viên gặp sự kiện, sự việc diễn ra là có thể ngay lập
tức đăng tin được chỉ với một số động tác clik chuột đơn giản. Trong khi đó,
báo in phải trải qua rất nhiều công đoạn xuất bản phức tạp như in ấn, phát
hành… Trong khi đó để đầu tư các trang thiết bị cho xuất bản báo mạng điện
tử cũng đơn giản và rẻ hơn nhiều so với báo in.
Báo in do phụ thuộc vào khâu in ấn, vận chuyển, phát hành nên có chi
phí xuất bản cao hơn rất nhiều lần so với báo mạng điện tử, nhất là những chi
phí ngoài nội dung. Chi phí in ấn cho 1 tạp chí có thể bằng 200-300% chi phí
làm nội dung. Chi phí in báo thường thấp hơn, nhưng cũng từ 100 – 200% chi
phí nội dung. Về doanh thu, phí phát hành chiếm từ 20-25% giá bán báo. Hoa
hồng quảng cáo cắt lại cho đối tác cũng trung bình 20-30%, có những nơi hoa
hồng còn có thể đến 50% hoặc hơn nữa. Báo ế cũng chiếm 10-30% lượng
phát hành.
Báo mạng điện tử do được truyền qua đường mạng internet nên phát

hành thông tin dễ dàng, thông tin mang tính toàn cầu, không phụ thuộc vào

11


khoảng cách địa lý, biên giới quốc gia. Như đã đề cập ở trên, báo in phụ thuộc
rất lớn vào khoảng cách vận chuyển, phát hành. Ở nơi càng xa, càng khó khăn
về giao thông thì báo in càng khó đến được với công chúng. Do vậy thực tế
hiện nay cho thấy, báo in đa số được phát hành ở các trung tâm, thành phố,
khu đông dân cư, thuận lợi giao thông, còn ở vùng nông thôn, miền núi thì rất
hạn chế. Trong khi đó báo mạng điện tử thì không có giới hạn về lãnh thổ, địa
lý, không gian.
Báo mạng điện tử không bị hạn chế về dung lượng lưu trữ nên lượng
thông tin là rất lớn, thuộc tất cả các lĩnh vực đời sống xã hội, chính trị, kinh
tế, văn hóa, nghệ thuật, giải trí... Khi truy cập một bài báo trên mạng, ngay lập
tức độc giả có thể vào xem các bài có liên quan với chỉ một cú nháy chuột vào
đường link gắn kèm. Đây là một khả năng mà báo in không thể có do quy
định về số trang, khổ trang. Ví dụ như trên báo Vietnamnet.vn ngày 02/8/2014
đăng bài: “Vụ Chu Vĩnh Khang: Ai cũng có thể bị hạ gục”, sau phần sapo là
các đường link dẫn tới các bài viết có liên quan như “Sau Chu Vĩnh Khang, sẽ
có 'con hổ' bị điều tra?”, “Ông Tập Cận Bình được 'chống lưng' trong vụ Chu
Vĩnh Khang”… Cách đăng các tin, bài như thế này được tất cả các báo mạng
điện tử áp dụng, giúp cho công chúng thuận lợi trong truy cập thông tin. Bằng
việc lưu trữ thông tin có hệ thống nên báo mạng điện tử giúp cho công chúng
tra cứu thông tin một cách dễ dàng. Báo in phải lưu trữ báo theo thời gian, số
báo xuất bản dẫn đến tra cứu thông tin khó khăn nếu muốn lục lại một thông
tin từ các số trước. Ngay cả khi đã cầm trên tay tờ báo, lại là những tờ nhật
báo dày thì vẫn không đơn giản chút nào. Báo điện tử cho phép một tính năng
đặc biệt: Tìm kiếm. Chỉ cần gõ từ khóa là xong. Tìm lại những bài viết cách
đó cả một thời gian dài, hoặc nhiều bài viết của nhiều nguồn về một vấn đề,

cũng rất đơn giản. Ví dụ như để tìm kiếm những thông tin liên quan về Chu
Vĩnh Khang, người đọc chỉ cần vào google.com gõ từ khóa “Chu Vĩnh

12


Khang”, chỉ trong khoảng thời gian 0,22 giây đã khoảng 1.500.000 kết quả
liên quan.
Thứ hai, cập nhật thông tin nhanh, phi định kỳ, cập nhật nhiều thông
tin cùng lúc, thông tin mở.
Báo mạng điện tử cập nhật thông tin tức thời, gần như ngay lập tức
cùng với sự kiện, có thể cập nhật thông tin ở bất cứ thời điểm nào. Trong khi
đó báo in lại phải tuân thủ nghiêm ngặt tính định kỳ của loại hình. Không phải
lúc nào, thời gian nào báo in cũng có thể đẳng tải thông tin mới, xuất bản tờ
báo mới. Đây chính là một hạn chế của báo in so với báo mạng điện tử. Do
vậy thông tin ở báo in thường cập nhật chậm hơn nhiều so với báo mạng điện
tử.
Vào chiều ngày 21/2/2012, thị trường tài chính xuất hiện tin đồn ông
Trần Bắc Hà, Chủ tịch Hội đồng thành viên BIDV bị bắt. Thông tin thất thiệt
trên đã làm làm chao đảo hệ thống ngân hàng, chứng khoán. Chỉ sau một vài
tiếng đồng hồ, tổng thiệt hại toàn thị trường lên tới 33.789,1 tỷ đồng (khoảng
1,6 tỷ USD). Nếu như báo in thì phải đợi đến sáng ngày hôm sau thì mới có
thể đăng tải được những thông tin khẳng định ông Trần Bắc Hà bị bắt là tin
đồn gây nhiễu thị trường. Trước sự việc này, các báo mạng điện tử đã nhanh
chóng vào cuộc đăng tải những thông tin minh chứng không đó là tin đồn thất
thiệt bằng cách phỏng vấn trực tiếp ông Hà tại trụ sở làm việc, phỏng vấn lãnh
đạo Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, phỏng vấn Tổng cục trưởng Tổng cục An
ninh II (Bộ Công an) khẳng định đó là tin đồn và Cục đã lập ban chuyên án để
điều tra nguồn gốc của thông tin bịa đặt này... Diễn biến thị trường tài chính ngân hàng ngày 22/2/2013 đã trở lại yên bình khi tin đồn được giải thích rõ
ràng, nhanh chóng.

Tính thời sự với khả năng cập nhật thông tin nhanh mới, nóng là một
ưu việt nổi trội hơn hẳn của báo mạng điện tử so vói báo in. Nó đạt đến phi

13


định kỳ. Bất cứ lúc nào tòa soạn cũng có thể đăng tin, bài mới lên mạng. Một
ví dụ minh chứng rất rõ cho điều này đó là các bài tường thuật trực tiếp các sự
kiện của báo mạng điện tử. Trong khi báo in phải chờ đến số báo sau mới có
thể đăng tải, thì báo mạng điện tử cập nhật thông tin gần như cùng sự kiện, sự
việc. Dưới đây là trích đoạn tường thuật buổi xét xử sáng ngày 28/5/2014 của
Tòa án đối với vụ án Nguyễn Đức Kiên của Báo Dân trí, thông tin được cập
nhật ngay lập tức.
Xét xử “bầu” Kiên:
"Bầu" Kiên sẽ được tự đứng lên bào chữa
(Dân trí) - Sáng nay (28/5), phiên toà xét xử “bầu” Kiên cùng các
đồng phạm tiếp tục được diễn ra. Dự kiến nội dung xét xử trong ngày xoay
quanh việc tranh tụng giữa các bên tham gia tố tụng.
...
9h15: Luật sư Vũ Xuân Nam tiếp tục bổ sung quan điểm bào chữa về
tội Cố ý làm trái của bầu Kiên. Luật sư Nam diễn giải, ngày 18/9/2012, sau 2
tháng khởi tố, bắt tạm giam ông Kiên, tiếp tục khởi tố tội Cố ý làm trái.
Ngay sau khi khởi tố, cơ quan điều tra quyết định tách vụ án hình sự cố
ý làm trái của Nguyễn Đức Kiên và các bị can ra khỏi vụ án Huỳnh Thị
Huyền Như. Trong ngày cũng nhập vụ án Cố ý làm trái vào vụ án kinh doanh
trái phép.
Cơ quan điều tra cho rằng, Nguyễn Đức Kiên là người chỉ đạo ACB
thực hiện hai hành vi trái pháp luật, chỉ đạo cho nhân viên uỷ thác gửi tiền
cho ngân hàng công thương, chỉ đạo cấp tín dụng trái pháp luật để ACBS gây
thiệt hại hơn 768 tỉ đồng.

Luật sư Nam nói, đề xuất của Nguyễn Đức Kiên về hoạt động uỷ thác
hoàn toàn phù hợp với hoạt động kinh doanh của ACB. Trong trường hợp
không đồng tình, hội đồng quản trị của ACB có quyền họp để không thông

14


qua đề xuất của ông Kiên nên ông này không thể là chủ thể trong việc cố ý
làm trái.
Luật sư Nam cho biết, trong quá trình nắm giữ cổ phần, ông Kiên chưa
bao giờ tập hợp nhóm cổ đông. Với cá nhân, việc ông Kiên thực hiện các
quyền của mình là hoàn toàn đúng với vai trò, vị trí của mình. Không có bằng
chứng nào chỉ ra rằng ông Kiên cố gắng thực hiện việc cách chức các cổ
đông hay gây áp lực cho HĐQT.
8h40: Luật sư Hoàng Đôn Hùng xin bổ sung chứng cứ để bào chữa
hành vi Kinh doanh trái phép của ông Nguyễn Đức Kiên. Luật sư Hùng đưa
ra giấy chứng nhận kinh doanh của các công ty góp vốn, cổ phần, cổ đông
của các ngân hàng. Trong các giấy phép đều không thể hiện việc góp vốn,
mua cổ phần.
Về chứng cứ liên quan đến tội danh Trốn thuế, luật sư xuất trình văn
bản hỏi Công ty B&B để làm chứng cứ tại toà. B&B nhiều lần kiến nghị chi
cục thuế hướng dẫn việc đóng thuế.
“Trong trường hợp các hợp đồng uỷ thác của bà Hương và B&B là vô
hiệu thì thuế không có, số thuế B&B đã nộp phải được hoàn trả lại”, lời luật
sư Hùng.
Luật sư Hùng trình bày các luận cứ bào chữa về tội Cố ý làm trái rằng,
thường trực ACB đã có họp và thống nhất cấp hạn mức 700 tỉ đồng cho hội
đồng đầu tư ACB. Chủ trương trên thuộc phạm vi của ACB để thực hiện mục
tiêu kinh doanh, phù hợp với lợi ích cổ đông. Kết luận của thường trực ACB
không nêu ra chủ trương cấp tín dụng cho ACB.

Về mối quan hệ hợp tác giữa ACBS và ACI phù hợp pháp luật, nhằm
hợp pháp các hoạt động kinh doanh.

15


Tại toà, bên kiểm toán PWC cũng khẳng định không nhận thấy sự bất
hợp pháp nào. PWC đề nghị nên xem xét thận trọng các giao dịch của đôi
bên.
Ngày 22/3/2010, nghị quyết của ACB không sai so với luật tín dụng và
điều lệ của ACB và đã được ngân hàng nhà nước khẳng.
Theo luật sư Hùng, kết luận của đại diện viện kiểm sát nêu rằng, tại
thời điểm thống nhất chủ trương uỷ thác gửi tiền là trái với đối tượng uỷ
thác. Kết luận này trái với kết luận của ngân hàng nhà nước.
"Việc uỷ thác gửi tiền của ACB không vi phạm điều 106 luật các tổ
chức tín dụng. Thực thế, chưa có văn bản nào định nghĩa “sau khi có hướng
dẫn của Ngân hàng Nhà nước", luật sư nói.
Luật sư Hùng nói, việc đại diện ngân hàng nhà nước cho rằng ACB
không được thực hiện uỷ thác mâu thuẫn chính với công văn 350 do ngân
hàng nhà nước ban hành trước đó cho phép ACB thực hiện nghiệp vụ uỷ
thác.
Cáo trạng không truy cứu, nhưng viện kiểm sát lại xác định hành vi
của ông Nguyễn Đức Kiên vi phạm điều 90 của luật tín dụng mà không hề
thẩm tra các người có liên quan.
Việc viện kiểm sát kết luận ông Kiên vi phạm điều 90, 106 của luật tín
dụng là vi phạm luật tố tụng hình sự vì trong cáo trạng không kết luận ông
Kiên vi phạm điều 90.
Chưa phát sinh thiệt hại việc gửi tiền của ACB, từ trước đến nay các
hoạt động gửi tiền của ACB với ngân hàng công thương rất rõ ràng. Đến nay,
tranh chấp về số tiền 718 tỉ đang được toà án phán xét nên ACB chưa phải

chịu trách nhiệm này.
Trong khoản 718 tỉ, có hơn 300 tỉ đã bị Huỳnh Thị Huyền Như và một
số người khác chiếm đoạt nhưng hậu quả của việc này lại do ACB chịu. Một

16


số cá nhân ở ngân hàng công thương bị kết luận thiếu trách nhiệm nhưng hậu
quả lại do ACB chịu.
Luật sư Hùng nói, xác định vụ án là “Đại án tham nhũng” đã không
đúng bản chất vì không hề có hành vi nào liên quan đến tham nhũng. “Tham
nhũng là hành vi lợi dụng chức vụ để trục lợi cho cá nhân nhưng trong vụ án
ông Kiên và nhóm bị can không có hành vi trục lợi”, lời luật sư tại toà.
8h25: Phiên toà xét xử vụ án “bầu” Kiên cùng đồng phạm được bắt
đầu với phần bổ sung của luật sư Vũ Xuân Nam, người bảo vệ quyền lợi hợp
pháp cho ông Nguyễn Đức Kiên về hành vi Trốn thuế và Kinh doanh trái
phép.
Một trong những ưu điểm nổi bật của báo mạng điện tử là nhiều thông
tin mới thuộc tất cả các lĩnh vực đều có thể được cập nhật cùng lúc. Báo vừa
tổ chức tường thuật cập nhật thông tin về sự việc, sự kiện, thì cùng lúc đó
những thông tin mới khác cũng được cập nhật. Điều này ở báo in là không thể
thực hiện. Ví dụ như ở báo mạng điện tử Vnexpress.net với trên 70 cán bộ
phóng viên, biên tập viên nhưng mỗi ngày đăng tải gần 500 tin, bài các loại.
Các thông tin ở báo mạng điện tử là thông tin mở. Thông tin được cập
nhật liên tục, đa chiều giúp cho công chúng có được thông tin toàn diện về sự
việc, sự kiện. Ở báo mạng điện tử hiện nay người ta sẽ không nói: “Tôi sẽ viết
một câu chuyện”, mà người ta sẽ nói: “Tôi sẽ sản xuất một gói tin tức”. Gói
tin tức là đặc trưng riêng có của báo mạng điện tử so với báo in. Đó là thông
tin của những sự kiện nóng, phức tạp, nó được cập nhật một cách liên tục,
trong một thời gian không giới hạn để có những thông tin đã chiều, phản ánh

đúng bản chất của sự kiện. Ví dụ như các gói tin tức của các báo mạng điện tử
về vụ mất tích của máy bay MH370 của hãng Malaysia Airlines chở 239
người đi từ Kuala Lumpur, Malaysia mất tích khỏi màn hình radar hôm
8/3/2014. Nó biến mất lúc đang ở trên Biển Đông, một giờ sau khi cất cánh

17


lúc 00h41. Theo lịch trình, nó phải hạ cánh ở Bắc Kinh vào 6h30 cùng
ngày. Những thông tin liên quan về máy bay này, những hành khách trên máy
bay, về quá trình tìm kiếm... được cập nhật liên tục trong một khoảng thời
gian dài. Hay trước đó, vụ nổ bom tại cuộc đua marathon Boston ngày
15/4/2013 được các báo tổ chức thành gói tin tức được cập nhật đa chiều, liên
tục.
Thứ ba, tính đa phương tiện là ưu điểm nổi trội của báo mạng điện tử
mà báo in không thể có.
Báo mạng điện tử cùng một lúc có sự tích hợp của nhiều phương tiện:
chữ viết, âm thanh, hình ảnh sống động, màu sắc, đồ họa, hình khối... Việc
cập nhật thông tin nhanh, hình ảnh minh hoạ đẹp cũng khiến độc giả bị báo
mạng cuốn hút. Các bản tin trên báo mạng trở nên đa phương tiện, đa dịch vụ
và đa hỗ trợ. Báo mạng điện tử có thể đảm đương nhiệm vụ của cả phát thanh,
truyền hình lẫn báo in một cách dễ dàng. Cùng một lúc độc giả được đọc, xem
hình ảnh, nghe audio... Thông tin đa phương tiện hiện nay đã được hầu hết
các báo mạng ở Việt Nam hiện nay đều ứng dụng biến thành ưu thế cạnh
tranh của mình, cung cấp thêm những kênh thông tin mới cho công chúng.
Trong khi đó, báo in chỉ có chữ viết và hình ảnh tĩnh, kém hấp dẫn. Ngày
17/3/2014, Báo Tuổi trẻ online đăng tải “Chui vào túi nilon để...qua suối”
phản ánh tình trạng các cô giáo ở bản Sam Lang, xã Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ,
tỉnh Điện Biên phải chui vào những bao nilông và ngồi lọt thỏm trong bao
cho miệng bao trùm kín quá đầu để những thanh niên trai bản biết bơi sẽ túm

gọn miệng bao “đựng” cô giáo và kéo các cô bơi vượt qua suối. Cùng với bài
viết, Tuổi trẻ đăng tải clip với những hình ảnh có thật, âm thanh thật, con
người thật phản ánh tình trạng này. Do đó đã có tác động lớn đến công chúng
sau khi tác phẩm được đăng tải.
Thứ tư, tương tác nhiều chiều

18


Khả năng tương tác nhiều chiều là ưu điểm nổi trội của báo mạng điện
tử so với báo in. Ở báo in khả năng này khó khăn hơn nhiều. Đơn giản nhất là
trao đổi thông tin hai chiều giữa toà soạn với bạn đọc, theo đó, với báo mạng
điện tử độc giả có thể viết thư điện tử, comment bày tỏ ý kiến về nội dung
một bài báo mới được đăng tải hoặc trước một sự kiện, sự việc nào đó. Dựa
trên những ý kiến đóng góp đó, toà soạn có thể nắm bắt tâm tư, nguyện vọng
của công chúng để có những điều chỉnh cần thiết, có thêm nguồn tin cho hoạt
động nghiệp vụ tòa soạn. Tiếp đó, báo mạng điện tử còn là cầu nối giúp độc
giả bày tỏ trực tiếp những mối quan tâm của họ tới một nhân vật nào đó thông
qua các cuộc hỏi đáp trực tiếp trên mạng. Thông qua tòa soạn, công chúng
trong nước và quốc tế có thể đối thoại, giao lưu trực tiếp với nhân vật mà họ
quan tâm. Báo mạng điện tử có thể tổ chức đối thoại giao lưu không chỉ trong
nước mà còn cả thế giới. Trong một không gian hẹp, căn phòng nhỏ, độc giả ở
khắp nới trên thế giới có thể đặt câu hỏi phỏng vấn. Cuộc đối thoại của lãnh
đạo các ngành vừa qua như Bộ Trưởng Bộ Giao thông vận tải, Bộ trưởng Bộ
Tài nguyên – Môi trường... trong thời gian vừa qua là những ví dụ rất sinh
động cho những lợi thế không thể chối bỏ của loại hình báo điện tử. Những
cuộc đối thoại trực tuyến như vậy là sự tương tác giữa những người đứng đầu,
có trách nhiệm trong xã hội đối với tất cả tầng lớp nhân dân, giải đáp những
thắc mắc của người dân. Thông qua việc đối thoại, người dân nhận được
thông tin gần như trực tiếp từ chính những người có trách nhiệm của Nhà

nước, Chính phủ. Từ kênh thông tin này, những nghi ngờ, vướng mắc... có thể
được xem xét giải quyết tức thì. Với những lợi thế đó, báo mạng điện tử đang
nâng cao vị thế và có tác động về mặt thông tin rất cao. Một số báo không chỉ
có tác động xã hội lớn ở trong nước mà còn có ảnh hưởng quốc tế.
Báo mạng điện tử có thể tổ chức khảo sát, điều tra xã hội học nhanh
chóng, chính xác. Ví dụ như các cuộc điều tra về những vấn đề, sự kiện, sự
việc đang được công chúng quan tâm trên Vnepress.net, Vietnamnet.vn,

19


Tuoitre.vn, Tienphong.vn... Đối với báo in việc tổ chức khảo sát, điều tra xã
hội học là rất tốn kém, mất rất nhiều thời gian.
2.2.2. Những hạn chế của báo mạng điện tử với báo in
Trong cuộc cạnh tranh gay gắt giữa báo mạng điện tử với báo in hiện
nay, bên cạnh những ưu điểm, báo mạng điện tử cũng bộc lộ những hạn chế
so với báo in.
Hạn chế lớn nhất đó là thông tin ở báo mạng điện tử kém độ tin cậy
hơn ở báo in.
Cập nhật thông tin nhanh, xuất bản dễ dàng, thông tin mở đã mang lại
cho báo mạng điện tử những ưu thế vượt trội, nhưng từ đây cũng chính là một
trong những nguyên do dẫn đến nhiều thông tin ở báo điện tử kém độ tin cậy.
Một trong những lợi thế của báo in là chất lượng thông tin được bảo
đảm. Việc kiểm duyệt, biên tập được thực hiện chặt chẽ kỹ lưỡng, khiến các
thông tin trên báo in được bảo đảm về tính chính xác, tính chính thống, tính
khách quan. Các vấn đề của đời sống, kinh tế, văn hóa,... được bàn giải
chuyên sâu, có chọn lọc, có tính định hướng cao với những bài chuyên luận
sâu sắc. Trong khi đó, nhiều công đoạn trong quá sản xuất tác phẩm báo chí
điện tử được bỏ qua, rút ngắn, thực hiện thiếu chặt chẽ do áp lực của tính phi
định kỳ thông tin. Thông tin mở, tòa soạn có thể gỡ bỏ, chỉnh sửa thông tin

bất cứ khi nào thấy cần thiết. Ở báo in thì điều này rất kiêng kỵ. Ví dụ như
ngày 01/8/2014, trên báo Vietnamnet.vn có đăng tải bài viết “Hai bộ trưởng
không ký được lương cho GS Ngô Bảo Châu”, nhưng chỉ một khoảng thời
gian rất ngắn sau bài viết này đã được tòa soạn gỡ bỏ do những lý do “tế nhị”.
Những thông tin đăng tải rồi lại chỉnh sửa, gỡ xuống diễn ra phổ biến ở các
báo mạng điện tử hiện nay, dẫn đến độ tin cậy của thông tin không cao.
Ở nước ta hiện tại, sự tồn tại của không ít các báo mạng điện tử, trang
tin điện tử với số lượng tin - bài giật gân, câu khách, dễ dãi và thiếu cân nhắc,

20


khai thác lại của nhau, thậm chí khai thác và sửa chữa theo ý mình, đã khiến
nhiều bạn đọc mất niềm tin ở một số trang báo, trang tin điện tử. Với số
lượng tin - bài được cập nhật hàng giờ, nhiều trang báo điện tử rơi vào tình
trạng xuất bản ẩu. Tình trạng đua nhau đưa tin trước, đưa tin giật gân, câu
khách mà một số báo mạng và trang tin có xu hướng chụp giật thông tin,
không kiểm chứng, nội dung sai lạc. Lỗi chính tả xuất hiện rất nhiều, tiếng
Việt bị méo mó, không ít bài có nội dung nhảm nhí, xuyên tạc, đặt "tít" sai
lệch hẳn so với nội dung tin - bài, chạy theo loại tin - bài để câu view... Có thể
nhận thấy điều này qua việc người đọc bày tỏ sự khó chịu bằng các bình luận
(comment) phản đối trên chính các trang báo đó. Ðáng tiếc là tình trạng trên
không mới, đã bị cảnh báo, song xuất hiện ngày càng nhiều với những chiêu
trò ngày càng đa dạng với mục đích tăng lượng người đọc. Và chính những
cách làm theo kiểu "ăn xổi" như thế, một số trang báo, trang tin điện tử đã và
đang đánh mất uy tín trước độc giả.
Một thực tế hiện nay ở Việt Nam là việc sử dụng lại tràn lan tin bài
giữa các báo mạng điện tử. Ngay cả những báo mạng điện tử độc lập có số
lượng người truy cập đông nhất, tác nghiệp theo kiểu "copy - paste" vẫn là
một việc quan trọng. Các trang điện tử của các tờ báo in thì gần như là phiên

bản 100%. Chính hình thức này đã phần nào làm giảm tính hấp dẫn của nhiều
báo mạng điện tử ở Việt Nam hiện nay.
Thực tế hiện nay cho thấy, công chúng của báo mạng điện tử chủ yếu là
giới trẻ (dưới 35 tuổi), họ chủ yếu là “lướt web” chứ ít khi đọc thông tin
chuyên sâu. Công chúng của báo in chủ yếu là những người có tuổi, đọc báo
để thu thập, nghiên cứu thông tin. Các nghiên cứu cũng đã chỉ ra rằng, tốc độ
đọc báo mạng điện tử chậm hơn báo in 25%.
Một điều dễ nhận thấy ở báo in hiện nay, khổ báo đã được các cơ quan
báo chí chú ý hoàn chỉnh về khuôn khổ và hình thức sao cho phù hợp với thị

21


hiếu của người đọc, giúp họ dễ dàng lật, giở tìm kiếm thông tin mà không gặp
trở ngại. Ðể đáp ứng nhu cầu đó, nhiều tờ báo đã thay đổi kích cỡ tờ báo giúp
người đọc có sự thuận tiện nhất định. Đây chính là một sự cạnh tranh với báo
mạng điện tử. Báo in sẽ là lựa chọn hàng đầu, ngay cả với những người ưa
dùng các thiết bị công nghệ cao khi họ cần đọc để thư giãn sau nhiều giờ làm
việc, đọc trên máy tính. Nhiều người đọc vẫn thừa nhận rằng, đọc báo in thấy
thoải mái và được thư giãn hơn khi đọc tin trên các trang điện tử vì không
mang đến cảm giác nhức mắt hay mệt mỏi. Bên cạnh đó, hiện nay nhiều tờ
báo in còn chú trọng đổi mới cách thức trình bày, sinh động, đẹp mắt. Các bài
báo không chỉ có phần chữ viết mà nội dung còn được thể hiện qua nhiều hình
thức khác như: biểu đồ, lược đồ, tranh, ảnh, box thông tin sao cho phù hợp
cách đọc, cách tiếp nhận của nhiều đối tượng công chúng... Hơn nữa, báo in
còn có nhóm độc giả trung thành là lớp người lớn tuổi. Ngay cả khi "người
người đọc báo mạng, nhà nhà lướt web đọc tin" thì nhóm độc giả này vẫn say
sưa tìm đọc báo in như một phần không thể thiếu trong các công việc thường
ngày của họ.
*

*

*

22


Chương 3: Xu hướng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử với
báo in ở Việt Nam
Mỗi loại hình báo chí đều có những ưu thế riêng. Hạn chế của loại hình
báo chí này cũng chính là ưu thế của loại hình báo chí khác. Do vậy xu hướng
cạnh tranh của báo chí nói chung, giữa báo mạng điện tử với báo in nói riêng
theo nhận định của tác giả trong tương lai sẽ theo hướng hỗ trợ nhau chứ
không triệt tiêu nhau. Cụ thể:
3.1. Phát huy thế mạnh của từng loại hình
Trong cuộc cạnh tranh khốc liệt, mỗi loại hình báo chí luôn tìm cách
phát huy thế mạnh của mình để có thể tồn tại và phát triển trong cơ chế kinh
tế thị trường. Với báo in, thế mạnh là những bài viết chuyên sâu, những bình
luận đánh giá sắc sảo của các nhà báo, các chuyên gia về những sự kiện vấn
đề đang được công chúng quan tâm. Từ đó giúp độc có những hiểu biết sâu về
bản chất của sự kiện, vấn đề, giúp định hướng tư tưởng của công chúng.
Trong khi đó, ở báo mạng điện tử, do phải tiếp nhận thông tin qua màn
hình máy tính, mắt nhanh mỏi, lượng thông tin đăng tải lớn nên thường là
những thông tin sự kiện, ít thông tin phân tích chuyên sâu. Chính vì vậy, thực
tế cho thấy, sự ra đời của báo điện tử có thể ảnh hưởng tới số lượng phát hành
báo in nhưng chưa sẽ không đẩy báo in tới bờ vực thẳm như một số người đã
đề cập. Bằng chứng là các tờ báo hình, báo nói hiện nay cũng đều cho ra đời
tờ báo in của mình.

23

Thực tế hoạt động các loại hình báo chí thời gian qua ở Việt Nam đã
cho thấy, ưu điểm của báo in thì cũng chính là hạn chế của báo mạng điện tử.
Ngược lại, ưu thế của báo mạng điện tử cũng chính là hạn chế của báo in. Do
vậy xu hướng cạnh tranh giữa báo mạng điện tử và báo in trong tương lai sẽ
chính là phát huy thế mạnh vốn có của từng loại hình báo chí này. Hay nói
cách khác, báo in đi vào các bài viết chuyên sâu, có định hướng tư tưởng rõ
ràng. Báo mạng điện tử phát huy lợi thế cập nhật thông tin nhanh trên tất cả
các lĩnh vực của đời sống xã hội. Như vậy trong cuộc cạnh tranh này các báo
không triệt tiêu nhau mà là hỗ trợ nhau cùng phát triển.
3.2. Xây dựng mô hình tòa soạn đa phương tiện
Trong kết luận của Hội nghị báo chí thế giới năm 2012 đã chỉ rõ: Sự
phân loại báo chí đã trở thành quá khứ. Hội tụ là hiện tại và đa phương tiện là
tương lai. Đây chính là xu hướng phát triển của báo chí thế giới. Sự phân loại
báo chí là nói đến loại hình báo chí. Báo chí càng phát triển thì các loại hình
báo chí càng tiệm cận với nhau. Nếu báo in chỉ có báo in thôi thì rất khó khăn.
Hay các loại hình khác cũng vậy. Hội tụ là các cơ quan báo chí đều có đủ các
loại hình báo chí, từ đó mỗi loại hình phát huy thế mạnh riêng của mình để hỗ
trợ cho những hạn chế của loại hình khác. Đa phương tiện là khả năng tích
hợp nhiều loại phương tiện gồm ngôn ngữ văn tự và phi văn tự để thực
hiện và tạo nên một sản phẩm báo chí. Hay nói cách khác, trong một
sản phẩm báo chí được tích hợp có cả hình ảnh (truyền hình), âm thanh
(báo nói), chữ viết (báo in). Xây dựng tòa soạn hội tụ và đa phương tiện
sẽ giúp cho các cơ quan báo chí tận dụng được nguồn lực về con người,
cơ sở vật chất kỹ thuật của mình, phát huy các thế mạnh của từng loại
hình báo chí, tạo ra các sản phẩm báo chí hấp dẫn công chúng.
Thực tế trên thế giới, tòa soạn hội tụ đã được các cơ quan báo chí
thực hiện từ lâu, xu hướng hiện nay là tòa soạn đa phương tiện được

24


xây dựng phổ biến. Việt Nam là nước đi sau, đi tắt đón đầu những thành
quả thế giới đã đạt được, hiện nay báo chí chúng ta cần xây dựng tòa
soạn đa phương tiện. Việc xây dựng, vận hành và quản lý tòa soạn đa
phương tiện mang lại hiệu quả cao cả về nội dung và kinh tế báo chí. Lâu nay,
hầu hết các tòa soạn báo chí ở nước ta được xây dựng và vận hành theo mô
hình tòa soạn tách biệt, phóng viên chỉ hoạt động trên một loại hình báo chí,
nên không phát huy được sức mạnh tổng lực của nguồn nhân lực cũng như
sức mạnh của công nghệ đa phương tiện. Chính vì vậy hiện nay nhiều tờ báo
trên thế giới đã xây dựng mô hình tòa soạn đa phương tiện, lấy báo điện tử
làm trung tâm. Việc vận hành tòa soạn đa phương tiện sẽ giảm được nguồn
nhân lực, chi phí, nhưng vẫn đảm bảo cung cấp thông tin nhanh, nhiều, chất
lượng; đồng thời phát huy hết tiềm lực các loại hình truyền thông mới, phát
huy nội lực và tạo ra mối quan hệ tương tác giữa các kênh truyền thông trong
cùng một tòa soạn. Phóng viên hoạt động trong tòa soạn đa phương tiện được
đào tạo các kỹ năng để có thể tác nghiệp cùng một lúc trên nhiều thiết bị cầm
tay và cung cấp thông tin cho nhiều loại hình báo chí.
*
*

*

Kết luận
Công nghệ số ra đời và phát triển đã làm xuất hiện các loại hình báo chí
mới, trong đó có báo mạng điện tử. Báo mạng điện tử với nhiều ưu thế vượt
trội so với các phương tiện thông tin đại chúng khác ở khả năng tương tác,
tương tác qua lại giữa báo chí - công chúng và giữa công chúng với nhau qua
nhiều kênh thu nhận, tạo điều kiện thuận lợi nhất tạo diễn đàn báo chí; khả

năng đa phương tiện; tính thời sự với khả năng cập nhật thông tin nhanh mới,

25