QUY TRINH SAN XUAT CAY BO KHAI (erythropalum blume) VA RAU DIEP THEO GAP

Cây bò khai
(Erythropalum Blume)
ở miền núi phía Bắc gọi là cây Bò Khai. Miền Nam và các tỉnh miền Trung còn gọi là cây Dây
Hương.
I. Nguồn gốc và các đặc tính sinh học
1. Nguồn gốc và giá trị dinh dưỡng
- Nguồn gốc: Cây dây hương (bò khai) là loại cây thân leo. ở nước ta, dây hương thường mọc
hoang ở các tỉnh miền núi phía Bắc, trong đó tập trung nhiều nhất ở Cao Bằng, Lạng Sơn, Bắc
Kạn... Ngoài ra, người ta cũng gặp dây hương mọc ở một số tỉnh miền Trung và Tây Nguyên.
Các nhà khoa học còn phát hiện dây hương phân bố ở cả Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái
Lan.
- Giá trị dinh dưỡng:
Theo kết quả phân tích của các nhà khoa học thì dây hương là loại rau xanh giàu chất dinh
dưỡng, gồm có các thành phần như nước, protein, gluxit, canxi và chất xơ.
Ngoài giá trị thực phẩm, dây hương còn là một vị thuốc quý thường được dùng để chữa các
bệnh về gan, thận, nước tiểu không trong rất hữu hiệu. Nhờ có vị mát nên cây dây hương có tác
dụng tốt cho những người bị bệnh thận. Đối với bà con dân tộc thiểu số miền núi thì lá và ngọn
non dây hương (mà bà con quen gọi là rau bò khai) là thức ăn quen thuộc hàng ngày được chế
biến dưới dạng rau luộc, rau xào, nấu canh. Ngọn dây hương xào với một chút bánh cao khô và
thịt bò là món ăn ngon, hấp dẫn và trở thành món ăn đặc sản được nhiều khách du lịch ưa thích.
2. Đặc tính sinh học
- Cây dây hương thuộc loại thân leo bằng tay cuốn, tua dài 5- 10cm. Lá mọc so le hình tam
giác, tua cuốn mọc ở nách lá. Dây hương mọc rất nhanh, hầu như ra chồi, ra lá quanh năm.
- Hoa nhỏ, lưỡng tính mọc trên chồi năm cũ hoặc trên thân già. Hoa ra vào tháng 4.
Quả mọng hình trái xoan, khi chín có màu vàng, thường chín vào tháng 7- 8. Dây hương ưa
mọc rải rác ở ven rừng thứ sinh, rừng đang phục hồi, rừng nghèo kiệt, rừng thường xanh có
mưa ẩm, ven núi đá vôi. Dây hương là loại cây ưa sáng lúc trưởng thành, ưa bóng lúc non. Vì


vậy giai đoạn mới trồng ban đầu cần có độ tán che nhất định khoảng 60- 70%. Cây dây hương
ưa sống ở những nơi đất ẩm, nhưng vẫn phát triển tốt ở những nơi khô hạn, trên các loại đất có

tầng canh tác mỏng, đất đồi núi bạc màu.
II. Các biện pháp kỹ thuật
1. Thời vụ trồng
- Vụ xuân hè: tháng 2- tháng 3 là thích hợp nhất.
- Vụ thu: tháng 8- tháng.
Nên trồng vào những ngày râm mát, có mưa.
2. Nhân giống
- Dây hương có thể trồng bằng hạt hoặc bằng cành, trong đó phương pháp trồng bằng cành vừa
dễ làm, vừa thông dụng nhất. Nên chọn các cành bánh tẻ (không quá già, không quá non), cắt
thành các đoạn hom dài 5- 7cm, mỗi hom có khoảng 2- 3 mắt lá.
- Chấm gốc hom vào thuốc kích thích ra rễ sau đó đem giâm vào luống giâm (đất đã được làm
nhỏ, bón nhiều phân hữu cơ, phân chuồng hoai mục) hoặc vào bầu có kích thước 8 × 12cm.
- Hỗn hợp bầu giâm gồm có 2/3 đất tơi xốp nhiều mùn và 1/3 phân chuồng hoai mục có trộn
thêm ít lân và thuốc xử lý đất (Basudin 10 H., Regent 3 G).
- Hàng ngày tưới nước đủ ẩm, nếu trời nắng thì làm giàn che bớt ánh sáng hoặc xếp các túi bầu
dưới tán cây. Sau 2- 3 tuần hom bắt đầu ra rễ, ra chồi. Khoảng 2 tháng sau thì đem cây đi trồng.
3. Cách trồng
- Dọn sạch thực bì, cuốc hố với kích thước 30 × 30 × 30cm hoặc 40 × 40 × 40cm, hàng cách
hàng 70cm, cây cách cây 50cm.
- Bón lót mỗi hố 3-5 kg phân chuồng hoai mục, trồng chặt gốc, tưới đủ ẩm.
- Có thể trồng dây hương trên nương rẫy, quanh vườn nhà hoặc tập trung ở ruộng nơi không bị
ngập úng bằng cách lên luống cao 40- 50cm, mặt luống rộng 1- 1,2m, cuốc hố trồng như các
loại rau xanh khác.
4. Thu hoạch
Sau 1- 2 tháng có thể thu hoạch ngọn và lá, tiếp tục bón phân, làm cỏ, xới xáo, tưới nước để thu


các lứa tiếp theo.
Cây dây hương dễ trồng, dễ chăm sóc, ít bị sâu bệnh hại và có thể thu hoạch liên tục nhiều lứa
quanh năm.

Kỹ thuật trồng rau diếp cá
Chuẩn bị đất trồng
Luống thấp, rộng 4-5m, giữa các luống có các mương nước rộng 0,5m, sâu 0,5m
Chuẩn bị đất: Cày bừa, gần giống như ruộng cấy lúa nhưng không cần làm kỹ, bón lót 10-15
tấn phân chuồng, 300kg supe lân, 500kg vôi bột cho mỗi ha.
Vật liệu trồng
Cắt những nhánh rau đã phát triển để làm vật liệu trồng, mỗi nhánh dài 25cm, cần khoảng
0,2kg cho mỗi m2
Cấy rau như cấy lúa, khoảng cách 15m/ nhánh
Chăm sóc
Nước: Giữ vừa ướt mặt luống rau sau khi trồng và sau đó giữ đủ ẩm
Phân bón: hữu cơ, Ure, NPK (20-20-15), 2 tuần/lần
Làm cỏ: nhổ, cắt cỏ thường xuyên, nhất là khi cây chưa phủ kín mặt ruộng
Thu hoạch
- 60 ngày thu 1 lần
-

Cắt ngang mặt đất kể cả nhánh non

- bó thành các bó
Sau thu hoạch
Rửa, loại bỏ lá già
TÓM TẮT
Trồng bằng nhánh
Từ trồng đến thu lứa đầu : 3 tháng
Thu hoạch 2 tháng / lứa
Năng suất : 20-30 tấn/ha/lứa.
Sâu, bệnh không nhiều

Sau 2-3 năm trồng lại vụ mới
Giá: 1.500-3.000 đ/kg
Lao động: hầu hết là phụ nữ