LUẬN văn THẠC sĩ NÂNG CAO ý THỨC bảo vệ tổ QUỐC VIỆT NAM xã hội CHỦ NGHĨA CHO THANH NIÊN ở TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Chủ nghĩa Mác - Lênin tư tưởng Hồ Chí Minh khẳng định bảo vệ Tổ
quốc XHCN là quy luật phổ biển của cách mạng XHCN, xây dựng chủ nghĩa xã
hội phải đi đôi với BVTQ. Đó là hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt
Nam. Hiện nay, tình hình thế giới và khu vực đang có nhiều diễn biến phức tạp,
chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ và các thế lực thù địch lợi dụng sự
sụp đổ của CNXH ở Liên Xô và Đông Âu, lợi dụng cuộc chiến chống khủng bố,
tấn công quyết liệt vào độc lập chủ quyền của các quốc gia, dân tộc, đặc biệt là
các nước XHCN còn lại, trong đó có Việt Nam chúng ta. Vì vậy, trong khi đặt
lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng đất nước, yêu cầu BVTQ Việt Nam XHCN
trong tình hình mới đòi hỏi nhân dân ta phải luôn nêu cao tinh thần cảnh giác
cách mạng, củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Sức mạnh bảo vệ Tổ quốc là sức mạnh tổng hợp của nhiều yếu tố:
Chinh trị, quân sự, kinh tế, văn hoá, khoa học công nghệ, kết hợp sức mạnh
trong nước và sức mạnh quốc tế, sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại, yếu
tố con người với vũ khí trang bị... Trong đó, yếu tố con người giữ vai trò
quyết định. Nhiệm vụ trước hết của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta là phải
làm cho ý thức BVTQ được thấm nhuần sâu sắc trong mọi tầng lớp nhân dân,
nhất là lực lượng thanh niên.
Ở bất kỳ giai đoạn lịch sử nào thanh niên luôn được xem là rường cột
và tương lai của đất nước. Đặc biệt, là trong sự nghiệp xây dựng và BVTQ
hiện nay. Tổ quốc thịnh hay suy, yếu hay mạnh, phần lớn là do thanh niên.
Trong những năm qua, phát huy truyền thống cách mạng của dân tộc, thanh
niên Việt Nam đã ra sức học tập, lao động sản xuất, tham gia tích cực vào các
hoạt động chính trị - xã hội, xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN.
Nghệ An là quê hương của Xô Viết Nghệ Tĩnh, là tỉnh giàu truyền
thống cách mạng. Trong những năm qua, tỉnh Nghệ An đã thực hiện tốt nhiệm

vụ giáo dục ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho mọi tầng lớp nhân dân, nhất
là lực lượng thanh niên, góp phần quan trọng vào thực hiện thắng lợi nhiệm
vụ chính trị của địa phương trong tình hình mới.
Tuy nhiên, trước tác động tiêu cực của kinh tế thị trường và sự chống
phá quyết liệt của kẻ thù bằng diễn biến hòa bình, các chủ thể giáo dục chưa
quan tâm đầy đủ đến việc nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh
niên trong tỉnh. Hệ quả làm cho một bộ phận thanh niên nhận thức chưa đúng
đắn nhiệm vụ BVTQ, có biểu hiện phai nhạt lý tưởng cách mạng, tha hóa về đạo
đức lối sống, chạy theo lối sống vật chất tầm thường, buông thả, thờ ơ lãnh đạm
đối với các vấn đề chính trị - xã hội, thậm chí trốn tránh trách nhiệm thực hiện
nghĩa vụ quân sự, đào bỏ ngũ... ảnh hưởng đến việc xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân và việc hoàn thành nhiệm vụ
của các đơn vị quân đội; ảnh hưởng đến uy tín, truyền thống của địa phương, gia
đình và quân đội. Vì vậy, nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh
niên tỉnh Nghệ An đang thực sự trở nên cấp thiết cả về lý luận và thực tiễn hiện
nay. Đó cũng chính là lý do để tác giả lựa chọn đề tài “Nâng cao ý thức bảo vệ
Tổ quốcViệt Nam xã hội chủ nghĩa cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay’’ làm
luận văn tốt nghiệp.
2. Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài
Xung quanh vấn đề của đề tài đã có nhiều công trình của các tác giả
trong và ngoài quân đội nghiên cứu, tiêu biểu là: “Xây dựng ý thức BVTQ
trong giáo dục con người Việt Nam hiện nay”, đề tài KX.07.19, Chương trình
khoa học - công nghệ cấp Nhà nước, Bộ Quốc phòng [3]; “Xây dựng ý thức
BVTQ XHCN thời kỳ mới”của tác giả Lê Minh Vụ (Chủ biên) [73]; “Học thuyết
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và sự vận dụng của Đảng ta trong công cuộc
xây dựng và BVTQ” của tác giả Nguyễn Bá Dương [6]; “Vai trò của gia đình trong
giáo dục ý thức BVTQ XHCN cho thanh niên ở tỉnh Phú Thọ hiện nay” của tác giả
Đinh Quốc Triệu [46]; “Xây dựng ý thức BVTQ Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho sinh

viên trên địa bàn Hà Nội hiện nay”của tác giả Nguyễn Hùng Sơn [39]; “Một số
vấn đề chủ yếu trong xây dựng ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho nhân dân và lực
lượng vũ trang thời kỳ mới” của tác giả Nguyễn Vĩnh Thắng [42]; “Giáo dục ý
thức BVTQ xã hội chủ nghĩa cho thanh niên tỉnh Hải Dương hiện nay của tác
giả Bùi Thị Tuyết Minh”, v.v..
Trong đó, đề tài KX.07.19 đã đưa ra khái niệm về ý thức BVTQ của con
người Việt Nam: Ý thức BVTQ của con người Việt Nam ngày nay là sự giác
ngộ về nghĩa vụ, trách nhiệm công dân đối với sự nghiệp BVTQ Việt Nam
phát triển theo định hướng XHCN, được biểu hiện bằng hành vi thực tế sẵn
sàng chống lại các hình thức lũng đoạn, khuất phục, lấn chiếm và xâm lược
của các thế lực thù địch đối với nền độc lập dân tộc và công cuộc phát triển
đất nước; đề tài đã xác định cấu trúc của ý thức BVTQ bao gồm những thành
tố: Tri thức, đó là sự hiểu biết về đất nước và con người Việt Nam, về mục
tiêu yêu cầu BVTQ ngày nay, về kẻ thù và những kiến thức quốc phòng cần
thiết. Thái độ, cảm xúc, tình cảm, đó là lòng yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội,
niềm tin sâu sắc vào sự nghiệp đổi mới của Đảng, vào con đường phát triển
đất nước theo định hướng XHCN, thiết tha với lý tưởng sống vì độc lập dân
tộc, dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh. Ý chí được biểu hiện ở
tính độc lập tự chủ, tự lực tự cường, dám xả thân vì mục tiêu, lý tưởng độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, tích cực học tập,
lĩnh hội kiến thức và kỹ năng quốc phòng, đấu tranh chống các tệ nạn xã hội.
Tâm thế sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ công dân để bảo vệ Đảng, Nhà nước
XHCN và nhân dân, sẵn sàng chống “Diễn biến hoà bình”, bạo loạn lật đổ.
Tác giả Đinh Quốc Triệu cho rằng: Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN là
một loại hình của ý thức xã hội XHCN, phản ánh tính tất yếu (yêu cầu khách
quan), mục tiêu, nhiệm vụ, những vấn đề chiến lược, sách lược của Đảng Cộng
sản Việt Nam về BVTQ XHCN và mọi hành động của toàn Đảng, toàn dân, toàn
quân nhằm bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền… bảo vệ sự nghiệp đổi mới và

lợi ích quốc gia dân tộc. Tác giả đã xác định cấu trúc của ý thức BVTQ Việt
Nam XHCN bao gồm: Tri thức BVTQ ở cả hai cấp độ thông thường và lý luận;
tình cảm, thái độ và sự đòi hỏi bên trong đối với nhiệm vụ sẵn sàng BVTQ; ý chí
và các hành động tích cực cho sự nghiệp BVTQ.
Tác giả Trương Thành Trung đã đưa ra và luận giải cơ sở khoa học của
sự hình thành ý thức BVTQ Việt Nam XHCN trên các khía cạnh khác nhau, ví
như: Ýthức BVTQ Việt Nam XHCN hình thành trên cơ sở truyền thống yêu
nước và văn hóa giữ nước của dân tộc; thực chất là ý thức chính trị, được hình
thành trên cơ sở sự giác ngộ về trách nhiệm xã hội của con người đối với độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội, v.v.. Tác giả khẳng định: “Xây dựng ý thức BVTQ
XHCN cho người dân Việt Nam trong thời đại ngày nay chính là nâng cao giác
ngộ của họ về giá trị của độc lập, tự do, hạnh phúc….
Các công trình trên đã khám phá và làm rõ nhiều vấn đề về ý thức
BVTQ. Mỗi công trình, mỗi đề tài đều đã đề cập và luận giải ý thức BVTQ ở
góc độ tiếp cận, độ sâu, độ rộng khác nhau và các tác giả cũng đã đưa ra
những quan niệm, định nghĩa khác nhau về ý thức BVTQ Việt Nam XHCN;
nhưng tất cả đều có một quan điểm chung là: Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN
bao giờ cũng là sản phẩm của hoạt động BVTQ Việt Nam XHCN được cấu
trúc bởi các thành tố khác nhau.
Về sự tác động, ảnh hưởng của KTTT định hướng XHCN đến nâng cao
ý thức BVTQ của học viên các nhà trường quân đội; đến nay có các công
trình tiêu biểu của các tác giả như: “Ảnh hưởng của KTTT định hướng
XHCN ở Việt Nam hiện nay đến phát triển ý thức chính trị của học viên
đào tạo sĩ quan cấp phân đội ở Trường Sĩ quan Pháo binh hiện nay của tác
giả Nguyễn Đức Xiển [43]; “Phát triển nhân cách học viên cấp phân đội
Học viện Khoa học Quân sự dưới tác động của mặt trái KTTT ở Việt Nam
hiện nay của tác giả Phạm Văn Thịnh [44]; “Sự phát triển nhận thức về nền
KTTT định hướng XHCN ở Việt Nam của tác giả Phạm Quốc Trung, Phạm

Thị Túy [51], v.v.. Các công trình trên đã luận giải, làm rõ sự tác động, ảnh
hưởng của các yếu tố cấu thành ý thức BVTQ đến thanh niên trên cả
phương diện tích cực và tiêu cực. Từ đó, đề xuất những giải pháp nhằm
phát huy những tác động tích cực, hạn chế tác động tiêu cực để phát triển ý
thức BVTQ. Song, các tác giả mới đề cập sự tác động, ảnh hưởng đến ý
thức BVTQ; chưa luận giải sự tác động, ảnh hưởng đó đến nâng cao ý thức
BVTQ cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Do mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu khác nhau nên đến nay, chưa có một
công trình khoa học nào nghiên cứu một cách cơ bản, hệ thống, chuyên sâu với tính
cách là một đề tài độc lập dưới góc độ chính trị - xã hội về vấn đề: “Nâng cao ý thức
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay’’.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
* Mục đích nghiên cứu
Làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn nâng cao ý thức BVTQ
Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay; trên cơ sở đó xác
định yêu cầu và đề xuất giải pháp cơ bản nhằm nâng cao ý thức BVTQ Việt
Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
* Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ quan niệm nâng ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên
ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Khảo sát thực trạng nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh
niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Xác định yêu cầu và đề xuất giải pháp tiếp tục nâng cao ý thức BVTQ Việt
Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
* Đối tượng nghiên cứu
Nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN cho thanh niên ở
tỉnh Nghệ An hiện nay.

* Phạm vi nghiên cứu
Luận văn chỉ nghiên cứu thanh niên đang sinh sống, học tập và làm
việc trên địa bàn tỉnh Nghệ An, chủ yếu là thanh niên ở các trường THPT, cao
đẳng, đại học; thanh niên trong nhà máy xí nghiệp, thanh niên nông thôn từ
năm 2011 đến nay.
5. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu
* Cơ sở lý luận của đề tài
Luận văn dựa trên cơ sở lý luận Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh,
đường lối, quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về BVTQ, ý thức BVTQ,
vị trí của thanh niên trong xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN.
* Cơ sở thực tiễn của đề tài
Luận văn kế thừa kết quả nghiên cứu của các công trình, đề tài khoa học đã được
công bố có liên quan; dựa vào báo cáo tổng kết của các cơ quan, ban nghành của
tỉnh Nghệ An; kết hợp với kết quả nghiên cứu, khảo sát của tác giả về thực trạng
nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
* Phương pháp nghiên cứu
Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa
duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, đồng thời sử dụng các
phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể như: Lôgíc - lịch sử, phân tích, so
sánh, điều tra xã hội học, tổng kết thực tiễn để làm sáng tỏ góc nhìn chính trị xã hội của vấn đề nghiên cứu.
6. Ý nghĩa của đề tài
Góp phần cung cấp một số vấn đề lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao ý thức
BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Luận văn có thể dùng làm tài liệu tham khảo và nghiên cứu giảng dạy
trong các nhà trường tại địa phương.
7. Kết cấu của đề tài
Mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn
gồm 2 chương, 4 tiết.

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
VỀ NÂNG CAO Ý THỨC BẢO VỆ TỔ QUỐC VIỆT NAM XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
CHO THANH NIÊN Ở TỈNH NGHỆ AN HIỆN NAY

1.1. Một số vấn đề lý luận về nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam xã hội chủ nghĩa cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An
1.1.1. Ý thức thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa của
thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay
* Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
Ý thức là hình ảnh chủ quan của thế giới khách quan, là sự phản ánh
năng động của con người đối với thế giới. Nội dung của ý thức do thế giới
khách quan quy định. Đồng thời, bản thân ý thức luôn thể hiện dấu ấn cá
nhân của chủ thể nhận thức. Ý thức là một hiện tượng hết sức phức tạp,
nghiên cứu kết cấu của ý thức có nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Xét theo
kết cấu chiều dọc, ý thức bao gồm tự ý thức, tiềm thức, vô thức. Xét theo kết
cấu chiều ngang, ý thức bao gồm: Tri thức, tình cảm, ý chí, niềm tin... Xét
theo cấp độ ý thức gồm có ý thức thông thường và ý thức bậc cao. Trong quá
trình nghiên cứu luận văn, tiếp cận kết cấu của ý thức BVTQ được xem xét
bao gồm: Nhận thức, thái độ, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm.
Theo quan điểm của các nhà kinh điển chủ nghĩa Mác - Lênin, ý thức là
một sản phẩm xã hội, ý thức được nảy sinh trong mối quan hệ tác động qua lại
giữa con người với con người và con người với thế giới khách quan thông qua
hoạt động thực tiễn của con người. C.Mác và Ph. Ăngghen khẳng định: “Ngay
từ đầu, ý thức đã là một sản phẩm xã hội, và vẫn là như vậy chừng nào con
người còn tồn tại” [23, tr.43].
Ý thức là một hiện tượng xã hội, mang bản chất xã hội, nên ý thức
không tồn tại dưới dạng chung chung, trừu tượng, mà luôn biểu hiện dưới
những hình thái cụ thể khác nhau như: Ý thức chính trị, ý thức pháp quyền, ý

thức tôn giáo, ý thức đạo đức. Các hình thái đó tồn tại tương đối độc lập, phản
ánh những mặt, lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội, thường xuyên tác động
lẫn nhau trong quá trình vận động, phát triển của xã hội và bản thân chúng. Tồn
tại xã hội như thế nào thì ý thức xã hội phản ánh đúng như vậy. Ph. Ăng ghen
viết: “Không phải ý thức của con người quyết định sự tồn tại của họ; trái lại,
chính sự tồn tại xã hội của họ quyết định ý thức của họ” [22, tr.793].
Ý thức là sản phẩm xã hội, phản ánh tồn tại xã hội, có kết cấu rất phức
tạp. Tùy theo góc độ nghiên cứu của từng chuyên ngành để có cách tiếp cận
phù hợp. Dưới góc độ chuyên ngành chủ nghĩa xã hội khoa học, ý thức được
tiếp cận là tổng hòa của: Tri thức, tình cảm, ý chí và niềm tin về chính trị xã
hội. Trong đó, tri thức là nhân tố cơ bản, cốt lõi, là kết quả của quá trình con
người nhận thức thế giới. Để cải tạo tự nhiên và xã hội, con người phải có tri
thức về sự vật, hiện tượng. Nếu không có tri thức thì con người hoạt động
không có hiệu quả; không có tri thức, không dựa vào tri thức thì ý thức là hiện
tượng trừu tượng trống rỗng, không giúp gì cho con người trong hoạt động
thực tiễn. Tri thức khi được con người và cộng đồng tiếp thu, lĩnh hội, gắn với
chủ thể trở thành nhận thức, nói cách khác, nhận thức là tri thức gắn với chủ
thể nhất định, là tri thức của chủ thể.
Tình cảm là một hình thái đặc biệt của sự phản ánh tồn tại xã hội, nó
phản ánh quan hệ giữa người với người và quan hệ giữa con người với thế
giới khách quan. Tình cảm là những thái độ cảm xúc nhất định của con người
đối với sự vật hiện tượng của hiện thực khách quan, phản ánh ý nghĩa của
chúng trong mối liên hệ với nhu cầu và động cơ của họ. Tri thức có biến thành
tình cảm mãnh liệt thì mới đạt tới độ sâu sắc và thông qua tình cảm thì tri thức
mới biến thành hành động thực tế và phát huy được sức mạnh của mình trong
hoạt động thực tiễn.
Ý chí là điểm hội tụ của tri thức và tình cảm, hướng vào hoạt động của
con người, ý chí là mặt năng động của ý thức, biểu hiện năng lực thực hiện

hành động có mục đích của con người và năng lực này không phải tự nhiên
mà có. Đây là một hiện tượng tâm lý, phản ánh mục đích hành động do điều
kiện khách quan qui định, hay còn gọi ý chí là sự phản ánh điều kiện khách
quan dưới hình thức các mục đích hành động.
Niềm tin là biểu hiện tập trung cao của ý thức, hành vi, thái độ tình cảm
và ý chí của mỗi người đối với hiện thực và lý tưởng. Nó hình thành và phát
triển trong quá trình nhận thức và hoạt động thực tiễn xã hội. Đồng thời, nó
còn bắt nguồn từ mọi nhận thức về sức mạnh của bản thân và cộng đồng.
Niềm tin ấy trở thành động lực thúc đẩy hành vi, hành động thực tiễn tích cực,
sáng tạo của mỗi người và của cả cộng đồng.
Tổ quốc là một phạm trù lịch sử chỉ thực thể xã hội, tổng hòa của hai
phương diện thống nhất hữu cơ với nhau: Gồm các yếu tố tự nhiên, địa bàn
cư trú và hoạt động một cộng đồng dân cư, gắn bó với những yếu tố xã
hội như ngôn ngữ, văn hoá, truyền thống lịch sử và một chế độ kinh tế,
chính trị, xã hội nhất định.
Tổ quốc xã hội chủ nghĩa là một loại hình Tổ quốc phát triển cao nhất
trong lịch sử xã hội loài người, ra đời gắn liền với sự thắng lợi của cách mạng
XHCN do giai cấp công nhân lãnh đạo. Trong thế kỷ XIX mặc dù Tổ quốc
XHCN chưa xuất hiện nhưng C.Mác và Ph.Ăngghen đã chỉ ra cho giai cấp công
nhân về sự cần thiết phải bảo vệ những thành quả của cuộc đấu tranh với giai cấp
tư sản. Phát triển tư tưởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin đã xây dựng
học thuyết bảo vệ Tổ quốc XHCN gắn liền với thực tiễn bảo vệ thành quả Cách
mạng XHCN Tháng Mười Nga năm 1917. V.I.Lênin chỉ rõ “Kể từ ngày 25 tháng
Mười 1917, chúng ta là những người chủ trương BVTQ, chúng ta tán thành
BVTQ, nhưng cuộc chiến tranh giữ nước mà chúng ta đang đi tới, là một cuộc
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc XHCN, bảo vệ chủ nghĩa xã hội với tính cách là Tổ
quốc, bảo vệ nước cộng hòa Xô Viết với tính cách là một đơn vị trong đạo quân
thế giới của chủ nghĩa xã hội” [30, tr.102].

Bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa được Đảng Cộng sản Việt
Nam xác định là một trong hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam.
Đây là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt của Đảng ta. Hai nhiệm vụ này luôn luôn
gắn bó hữu cơ với nhau, cùng thực hiện mục tiêu của cách mạng XHCN.
Ở nước ta dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, nhiệm vụ
BVTQ được đặt ra khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời và tiến hành hai cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Sau cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu
nước, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội thì xây
dựng và BVTQ Việt Nam XHCN là hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng
nước ta. BVTQ Việt Nam XHCN là một quy luật, đồng thời là ý thức và hành
động của toàn thể dân tộc Việt Nam để giữ vững và phát triển những thành quả
cách mạng mà Đảng và nhân dân ta đã giành được, nhằm thực hiện mục tiêu độc
lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội của cách mạng Việt Nam. Trong bản
“Tuyên ngôn độc lập” của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã chỉ rõ ý chí quyết tâm đó: “Nước Việt Nam có quyền được hưởng tự do
và độc lập, và sự thực đã thành một nước tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt
Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững
quyền tự do, độc lập ấy” [24, tr.3].
Vận dụng và phát triển học thuyết bảo vệ Tổ quốc XHCN của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Đảng ta khẳng định: “Xây dựng chủ nghĩa xã hội
và BVTQ là hai nhiệm vụ chiến lược của cách mạng Việt Nam. Trong khi đặt
lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng đất nước, nhân dân ta luôn luôn nêu cao tinh
thần cảnh giác, củng cố quốc phòng, bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã
hội, BVTQ và các thành quả cách mạng” [26, tr.43].
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội
(Bổ sung, phát triển năm 2011), Đảng ta tiếp tục khẳng định: “Mục tiêu,

nhiệm vụ của quốc phòng, an ninh là bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền,
thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân
và chế độ XHCN, giữ vững hòa bình, ổn định chính trị, bảo đảm an ninh quốc
gia và trật tự, an toàn xã hội; chủ động ngăn chặn, làm thất bại mọi âm mưu
và hành động chống phá của các thế lực thù địch đối với sự nghiệp cách mạng
của nhân dân ta” [14, tr.81].
Ngày nay, trước diễn biến phức tạp của tình hình thế giới, khu vực tác động
mạnh mẽ đến nước ta, nhiệm vụ BVTQ Việt Nam XHCN của nhân dân ta đặt ra
những yêu cầu mới. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII Đảng Cộng
sản Việt Nam tiếp tục bổ sung, phát triển nhiệm vụ Quốc phòng - An ninh bảo vệ
vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN. Mục tiêu: Phát huy mạnh mẽ sức mạnh
tổng hợp của toàn dân tộc, của cả hệ thống chính trị, tranh thủ tối đa sự đồng tình,
ủng hộ của cộng đồng quốc tế, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc
lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; bảo vệ Đảng, Nhà nước,
nhân dân và chế độ XHCN; bảo vệ công cuộc đổi mới, sự nghiệp CNH-HĐH, bảo
vệ lợi ích quốc gia dân tộc; bảo vệ nền văn hóa dân tộc; giữ vững môi trường hòa
bình, ổn định chính trị, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội [13, tr.82].
Nhiệm vụ trung tâm: Kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập,
chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; giữ vững môi trường hòa
bình, ổn định để phát triển đất nước; bảo đảm an ninh quốc gia giữ gìn trật tự, an toàn
xã hội; mở rộng và đưa vào chiều sâu các quan hệ đối ngoại; tận dụng thời cơ, vượt
qua thách thức, thực hiện hiệu quả hội nhập quốc tế trong điều kiện mới, tiếp tục và
nâng cao vị thế và uy tín đất nước trên trường quốc tế [14, tr.81-85].
Ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay là tổng hòa của nhận
thức, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm của mọi công dân Việt Nam yêu
nước, được biểu hiện ở hành vi đối với độc lập dân tộc và CNXH, mà cốt lõi
là bảo vệ vững chắc độc lập chủ quyền thống nhất toàn vẹn lãnh thổ; bảo vệ
Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; bảo vệ sự nghiệp đổi mới CNH-

HĐH đất nước, bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc; bảo vệ an ninh chính trị, trật
tự an toàn xã hội và nền văn hóa; giữ vững ổn định chính trị và môi trường
hòa bình, phát triển đất nước theo định hướng XHCN; chủ động ngăn chặn,
làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch đổi
với sự nghiệp cách mạng nước ta vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ,
công bằng, văn minh”. Những yếu tố nhận thức, tình cảm, ý chí quyết tâm và
niềm tin quan hệ chặt chẽ với nhau, vừa phản ánh các yếu tố cấu thành ý thức,
vừa phản ánh cấp độ tư tưởng, lý luận và cấp độ tâm lý, tình cảm của ý thức.
Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của nhân dân ta ngày càng phát triển và hoàn
thiện qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân và đế quốc xâm lược bảo vệ
thành quả cách mạng và độc lập, chủ quyền của dân tộc gắn liền với quá trình
xây dựng, phát triển của chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Việt Nam.
Từ sự phân tích trên có thể khái quát: Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN là
tổng hòa tri thức, tình cảm, niềm tin và ý chí quyết tâm thông qua
hoạt động thực tiễn của con người Việt Nam, thể hiện chủ nghĩa
yêu nước Việt Nam XHCN, độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa
xã hội, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất toàn
vẹn lãnh thổ đất nước gắn với bảo vệ Đảng, chế độ XHCN vì mục
tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN luôn thể hiện rõ mang tính giai cấp sâu
sắc, nó phản ánh địa vị giai cấp công nhân trong việc bảo vệ chủ quyền quốc
gia. Nội dung giai cấp trong ý thức BVTQ Việt Nam XHCN thể hiện ở quan
điểm, tư tưởng, tình cảm, niềm tin, ý chí của giai cấp công nhân đối với
nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN.
Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN còn được biểu hiện ở ý thức về chủ
quyền quốc gia, dân tộc; ở lòng tự tôn dân tộc, tinh thần sẵn sàng đấu
tranh chống lại các thế lực vi phạm chủ quyền quốc gia, dân tộc; ở sự giác
ngộ quyền và nghĩa vụ của công dân đối với sự an nguy, thịnh suy, tồn

vong của quốc gia, dân tộc. Đây là sản phẩm, kết quả của lao động, học
tập, rèn luyện, thực hiện nghĩa vụ của công dân, thể hiện qua nhận thức
của họ về đối tác, đối tượng; nhận thức về kẻ thù, nắm được âm mưu, thủ
đoạn của kẻ thù đối với cách mạng nước ta.
Tiếp cận ý thức BVTQ Việt Nam XHCN là một hiện tượng của ý
thức xã hội gắn với đối tượng cụ thể, ý thức BVTQ Việt Nam XHCN luôn
có sự vận động, phát triển mang dấu ấn riêng của chủ thể.
Vị trí và đặc điểm của thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay
Tỉnh Nghệ An được thành lập ngày 12/8/1991 trên cơ sở chia tỉnh để
tái lập tỉnh Nghệ An và tỉnh Hà Tĩnh. Là địa phương nằm ở khu vực Bắc
Trung Bộ. Phía Bắc tiếp giáp với tỉnh Thanh Hóa, phía Nam tiếp giáp tỉnh
Hà Tĩnh, phía Tây tiếp giáp tỉnh Xiêng Khoảng - Lào, phía Đông tiếp giáp
Biển đông. Hiện nay, Nghệ An có 21 đơn vị hành chính gồm: 01 thành phố,
03 thị xã và 17 huyện. Với tổng diện tích tự nhiên toàn tỉnh là 16.493 km2,
dân số tính đến năm 2016 là 3.037.440 người với mật độ dân số 184
người/km2, dân số thành thị 15,5%, nông thôn chiếm 84,5%. Nghệ An có 06
trường Đại học, 10 trường cao đẳng, trung cấp chuyên nghiệp và dạy nghề,
quy mô đào tạo gần 10 vạn học sinh, sinh viên mỗi năm trên các lĩnh vực
kinh tế, kỹ thuật, đào tạo nghề, sư phạm, y tế, văn hóa nghệ thuật đáp ứng
nhu cầu nguồn nhân lực vùng Bắc Trung Bộ và cả nước [Phụ lục 1].
Theo dòng lịch sử đã để lại cho Nghệ An 872 di tích lịch sử văn hóa
được xếp hạng. Trong đó có 112 di tích quốc gia, di tích lịch sử văn hoá tiêu
biểu có đền Cuông, đền thờ Mai Thúc Loan, đền Bạch Mã, đền thờ Nguyễn Xí,
núi Lam Thành, núi Dũng Quyết - Phượng Hoàng Trung Đô, thành cổ Vinh…Di
tích cách mạng Xô Viết Nghệ Tĩnh tiêu biểu như: Di tích 12 cô gái Truông Bồn,
mộ các chiến sỹ hy sinh trong ngày 12/9 ở Thái Lão - Hưng Nguyên; đình Võ
Liệt; đình Quỳnh Đôi, làng Đỏ Hưng Dũng di tích Tràng Kè ở Yên Thành; di
tích nhà cụ Vi Văn Khang ở Môn Sơn, Con Cuông; Ngã ba Bến Thuỷ, cột mốc

số 0 - đường mòn Hồ Chí Minh.
Nghệ An có một vị trí chiến lược hết sức quan trọng đối với sự tồn tại,
phát triển của nước ta. Cũng chính vì thế từ hàng nghìn năm trước, Nghệ An
luôn giữ vị trí chiến lược quân sự quan trọng trong BVTQ. Các đội quân xâm
lược từ hướng Bắc muốn tiến vào Nam đều phải qua Nghệ An. Lịch sử kháng
chiến chống giặc ngoại xâm thắng lợi hầu hết Nghệ An đều có thành tích.
Hiện nay, Nghệ An là một pháo đài vững chắc cho BVTQ nếu kẻ thù tiến
công từ biển. Vị trí, vai trò của tỉnh Nghệ An ngày càng được nâng cao trước
đòi hỏi của sự nghiệp CNH-HĐH và hội nhập quốc tế trong thời kỳ mới. Với
vị trí chiến lược hết sức quan trọng của cả nước. Do vậy, việc nâng cao ý thức
BVTQ cho mọi người nói chung và thanh niên nói riêng, là yêu cầu khách
quan trong chiến lược BVTQ Việt Nam XHCN hiện nay.
Thời kỳ nào cũng vậy, thanh niên luôn được xem là rường cột của đất
nước, tương lai của dân tộc và hạnh phúc của gia đình. Thanh niên là người
có thể lực cường tráng, năng động sáng tạo, có ý chí kiên cường trong hoạt
động lao động sản xuất và đấu tranh cách mạng. Họ chính là lực lượng lao
động dữ trữ, một tài nguyên lớn của quốc gia, dân tộc; là bộ phận hữu cơ của
xã hội hình thành từ các gia tầng khác nhau; nguồn lực quyết định sự phát
triển kinh tế - xã hội. Do đó, có thể xem thanh niên là động lực hết sức quan
trọng của sự nghiệp xây dựng và BVTQ hiện nay.
Theo quan niệm chung ở nước ta hiện nay, lứa tuổi thanh niên là từ 16
đến 30 tuổi. Ở lứa tuổi này, con người phát triển nhanh về thể chất và tâm,
sinh lý. Đó là tuổi trưởng thành về nhân cách, đạo đức và văn hóa, là độ tuổi
khẳng định tính sáng tạo, nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, khát vọng, ý chí
vươn lên, sống sôi nổi trong quan hệ tình bạn, tình yêu. Đây là lứa tuổi phát
triển mạnh mẽ về thể chất, tinh thần, phẩm chất, nhân cách của một công dân,
hình thành thế giới quan và lý tưởng đạo đức cuộc sống. Do những điều kiện
lịch sử, kinh tế, văn hóa, xã hội của mỗi địa phương khác nhau, nên thanh
niên giữa các vùng miền bên cạnh những điểm chung của thanh niên cả nước,

còn tồn tại những nét riêng, chi phối đến nhận thức và hành động của họ.
Thanh niên ở tỉnh Nghệ An là công dân Việt Nam có độ tuổi từ 16 đến
30 tuổi đang lao động, học tập, công tác trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Do
chính quyền các địa phương quản lý về hộ khẩu, nhân khẩu. Họ là lực
lượng xã hội to lớn, có mặt trong mọi lĩnh vực hoạt động của xã hội, là
nguồn lực chủ yếu thúc đẩy sự phát triển của địa phương. Đánh giá vị trí,
vai trò của thanh niên trong sự nghiệp đổi mới, Đảng ta khẳng định: “Sự
nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có
vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam
có vững bước theo con đường XHCN hay không, phần lớn tùy thuộc vào
lực lượng thanh niên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ thanh niên;
công tác thanh niên là vấn đề sống còn của dân tộc, là một trong những
nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng” [15, tr.82]. Trong những
năm qua, thanh niên Nghệ An tăng nhanh về số lượng và chất lượng trở
thành một lực lượng xã hội hùng hậu, đa dạng về thành phần, hoạt động
trên địa bàn có vị trí chiến lược quan trọng. Họ là lực lượng cơ bản trong
thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, CNH-HĐH, xây dựng và
BVTQ Việt Nam XHCN.
Hiện nay, tổng số thanh niên của tỉnh là 796.000 người, chiếm 26,20%
dân số. Thanh niên trong các trường học, cao đẳng, đại học, trung học chuyên
nghiệp 199.900 người. Thanh niên trong lực lượng vũ trang 39.800 người.
Trong các địa bàn dân cư 557.720 người. Thanh niên là người dân tộc thiểu số
11.940 người. Thanh niên có đạo 75.620 người [Phụ lục 2]. Họ là lực lượng
đông đảo đang dần trở thành nguồn lao động chính của tỉnh. Từ khi triển khai
và thực hiện Nghị quyết đại hội Đảng bộ tỉnh Nghệ An lần thứ XVIII Nghệ
An đang dần trở thành một trung tâm kinh tế, văn hóa, xã hội mới. Các trường
đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp trên địa bàn đang tích cực hoạt
động; các cụm, điểm công nghiệp mọc lên nhanh chóng thu hút ngày càng

nhiều thanh niên về học tập, công tác.
Thanh niên tỉnh Nghệ An có trình độ học vấn và am hiểu các vấn đề
chính trị, văn hóa, xã hội không đồng đều, đang chịu ảnh hưởng rất lớn từ
quá trình đô thị hóa. Đây là đặc điểm rất quan trọng khi nghiên cứu về thanh
niên trong thực hiện nghĩa vụ BVTQ của thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Bởi lẽ, tỉnh Nghệ An vốn dĩ đã là một địa phương trung du, miền núi xen lẫn
đồng bằng, trình độ dân trí và đời sống của thanh niên các huyện miền núi còn
thấp và nhiều khó khăn so với các huyện đồng bằng. Hiện nay phần lớn thanh
niên của các huyện miền núi: Quỳ Hợp, Quỳ Châu, Quế Phong, Tương
Dương, Kỳ Sơn, Anh Sơn là chỉ có trình độ học vấn cấp tiểu học và trung học
cơ sở; số thanh niên học hết phổ thông trung học, đại học và trên đại học
chiếm một tỉ lệ rất thấp. Lao động thanh niên đã qua đào tạo chưa nhiều nên
trước sự phát triển mạnh của quá trình đô thị hóa, CNH - HĐH nông nghiệp,
nông thôn thanh niên gặp rất nhiều khó khăn trong khâu tiếp cận khoa học công nghệ hiện đại cũng như giải quyết các vấn đề kinh tế, chính trị, văn hóa,
xã hội tiêu cực nảy sinh.
Thanh niên ở tỉnh Nghệ An là lực lượng có vai trò quan trọng thực hiện
thắng lợi nhiệm vụ BVTQ, bảo vệ quê hương. Họ là lực lượng đi đầu trong
thực hiện các nhiệm vụ ở địa phương, nhất là nhiệm vụ quốc phòng, quân sự
địa phương, nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Hầu hết
các nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu, canh
phòng các mục tiêu quân sự, hay trực tiếp tham gia đấu tranh chống bạo loạn,
phòng chống thiên tai, giúp dân thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc
phòng - an ninh đều cần đến sự tham gia của họ.
* Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An
Từ khái niệm ý thức BVTQ Việt Nam XHCN và đặc điểm của thanh niên
ở tỉnh Nghệ An, có thể quan niệm: Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh
niên ở tỉnh Nghệ An là tổng hòa các yếu tố tri thức, tình cảm, niềm tin và ý chí

quyết tâm giữ vững độc lập chủ quyền toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc của thanh
niên tỉnh Nghệ An, thể hiện ở thái độ, hành vi của họ đối với nhiệm vụ BVTQ,
phù hợp với mục tiêu, yêu cầu con người mới XHCN, đáp ứng yêu cầu xây dựng
và BVTQ trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An thuộc
ý thức xã hội. Do đó, nó cũng có kết cấu và đặc điểm giống ý thức xã hội
trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay. Xét về bản
chất, ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An thuộc
ý thức cá nhân, nó phản ánh hoạt động BVTQ Việt Nam XHCN của thanh
niên trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An tồn tại
trong mối liên hệ hữu cơ, thống nhất với ý thức BVTQ của dân tộc ta, chúng
thâm nhập vào nhau và làm phong phú cho nhau. Ý thức BVTQ Việt Nam
XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An là biểu hiện sinh động ý thức BVTQ
của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, thanh niên ở tỉnh Nghệ An được sinh ra và
lớn lên ở nhiều địa phương khác nhau. Mỗi thanh niên lại có điều kiện sống,
hoàn cảnh gia đình, quan hệ dòng tộc, bạn bè, người thân, môi trường giáo
dục, môi trường văn hoá, kinh nghiệm, vốn sống … không giống nhau, nên ý
thức BVTQ Việt Nam XHCN của họ biểu hiện cũng rất khác nhau. Tất cả
những điều kiện vật chất và tinh thần ấy làm cho ý thức BVTQ Việt Nam
XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An vừa mang ý thức BVTQ của dân tộc
ta, của nhân dân miền trung, vừa chứa đựng những đặc điểm cá nhân, tạo
thành những cá tính và nhân cách riêng của cá nhân đó, làm cho ý thức
BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên càng thêm phong phú và đa dạng.
Trong đó, chân thật, chịu khó, thẳng thắn; giàu chí tiến thủ, ham học hỏi là
những biểu hiện đặc trưng của ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh
niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.

Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An biểu hiện
tập trung và chủ yếu nhất là ở tình cảm, ý chí, niềm tin, tinh thần, thái độ, trách
nhiệm, hành động quyết tâm bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền biên giới,
biển, đảo miền trung; bảo vệ chế độ kinh tế, chính trị, văn hoá, xã hội ở địa
phương; ở tính trung thực, một lòng, một dạ gắn bó với quê hương, kiên cường
bám trụ; ở lòng khoan dung, độ lượng, tinh thần đoàn kết gắn bó, sẵn sàng góp
công, góp của cho đất nước; ở tư duy phóng khoáng, năng động, sáng tạo, không
chịu khuất phục trước những khó khăn, thử thách của cuộc sống.
Như vậy, ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ
An thực chất là sự giác ngộ trách nhiệm xã hội của thanh niên đối với việc giữ
vững độc lập dân tộc, chủ quyền quốc gia, thể chế chính trị và định hướng
XHCN của đất nước nói chung và khu vực miền trung nói riêng, được biểu
hiện trong thái độ và hành vi thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm của họ trong sự
nghiệp bảo vệ quê hương, đất nước và quyền lợi quốc gia, dân tộc.
Ý thức BVTQ Việt Nam XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An nó
luôn xâm nhập vào quá trình hoạt động xã hội của chính thanh niên và chỉ
đạo, định hướng các hoạt động đó phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ Việt
Nam XHCN trong giai đoạn mới. Với thanh niên công tác ở các cơ quan, ban
ngành địa phương, cơ sở hoặc lao động sản xuất ở gia đình thì ý thức BVTQ
Việt Nam XHCN của họ sẽ được chuyển hoá thành chủ trương, biện pháp
lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ quân sự, quốc phòng địa phương ở cơ quan, đơn
vị mình công tác, hoặc thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ của thanh niên
theo luật định, phù hợp với ngành nghề lao động sản xuất của mỗi người.
Cũng như các hình thái ý thức xã hội khác, ý thức BVTQ Việt Nam
XHCN của thanh niên ở tỉnh Nghệ An cũng chịu sự tác động, chi phối có tính
quyết định của sự nghiệp BVTQ Việt Nam XHCN và hoạt động quân sự,
quốc phòng địa phương trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong từng thời kì nhất
định. Sự phát triển đó phụ thuộc vào quá trình vận động, biến đổi của sự

nghiệp xây dựng và BVTQ Việt Nam XHCN, của hoạt động quân sự, quốc
phòng địa phương và cả vai trò năng động chủ quan của thanh niên.
1.1.2. Quan niệm nâng cao ý thức bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội
chủ nghĩa cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An
Theo Đại từ điển Tiếng Việt, Nhà xuất bản Văn hoá - Thông tin thì
nâng cao là làm cho cao hơn, tốt hơn, là một hoạt động làm cho sự vật, hiện
tượng biến đổi, phát triển theo chiều hướng tốt hơn.
Nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ
An là quá trình vận động, chuyển hóa các yếu tố cấu thành ý thức BVTQ.
Quá trình đó chịu sự tác động của các chủ thể tới đối tượng, bằng nhiều nội
dung, hình thức, phương pháp khác nhau nhằm làm cho đối tượng phát
triển theo hướng cao hơn theo mục đích, yêu cầu mà chủ thể đề ra.
Nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ
An hiện nay: Là quá trình tác động có mục đích của các chủ
thể cùng với sự tích cực, sáng tạo, nỗ lực học tập, rèn luyện,
phấn đấu của thanh niên làm chuyển hóa không ngừng các
yếu tố cấu thành ý thức BVTQ Việt Nam XHCN ngày càng tốt
hơn. Thể hiện ở tri thức, tình cảm, ý chí và niềm tin; hành động
quyết tâm khắc phục khó khăn bảo vệ vững chắc Tổ quốc
Việt Nam XHCN trên địa bàn tỉnh Nghệ An.
Bất kỳ một hoạt động nào đó cũng phải xác định được mục đích, nội
dung, phương pháp tiến hành và được thực hiện bởi các chủ thể nhất định.
Việc nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ
An cũng bị chi phối bởi vấn đề có tính quy luật đó. Vì vậy, thực chất nâng
cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An là hoạt
động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể trong việc xác định các giải pháp
tác động vào những nhân tố cấu thành ý thức BVTQ Việt Nam XHCN làm cho


những nhân tố ấy có sự phát triển về chất. Đó là kết quả của việc bố trí, xắp xếp,

kết cấu hài hòa, khoa học nội dung, chương trình phù hợp với trình độ, khả năng,
tâm lý thanh niên. Nhằm nâng cao nhận thức về mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ
BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên.
Mục đích nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở
tỉnh Nghệ An: Là nhằm phát triển phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, đặc
biệt là nhận thức của thanh niên về tình yêu quê hương, đất nước, truyền thống
cách mạng của dân tộc, của Đảng, làm cho thanh niên thấy được vinh dự, tự hào,
trách nhiệm và nghĩa vụ trong BVTQ Việt Nam XHCN; xây dựng cho thanh
niên tình cảm, niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp đổi mới đất nước;
hình thành ở thanh niên ý chí, quyết tâm vượt mọi khó khăn, gian khổ, hành
động tích cực, sẵn sàng xả thân vì sự nghiệp BVTQ.
Nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An
là những hoạt động trực tiếp góp phần làm cho thanh niên từng bước chuyển hóa
nhận thức, tình cảm, tinh thần thái độ, trách nhiệm của thanh niên đối với nhiệm
vụ BVTQ Việt Nam XHCN ngày càng đầy đủ hơn. Hình thành hệ thống tri thức,
tình cảm, ý chí và niềm tin BVTQ trong mỗi người một cách đúng đắn; thông
qua đó góp phần rèn luyện bản lĩnh chính trị, lòng trung thành tuyệt đối với Tổ
quốc, với Đảng, với nhân dân; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với
chủ nghĩa xã hội. Từ đó, giúp họ đánh giá chính xác đặc điểm, yêu cầu, nhiệm
vụ, quân sự, quốc phòng trên địa bàn ở tỉnh Nghệ An. Đồng thời, giúp thanh niên
tăng khả năng “miễn dịch” và đấu tranh thắng lợi trước mọi âm mưu, thủ đoạn
“Diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch.


Như vậy, mục đích nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh
niên ở tỉnh Nghệ An là sự phản ánh tập trung nhất quan điểm của Đảng về mục
tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới là cái đích mà quá trình
nâng cao phải đạt tới. Mục đích nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho
thanh niên có ý nghĩa định hướng, chỉ đạo đối với toàn bộ các khâu, các bước,
các nhân tố của quá trình nâng cao. Chính vì vậy, cần làm cho các chủ thể, các

lực lượng tham gia quá trình nâng cao quán triệt sâu sắc mục đích của nâng cao
ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên hiện nay.
Chủ thể tiến hành nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho
thanh niên ở tỉnh Nghệ An: Là cấp ủy, chính quyền địa phương, các đoàn
thể chính trị - xã hội; nhà trường; cơ quan; xí nghiệp; gia đình; đơn vị quân
đội kết hợp với sự tự giác rèn luyện nâng cao của thanh niên. Các chủ thể
tùy thuộc vào đặc điểm, vị trí vai trò, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn để
xác định nội dung, lựa chọn hình thức, phương pháp nâng cao cho phù hợp.
Sự phối hợp giữa các chủ thể tạo thành sức mạnh tổng hợp nâng cao ý thức
BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay.
Hiện nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học
công nghệ, đặc biệt là sự phát triển của các loại vũ khí công nghệ cao đã
làm thay đổi và xuất hiện nhiều quan niệm, tư duy quân sự mới. Cùng với
sự khuếch trương vũ khí, trang bị hiện đại của chủ nghĩa đế quốc, tác động
của mặt trái cơ chế thị trường và các tiêu cực xã hội đã làm cho nhận thức,
tư tưởng của một bộ phận không nhỏ thanh niên ở tỉnh Nghệ An có những
biểu hiện sai trái, lệch lạc. Do đó, việc bồi dưỡng tình cảm, củng cố niềm
tin, xây dựng thái độ và ý chí quyết tâm cao của thanh niên đối với nhiệm
vụ xây dưng và BVTQ Việt Nam XHCN là vấn đề có ý nghĩa hết sức quan
trọng, là cơ sở để nâng cao tinh thần cảnh giác cách mạng, ý chí quyết tâm
thực hiện thắng lợi nhiệm vụ BVTQ Việt Nam XHCN.


Đối tượng nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN: Là những nam, nữ
thanh niên đang sinh sống, học tập và công tác trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Họ
vừa là chủ thể, vừa là đối tượng của quá trình nâng cao. Với tư cách đối tượng
nâng cao họ chịu sự điều khiển của chủ thể nâng cao và sự chi phối của mục
đích, nội dung, phương pháp, hình thức nâng cao. Với tư cách là chủ thể nâng
cao, họ lại có vai trò tích cực, năng động, độc lập và sáng tạo trong tiếp nhận
và xử lý những tác động của quá trình nâng cao, trực tiếp tạo nên chất lượng,

hiệu quả của quá trình đó. Như vậy, chủ thể trực tiếp, xét đến cùng quyết định
chất lượng và hiệu quả nâng cao chính là thanh niên. Họ vừa là đối tượng, vừa
là chủ thể; biến quá trình nâng cao thành quá trình tự nâng cao dưới sự dẫn
dắt, định hướng của các lực lượng chủ thể tiến hành nâng cao ý thức BVTQ
Việt Nam XHCN.
Nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ
An là quá trình phát triển và tăng dần lượng tri thức chính trị, quân sự, quốc
phòng, an ninh làm cho họ có khả năng nhận thức đầy đủ, đúng đắn, chính xác
hơn mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ BVTQ Việt Nam XHCN trong tình hình mới.
Trên cơ sở đó, giúp họ xác định đúng mục tiêu, phương hướng hoạt động quân
sự, quốc phòng ở địa phương. Thực chất đây là quá trình người thanh niên cụ thể
hóa tri thức chính trị, quân sự, quốc phòng, an ninh thành ý thức BVTQ Việt
Nam XHCN. Tuy nhiên, nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN không phải là
việc họ học thuộc các nội dung bài học, càng không phải là sự cộng lại của các
bài học, mà đó là quá trình chuyển hóa một cách tự giác, có định hướng lượng tri
thức đã tiếp nhận thành ý thức BVTQ Việt Nam XHCN.
Chất lượng, hiệu quả của quá trình nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam
XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An hiện nay không chỉ phụ thuộc vào việc
xác định mục tiêu, yêu cầu, lựa chọn nội dung chính xác, cụ thể mà còn phụ
thuộc một phần rất quan trọng vào việc sử dụng các phương pháp và hình
thức nâng cao. Phương pháp và hình thức nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam


XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An phong phú, đa dạng; có thể được thực
hiện thông qua lồng ghép với nội dung các môn học, các bài giảng của giảng
viên, các chương trình bồi dưỡng chính thức, các buổi sinh hoạt chính trị, các
buổi nói chuyện thời sự, tham quan các di tích lịch sử, văn hóa, các cuộc thi
tìm hiểu truyền thống, v.v.. Phải tùy tình hình cụ thể mà chủ thể và đối tượng
nâng cao sử dụng các phương pháp và hình thức cho phù hợp.
Từ những phân tích trên, có thể khẳng định rằng: Nâng cao ý thức

BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An thực chất là quá trình
vun đắp, bồi dưỡng tình cảm, củng cố niềm tin, xây dựng tinh thần thái độ
trách nhiệm nhằm làm chuyển hóa ý thức chính trị, lòng yêu nước, niềm tin
vào sức mạnh và chiến thắng của dân tộc ta; ý chí và hành động quyết tâm
bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam XHCN của thanh niên.
* Nội dung nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở
tỉnh Nghệ An hiện nay
Nội dung nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở
tỉnh Nghệ An mang tính toàn diện, tuy nhiên cần tập trung vào những nội
dung mang tính thiết thực đó là: Tập trung nâng cao nhận thức cho thanh niên
về quan điểm, nhiệm vụ, mục tiêu, phương châm BVTQ Việt Nam XHCN
trong tình hình mới, quan điểm đối tác đối tượng, bồi dưỡng tình yêu quê
hương, đất nước, truyền thống cách mạng của dân tộc, của Đảng, làm cho họ
thấy được vinh dự, tự hào, trách nhiệm và nghĩa vụ BVTQ Việt Nam XHCN;
xây dựng tình cảm, niềm tin vững chắc vào sự lãnh đạo của Đảng, sự nghiệp
đổi mới đất nước. Đồng thời, hình thành ý chí, hành động quyết tâm vượt mọi
khó khăn, gian khổ, sẵn sàng xả thân vì sự nghiệp BVTQ. Mặt khác, cần phải
kết hợp nâng cao hoạt động của các chủ thể; chất lượng, nội dung, hình thức
mà các chủ thể sử dụng để tiến hành nâng cao ý thức BVTQ cho thanh niên
đạt hiệu quả toàn diện hơn. Do vậy, nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN
cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An cần tập trung vào các nội dung sau:


Một là, nâng cao nhận thức cho thanh niên về quan điểm, mục tiêu, yêu
cầu, nhiệm vụ BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An. Đây
là, nội dung cơ bản quan trọng cấu thành ý thức BVTQ Việt Nam XHCN
của mọi công dân Việt Nam yêu nước hiện nay. Đó chính là, nâng cao sự
hiểu biết và nhận thức sâu sắc về lịch sử, truyền thống dân tộc; về mục tiêu,
nhiệm vụ, nội dung, phương thức BVTQ; về bản chất, âm mưu, thủ đoạn
của các thế lực thù địch; về quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm thanh niên đối

với nhiệm vụ BVTQ Việt Nam XHCN. Hiểu biết một cách sâu sắc về Tổ
quốc Việt Nam XHCN là sự thống nhất giữa dân tộc và chủ nghĩa xã hội.
Tổ quốc Việt Nam XHCN được hình thành và phát triển trong quá trình đấu
tranh cách mạng lâu dài và gian khổ của dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh đạo
của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nó là sự kế thừa
và phát triển mới về Tổ quốc, đất nước, dân tộc và con người Việt Nam
trong suốt chiều dài lịch sử mấy ngàn năm dựng nước và giữ nước trong
điều kiện lịch sử mới. Chỉ khi thanh niên nhận thức đúng thì họ mới có
hành động cách mạng đúng trong BVTQ Việt Nam XHCN.
Hai là, nâng cao tình cảm, ý chí, niềm tin BVTQ Việt Nam XHCN
cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An. Chính là, nâng cao hơn nữa tình yêu đối
với quê hương đất nước và chế độ XHCN, thể hiện tập trung ở chủ nghĩa
yêu nước XHCN, yêu nước gắn liền với yêu chủ nghĩa xã hội, là tình yêu
con người, yêu thương nhân dân, yêu quê hương, yêu đất nước. Nâng cao
niềm tin BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An. Đó là,
nâng cao sự hội tụ nhận thức, tình cảm, ý chí của mỗi người, trở thành sự tin
tưởng vững chắc có cơ sở khoa học vào thắng lợi của sự nghiệp BVTQ, sự tin
tưởng tuyệt đối vào sự nghiệp lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước,
niềm tin vào ý chí, nghị lực, niềm tin vào thế trận quốc phòng toàn dân và sức
mạnh khối đại đoàn kết toàn dân, niềm tin vào chính nghĩa, tin vào sức mạnh
của quân đội, của các lực lượng vũ trang và tin vào sức mạnh của chính mình


trong sự nghiệp BVTQ Việt Nam XHCN. Nâng cao ý chí BVTQ Việt Nam
XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An. Đó là, tập trung nâng cao quyết tâm
bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ
quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, nhân dân và chế độ XHCN; bảo vệ công cuộc
đổi mới, sự nghiệp CNH-HĐH, bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc; bảo vệ nền
văn hóa dân tộc trong bất kỳ hoàn cảnh, tình huống nào. Đó là ý chí vượt
qua mọi gian khổ khó khăn, quyết tâm làm tròn nhiệm vụ BVTQ, sẵn sàng

xả thân vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của nhân dân.
Ba là, nâng cao khả năng vận dụng kiến thức vào thực tiến hoạt động
bảo vệ Tổ quốc của thanh niên. Thông qua hoạt động của các chủ thể nhận
thức về nhiệm vụ BVTQ trong tình hình mới của thanh niên từng bước được
nâng lên. Vấn đề quan trọng là thanh niên phải biết chuyển hóa nhận thức đó
thành hành động cách mạng trong quá trình công tác. Đặc biệt, là trong thực
hiện nhiệm vụ BVTQ tại địa phương. Gương mẫu chấp hành các qui định của
pháp luật nhà nước về BVTQ Việt Nam XHCN. Hăng hái tham gia lên đường
nhập ngũ hoàn thành nhiệm vụ BVTQ của thanh niên. Tích cực trong các
nhiệm vụ giữ gìn an ninh chính trị trật tự an toàn xã hội. Ý thức cảnh giác cao
trước mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ thù, thái độ kiên quyết đối với
các thế lực thù địch. Hoạt động này không chỉ đơn thuần biến kiến thức đã
được tiếp nhận thành hành động cụ thể mà còn đặt ra đòi hỏi ở thanh niên
việc vận dụng linh hoạt sáng tạo để đạt hiệu quả cao nhất.
Bốn là, nâng cao nhận thức của các chủ thể trong quá trình nâng cao ý
thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An. Chủ thể ở đây,
chính là cấp ủy, chính quyền địa phương, các đoàn thể chính trị xã hội, nhà
trường, cơ quan, đơn vị quân đội cùng với hoạt động của chính bản thân thanh
niên. Các chủ thể cũng chính là khách thể có vai trò quan trọng trong quá trình
nâng cao ý thức BVTQ Việt Nam XHCN cho thanh niên ở tỉnh Nghệ An. Họ là
lực lượng trực tiếp tác động nhằm nâng cao ý thức, định hướng hành động cho