Vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh bình dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM

NGUYỄN THỊ THÙY NGA

VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN
XUẤT HÀNG THỦ CÔNG MỸ NGHỆ
TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH, NĂM 2014


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HCM

NGUYỄN THỊ THÙY NGA

VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT
HÀNG THỦ CÔNG MỸ NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH BÌNH DƯƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Kế toán
Mã ngành: 60340301

HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS.VÕ VĂN NHỊ

Tp Hồ Chí Minh, năm 2014

---------------


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn
toàn trung thực, chưa được nghiên cứu công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Các thông tin, tài liệu trích dẫn trong luận án có ghi rõ nguồn gốc.

TÁC GIẢ LUẬN ÁN

Nguyễn Thị Thùy Nga


MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Mục lục
Danh mục các từ viết tắt
Danh mục các bảng biểu
Danh mục sơ đồ
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................. 1
1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................1
2. Tổng quan nghiên cứu ......................................................................................2
3. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................4
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................4
5. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................................4

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ......................................................5
7. Kết cấu của đề tài ............................................................................................5
Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC KẾ TOÁN
QUẢN TRỊ CHO CÁC DOANH NGHIỆP .......................................................... 6
1.1 Vai trò của kế toán quản trị đối với công tác quản lý điều hành hoạt
động của doanh nghiệp. .........................................................................................6
1.1.1 Khái niệm kế toán quản trị. ....................................................................6
1.1.2 Vai trò kế toán quản trị trong doanh nghiệp...............................................7
1.2 Nội dung tổ chức kế toán quản trị cho các doanh nghiệp........................9
1.2.1. Xác lập nội dung thông tin phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp....10
1.2.1.1 Nội dung thông tin KTQT trong doanh nghiệp có quy mô nhỏ. .......13
1.2.1.2 Nội dung thông tin KTQT trong doanh nghiệp có quy mô vừa ........14
1.2.1.3 Nội dung thông tin KTQT trong doanh nghiệp có quy mô lớn .........15
1.2.2 Tổ chức thu thập, xử lý tổng hợp và cung cấp thông tin ..........................15
1.2.2.1 Tổ chức thu thập thông tin ban đầu ...................................................15
1.2.2.2 Tổ chức phân loại và xử lý thông tin .................................................16


1.2.2.3 Tổ chức thiết lập và cung cấp thông tin qua hệ thống báo cáo kế toán
quản trị ............................................................................................................17
1.2.3 Tổ chức bộ máy kế toán để thực hiện công tác kế toán quản trị. .............19
1.2.4 Tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin để phục vụ cho công tác kế toán
quản trị. ...............................................................................................................22
1.3 Đặc điểm ngành nghề của hàng thủ công mỹ nghệ phân phối nội dung
ảnh hưởng đến công tác kế toán quản trị. .........................................................23
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1................................................................................... 27
CHƯƠNG 2: TÌNH HÌNH THỰC HIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ TẠI CÁC
DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT HÀNG THỦ CÔNG MỸ NGHỆ TRÊN ĐỊA BÀN
TỈNH BÌNH DƯƠNG. ...................................................................................... 28
2.1 Giới thiệu tổng quát tình hình hoạt động và quản lý của các doanh

nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương. .......28
2.1.1 Tình hình hoạt động của các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ
nghệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương. ...................................................................28
2.1.2 Tình hình quản lý của các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ
trên địa bàn tỉnh Bình Dương. ............................................................................32
21.2.1 Nhân lực. ..............................................................................................32
2.1.2.2. Trình độ quản lý ................................................................................33
2.2 Tình hình thực hiện kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất hàng
TCMN trên địa bàn tỉnh Bình Dương. ..............................................................33
2.2.1 Đánh giá chung ..........................................................................................33
2.2.2 Khảo sát thực trạng kế toán quản trị trong các DN sản xuất hàng TCMN
trên địa bàn tỉnh Bình Dương .............................................................................34
2.3 Những hạn chế và nguyên nhân liên quan đến tổ chức kế toán quản trị
tại các doanh nghiệp sản xuất hàng TCMN trên địa bàn tỉnh Bình Dương. .41
2.3.1 Những hạn chế và khó khăn ......................................................................41
2.3.2 Nguyên nhân ..............................................................................................43
2.3.2.1 Nguyên nhân khách quan ...................................................................43
2.3.2.2 Nguyên nhân chủ quan......................................................................44
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................... 46
CHƯƠNG 3: TỔ CHỨC KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHO CÁC DOANH NGHIỆP
SẢN XUẤT HÀNG TCMN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BÌNH DƯƠNG ................. 47


3.1 Quan điểm của việc tổ chức kế toán quản trị trong các DN sản xuất hàng
TCMN ở Bình Dương. .........................................................................................47
3.1.1 Thích ứng với quy mô và đặc điểm hoạt động cũng như yêu cầu quản lý
của doanh nghiệp. ...............................................................................................47
3.1.2 Thực hiện và phát triển từng bước theo khả năng phát triển của doanh
nghiệp. ................................................................................................................48
3.1.3 Tích hợp kế toán tài chính và kế toán quản trị trong cùng một hệ thống kế

toán. ....................................................................................................................49
3.2 Những giải pháp vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản
xuất hàng TCMN trên địa bàn tỉnh Bình Dương. ............................................49
3.2.1 Xác định nội dung thông tin kế toán quản trị. ..........................................50
3.2.1.1 Đối với doanh nghiệp có quy mô nhỏ. ...............................................50
3.2.1.2 Đối với doanh nghiệp có quy mô vừa. ................................................54
3.2.1.3 Đối với doanh nghiệp có quy mô lớn. ................................................58
3.2.2 Tổ chức hệ thống thông tin kế toán quản trị. .......................................65
3.2.2.1 Đối với doanh nghiệp có quy mô nhỏ .................................................65
3.2.2.2 Đối với doanh nghiệp có quy mô vừa ................................................67
3.2.2.3 Đối với doanh nghiệp có quy mô lớn .................................................69
3.2.3 Tổ chức bộ máy kế toán quản trị ...............................................................72
3.2.3.1 Đối với doanh nghiệp có quy mô nhỏ .................................................72
3.2.3.2 Đối với doanh nghiệp có quy mô vừa .................................................73
3.2.3.3 Đối với doanh nghiệp có quy mô lớn .................................................75
3.2.4 Tổ chức ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác KTQT .............77
3.2.4.1 Đối với doanh nghiệp có quy mô nhỏ .................................................77
3.2.4.2 Đối với doanh nghiệp có quy mô vừa ................................................77
3.2.4.3 Đối với doanh nghiệp có quy mô lớn ................................................78
3.3 Kiến nghị ........................................................................................................78
3.3.1 Đối với các doanh nghiệp ..........................................................................78
3.3.2 Đối với các hội nghề nghiệp .....................................................................80
3.3.3. Đối với các cơ sở đào tạo, tổ chức nghiên cứu, tư vấn kế toán................80
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................... 82
KẾT LUẬN ....................................................................................................... 83
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


Phụ lục 1: Danh sách các Doanh Nghiệp TCMN khảo sát trên địa bàn tỉnh Bình

Dương
Phụ lục 2: Bảng câu hỏi khảo sát
Phụ lục 3: Bảng phân loại chi phí trong DN theo mối quan hệ với mức độ hoạt động
Phụ lục 4: Ví dụ minh họa vận dụng lập dự toán và tính giá thành ở DN có quy mô
vừa
Phụ lục 5: Những chứng từ bổ sung nhận diện chi phí, kiểm soát trong KTQT
Phụ lục 6: Ứng dụng tài khoản KTQT trong DN có quy mô nhỏ
Phụ lục 7: Mẫu sổ chi tiết ứng dụng bổ sung trong KTQT
Phụ lục 8: Mẫu biểu bổ sung yếu tố nhận diện KTQT
Phụ lục số 9: Các báo cáo KTQT
Phụ lục 10: Các báo cáo kế toán trách nhiệm


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Phần Tiếng Việt:
BP

: Biến phí

CP

: Chi phí

DN

: Doanh nghiệp

ĐP

: Định phí

Đv

: Đơn vị

HTX

: Hợp tác xã

KTQT

: Kế toán quản trị

KTTC

: Kế toán tài chính

NC

: Nhân công

NCTT

: Nhân công trực tiếp

NVL

: Nguyên vật liệu

NVLTT

: Nguyên vật liệu trực tiếp

QĐ

: Quyết định

QLDN

: Quản lý doanh nghiệp

SDĐP

: Số dư đảm phí

SXC

: Sản xuất chung

TCMN

: Thủ công mỹ nghệ

TNDN

: Thu nhập doanh nghiệp

TNHH

: Trách nhiệm hữu hạn

TSCĐ

: Tài sản cố định

Phần Tiếng Nước ngoài:
IFC

: International Finance Corporation


DANH MỤC CÁC BẢNG

SỐ HIỆU

Bảng 1.1:

TÊN BẢNG

Tiêu chí phân loại DN nhỏ và vừa của một số quốc gia và
khu vực

Bảng 1.2:

Tiêu chí phân loại DN nhỏ và vừa ở Việt Nam

Bảng 2.1:

Loại hình hoạt động kinh doanh các công ty khảo sát

Bảng 2.2:

Tổ chức công tác kế toán trong các DN khảo sát

Bảng 2.3:

Tầm quan trọng và yêu cầu kế toán quản trị

Bảng 2.4:

Mức độ yêu cầu thong tin kế toán quản trị

Bảng 3.1:

Phân loại chi phí trong DN theo mối quan hệ với mức độ
hoạt động

Bảng 3.2

Bảng tính giá thành sản phẩm

Bảng 3.3:

Dự toán doanh thu

Bảng 3.4:

Dự toán sản xuất

Bảng 3.5:

Dự toán NVL trực tiếp

Bảng 3.6:

Dự toán nhân công trực tiếp

Bảng 3.7:

Dự toán chi phí sản xuất chung

Bảng 3.8:

Dự toán chi phí bán hàng

Bảng 3.9:

Dự toán chi phí quản lý DN

Bảng 3.10:

Dự toán kết quả kinh doanh theo phương pháp toàn bộ

Bảng 3.11:

Dự toán kết quả kinh doanh theo phương pháp số dư đảm
phí

Bảng 3.12:

Dự toán tiền

Bảng 3.13:

Dự toán bảng cân đối kế toán

Bảng 3.14:

Mục tiêu và nhiệm vụ của các trung tâm trách nhiệm

Bảng 3.15:

Thứ tự nhóm mã số hình thành tài khoản KTQT trong
DN có quy mô vừa


Bảng 3.16:

Báo cáo chi tiết doanh thu

Bảng 3.17:

Báo cáo chi tiết giá vốn hảng bán

Bảng 3.18:

Báo cáo chi phí bán hàng

Bảng 3.19:

Báo cáo chi phí QL DN

Bảng 3.20:

Báo cáo chi phí sản xuất

Bảng 3.21:

Bảng tính giá thành sản phẩm,

Bảng 3.22:

Báo cáo kết quả kinh doanh

Bảng 3. 23:

Phân tích tình hình thực hiện kế hoạch lợi nhuận

Bảng 3.24:

Phân tích chi phí NVL trực tiếp

Bảng 3.25:

Phân tích chi phí sản xuất chung

Bảng 3.26:

Phân tích chi phí bán hàng

Bảng 3.27:

Phân tích chi phí quản lý DN

Bảng 3.28:

Báo cáo phân tích nợ phải trả

Bảng 3.29:

Báo cáo phân tích nợ phải thu

Bảng 3.30:

Bảng phân tích chi phí nhân công trực tiếp

Bảng 3.31:

Báo caó phân tích kết quả hoạt động kinh doanh

Bảng 3.32:

Báo cáo phân tích các thong tin thích hợp phục vụ cho
việc ra quyết định.

Bảng 3.33:

Báo cáo phân tích giá bán

Bảng 3.34:

Báo cáo thu nhập bộ phận

Bảng 3,35:

Báo cáo trung tâm trách nhiệm

Bảng 3.36:

Báo cáo thành quả kết quả của trung tâm chi phí định
mức

Bảng 3.37:

Báo caó kết quả hoạt động của trung tâm doanh thu

Bảng 3.38:

Báo caó kết quả hoạt động của trung tâm lợi nhuận

Bảng 3.39:

Báo caó kết quả hoạt động của trung tâm đầu tư

Bảng 3.40:

Báo cáo phân tích các chỉ số tài chính


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

SỐ HIỆU

TÊN SƠ ĐỒ

Sơ đồ 3.1:

Quy trình lập dự toán trong DN có quy mô nhỏ

Sơ đồ 3.2:

Quy trình lập dự toán trong DN có quy mô vừa

Sơ đồ 3.3:

Tổ chức bộ máy kế toán trong DN sản xuất có quy mô nhỏ

Sơ đồ 3.4:

Mô hình kế toán trách nhiệm.

Sơ đồ 3.5:

Tổ chức bộ máy kế toán trong DN sản xuất có quy mô vừa

Sơ đồ 3.6:

Tổ chức bộ máy kế toán trong DN sản xuất có quy mô lớn

1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Việt Nam mở cửa, hội nhập với kinh tế khu vực và kinh tế thế giới đã tạo ra
một thời kỳ mới, đã đem lại nhiều thuận lợi và cũng xuất hiện nhiều thách thức, khó
khăn mới cho các doanh nghiệp sản xuất. Trong những năm qua, nền kinh tế Việt
Nam cũng như các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là các doanh nghiệp sản xuất
hàng thủ công mỹ nghệ phải đối mặt với sự cạnh tranh ngày càng tăng.
Bình Dương là một tỉnh có tốc độ phát triển công nghiệp rất nhanh trong
vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và phút chốc đã trở thành địa phương phát triển
năng động nhất trong tứ giác kinh tế trọng điểm của cả nước. Bình Dương là một
tỉnh thu hút được nhiều nhà đầu tư nước ngoài và tập trung nhiều khu công nghiệp.
Bình Dương cũng là vùng đất của nhiều làng nghề truyền thống với các nghệ nhân
bàn tay vàng điêu khắc gỗ, làm đồ gốm và tranh sơn mài…. Từ xa xưa các sản
phẩm gốm mỹ nghệ, sơn mài, điêu khắc và các sản phẩm thủ công mỹ nghệ như tre,
nứa, lục bình… của Bình Dương đã tham gia hội chợ quốc tế, đồng thời cũng đã
xuất khẩu sang thị trường châu Âu , châu Mỹ và nhiều nước trong khu vực. Hàng
thủ công mỹ nghệ chiếm một vị trí quan trọng trong định hướng phát triển kinh tế
tỉnh Bình Dương.
Nhưng những năm gần đây, tình hình sản xuất xuất khẩu của hàng thủ công
mỹ nghệ của Việt Nam cũng như của Bình Dương đang gặp rất nhiều khó khăn và
thử thách. Với sức cạnh tranh yếu do chỉ làm hàng có giá trị thấp, giá thành sản xuất
ngày càng cao, sản phẩm lại không có giá trị cạnh tranh. Theo nhận định của ông
Trịnh Quốc Đạt- Phó chủ tịch hiệp hội làng nghể Việt Nam “có đến 30% DN trong
khối làng nghề đang trong tình trạng phá sản, giải thể và ngưng hoạt động. Nhiều
DN xuất khẩu những mặt hàng thủ công mỹ nghệ vốn là thế mạnh của Việt Nam,
như: gốm sứ, mây tre đan... đều phải cắt giảm sản xuất do đơn hàng giảm “
[ />

2

Do vậy, để các doanh nghiệp tăng trưởng và phát triển bền vững, các doanh
nghiệp Việt Nam đã chú trọng đến việc đổi mới công nghệ, đổi mới quản trị sản
xuất, nâng cao năng suất, chất lượng, giá thành sản phẩm cạnh tranh. Để có những
quyết định chính xác và kịp thời thì vấn đề đổi mới quản trị sản xuất đã tạo ra động
lực, áp lực thúc đẩy thay đổi hệ thống kế toán và nổi bật là kế toán quản trị, một bộ
phận kế toán gắn kết mật thiết với quản trị, giúp nhà quản trị tiếp cận, xây dựng các
công cụ quản trị, sử dụng hiệu quả nguồn vốn đầu tư. Điều này đã góp phần nâng
cao hiệu quả quản lý, nâng cao hiệu quả sản xuất, chất lượng và giá thành sản phẩm
có thể cạnh tranh, giúp các doanh nghiệp có thể đứng vững và có thể vượt qua giai
đoạn khó khăn này. Đó cũng chính là lý do mà tác giả chọn đề tài ” Vận dụng kế
toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa
bàn tỉnh Bình Dương” để làm đề tài bảo vệ luận văn thạc sỹ.
2. Tổng quan nghiên cứu
Việc nghiên cứu kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và
trong các DN sản xuất nói riêng trong thời gian qua đã có một số cơ quan, tác giả đã
đề cập và nghiên cứu. Ngoài ra, một số công trình đăng tải trên các tạp chí, sách,
báo… về vấn đề này cũng được công bố. Có thể điểm sơ về tình hình nghiên cứu kế
toán quản trị trong nước trong thời gian qua như sau:
Kế toán quản trị được các nhà nghiên cứu ở Việt Nam bắt đầu nghiên cứu từ đầu
những năm 1990. Luận án “Vấn đề hoàn thiện kế toán Việt Nam” của tác giả
Nguyễn Việt (1995) đã trình bày phương hướng và giải pháp xây dựng hệ thống kế
toán tài chính và kế toán quản trị trong các doanh nghiệp Việt Nam. Đây là những
đề xuất mang tính sơ khai trong bối cảnh kế toán quản trị bắt đầu được nghiên cứu.
Do đó, những nội dung về kế toán quản trị được trình bày mang tính cơ bản. Năm
1997, tác giả Phạm Văn Dược đã nghiên cứu về “Phương hướng xây dựng nội dung
và tổ chức vận dụng kế toán quản trị vào doanh nghiệp Việt Nam” trong đó so sánh
về mặt lý luận sự giống và khác nhau giữa kế toán quản trị và kế toán tài chính; vai
trò, nội dung và các nghiệp vụ của kế toán quản trị. Tác giả đã có những nghiên cứu

3

cụ thể và đề xuất các biện pháp ứng dụng kế toán quản trị vào thực tiễn trong các
doanh nghiệp Việt Nam với 5 giải pháp vĩ mô và 6 giải pháp vi mô
Luận án tiến sĩ của Huỳnh Lợi “Xây dựng kế toán quản trị trong doanh
nghiệp sản xuất Việt Nam” trong đó nêu rõ quan điểm và mục tiêu xây dựng kế toán
quản trị, các mô hình và cơ chế vận hành KTQT trong DN sản xuất Việt Nam. “Xây
dựng nội dung và tổ chức kế toán quản trị cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt
Nam” của Tiến sĩ Phạm Ngọc Toàn, luận án đã nêu kinh nghiệm vận dụng nội dung
KTQT và cách thức tổ chức KTQT của một số nước trên thế giới; đánh giá và phân
tích hiện trạng kế toán quản trị đang áp dụng trong các DN nhỏ và vừa ở Việt Nam
và xây dựng nội dung KTQT áp dụng cho các DN vừa và nhỏ Việt Nam. Luận văn
Thạc sĩ của Hồ Nam Phương “Vận dụng kế toán quản trị trong các DN sản xuất
Gạch ngói tỉnh Bình Dương” đã nghiên cứu áp dụng hệ thống KTQT cho các doanh
nghiệp gạch ngói, xây dựng các nguyên tắc cần phải tuân theo trong quá trình xây
dựng và áp dụng hệ thống kế toán quản trị, xây dựng quy trình ra quyết định quản
trị dựa trên cơ sở hệ thống kế toán quản trị, đánh giá hiệu quả của việc xây dựng hệ
thống kế toán quản trị và chi phí bỏ ra để xây dựng và vận hành hệ thống kế toán
quản trị. Luận văn thạc sĩ của Đỗ Nguyên Bình “Tổ chức công tác kế toán quản trị
và thiết lập hệ thống báo cáo kế toán quản trị tại công ty TNHH N.G. V”, luận văn
đã xây dựng mô hình và nội dung tổ chức công tác KTQT và hệ thống báo cáo kế
toán quản trị trong công ty TNHH N.G.V. Luận văn của Phan Văn Út “Xây dựng hệ
thống kế toán quản trị tại các doanh nghiệp chế biến gỗ ở Bình Dương”, luận văn
đã xây dựng hệ thống dự toán và xây dựng hệ thống kiểm soát vận hành sản xuất và
hệ thống ra quyết định kinh doanh trong các DN chế biến gỗ. Như vậy, có thể nói,
các nghiên cứu về tổ chức kế toán quản trị trong những năm gần đây bắt đầu đã đi
vào cụ thể một số loại hình doanh nghiệp. Đã hệ thống hóa được những lý luận cơ
bản về tổ chức kế toán quản trị trong doanh nghiệp và đã đề cập đến các mô hình tổ

chức kế toán quản trị cho các doanh nghiệp và nội dung KTQT cho các DN vừa và
nhỏ. Đây cũng chính là những nội dung mà luận án kế thừa và tham khảo trong quá
trình thực hiện nghiên cứu.


4

Tóm lại, thông qua nghiên cứu tổng quan các công trình nghiên cứu liên
quan đến kế toán quản trị trong các DN, tác giả thấy rằng các công trình nghiên cứu
được giới thiệu, trình bày trên đây chưa thực hiện nghiên cứu cụ thể về nội dung kế
toán quản trị cho từng loại hình DN sản xuất hàng TCMN. Do đó, việc nghiên cứu
đề tài “vận dụng kế toán quản trị trong các DN sản xuất hàng TCMN tại Bình
Dương” là cần thiết và tiếp tục kế thừa các nội dung áp dụng kế toán quản trị trong
các DN nhỏ và vừa ở Việt Nam. Luận văn này tác giả đề xuất vận dụng nội dung và
tổ chức bộ máy kế toán quản trị phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp của ngành
TCMN trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là xác lập quan điểm của việc tổ chức kế
toán quản trị và các giải pháp vận dụng kế toán quản trị trong các doanh nghiệp sản
xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương, nhằm hổ trợ cho các nhà
quản trị doanh nghiệp có đầy đủ thông tin để ra quyết định quản lý kịp thời.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Những vấn đề lý luận và thực tiễn về hệ thống kế
toán quản trị trong các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn
tỉnh Bình Dương.
Phạm vi nghiên cứu: Các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ
trên địa bàn tỉnh Bình Dương như Thị Xã Dĩ An, Thị Xã Thuận An, TP. Thủ Dầu
Một, Huyện Tân Uyên, Huyện Bến Cát.
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu dựa trên cơ sở phương pháp luận, kết hợp các phương

pháp thống kê, phân tích thông tin, số liệu, liên hệ và so sánh, khái quát và tổng
hợp.
Đồng thời áp dụng phương pháp điều tra xã hội thông qua khảo sát thực tế và gửi
bảng câu hỏi.


5

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Làm rõ thực trạng tình hình vận dụng công tác kế toán quản trị trong các
doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương. Từ đó
đưa ra các giải pháp vận dụng nội dung kế toán quản trị phù hợp với từng loại hình
doanh nghiệp sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ, giúp các nhà quản trị doanh nghiệp
có một công cụ hổ trợ thông tin quản trị đắc lực trong quá trình quản lý và điều
hành doanh nghiệp.
7. Kết cấu của đề tài
Kết cấu của luận văn gồm có:
o Phần mở đầu
o Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về tổ chức kế toán quản trị cho các
doanh nghiệp
o Chương 2: Tình hình thực hiện kế toán quản trị tại các doanh nghiệp sản xuất
hàng thủ công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương
o Chương 3: Tổ chức kế toán quản trị cho các doanh nghiệp sản xuất hàng thủ
công mỹ nghệ trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
o Kết luận
o Phụ lục


6

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ TỔ CHỨC KẾ
TOÁN QUẢN TRỊ CHO CÁC DOANH NGHIỆP
1.1 Vai trò của kế toán quản trị đối với công tác quản lý điều hành hoạt động
của doanh nghiệp.
1.1.1 Khái niệm kế toán quản trị.
Kế toán quản trị đã từng xuất hiện rất lâu trong hệ thống kế toán doanh
nghiệp ở các nước có nền kinh tế thị trường. Trong nền kinh tế thị trường, các tổ
chức tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp với những
mục tiêu và lợi ích khác nhau, và cần những nhu cầu về thông tin cũng khác nhau.
Do đó, đã hình thành nên những nhận thức khác nhau về kế toán quản trị và thúc
đẩy kế toán phát triển.
Theo khoản 3, điều 4 của luật kế toán Việt Nam năm 2003, kế toán quản trị
được định nghĩa như sau: “ Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý , phân tích và
cung cấp thông tin kinh tế, tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài
chính trong nội bộ đơn vị kế toán”.
Theo Liên đoàn Kế toán quốc tế công bố trong tài liệu tổng kết các khái niệm
kế toán quản trị trên thế giới năm 1998, “ Kế toán quản trị được xem như là một
quy trình định dạng , kiểm soát , đo lường , tổng hợp, phân tích, trình bày, giải
thích và truyền đạt thông tin tài chính, thông tin phi tài chính liên quan đến hoạt
động của doanh nghiệp cho những nhà quản trị thực hiện hoạch định, đánh giá ,
kiểm soát , điều hành hoạt động tổ chức nhằm đảm bảo sử dụng có trách nhiệm,
hiệu quả nguổn lực kinh tế của doanh nghiệp.” [ IFAC,1998, tr99].
Theo viện nghiên cứu kế toán quản trị của Mỹ, “Kế toán quản trị là một quy
trình nhận dạng, tổng hợp, trình bày, giải thích và truyền đạt thông tín thích hợp
cho nhà quản trị thiết lập chiến lược kinh doanh, hoạch định và kiểm soát hoạt
động, ra quyết định kinh doanh, sử dụng có hiệu quả nguồn lực kinh tế , cải tiến và
nâng cao giá trị doanh nghiệp, đảm bảo an toàn cho tài sản, kết hợp chặt chẽ việc
quản trị và kiểm soát nội bộ.” [Charles,2002, tr6]

7

Theo nhóm tác giả Charles T.Horngren, Alnoor Bhimani, Srikant M.Datar,
George Foster, “ Kế toán quản trị là ứng dụng nguyên tắc kế toán, nguyên tắc quản
trị tài chính để tạo lập, bảo vệ, gìn giữ và gia tăng giá trị cho tổ chức
[Charles,2002, tr897]
Theo Wilson và Wai (1993, page 15) “Kế toán quản trị bao gồm các kỹ thuật
và quá trình nhằm mục đích cung cấp các thông tin tài chính và phi tài chính cho
những người bên trong tổ chức để ra các quyết định hữu hiệu và thông qua đó kiểm
soát được tổ chức và cải thiện sự hữu hiệu của tổ chức.”
Kế toán quản trị có thể hiểu là một công cụ chuyên ngành của kế toán nhằm
thực hiện quá trình nhận diện, đo lường, tổng hợp và truyền đạt thông tin hữu ích
cho các nhà quản trị trong doanh nghiệp thực hiện tốt nhất các chức năng quản trị,
gồm hoạch định, kiểm tra, đánh giá và đặc biệt là ra quyết định trong mọi khâu công
việc trong quá trình kinh doanh.
Kế toán quản trị được định nghĩa theo nhiều khía cạnh khác nhau, tuy nhiên tất
cả đều thống nhất chung mục đích kế toán quản trị là cung cấp thông tin định lượng
tình hình kinh tế tài chính về hoạt động doanh nghiệp cho các nhà quản trị ở doanh
nghiệp và kế toán quản trị là một bộ phận kế toán linh hoạt do doanh nghiệp xây
dựng phù hợp với đặc điểm kinh tế kỹ thuật, tổ chức quản lý và đánh giá thành quả
hoạt động của từng bộ phận, phòng ban chức năng, nhằm đảm bảo sử dụng có hiệu
quả tối ưu các nguồn lực của doanh nghiệp.
1.1.2 Vai trò kế toán quản trị trong doanh nghiệp.
Kế toán quản trị ra đời, phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin để nhà
quản trị thực hiện toàn diện các chức năng quản trị:
-

Cung cấp thông tin cho quá trình lập kế hoạch:
Việc lập kế hoạch trong một tổ chức liên quan đến hai vấn đề, đó là: xác định

được mục tiêu của tổ chức và xây dựng những phương thức để đạt được mục tiêu
đó. Dự toán ngân sách trong KTQT sẽ là một công cụ để kế toán viên giúp ban quản
trị trong quá trình lập kế hoạch và kiểm soát việc thực hiện kế hoạch. Vì vậy, kế
toán quản trị trên cơ sở đã ghi chép, tính toán, phân tích chi phí, doanh thu, kết quả


8

từng loại hoạt động, từng sản phẩm… ,lập các dự toán chi phí, doanh thu, lợi nhuận
… để cung cấp thông tin trong việc phát hoạ, dự kiến tương lai nhằm phát triển
doanh nghiệp.
-

Cung cấp thông tin cho quá trình tổ chức điều hành hoạt động:
Kế toán quản trị sẽ cung cấp các thông tin cho các tình huống khác nhau với

các phương án khác nhau để nhà quản trị có thể xem xét, để ra quyết định đúng đắn
nhất trong quá trình tổ chức điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh phù hợp với
các mục tiêu đã vạch ra. Vì vậy, kế toán quản trị phải tổ chức ghi chép, xử lý thông
tin đầu vào và hệ thống hoá các số liệu chi tiết theo hướng đã định.
-

Cung cấp thông tin cho quá trình kiểm soát:
Kế toán quản trị sẽ cung cấp các báo cáo thực hiện với những báo cáo biến

động kết quả giữa thực tế so với mục tiêu hay dự toán và những nguyên nhân ảnh
hưởng đến biến động chi phí sản xuất, đến hoạt động tiêu thụ, đến kinh doanh,… kế
toán quản trị giúp nhà quản trị nhận biết được tình hình thực hiện và những nguyên
nhân dẫn đến biến động hoạt động sản xuất kinh doanh. Từ đó giúp nhà quản trị
nhận thức được tình hình tốt hay xấu, những nguyên nhân ảnh hưởng thuận lợi hay

bất lợi đến hoạt động sản xuất kinh doanh của từng bộ phận, của doanh nghiệp để
đưa ra chính xác các những phương pháp khai thác, kiểm soát, giải pháp điều chỉnh,
thay đổi nhằm hướng hoạt động của tổ chức về mục tiêu đã xác định.
-

Cung cấp thông tin cho quá trình ra quyết định:
Chức năng ra quyết định đòi hỏi nhà quản trị phải có sự lựa chọn hợp lý

trong nhiều phương án khác nhau được đưa ra. Các quyết định ngắn hạn trong một
tổ chức có thể có ảnh hưởng ngắn hạn đến tổ chức hoặc có thể là các quyết định
chiến lược ảnh hưởng lâu dài đến tổ chức. Tất cả các quyết định đều có nền tảng từ
thông tin, và phần lớn thông tin do KTQT cung cấp nhằm để thực hiện ra quyết định
của nhà quản trị. Với những báo cáo phân tích các phương án kinh doanh, phân tích
chi phí hữu ích, phân tích tiềm năng kinh tế, tài chính của tài sản và nguồn vốn,…
kế toán quản trị giúp nhà quản trị đưa ra các quyết định quản trị khoa học, khai thác


9

được tiềm năng kinh tế, tài chính và đảm bảo mục tiêu doanh nghiệp. [Đào Văn Tài
và cộng sự, 2003, tr42,43]
Như vậy, kế toán quản trị là công cụ để xây dựng các mục tiêu thông qua các
kế hoạch chiến lược, là công cụ đánh giá thực hiện mục tiêu thông qua các chức
năng tổ chức điều hành và kiểm soát để ra các quyết định phù hợp, kịp thời giúp các
nhà quản trị điều hành, quản lý doanh ngiệp một cách hiệu quả. Do đó, kế toán quản
trị đã tạo nên một kênh thông tin hữu ích đối với nhà quản trị trong môi trường sản
xuất kinh doanh, khoa học kỹ thuật, công nghệ thông tin ngày càng thay đổi nhanh
chóng như hiện nay.
1.2 Nội dung tổ chức kế toán quản trị cho các doanh nghiệp.
Nội dung kế toán quản trị là tổng hợp tất cả các mặt, các yếu tố cấu thành nên

kế toán quản trị, thể hiện kết quả của quy trình công việc kế toán quản trị và phương
pháp kỹ thuật kế toán quản trị. Nội dung kế toán quản trị phải hướng đến xây dựng
hệ thống thông tin kinh tế, tài chính liên quan với các tác động đến quy trình tạo giá
trị trong hoạt động sản xuất kinh doanh. Do đó, nội dung cơ bản của kế toán quản trị
sẽ bao gồm các phần sau:
- Hệ thống kế toán chi phí và quản trị chi phí trong doanh nghiệp.
- Dự toán ngân sách
- Thiết lập thông tin phục vụ cho việc ra quyết định và dự báo
- Kế toán các trung tâm trách nhiệm và đánh giá trách nhiệm quản lý
Kế toán quản trị vừa là một phân hệ, vừa là một bộ phận của hệ thông kế
toán; vì vậy kế toán quản trị có những phương pháp kỹ thuật đặc trưng và riêng để
phù hợp với những đặc điểm của nó nhằm phát huy được những chức năng và đảm
bảo nội dung kế toán quản trị. Về phương pháp, kế toán quản trị hướng đến thiết lập
những mô hình quản trị, mô hình kiểm soát…, về kỹ thuật, kế toán quản trị hướng
đến áp dụng, xây dựng những kỹ thuật định lượng, đo lường, tính toán, so sánh,
phân tích thông tin cần cho quản trị, phù hợp với những phương pháp sử dụng. Như
vậy, nội dung kế toán quản trị và phương pháp kỹ thuật kế toán quản trị luôn có mối


10

quan hệ mật thiết với nhau. Nội dung kế toán quản trị là mục đích, phương pháp kỹ
thuật là phương tiện [ Phạm Văn Dược và Huỳnh Lợi, 2009,tr 23,tr24].
1.2.1. Xác lập nội dung thông tin kế toán quản trị với từng loại quy mô doanh
nghiệp
Dựa theo quy mô có thể phân loại doanh nghiệp thành doanh nghiệp có quy
mô lớn, vừa và nhỏ. Trong đó, việc xác định các tiêu chí và định mức để đánh giá
quy mô của một DNNVV có sự khác biệt ở các quốc gia trên thế giới. Ngay trong
cùng một quốc gia, những tiêu chí này cũng có thể được thay đổi theo thời gian vì
sự phát triển của doanh nghiệp, đặc điểm nền kinh tế hay tốc độ phát triển kinh tế

của quốc gia đó... Tuy nhiên, các tiêu chí phổ biến nhất được nhiều quốc gia sử
dụng là: số lượng lao động bình quân mà doanh nghiệp sử dụng trong năm, tổng
mức vốn đầu tư của doanh nghiệp, tổng doanh thu hàng năm của doanh nghiệp
(Bảng 1.1).
Bảng 1.1: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa của một số quốc gia và
khu vực
Quốc gia/
Phân loại DN vừa và nhỏ
Khu vực

Số lao
động bình
quân

Vốn đầu tư

Doanh thu

A. NHÓM CÁC NƯỚC PHÁT TRIỂN
Nhỏ và vừa

0-500

Không quy định

Không quy định

- Đối với ngành sản xuất

1-300

¥ 0-300 triệu

Không quy định

- Đối với ngành thương mại

1-100

¥ 0-100 triệu

- Đối với ngành dịch vụ

1-100

¥ 0-50 triệu

Siêu nhỏ

< 10

Không quy định

Nhỏ

< 50

< €7 triệu

Vừa

< 250

< €27 triệu

4. Australia

Nhỏ và vừa

< 200

Không quy định

Không quy định

5. Canada

Nhỏ

< 100

Không quy định

< CDN$ 5 triệu

1. Hoa kỳ

2. Nhật

3. EU

Không quy định


11

Vừa

< 500

CDN$ 5 -20 triệu

6.New
Zealand

Nhỏ và vừa

< 50

Không quy định

Không quy định

7. Korea

Nhỏ và vừa

< 300

Không quy định

Không quy định

8. Taiwan

Nhỏ và vừa

< 200

< NT$ 80 triệu

< NT$ 100 triệu

B. NHÓM CÁC NƯỚC ĐANG PHÁT TRIỂN
1. Thailand

Nhỏ và vừa

Không
quy định

< Baht 200 triệu

Không quy định

2. Malaysia

- Đối với ngành sản xuất

0-150

Không quy định

RM 0-25 triệu

3.
Philippine

Nhỏ và vừa

< 200

Peso 1,5-60 triệu

Không quy định

4.
Indonesia

Nhỏ và vừa

Không
quy định

< US$ 1 triệu

< US$ 5 triệu

5.Brunei

Nhỏ và vừa

1-100

Không quy định

Không quy định

C. NHÓM CÁC NƯỚC KINH TẾ ĐANG CHUYỂN ĐỔI
1. Russia

2. China

3. Poland

4. Hungary

Nhỏ

1-249

Vừa

250-999

Nhỏ

50-100

Vừa

101-500

Nhỏ

< 50

Vừa

51-200

Siêu nhỏ

1-10

Nhỏ

11-50

Vừa

51-250

Không quy định

Không quy định

Không quy định

Không quy định

Không quy định

Không quy định

Không quy định

Không quy định

Nguồn: 1) Doanh nghiệp vừa và nhỏ, APEC, 1998; 2) Định nghĩa doanh nghiệp vừa và nhỏ, UN/ECE,
1999; 3) Tổng quan về doanh nghiệp vừa và nhỏ, OECD, 2000.


12

Theo NĐ 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009, Doanh nghiệp nhỏ và vừa là cơ
sở kinh doanh đã đăng ký kinh doanh theo quy định pháp luật, được chia thành ba
cấp: siêu nhỏ, nhỏ, vừa theo quy mô tổng nguồn vốn (tổng nguồn vốn tương đương
tổng tài sản được xác định trong bảng cân đối kế toán của doanh nghiệp) hoặc số
lao động bình quân năm (tổng nguồn vốn là tiêu chí ưu tiên), cụ thể như sau:
Bảng 1.2: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam
Quy mô

Doanh
nghiệp
siêu nhỏ
Số lao
động

Doanh nghiệp nhỏ

Tổng
nguồn vốn

Số lao
động

Doanh nghiệp vừa

Tổng nguồn
vốn

Số lao động

Khu vực
I. Nông, lâm nghiệp
và thủy sản

10 người
trở xuống

20 tỷ đồng
trở xuống

từ trên 10
người đến
200 người

từ trên 20 tỷ
đồng đến

100 tỷ đồng

từ trên 200
người đến
300 người

II. Công nghiệp và
xây dựng

10 người
trở xuống

20 tỷ đồng
trở xuống

từ trên 10
người đến
200 người

từ trên 20 tỷ
đồng đến
100 tỷ đồng

từ trên 200
người đến
300 người

III. Thương mại và
dịch vụ

10 người
trở xuống

10 tỷ đồng
trở xuống

từ trên 10
người đến
50 người

từ trên 10 tỷ
đồng đến 50
tỷ đồng

từ trên 50
người đến
100 người

[ Nguồn: Nghị định 56/2009/NĐ-CP ngày 30/06/2009]
Từ các bảng trên cho thấy, hầu hết các quốc gia đều lấy tiêu chí số lao động
bình quân làm cơ sở quan trọng để phân loại doanh nghiệp theo quy mô. Điều này
là hợp lý hơn so với việc lựa chọn các tiêu chí khác như doanh thu, vốn... là các chỉ
tiêu có thể lượng hóa được bằng giá trị tiền tệ. Các tiêu chí như doanh thu, vốn tuy
rất quan trọng nhưng thường xuyên chịu sự tác động bởi những biến đổi của thị
trường, sự phát triển của nền kinh tế, tình trạng lạm phát... nên thiếu sự ổn định
trong việc phân loại doanh nghiệp. Điều này giải thích tại sao tiêu chí số lao động
bình quân được nhiều quốc gia lựa chọn, tiêu chí này thường có tính ổn định lâu dài


13

về mặt thời gian, lại thể hiện được phần nào tính chất, đặc thù của ngành, lĩnh vực
kinh doanh mà doanh nghiệp đang tham gia.
Kế toán và thông tin kế toán là hai cách phát biểu khác nhau cùng một vấn
đề. Khi thảo luận đến kế toán là đề cập tổng thể các vấn đề liên quan đến kế toán
như môi trường pháp lý, quy trình công việc…, khi thảo luận đến thông tin kế toán
là đề cập đến kết quả, mục đích cuối cùng của quy trình công việc kế toán. Vì vậy
nếu xét theo mục đích cuối cùng, xét theo thông tin mà kế toán quản trị hướng đến
đáp ứng, nội dung kế toán quản trị được thể hiện qua nội dung thông tin của nó.
1.2.1.1 Nội dung thông tin KTQT trong doanh nghiệp có quy mô nhỏ.
Những doanh nghiệp có quy mô nhỏ không đủ điều kiện kỹ thuật, công nghệ,
trình độ quản trị để tạo nên những nhận thức mới về chi phí, thu nhập, lợi nhuận
khác với những quy định trong chuẩn mực và quy mô hoạt động cũng không cần
thiết phải chia cắt thành nhiều cấp quản trị. Vì vậy, các doanh nghiệp có quy mô
nhỏ không cần thiết phải xây dựng đầy đủ các nội dung thông tin kế toán quản trị
mà nên tập trung vào xây dựng những nội dung thông tin để cung cấp thông tin thực
hiện các chức năng quản trị. Đó là:
-

Thông tin kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, như thông tin chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm, thông tin kết quả hoạt động sản xuất, thông tin
kết quả hoạt động tiêu thụ, thông tin kết quả hoạt động kinh doanh

-

Thông tin định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh, như dự toán sản xuất,
dự toán chi phí, dự toán kết quả kinh doanh. [Phạm Văn Dược và Huỳnh Lợi,
2009,tr 118]
Sau khi xác lập cụ thể các nội dung kế toán quản trị, xác định cơ chế vận hành

các nội dung. Trong những doanh nghiệp có quy mô nhỏ, cơ chế vận hành các nội
dung kế toán quản trị gắn liền với tổ chức quy trình thu thập thông tin lập báo cáo
kế toán quản trị theo công đoạn cơ sở kế thừa những tiêu chuẩn chi phí, thu nhập,
lợi nhuận trong chính sách kế toán.


14

1.2.1.2 Nội dung thông tin KTQT trong doanh nghiệp có quy mô vừa
Những DN có quy mô vừa cũng chưa có đủ điều kiện vật chất và trình độ
nhân viên quản lý cũng chưa cao. Do vậy, những DN có quy mô vừa cũng không
cần thiết xây dựng đầy đủ những thông tin của nội dung KTQT mà chỉ cần tập
trung vào các nội dung thông tin sau:
-

Thông tin kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh, như thông tin chi phí sản
xuất và giá thành sản phẩm, thông tin kết quả hoạt động sản xuất, thông tin
kết quả hoạt động tiêu thụ, thông tin kết quả hoạt động kinh doanh, thông tin
kết quả sử dụng vốn đẩu tư dài hạn, thông tin kết quả nguồn lực kinh tế sử
dụng, thông tin tình hình cân đối nguồn lực kinh tế.

-

Thông tin định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh, như dự bán giá bán,
dự toán doanh thu, dự bán thu tiền bán hàng, dự toán sản xuất, dự toán chi
phí, dự toán kết quả kinh doanh, dự toán thu chi tiền, dự toán tài sản và
nguổn vốn, dự toán vốn đầu tư dài hạn.

-

Thông tin kiểm soát và đánh giá hoạt động sản xuất kinh doanh, như thông
tin về biến động kết quả và nguyên nhân của hoạt động sản xuất, thông tin
biến động kết quả và nguyên nhân của hoạt động tiêu thụ, thông tin biến
động kết quả và nguyên nhân của hoạt động sản xuất kinh doanh, thông tin
biến động kết quả và nguyên nhân sử dụng vốn đầu tư dài hạn, thông tin biến
động kết quả và nguyên nhân nguồn lực kinh tế sử dụng, thông tin biến động
kết quả và nguyên nhân cân đối nguồn lực kinh tế.

-

Thông tin chứng minh các quyết định quản trị, như thông tin phân tích các
phương án kinh doanh mới, thông tin phân tích phương án kinh doanh thay
thế, thông tin phân tích giá bán, thông tin phân tích dự án đầu tư dài hạn,
thông tin phân tích chi phí hữu ích, thông tin phân tích năng lực kinh tế tài
sản, thông tin phân tích tính hợp lý nguồn vốn, thông tin phân tích giá trị, kết
cấu doanh thu, chi phí, lợi nhuận, thông tin phân tích giá trị, kết cấu dòng
tiền. [Phạm Văn Dược và Huỳnh Lợi, 2009,tr 118].