Giáo án vật lý 9 ba cột tuần 15

Tuần 15 ; tiết 29
Bài 27 :
I/ MỤC TIÊU

LỰC ĐIỆN TỪ

1. Mô tả được TN chứng tỏ tác dụng của lực
điện từ lên một đoạn dây dẫn thẳng có
dòng điện chạy qua đặt trong từ trường.
2. Vận dụng được qui tắc bàn tay trái biểu diễn
lự điện từ tác dụng lên dòng điện thẳng
đặt vuông góc với đường sức từ và chiều
dòng điện
II/ CHUẨN BỊ
Đối với mỗi nhón HS
- 1 thanh nam châm chữ U.
- 7 đoạn dây nối
- 1 nguồn điện 6V.
- 1 biến trở 1 công tắc
- 1 đoạn dây dẫn bằng
- 1 giá TN
đồng,
- 1 ampe kế
III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG HS
HOẠT ĐỘNG GV
NỘI DUNG
Hoạt động 1: (5 phút)  Tổ chức tình huống
Nhận thức vấn đề
dạy học: gọi HS lên
của bài học

kiểm tra bài cũ ,
yêu cầu mô tả Tn Ơ Mô tả TN Ơ-xtét
xtét, rút ra kết luận.
để nhớ lại dòng
Sau đó nêu vấn đề :
điện tác dụng lên
Dòng điện tác dụng
kim nam châm
lực lên nam châm,
 Nêu dự đoán: nam
ngược lại, nam châm
châm tác dụng lực
có tác dụng lực lên
lên dòng điện đặt
dòng điện hay
trong từ trường
không? Các em dự
của nó.
đoán thế nào?
 Ở mức độ cao hơn,
có thể yêu cầu HS
nghó cách kiểm tra
dự đoán và hướng
các em đến một
phưowng án TN đơn
giản, có tính khả thi.


Hoạt động 2: (10
phút)

TN về tác dụng của
từ trường lên dây
dẫn có dòng điện .
 Hoạt động nhóm,
mắc mạch điện
theo sơ đồ hình 27.1
SGK, tiến hành TN,
quan sát hiện
tượng, trả lời C1.
 Từ TN đã làm,
mỗi cá nhân tự
rút ra kết luận

 Hướng dẫn HS mắc
mạch điện theo sơ đồ
hình 27.1 SGK. Đặc
biệt chú ý việc treo
dây AB nằm sâu
trong lòng nam châm
chữ U và không bò
chạm vào nam châm.
 Nêu câu hỏi: TN cho
thấy dự đoán của
chúng ta đúng hay sai
?
 GV thông báo: Lực
quan sát thấy trong
TN được gọi là lực
điện từ.

I/ tác dụng của từ
trường lên dây
dẫn có dòng điện
1. Thí nghiệm

Hoạt động 3: (8 phút)
Tìm hiểu chiều của
lực điện từ.
 HS làm việc theo
nhóm làm lại TN
hình 27.1 SGK để
quan sát chiều
chuyển động của
dây dẫn khi lần
lượt đổi chiều
dòng điện và đổi
chiều đường sức
từ. Suy nghó chiều
của lực điện từ
 Trao đổi và rút ra
kết luận về sự
phụ thuộc của lực
điện từ vào chiều
đường sức từ và
chiều của dòng
điện .

 Nêu vấn đề : Chiều
của lực điện từ phụ
thuộc vào yếu tố

nào? Tổ chức cho HS
trao đổi về dự đoán
và tiến hành TN
kiểm tra.
 Trong khi các nhóm
làm TN, Gv theo dõi
và phát hiện những
nhóm làm tốt, uống
nawmgs những nhóm
làm chưa tốt
 Tổ chức cho HS trao
đổi trên lớp để rút
ra kết luận

II/ Chiều của lực
điện từ. Quy tắc
bàn tay trái.
1. Chiều của lực
điện từ phụ
thuộc vào
những yếu tố
nào?
a. Thí nghiệm

2. Kết luận
Từ trường tác
dụng lên đoạn dây
dẫn AB có dòng
điện chạy qua đặt
trong từ trường. Lực

đó được gọi là lực
điện từ

b. Kết luận
Chiều của lực điện
từ tác dụng lên
đoạn dây dẫn AB
phụ thuộc vào
chiều của dòng
điện chạy trong
dây dẫn và chiều
của đường sức
từ .


Hoạt động 4: ( 7 phút)  nêu vấn đề: làm
2. Quy tắc bàn tay
Tìm hiểu qui tắc bàn
trái
thế nào để xác
tay trái
Đặt bàn tay trái
đònh chiều của lực
sao cho các đường
điện từ khi biết
 Làm việc theo các
chiều của dòng điện sức từ hướng vào
nhân, nghiên cứu
chạy qua dây dẫn và lòng bàn tay, chiều
SGK để tìm hiểu

từ cổ tay đến
chiều của đường
quy tắc bàn tay
ngón tay giữa
sức từ? Yêu cầu Hs
trái, kết hợp với
làm việc với SGK để hướng theo chiều
hình 27.2 SGK để
tìm hiểu quy tắc bàn dòng điện thì ngón
nắm vững quy tắc
tay cái choãi ra 900
tay trái.
xác đònh chiều
của lực điện từ khi  Luyện tập cho HS áp chỉ chiều của lực
dụng quy tắc bàn tay từ.
biết chiều dòng
trái theo các bước
điện chạy qua dây
như phần thông tin
dẫn và chiều
bổ sung về phương
đường sức từ.
pháp dạy học
 Luyện cách sử
 Gọi 1 HS lên bản báo
dụng quy tắc bàn
cáo việc đối chiếu
tay trái, ưowms bàn
quy tắc lí thuyết với
tay trái vào trong

kết quả thực tế của
lòng nam châm
TN đã làm theo hình
điện như đã giới
27.1 SGK xem có phù
thiêu trên hình 27.2
hợp hay không
SGK. Vận dụng quy
tắc bàn tay trái
để đối chiếu với
chiều chuyển động
của dây dẫn AB
trong TN ở hình 27.1
SGK đã quan sát
được
Hoạt động 5: ( 10
phút)
Cũng cố và vận
dụng
 Trả lời các câu
hỏi C2, C3,C4. Phát
biểu trao đổi kết
quả trên lớp.


 tổ chức cho HS trao
đổi kết quả trên lớ
 Dặn dò:
- về nhà học phần ghi
nhớ

- xem bài 28: động cơ
điện một chiều
-

III/ Vận dụng


Tuần 15; tiết 30
Bài 28 :
I/ MỤC TIÊU

ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU

1. Mô tả được các bộ phận chính, giải thích
được hoạt động của động của động cơ
điện một chiều
2. Nêu được tác dụng của mỗi bộ phận chính
trong động cơ
3. Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ
năng trong khi động cơ hoạt động
II/ CHUẨN BỊ
Đối với mỗi nhóm HS
- Một mô hình động cơ điện một chiều, có thể hoạt động
được với nguồn điện 6V.
- Một nguồn điện 6V
III/ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động HS
Hoạt động GV
Nội dung
Hoạt động 1: (7

I/ Nguyên tắc cấu
phút)
tạo và hoạt động
Tìm hiểu nguyên
của động cơ điện
tắc cấu tạo của
một chiều
động cơ điện một
 Tổ chức cho HS
1. Các bộ phận
chiều
chính của động
nghiên cứu SGK, đưa
cơ điện một
mô hình về từng
Học sinh làm việc
chiều
nhóm để HS tìm


cá nhân, tìm hiểu
trên hình 28.1 SGK
và trên mô hình
để nhận biết và
chỉ ra các bộ
phận chính của
động cơ điện.

hiểu cấu tạo của
động cơ điện một

chiều và yêu cầu
mỗi HS có thể chỉ
rõ trên mô hình hai
bộ phận chính của
nó.

Hoạt động 2: (10
Nghiên cứu
nguyên tắc hoạt
động của động cơ
điện một chiều.
 Từng cá nhân
nghiên cứu SGK,
thực hiện C1:
xác đònh lực
điện từ tác
dụng lên đoạn AB
và CD của khung
dây dẫn có
dòng điện chạy
qua như mô tả
trên hình 28.1
SGK.
 Thực hiện C2:
Mỗi HS suy nghỉ
và nêu dự
đoán, có hiện
tượng gì xảy ra
với khung dây khi
đó.

 Thực hiện C3:
hoạt động nhóm,
làm TN kiểm tra
dự đoán, quan
sát và nêu kết
quả TN.
 Trao đổi để rút
ra kết luận về
cấu tạo, nguyên
tắc hoạt động
của động cơ
điện một chiều.

2. Hoạt động của
động cơ điện
một chiều
C1:
Yêu cầu HS vận
C2:
dụng quy tắc bàn tay C3:
trái để xác đònh lực
điện từ tác dụng
lên đoạn dây AB và
CD của khung dây,
biểu diễn cặp lực
đó trên hình vẽ .
3. Kết luận
Gợi ý: cặp lực vừa
a) Động cơ điện
vẽ có tác dụng gì

một chiều có
đối với khung dây ?
hai bộ phận
Theo dõi các nhó
chính là nam
làm TN và yêu cầu
châm tạo ra từ
các nhóm báo cáo
trường (bộ
kết quả TN, cho biết
phận đứng yêu
dự đoán đúng hay
) và khung dây
sai.
dẫn có dòng
Nêu câu hỏi: động
điện chạy qua
cơ điện một chiều
(bộ phận quay).
có các bộ phận
Bộ phận đứng
chính nào? Nó haotj
yên gọi là
động theo nguyên
stato, bộ phận
tắc nào?
quay được gọi là
rôto.
b) Khi đặt khung
dây dẫn ABCD

trong từ trường
và cho dòng
điện chạy qua
khung thì dưới
tác dụng của










lực điện từ,
khung dây sẽ
quay.
Hoạt động 3: (10
phút)
Tìm hiểu động cơ
điện một chiều
trong kó thuật .
 HS làm việc cá
nhâm với hình
28.2 SGK để chỉ
ra hi bộ phận
chính của động
cơ điện trong kó
thuật .

 Cá nhân HS thực
hiện C4: nhận
xét về sự khác
nhau giữa 2 bộ
phận chính của
động cơ điện
trong kó thuật so
với mô hình
động cơ đã tìm
hiểu ở phần 1.
 Rút ra kết luận
về động cơ điện
một chiều trong
kó thuật
Hoạt động 4: ( 3
phút)
Phát hiện sự biến
đổi năng lượng
trong động cơ điện
Nêu nhận xét về
sự chuyển hoá
năng lượng trong
động cơ điện

 Gợi cho HS nhớ lại
cấu tạo của stato và
rôto trong động cơ
điện đã học trong
chương trình công
nghệ 8, từ đó trả

lời C4
 Nêu câu hỏi: trong
động cơ điện kó
thuật, bộ phận tạo
ra từ trường có phải
là nam châm vónh
cữu không ? Bộ
phận quay của động
cơ có đơn giản chỉ
là một khung dây
không ?
 Giới thiệu với HS :
Ngoài động cơ điện
một chiều còn có
động cơ điện xoay
chiều, là loại động
cơ thường dùng trong
đời sống và kó
thuật

II/ Động cơ điện
một chiều trong kó
thuật
1. Cấu tao của
động cơ điện
một chiều trong
kó thuật
C4;

 Nêu câu hỏi: khi

hoạt động động cơ
điện chuyển hoá
năng lượng từ dạng
nào sang dạng nào?
 GV giúp HS hoàn
chỉnh nhận xét, rút
ra kết luận

III/ Sự biến đổi
năng lượng trong
động cơ điện
Điện năng →
thành cơ năng

Củng cố vận dụng
 Làm việc cá
nhân để trả lời

 Tổ chức cho HS làm
việc cá nhân phần
vận dụng, tổ chức

IV/ Vận dụng

2. Kết luận
(Nội dung trong
SGK)


C5, C6, C7

 Đọc phần có
thể em chưa biết

trao đổi trên lớp để
tìm được đáp án tốt
nhất
 Dặn dò
- về nhà học phần ghi
nhớ và trả lời lại
các câu hỏi
- chuẩn bò bài
mới:bài 29: thực
hành chế tạo nam
châm vónh cữu
+ mẫu báo cáo
+ đọc phần tiến hành
thẹc hành