BÀI GIẢNG GIẢI PHẪU NỘI TIẾT

GIẢI PHẪU HỆ NỘI TIẾT
Hệ NT gồm các tuyếnNT, tiết
ra các nội tiết tố (Hormon)
đỗ vào máu,cùng với hệ
TKK̉ đ.hòa sự ch.hoá các
chất trong cơ thể .
1. Tuyến tùng
2. Tuyếnyên.
3. Tuyến giáp
4. Tuyến ức
5. Tuyến thượng thận
6. Tuyến tụy
7.Buồng trứng
8. Tinh hoàn


Đặc điểm của các tuyến nội tiết
1.Chất tiết đổ vào máu .
2.Các NT tố (hormon)
với số lượng rất nhỏ
nhưng lại có tác dụng
rất lớn trong sự
ch.hóa , sự ph.triển
của cơ thể và sự
s.sản .
3. Kích thước nhỏ,
nhưng hệ thống
mạch máu cấp huyết
rất phong phú.

Tuyến nội tiết đơn thuần
• chỉ làm chức năng
nội tiết như: tuyến
yên, tuyến giáp,
tuyến cận giáp, tuyến
thượng thận,
• Tuyến sinh dục
nam(tinh hoàn) là
tuyến pha(sinh ra
tinh trùng và
testosteron)
• Tuyến sinh dục nữ
(buồng trứng) là
tuyến pha(sinh ra
trứng và oestrogen)


Các cơ quan có chức năng NT
• Là những đám tb tập
trung trong một cơ
quan, như đảo tụy
trong tụy.
• Những cơ quan làm
chức năng nội tiết
như gan, tim, thận,
ruột.
• Những cơ quan
được gọi là nội tiết
nhưng chức năng
nội tiết chưa rõ như

tuyến tùng, tuyến
ức.



Tuyến yên
• Tuyến yên nằm ở
vùng hạ đồi, trong
hố yên của thân
xương bướm.
• Kích thước : rất nhỏ,
khoảng 1 - 1,2 cm .
• Cấu tạo : chia tuyến
yên làm 2 thùy :
thùy trước và thùy
sau .


Thùy trước tuyến yên
• Còn gọi là TY tuyến,
chia làm 3 phần :
phần phễu , phần
trung gian , và phần
xa( phần hầu ) .
• TY tuyến là 1 tuyến
nội tiết thật sự , tiết
ra nhiều loại hormon
như GH, TSH, ACTH,
FSH, LH ,PRL ...
• Chức năng : Các

hormon tham gia
vào rất nhiều hoạt



Hormon tuyến yên
• GH (growth hormone, hormon tăng trưởng)có mô đích
là hầu hết tb trong cơ thể, làm ph.triển k.thước và số
lượng tb dẫn đến tăng k.thước và tr.lượng cơ thể.
• TSH (thyroid stimulating hormone, hormon.kích thích t.
giáp)
D.dưỡng và phát triển nang tuyến giáp và làm tăng T3-T4
• ACTH (adreno corticotropin hormon, h.kích thích vỏ
tuyến thượng thận)
– Trên vỏ thượng thận: làm tăng sinh tb vỏ thượng thận
và làm tổng hợp và bài tiết cortisol.
– Trên tế bào hắc tố: ACTH làm phân tán các hạt sắc tố
ra bào tương tb, làm sẫm màu da, nếu không có mặt
ACTH ,các hạt sắc tố sẽ tập trung quanh nhân tb làm da
sáng màu hơn.
– Trên não: ACTH có vai trò trong học tập, trí nhớ và hành
vi.


Hormon tuyến yên
Gonadotropin (h. kích thích tuyến sinh dục)
Tác dụng lên mô đích là tinh hoàn và buồng
trứng
FSH (follicle stimulating hormone, hormon.
kích thích nang trứng chính, rụng, tạo hoàng

thể)
LH (Luteinizing hormone, hormon kích thích
hoàng thể)


Gonadotropin (h. kích thích
tuyến sinh dục)

Ở nam:
– FSH: k.thích

phát triển ống
sinh tinh.
k.thích sản sinh
tinh trùng.
– LH: k.thích
ph.triển tb
leydig (tb kẽ
tinh hoàn).
k.thích tb leydig
bài tiết
testosteron.



– Ở nữ:
– FSH: k.
thích noãn
nang phát
triển chín,

phóng noãn,
tạo hoàng
thể.
– LH:k.thích tb
hạt của
noãn nang
và hoàng
thể bài tiết
estrogen và
progesteron.


Hormon tuyến yên
• PRL (Prolactin)
• Mô đích là tuyến
vú, tuyến vú đã
chịu tác dụng
của estrogen và
progesteron làm
chế tiết sữa vào
trong lòng nang
sữa nhưng
không gây bài
xuất ra ngoài.


Hormon ở thùy sau tuyến yên.
• Tiết 2 loại hormon là:
• ADH (antidiuretic hormon,
vasopressin) hormon

chống bài niệu)
• Nồng độ b.thường làm
tăng tái hấp thu nước ở
ống lượn xa và ống góp.
• Nồng độ cao: co mạch làm
tăng huyết áp.
• Oxytocin.
- Trên tử cung: khi có kinh
và khi sanh, oxytocin làm
co tử cung, tống máu kinh
và thai ra ngoài.
- Trên tuyến vú: bài xuất
sữa ra ngoài, do co các tb
biểu mô cơ quanh nang
tuyến sữa.




TUYẾN GIÁP
• TG nằm ở trước cổ, áp
sát 2 bên sụn giáp và
các vòng sụn khí quản
• Kích thước : TG là
tuyến nội tiết lớn nhất
cơ thể , mật độ chắc ,
màu xám hồng .Mỗi
thùy tuyến giáp cao(58), ngang (2-4), dầy(12,5) cm , bình thường
cân nặng khoảng 40 42 gr .

Mạch máu và th.kinh tuyến giáp
Động mạch : 2 cặp động
mạch chính
• Đm giáp trên xuất phát từ
đm cảnh ngoài
• Đm giáp dưới là nhánh của
đm thân giáp cổ , xuất phát
từ đm dưới đòn
Tĩnh mạch : Đám rối tm ở mặt
trước mỗi thùy sẽ đổ về tm
giáp dưới, tm thân cánh
tay đầu hoạc tm cảnh
trong.
Thần kinh : t.giáp nhận các
nhánh tk từ hạch giao cảm
cổ trên và tk thanh quản
( nhánh của TK lang thang).



Hormon tuyến giáp
Có 2 hormon
•
T3: Triiodothyronin
•
T4 : Tetraiodothyronin, thyroxin.
•
T3 và T4 có mô đích là hầu hết tb trong cơ
thể, làm tăng trưởng cấu trúc và chức năng

tb, làm tăng tốc độ phát triển cơ thể phối hợp
với GH, và kích thích sự biệt hóa tb đặc biệt
là tb não trong vài năm đầu sau sinh, nếu
thiếu thyroid hormon trẻ sẽ chậm phát triển
trí tuệ, đần độn.




TUYẾN CẬN GIÁP
• Có 4 tuyến(2 ở cực
trên và 2 ở cực dưới) ,
có màu vàng nâu , nhỏ
bằng hạt gạo, nằm ở
ngay mặt sau thùy bên
tuyến giáp.
• Hormon tuyến cận
giáp là PTH
( Parathyroid hormon )
tham gia vào chuyển
hóa Canxi trong cơ thể,
tác dụng: tăng Ca++ và
giảm phosphat máu.


Tác dụng của hormon tuyến cận
giáp
• Trên xương:
Tăng hoạt động tiêu xương và sự tạo thành
các tế bào xương mới.

• Trên thận:
– Tăng tái hấp thu Ca++ ở ống lượn xa và ống
góp.
– Giảm tái hấp thu phosphat ở ống lượn gần.
• Trên ruột: tăng tạo thành vitamin D làm tăng
hấp thu Ca++ ở ruột.
• Các tuyến cận giáp được cấp máu chủ yếu
bởi các nhánh nhỏ của động mạch giáp dưới