Bài 11 (tiết 15) TỔNG KẾT LỊCH SỬ THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI
TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 2000
*********
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1.kiến thức :
-Củng cố những kiến thức đã học về lịch sử thế giơí hiện đại từ sau chiến tranh thế
giới thứ hai đến năm 2000
-Nhận rõ mốc phân kì 2 giai đoạn trong lịch sử thế giới hiện đại từ 1945-2000 và
nắm vững nội dung chủ yếu mỗi giai đoạn.
2.Kĩ năng
-Rèn luyện và vận dụng phương pháp tư duy phân tích,khái quát hoá các sự kiện
lịch sử, các quan đề quan trọng diễn ra trên thế giới. Điều này càng có ý nghĩa thực
tiển đối với HS lớp 12, bởi các em bước vào thời kỳ đất nước đang trong giai đoạn
đẩy mạnh công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế.
3.Thái độ
-Giúp HS hình thành thế giới quan khoa học khi nhìn nhận về sự tiến
bộ trong đấu tranh vì mục tiêu : hoà bình,độc lập dân tộc, dân
chủ….
-Thấy được vị trí, vai trò, tầm quan trọng trong mối quan hệ giữaViệt Nam với các
nước trong khu vực và thế giới.
II. PHƯƠNG PHÁP:Phân tích,chứng minh, khái quát hoá
III.TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
A. Ổn định lớp và kiểm tra bài cũ (5ph)
Câu hỏi
1/Hãy giải thích thế nào là khoa học đã trở thành một lực lượng sản xuất trực tiếp?
2/ Vì sao nói : toàn cầu háo vừa là thời cơ , vừa là thách thức đối với các nước
đang phát triển?
B. Dẫn dắt vào bài mới: (SGK)
C. Hoạt động dạy-học trên lớp
Hoạt động của GV và HS Nội dung
* Hoạt động 1: cả iớp và cá nhân
GV nêu câu hỏi:dựa vào kiến thức đã học hãy phân
chia các giai đoạn phát triển của lịch sử thê giới hiện
đại?
-HS dựa vào SGK và kiến thức đã học trả lời.GV bổ
sung và nêu tiếp câu hỏi thứ hai:vậy nội dung chủ yếu
của LSTGHĐ là gì?
-HS trả lời .GV bổ sung.
-GV :Sau CTTG II , một trật tự thế giới mới đã được
xác lập....với đặc trưng nổi bật là thế giới bị chia làm
hai phe-TBCN và XHCN , do hai siêu cường Mỹ và
LX đứng đầu mỗi phe.Đặc trưng hai cực-hai phe đó là
nhân tố hàng đầu chi phối nền chính trị thế giới giới và
I. Nội dung chủ yếu của
lịch sử thế giới từ sau
năm 1945. (20 ph)
1. Sau chiến tranh thế
giới thứ hai , trật tự thế
giới đã được xác lập, đó
là trật tự thế giới “hai cực
I-an-ta”
2. Hệ thống xã hội chủ
nghĩa thế giới được thiết
lập.
3. Sự phát triển và thắng
lợi của phong trào giải
1
các quan hệ quốc tế trong phần lớn thời gian của nửa
sau thế kỷ XX.
Với thắng lợi của các cuộc cách mạng ở các nước
Đông Âu , CNXH đã ra khỏi phạm vi một nước , trở
thành hệ thống thế giới.Thắng lợi của CMVN(1945) ,
TQ( 1949) , Cu Ba ( 1959) đã mở rộng không gian địa
lý của hệ thống các nước XHCN-một dãi đất rông lớn
trãi dài từ phía đông châu Á qua LBXV tới phần phí
đông châu Âu và lan cả sng vùng biển Caribê thuộc
khu vực Mỹ Latinh.Trong nhiều thập niên , hệ thống
XHCN đã trở thành một lực lượng hùng hậu về chính
trị-quân sự và kinh tế , chiếm lĩnh nhiều đỉnh cao của
KHKT thế giới.
Do những sai lầm nghiêm trọng trong đường lối chính
sách và sự chống phá của các thế lực đế quốc , phản
động quốc tế , chế độ XHCN đã tan rã ở các nước
Đông Âu ( vào cuối những năm 80) và
LBXV( 1991).Đây là một thất bại nặng nề của PTCS
và PTCN quốc tế, để lại những hạu qủ nghiêm trọng
cho cuộc đấu tranh của các dân tộc vì hòa bình , ổn
định , độc lạp , chủ quyrnf và tiến bộ xã hội.
...hệ thống thuộc địa và chế độ phân biêt chủng tộc
Apacthai kéo dài từ nhiều thế kỷ đã bị sụp đổ hoàn
tòan.Thắng lợi có ý nghĩa lịch sử đó đã dẫn đến sự ra
đời của hơn 100 quốc gia độc lập trẻ tuổi. Bản đồ
chính trị thé giới có những trhai đổi to lớn và sâu sắc
Nhiều nước đã đạt được thành tựu to lớn về kinh tế-xã
hội trong công cuộc xây dựng đất nước; tham gia tích
cực và có vai trò quan trọng trong đời sống chính trị
thế giới.
Tuy nhiên , do nhiều nguyên nhân , bản đồ chính trị
của các nước châu Á , Ph , Mỹ Latinh cũng còn không
ít những mảng ảm đạm với các cuộc xung đột , chia rẽ
kóe dài và cả những cải cách kinh tế-xã hội chưa mấy
thành công.
Trước hết , từ sau chiến tranh , Mỹ vươn lên trở thành
đế quốc giàu mạnh nhất .Với lực lượng kinh tế -tài
chính và quân sự vượt trội , chính quyền Mỹ đã ráo
riết thực hiện chiến lược tòan cầu nhằm thống trị thế
giới , đã dính líu can thiệp vào nhiều nơi trên thế
giới.Nhưng cũng phải chấp nhận không ít thất bại , tiêu
biểu là thất bại trong cuộc chiến tranh VN ( 1954-
1975)
phóng dân tộc.
4. Hệ thống đế quốc chủ
nghĩa có những biến
chuyển quan trọng:
- Mĩ vươn lên giàu
mạnh nhất thế giới.
- Các nước tư bản khác
cũng phát triển mạnh mẽ
và hình thành các trung
tâm kinh tế- tài chính lớn
của thế giới.
- Các nước tư bản có xu
hướng liên kết kinh tế
khu vực tiêu biểu là EU.
Mĩ,EU và Nhật Bản đã
trở thành ba trung tâm
kinh tế lớn của thế giới.
5. Các quan hệ quốc tế
mở rộng và đa dạng:
-Tình trạng đối đầu
giửa hai siêu cường mà
đỉnh cao là chiến tranh
lạnh kéo dài hơn 40 năm.
- Tuy nhiên phần lớn
các quốc gia vẫn cùng
tồn tại hòa bình vừa hợp
tác vừa đấu tranh.
- Cuối cùng “chiến
tranh lạnh “ cũng chấm
dứt, thế giới chuyển dần
sang xu thế hòa hoãn và
hòa dịu, đối thoại và hợp
tác phát triển.
6. Cánh mạng khoa học-
kĩ thuật( từ những năm
70 gọi là cánh mạng khoa
học- công nghệ) diễn ra
trên qui mô lớn và đạt
những thành tựu vô cùng
to lớn.
2
Dưới tác động to lớn của CMKHKT , nhất là sự phát
triển mạnh mẽ của LLSX , các nước tư bản ngày càng
có xu hướng....tiêu biểu là sự ra đời và phát triển trong
hơn 40 năm qua của Cộng dồng kinh tế châu Âu
( EEC) mà ngày nay là Liên minh châu Âu ( EU) .Mỹ ,
EU , Nhật trở thành ba trung tâm kinh tế lớn của thế
giới.
* Hoạt động 2 cả lớp và cá nhân.
-GV chuyển ý: So với các giai đoạn lịch sử trước đây
, chưa bao giờ các quan hệ quốt tế đựoc ...Vậy những
nét nổi bật trong quan hệ quốc tế hiện nay là gì?
-HS dựa vào SGK suy nghỉ trả lời.
-GV bổ sung tóm tắt:
... Tuy nhiên , phần lớn các quốc gia ....Cả hai siêu
cường cũng như các nước khác đều có ý thức về nhứng
hiểm họa khủng khiếp của chiến tranh hạt nhân.Hơn
thế nữa , ý chí đấu tranh giữ gìn hòa bình của các dân
tộc đã được đề cao hơn bao giờ hết , bởi vì họ mới trãi
qua hai cuộc chiến tranh thế giới chỉ trong vòng chưa
đầy nửa thế kỷ.Cuối cùng...
...vô cùng to lớn.Đặc điểm nổi bật của cuộc CMKHKT
hiện đại là KH trở thành LLSX trực tiếp , đáp ứng
những đòi hỏi mới về công cụ sản xuất , những nuồn
năng lượng mới và nhưng vật liệu mới của cuộc sống
ngày càng có chất lượng cao.Mặt khác , CMKHKT đã
đặt ra trước các dân tộc nhiều vấn đề phải giải quyết
như việc đào tạo con người cho nguồn nhân lực chất
lượng của thời đại văn minh trí tuệ , vấn đề bảo về môi
trường sinh thái trên Trái Đất và cả trong vũ trụ , sự
cân bằng giữa tăng trướng kinh tế và công bằng xã hội.
- Trong sự phát triển của KHKT , xu thế toàn cầu hóa
đã diến ra như một làn sóng lan nhanh ra toàn thế
giới.Có thế nơi : xu thế toàn cầu hóa đòi hỏi các quốc
gia phải có lời giải đáp và sự thích ứng để vừa kịp
thời , vừa khôn ngoan nắm bắt thời cơ , tránh việc bỏ lỡ
cơ hội và tụt hậu.
-GV dẫn dắt:Sau sự tan rã của trật tự hai cực ( 1991 )
lịch sử thế giới hiện đại đã bước sang một giai đoạn
phát triển mới , thường được gọi là giai đoạn sau Chiến
tranh lạnh.Nhiều hiện tượng mới và xu thế mới đã xuất
hiện.NHững hiện tượng và xu thế mới đó là gì?
-HS suy nghỉ trả lời.GV bổ sung
II.-Xu thế phát triển
của thế giới sau chiến
tranh lạnh (15 ph)
-Một là, sau “chiến
tranh lạnh” các quốc gia
đều ra sức điều chỉnh
chiến lược phát triển lấy
kinh tế làm trọng điểm.
- Hai là, Sự điều chỉnh
quan hệ giữa các nước
lớn theo chiều hướng đối
thoại, thoả hiệp, tránh
xung đột trực tiếp.
- Ba là, tuy xu thế hòa
bình và ổn định là chủ
đạo, nhưng ở nhiều khu
vực vẫn còn diễn ra nội
chiến và xung đột.
- Bốn là, từ thập niên
90 sau “chiến tranh
lạnh”,thế giới đang
chứng kiến xu thế toàn
cầu hóa diễn ra ngày
càng mạnh mẽ.
* Kết luận: nhân loại đã
bước sang thế kỉ 21.Mặc
dù còn gặp nhiều khó
khăn và thách thức gay
gắt nhưng ngày nay đã
hình thành những điều
kiện thuận lợi, những xu
thế khách quan để các
dân tộc cùng nhau đấu
tranh vì một thế giới hòa
bình ổn định, hợp tác
phát triển, vì quyền cơ
bản cho mỗi dân tộc và
3
...bởi ngày nay kinh tế đã trở thành nội dung căn bản
trong quan hệ quốc tế .Xây dựng sức mạnh tổng hợp
của quốc gia thay thế cho chậy đua vũ trang đã trở
thành hình thức chủ yếu trong cuộc cạnh tranh giữa
các cường quốc.Ngày nay sức mạnh của mối quốc gia
là dựa trên một nền sản xuất phồn vinh , một nền tài
chính vững chắc , một nền cơng nghệ có trình độ cao
với một lực lượng quốc phòng hùng mạnh.
...trực tiếp nhằm tạo nên một mơi trường quốc tế thuận
lợi , giúp họ vươn lên mạnh mẽ , xác lập một vị trí ưu
thế trong trật tự thế giới mới.Mối quan hệ giữa các
nước lớn ngày nay...
Tuy hòa bình và ỏn định là xu thế chủ đạo của thế giới
ngày nay nhưng ở nhiều khu vực vẩn diến ra ...Nguy cơ
nầy càng trở nên trầm trọng khi ở nhiều nơi bộc lộ
chủ nghĩa li khai , chủ nghĩa khủng bố.Sự kiện ngày
11//9/2001 ở Mỹ đã gây ra những tác hại to lớn , báo
hiệu nhiều nguy cơ đối với thế giới.
Những mâu thuẫn dân tộc , tơn giáo , tranh chấp lãnh
thổ và nguy cơ khủng bố thường có những căn ngun
lịch sử sâu xa nên viẹc giải quyết khơng dể dàng và
nhanh chóng.
Những nét nổi bật của qua trình tồn cầu hóa là sự phát
triển nhanh chóng cua thương mại thế giới;sự phát triển
và vai trò ngày càng to lớn của các cơng ty xun quốc
gia ; sự ra đời của các tổ chức kinh tế , thương mại tài
chính quốc tế và khu vực.
Nhân loại đã bước sang thế kỷ XXI .Mặc dù còn gặp
nhiều khó khăn và thách thức , nhưng tình hình hiện
nay đã hình thành những điều kiện thuận lợi , những xu
thế khách quan để các dân tộc cùng nhau xây dựng một
thế giới hòa bình ổn định , hợp tác phát triển , bảo đảm
những quyền lợi căn bản của mỗi dân tộc và con người.
con người.
D. Sơ kết bài học: (5 ph)
* Củng cố:
GV nêu câu hỏi kiểm tra nhận thức của học sinh:
+ Nêu các nội dung chủ yếu của lòch sử thế giới từ 1945 -2000.
+ Những xu thế phát triển của thế giới từ 1991 đến nay.
* Dặn dò và bài tập: trả lời câu hỏi bài tập cuối bài trong SGK. Chuẩn bò bài
mới “Phong trào dân tộc dân chủ ở Việt nam từ 1919 -1925”.
4