Phát triển văn hóa doanh nghiệp tại công ty cổ phần đầu tư và phát triển công nghệ điện tử viễn thông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

PHAN THỊ THANH NGỌC

PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN CÔNG
NGHỆ ĐIỆN TỬ VIỄN THÔNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------------------PHAN THỊ THANH NGỌC

PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ PHÁT TRIỂN CÔNG
NGHỆ ĐIỆN TỬ VIỄN THÔNG
Chuyên ngành: 60 34 01 02

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ THỊ ĐÔNG

XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội – 2016


CAM KẾT
Tôi xin cam kết bản luận văn: “Phát triển văn hoá doanh nghiệp tại Công ty
cổ phần đầu tư và phát triển công nghệ Điện tử Viễn thông” là công trình nghiên
cứu do chính cá nhân tôi thực hiện, không sao chép một phần hoặc toàn bộ nội dung
của luận văn nào khác.
Nếu có bất cứ sai phạm nào về tính hợp pháp của luận văn, tôi xin chịu hoàn
toàn trách nhiệm.
Hà Nội, ngày 10 tháng 8 năm 2016
Tác giả
Phan Thị Thanh Ngọc


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên tôi xin gửi lời tri ân sâu sắc đến TS. Đỗ Thị Đông là ngƣời trực
tiếp hƣớng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong quá trình nghiên cứu thực hiện luận văn này.
Nếu không có sự chỉ bảo và hƣớng dẫn nhiệt tình, những tài liệu phục vụ nghiên
cứu và những lời động viên khích lệ của cô thì luận văn này không thể hoàn thành.
Tôi xin gửi lời cảm ơn đến nhà trƣờng, khoa và các ban ngành đoàn thể của
trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi
cho học viên trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu tại trƣờng.
Xin trân trọng cảm ơn các lãnh đạo, và toàn thể cán bộ nhân viên công ty
ELCOM đã sẵn sàng giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này.
Cuối cùng, tôi muốn dành lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và ngƣời thân đã

hết lòng ủng hộ và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu, động
viên tôi vƣợt qua những khó khăn trong học tập và cuộc sống để tôi có thể yên tâm
thực hiện ƣớc mơ trở thành Thạc sỹ Quản Trị Kinh Doanh của mình.
Xin trân trọng cảm ơn!
Tác giá
Phan Thị Thanh Ngọc


TÓM TẮT
Luận văn với đề tài “Phát triển văn hoá doanh nghiệp tại Công ty cổ phần
đầu tư và phát triển công nghệ Điện tử Viễn thông” tập trung trình bày tổng quan
tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về Văn hóa doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, tác
giả phân tích thực trạng Văn hóa doanh nghiệp tại Công ty cổ phân đầu tƣ và phát
triển công nghệ Điện tử Viễn thông (tên viết tắt là ELCOM), chỉ ra những điểm đạt
đƣợc cần gìn giữ, phát huy và những điểm hạn chế cần cải tiến. Từ đó, tác giả đề
xuất một số giải pháp có thể áp dụng cho việc phát triển Văn hóa doanh nghiệp của
ELCOM nhằm phù hợp với định hƣớng và mục tiêu phát triển chung của công ty.


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT………………………………………………………….i
DANH MỤC BẢNG………………………………………………………………………..ii
DANH MỤC HÌNH VẼ……………………………………………………………………iii
MỞ ĐẦU…………………………………………………………………………………… 1
1. Tính cấp thiết của đề tài……………………………………………………………. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu…………………………………………………. 3
2.1. Mục đích nghiên cứu.......................................................................................... 3
2.2.
3.

Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................... 4

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu…………………………………………………. 4
3.1. Đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................................ 4
3.2.

Phạm vi nghiên cứu............................................................................................ 4

4. Những đóng góp dự kiến của đề tài…………………………………………………4
5. Kết cấu luận văn……………………………………………………………………. 5
CHƢƠNG 1 - TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU & CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN
HOÁ DOANH NGHIỆP…………………………………………………………………… 6
1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu………………………………………………….. 6
1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ..................................................................... 6
1.1.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam ................................................................... 7
1.1.3. Xác định hƣớng nghiên cứu của đề tài ............................................................. 10
1.2. Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp
11
1.2.1. Khái niệm văn hóa và văn hóa doanh nghiệp .................................................. 11
1.2.2. Cấu trúc văn hóa doanh nghiệp ........................................................................ 14
1.2.3. Các mô hình văn hóa doanh nghiệp ................................................................. 17
1.2.4. Vai trò văn hóa doanh nghiệp đối với sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp
…………………………………………………………………………………….21
1.3. Đánh giá văn hóa doanh nghiệp………………………………………………….22
1.3.1. Công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp OCAI............................................... 22
1.3.2. Công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp CHMA ............................................ 24
1.3.3. Công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp Deninson ......................................... 26
1.3.4. Lựa chọn công cụ đánh giá văn hóa doanh nghiệp phù hợp ............................ 28
1.4. Phát triển văn hóa doanh nghiệp
29

1.4.1. Những nhân tố ảnh hƣởng đến việc phát triển văn hóa doanh nghiệp ............. 29
1.4.2. Quá trình phát triển văn hóa doanh nghiệp ...................................................... 33
CHƢƠNG 2 - PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………………………………………… 39
2.1. Thiết kế nghiên cứu……………………………………………………………... 39


2.1.1. Quá trình nghiên cứu thực hiện tại công ty Elcom .......................................... 39
2.1.2. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu .................................................... 39
2.1.3. Nguồn dữ liệu sử dụng ..................................................................................... 40
2.1.4. Xử lý dữ liệu .................................................................................................... 41
2.1.5. Các hạn chế, giả định và phạm vi hiệu lực của nghiên cứu ............................. 42
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu………………………………………………………... 43
2.2.1. Phƣơng pháp nghiên cứu đƣợc sử dụng ........................................................... 43
2.2.2. Công cụ thu thập dữ liệu – Bảng hỏi điều tra thu thập thông tin ..................... 44
2.2.3. Cách thức điều tra ............................................................................................ 46
CHƢƠNG 3 - THỰC TRẠNG VĂN HOÁ DOANH NGHIỆP TẠI CÔNG TY ELCOM 49
3.1. Sơ lƣợc về công ty Cổ phần đầu tƣ và phát triển Công nghệ Điện tử Viễn thông
(ELCOM)………………………………………………………………………………. 49
3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ................................................................... 49
3.1.2. Cơ cấu tổ chức ................................................................................................. 53
3.1.3. Tình hình nhân sự ............................................................................................ 54
3.1.4. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh trong 3 năm gần đây ...................... 56
3.2. Cấu trúc văn hoá doanh nghiệp ELCOM……………………………………….. 58
3.2.1. Cấu trúc hữu hình ............................................................................................. 58
3.2.2. Những giá trị đƣợc tuyên bố ............................................................................ 65
3.2.3. Hệ giá trị quan niệm ......................................................................................... 67
3.2.4. Kết quả khảo sát mô hình văn hóa doanh nghiệp của Elcom .......................... 71
3.2.5. Đánh giá Văn hóa doanh nghiệp hiện tại của ELCOM.................................... 78
CHƢƠNG 4 - MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN VĂN HÓA DOANH NGHIỆP TẠI
CÔNG TY ELCOM………………………………………………………………………. 86

4.1. Định hƣớng chung………………………………………………………………. 86
4.1.1. Định hƣớng phát triển của ELCOM................................................................. 86
4.1.2. Định hƣớng phát triển Văn hóa ELCOM ......................................................... 87
4.2. Đề xuất giải pháp phát triển Văn hóa doanh nghiệp ELCOM…………………...88
4.2.1. Giải pháp 1: Xây dựng phong cách quản trị gắn với những đặc trƣng Văn hóa
ELCOM………………………………………………………………………………86
4.2.2. Giải pháp 2: Lập kế hoạch phát triển Văn hóa ELCOM .................................. 88
4.2.3. Giải pháp 3: Chuỗi hành động cụ thể nhằm phát huy điểm mạnh, khắc phục
điểm yếu trong văn hóa ELCOM ................................................................................. 92
4.2.4. Giải pháp 4: Tăng cƣờng tổ chức các hoạt động hỗ trợ cho sự phát triển của
Văn hóa doanh nghiệp ................................................................................................. 95


4.2.5. Giải pháp 5: Tăng cƣờng những đặc tính của Văn hóa Sáng tạo ở ELCOM ... 96
KẾT LUẬN……………………………………………………………………………….. 99
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………….
101
PHỤ LỤC 1........................................................................................................................ 103
PHỤ LỤC 2………………………………………………………………………………105


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT
1

Ký hiệu
ELCOM

2
3

4
5
6
7

VHDN
ĐTVT
CNTT
BLĐ
CBNV
OCAI

8

CHMA

Nguyên nghĩa
Công ty cổ phần đầu tƣ và phát triển công nghệ Điện tử
Viễn thông
Văn hóa doanh nghiệp
Điện tử Viễn thông
Công nghệ thông tin
Ban lãnh đạo
Cán bộ nhân viên
Organizational Culture Assessment Instrument – Công
cụ đánh giá văn hóa của tổ chức
Công cụ đo lƣờng văn hóa tổ chức

i

DANH MỤC BẢNG
STT
1

Bảng
Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

3
4
5

Bảng 3.3
Bảng 3.4
Bảng 3.5

Nội dung
Tổng hợp kết quả khảo sát nhận dạng mô hình
VHDN tại ELCOM
Tổng hợp kết quả khảo sát mức độ nhận biết
VHDN
Kết quả khảo sát theo cấp độ 1 của VHDN
Kết quả khảo sát theo cấp độ 2 của VHDN
Kết quả khảo sát theo cấp độ 3 của VHDN

ii

Trang
Trang 71
Trang 73
Trang 75
Trang 75
Trang 76


DANH MỤC HÌNH VẼ
STT
1

Hình
Hình 1.1

2
3
4
5
6
7

Hình 1.2
Hình 1.3
Hình 1.4
Hình 1.5
Hình 2.1
Hình 2.2

8
9

Hình 3.1
Hình 3.2

10
11
12
13

Hình 3.3
Hình 3.4
Hình 3.5
Hình 3.6

14

Hình 3.7

15

Hình 3.8

Nội dung
Cấu trúc văn hóa doanh nghiệp theo Edgar
H.Schein
Mô hình OCAI đánh giá văn hóa doanh nghiệp
Mô hình CHMA đánh giá văn hóa doanh nghiệp
Mô hình Deninson đánh giá VHDN

Quá trình phát triển văn hóa doanh nghiệp
Quá trình nghiên cứu 3 bƣớc
Bốn kiểu văn hoá đƣợc đo lƣờng bằng công cụ
CHMA
Sơ đồ tổ chức công ty ELCOM
Sơ đồ phân bổ nhân sự theo bộ phận của
ELCOM năm 2014
Tỷ lệ nhóm chức danh của ELCOM năm 2014
Tỷ lệ biến động nhân sự của ELCOM năm 2014
Cơ cấu doanh thu của ELCOM năm 2014
Biểu đồ tăng trƣởng Doanh thu – lợi nhuận của
ELCOM giai đoạn 2013 – 2015
Giá trị cốt lõi Tinh – Tâm – Trí – Tín của
ELCOM
Kết quả khảo sát nhận dạng mô hình VHDN
hiện tại và mong muốn trong tƣơng lai của
ngƣời ELCOM

iii

Trang
Trang 15
Trang 23
Trang 26
Trang 27
Trang 34
Trang 40
Trang 44
Trang 53
Trang 54

Trang 54
Trang 55
Trang 56
Trang 57
Trang 64
Trang 71


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Kể từ khi Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức
Thƣơng mại Thế giới WTO, điều này đã mở ra cho Việt Nam cơ hội lớn trong việc
tiếp cận các thị trƣờng mới, song cũng đem lại những thách thức không nhỏ bởi lúc
này mức độ cạnh tranh giữa các doanh nghiệp là vô cùng gay gắt. Chiếm đến trên
97% các doanh nghiệp đang hoạt động tại Việt Nam là các doanh nghiệp vừa và
nhỏ, vậy điều gì có thể đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp Việt
Nam khi bƣớc ra sân chơi lớn của thế giới? Hơn bao giờ hết các doanh nghiệp cần
hiểu rằng, sự phát triển bền vững quan trọng hơn rất nhiều lợi nhuận trƣớc mắt. Để
làm đƣợc nhƣ vậy, nhiệm vụ đặt ra đối với mỗi doanh nghiệp là: Làm thế nào để
các sản phẩm mình làm ra luôn mang đậm dấu ấn bản sắc riêng, tạo ra lợi thế cạnh
tranh so với đối thủ trên thƣơng trƣờng? Làm thế nào để đội ngũ nhân viên phát
triển một cách toàn diện, để tinh thần và giá trị doanh nghiệp đƣợc ghi nhận và đánh
giá cao? ... Muốn làm đƣợc những điều này, nhất thiết các doanh nghiệp ngay từ
bây giờ phải thấu hiểu tầm quan trọng mang ý nghĩa sống còn và có những biện
pháp xây dựng cho mình một nền văn hóa doanh nghiệp đặc trƣng, trên nền tảng
bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
Bàn về văn hóa doanh nghiệp, có thể nói trong vài năm gần đây, chủ đề văn
hoá doanh nghiệp đã dành đƣợc sự quan tâm của rất nhiều nhà nghiên cứu và các
doanh nghiệp. Là một vấn đề rộng và là tài sản vô hình của mỗi doanh nghiệp, các
doanh nghiệp đã dần nhận ra tầm quan trọng của văn hoá doanh nghiệp trong việc

phát triển bền vững. Văn hoá doanh nghiệp chính là sự quyết định sống còn của
doanh nghiệp và không thể thiếu để bƣớc vào hành trình mới đầy thử thách trong
tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Xét riêng trong lĩnh vực CNTT – ĐTVT tại Việt Nam, với sự tham gia của
rất nhiều doanh nghiệp lớn nhỏ cả trong và ngoài nƣớc, đây đƣợc coi là thị trƣờng
có sức cạnh tranh ngành khốc liệt nhất. Nhƣng có một thực tế đáng buồn là năng
1


suất lao động trong các doanh nghiệp CNTT – ĐTVT Việt Nam luôn ở mức thấp so
với các nƣớc trong khu vực, đặc biệt là so với các nƣớc phát triển trên thế giới nhƣ
Tây Âu, Mỹ... Các doanh nghiệp Việt ở sân chơi này thƣờng thiếu một tầm nhìn dài
hạn, chỉ giải quyết các vấn đề trƣớc mắt, thiếu sự chuyên nghiệp, kinh doanh theo
kiểu chộp giật, sản phẩm làm ra chất lƣợng thấp… Có rất nhiều nguyên nhân gây ra
tình trạng này, trong đó một nhân tố ảnh hƣớng rất lớn là văn hóa doanh nghiệp:
hoặc là chƣa định hình, hoặc là chƣa phù hợp với xu thế phát triển chung.
Công ty Cổ phần Đầu tƣ và Phát triển Công nghệ Điện tử Viễn thông (tên
viết tắt là ELCOM) là một doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực CNTT – ĐTVT
với các ngành nghề chính bao gồm: Cung cấp và triển khai hạ tầng thông tin; Thiết
kế, sản xuất và triển khai các phần mềm mạng lõi và dịch vụ giá trị gia tăng cho các
công ty viễn thông di động tại thị trƣờng Việt Nam và quốc tế; Cung cấp các hệ
thống tin học hóa trong các lĩnh vực ANQP, Giao thông, Giáo dục, Y tế … Tròn 20
năm thành lâp và phát triển, ELCOM đã gặt hái đƣợc những thành tựu không nhỏ
và trở thành một trong những công ty công nghệ mạnh nhất tại Việt Nam (ELCOM
đứng thứ 20 trong Top 40 doanh nghiệp CNTT hàng đầu Việt Nam 2015 theo bình
chọn của Hiệp hội phần mềm và CNTT – Vinasa, tháng 10/2015). Cũng theo đó, nét
văn hóa riêng của ELCOM dần đƣợc định hình và đang từng bƣớc xây dựng nên
những chuẩn mực văn hóa riêng. Văn hóa ELCOM đƣợc kết tinh từ những thói
quen hàng ngày của ngƣời ELCOM trong công việc, trong mối quan hệ đồng
nghiệp, trong cách thức ứng xử với khách hàng và đối tác, đối thủ v.v… Xuyên suốt

chiều dài 20 năm hoạt động và phát triển của doanh nghiệp, rõ ràng có thể khẳng
định văn hóa ELCOM tự bản thân nó đã đƣợc hình thành một cách tự nhiên và có
những dấu ấn đậm nét khó thay đổi, gắn liền với mỗi thành viên ELCOM. Tuy
nhiên, trong bối cảnh toàn cầu hóa, văn hóa công ty chắc chắn cần có những sự thay
đổi để thích ứng, nhƣng phải đảm bảo “hòa nhập chứ không hòa tan”. Điều quan
trọng nhất là ban lãnh đạo và toàn thể nhân viên công ty cần nhận thức rõ đƣợc
những điểm nào trong văn hóa ELCOM cần gìn giữ phát huy; những điểm nào cần
loại bỏ, thay đổi, cải biến. Xác định bản sắc văn hóa doanh nghiệp mà ELCOM cần
2


hƣớng đến, từ đó xây dựng văn hóa doanh nghiệp theo đúng định hƣớng là một quá
trình lâu dài, không đơn giản. Để có thể duy trì, phát trển văn hóa doanh nghiệp và
áp dụng nó một cách thành công trong công tác quản trị doanh nghiệp, hƣớng tới sự
phát triển bền vững và tăng cƣờng hiệu quả hoạt động kinh doanh của ELCOM, cần
phải có những bƣớc đi vững chãi, có kế hoạch rõ ràng, chi tiết.
Từ thực tế khách quan đó, cùng với mong muốn xây dựng và hoàn thiên văn
hóa doanh nghiệp tại ELCOM (là đơn vị tác giả đang trực tiếp công tác), góp phần
vào sự phát triển bền vững của công ty, tác giả quyết định lựa chọn đề tài luận văn
của mình là: “Phát triển văn hoá doanh nghiệp tại Công ty cổ phần đầu tư và
phát triển công nghệ Điện tử Viễn thông”. Tác giả hi vọng rằng, những kết quả
nghiên cứu của mình sẽ đóng góp vào việc phát triển và hoàn thiện hơn nữa bản sắc
văn hóa doanh nghiệp riêng của ELCOM, đem lại lợi thế cạnh tranh của công ty với
các đối thủ trong và ngoài nƣớc.
Đề tài luận văn sẽ tiến hành nghiên cứu để tập trung trả lời cho những câu
hỏi chính sau đây:
-

Thứ nhất: Cấu trúc văn hóa doanh nghiệp của công ty ELCOM hiện tại
nhƣ thế nào? Đâu là những nét văn hóa doanh nghiệp tạo nên bản sắc

riêng của ELCOM mà công ty cần gìn giữ và phát huy; đâu là những
điểm hạn chế trong văn hóa ELCOM mà công ty cần cải tiến và hoàn
thiện hơn nữa?

-

Thứ hai: Giải pháp nào để phát triển văn hóa doanh nghiệp của công ty
ELCOM?

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
2.1.

Mục đích nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu của luận văn là đƣa ra đƣợc những giải pháp nhằm phát
triển văn hóa doanh nghiệp tại công ty ELCOM.

3


2.2.

Nhiệm vụ nghiên cứu

Một là, làm rõ các yếu tố cấu thành và các nhân tố ảnh hƣởng đến văn hoá
doanh nghiệp.
Hai là, đánh giá thực trạng văn hoá doanh nghiệp tại công ty ELCOM, tìm ra
đâu là những giá trị văn hóa cần gìn giữ và phát huy, đâu là những điểm không
phù hợp cần loại bỏ, những điểm còn thiếu cần bổ sung hoàn thiện nhằm phát
triển văn hóa doanh nghiệp ELCOM trƣớc những đòi hỏi và thách thức mới từ thị

trƣờng.
Ba là, đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển văn hoá doanh nghiệp tại
công ty ELCOM.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
2.
3.
3.1.

Đối tượng nghiên cứu

Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là việc phát triển văn hóa doanh nghiệp
tại công ty ELCOM.

3.2.
-

Phạm vi nghiên cứu

Luận văn tập trung vào nghiên cứu văn hóa doanh nghiệp tại Công ty Cổ
phần Đầu tƣ và Phát triển Công nghệ Điện tử Viễn thông (ELCOM).

-

Các dữ liệu sử dụng để phân tích đƣợc thu thập trong giai đoạn 2011Nửa đầu 2016, các giải pháp đƣợc đề xuất cho giai đoạn đến năm 2020.

4. Những đóng góp dự kiến của đề tài
Theo tác giả, kết quả nghiên cứu của luận văn dự kiến sẽ đem lại những đóng
góp sau đây:
(1). Luận văn hệ thống hóa những khái niệm cơ bản về văn hóa doanh

nghiệp, đúc rút những yếu tố cấu thành và những nhân tố ảnh hƣởng đến văn hóa
doanh nghiệp.
4


(2). Luận văn đƣa ra đánh giá về thực trạng văn hóa doanh nghiệp tại công ty
ELCOM. Qua đó, giúp ban lãnh đạo công ty có thêm thông tin và góc nhìn mới
để phát triển văn hóa doanh nghiệp của công ty.
(3). Luận văn đề xuất giải pháp có thể áp dụng cho việc phát triển văn hoá
doanh nghiệp tại công ty ELCOM nhằm phù hợp với định hƣớng và mục tiêu
phát triển chung của công ty.
5. Kết cấu luận văn

Ngoài phần Tóm tắt, Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ
lục, cấu trúc của luận văn gồm 4 chƣơng:
Chƣơng 1- Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận chung về văn
hoá doanh nghiệp.
Chƣơng 2- Phƣơng pháp nghiên cứu
Chƣơng 3- Thực trạng văn hoá doanh nghiệp tại công ty ELCOM
Chƣơng 4- Một số giải pháp phát triển văn hoá doanh nghiệp tại công ty
ELCOM.

5


CHƢƠNG 1 - TỔNG QUAN TÌNH HÌNH
NGHIÊN CỨU & CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VĂN
HOÁ DOANH NGHIỆP
1.1.

Tổng quan tình hình nghiên cứu
Hiện nay, nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp là vấn đề nóng không chỉ
đƣợc thực hiện bởi các doanh nghiệp kinh doanh mà còn là đề tài của không ít
những bài báo phân tích từ các chuyên gia, các cuộc hội thảo, các luận văn thạc
sĩ, tiến sĩ hay các công trình nghiên cứu khoa học trong và ngoài nƣớc. Có thể nói
văn hóa doanh nghiệp nhận đƣợc sự quan tâm đặc biệt và đƣợc trao đổi sôi nổi
trên các diễn đàn doanh nghiệp, giữa các nhà quản lý cũng nhƣ trên các phƣơng
tiện thông tin đại chúng. Đã có rất nhiều đề tài, luận án nghiên cứu về văn hóa
doanh nghiệp, nhìn chung đều khẳng định sự cần thiết và tầm quan trọng của nó
đối với doanh nghiệp. Tuy nhiên cho đến nay, không chỉ ở Việt Nam mà cả trên
thế giới vẫn chƣa có khái niệm chính thức về văn hóa doanh nghiệp, tại sao văn
hóa ấy lại quan trọng và làm thế nào để phát triển nó vẫn là những vấn đề tranh
luận đối với các học giả cũng nhƣ các doanh nghiệp.

1.1.1.

Tình hình nghiên cứu trên thế giới

Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu khác nhau về văn hoá doanh
nghiệp, có thể liệt kê ra đây một vài ví dụ điển hình:
Edgar H.Schein: Văn hoá doanh nghiệp và sự lãnh đạo (1985). Edgar
H.Schein (1928 - ), tác giả kinh điển về lĩnh vực văn hoá tổ chức và văn hoá
doanh nghiệp, đã trình bày trong cuốn sách này đề tài tổng quát bàn về nhiều khía
cạnh của văn hoá doanh nghiệp và mối quan hệ của chúng với sự lãnh đạo. Đây
có thể coi là một trong những tác phẩm thuyết phục nhất trong lĩnh vực văn hóa
tổ chức và văn hóa doanh nghiệp, tập trung nhiều vào các thực trạng phức tạp
trong hoạt động kinh doanh ngày nay, và thông qua việc nghiên cứu trong phạm
6

vi rộng mang tính thời đại để trình bày những vai trò then chốt của ngƣời
lãnh đạo khi ứng dụng những nguyên tắc văn hóa để đạt đƣợc các mục tiêu về tổ
chức.
Terrence E.Deal và Allan A.Kennedy: Văn hoá tổ chức (1982). Cuốn sách
xuất bản khiến thuật ngữ này trở nên hết sức phổ biến sau đó. Deal và Kennedy
đã tìm hiểu các công ty Mỹ để khám phá ra chìa khoá giúp doanh nghiệp kinh
doanh một cách xuất sắc. Đó chính là văn hoá doanh nghiệp - yếu tố quan trọng
cho sự thịnh vƣợng lâu dài của công ty, ảnh hƣởng đến thành công của công ty.
Trong cuốn sách này, Deal và Kennedy đã đƣa ra những hƣớng dẫn rõ ràng để
chẩn đoán tình trạng văn hoá doanh nghiệp của tổ chức.
Edgar H.Schein: Organizational Culture and Leadership (2004). Đi sâu vào
mối quan hệ giữa văn hóa doanh nghiệp và sự lãnh đạo, cuốn sách trình bày
phƣơng pháp tiếp cận để có đƣợc những hiểu biết sâu sắc và toàn diện về văn hóa
doanh nghiệp cùng với những hàm ý dành cho công tác lãnh đạo, đƣợc Giáo sƣ
Edgar Schein phân tích nghiên cứu và đúc kết từ những trải nghiệm thực tiễn của
ông trong nhiều thập niên. Schein dùng nhiều doanh nghiệp của Hoa Kỳ và Tây
Âu làm các tình huống minh họa giúp ngƣời đọc rút ra đƣợc những bài học kinh
nghiệm phong phú.
Kim S.Cameron và Robbert E.Quinn: Chẩn đoán và thay đổi văn hoá tổ
chức: Dựa trên khung giá trị cạnh tranh (2011). Cuốn sách này cung cấp cơ sở lý
thuyết có hệ thống và phƣơng pháp luận cho việc thay đổi văn hoá tổ chức và
hành vi cá nhân. Nó đƣa ra các thảo luận về giá trị của văn hoá và cung cấp các
công cụ chẩn đoán, nhận dạng và thay đổi văn hoá doanh nghiệp để tổ chức hoạt
động hiệu quả hơn.

1.1.2.

Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam

Dƣới đây là một số công trình nghiên cứu, sách đã xuất bản của các tác giả

trong nƣớc về đề tài văn hóa doanh nghiệp.
Đỗ Minh Cƣơng: Văn hóa kinh doanh và Triết lý kinh doanh, NXB. Chính
trị quốc gia (2001). Đây là công trình rất sớm ở Việt Nam nghiên cứu một cách
7


hệ thống về các vấn đề văn hóa doanh nghiệp, từ lý luận đến thực tiễn áp dụng
trên thế giới và Việt Nam.
Bùi Xuân Phong: Đạo đức kinh doanh và Văn hóa doanh nghiệp, NXB.
Thông tin và truyền thông (2006). Công trình này trình bày khái niệm, đặc điểm,
biểu hiện của VHDN, các nhân tố tạo lập VHDN; Nguyên tắc và quy trình xây
dựng VHDN. Ngoài ra, công trình cũng trình bày văn hóa trong các hoạt động
kinh doanh nhƣ hoạt động marketing, văn hóa trong ứng xử, trong đàm phán và
thƣơng lƣợng.
Nguyễn Mạnh Quân: Đạo đức kinh doanh và Văn hóa doanh nghiệp, NXB.
Đại học Kinh tế Quốc dân (2007). Đây là giáo trình của Trƣờng Đại học Kinh tế
Quốc dân. Công trình này trình bày rõ khái niệm, biểu hiện, các dạng VHDN,
nhấn tố tạo lập VHDN.
Dƣơng Thị Liễu (Chủ biên): Giáo trình văn hóa kinh doanh, NXB. Đại học
Kinh tế quốc dân (2011). Giáo trình đƣợc biên soạn thành 5 chƣơng, nhằm trang
bị cho ngƣời đọc những kiến thức chung về văn hóa kinh doanh và những kỹ
năng cần thiết để tổ chức, ứng dụng và phát triển các kiến thức về văn hóa kinh
doanh trong hoạt động kinh tế, kinh doanh.
Hoàng Văn Hải (Chủ biên): Tinh thần doanh nghiệp Việt Nam trong hội
nhập, NXB. Đại học Quốc Gia Hà Nội (2012). Cuốn sách có kết cấu 5 chƣơng, là
tài liệu tham khảo hữu ích cho những ngƣời có ý chí lập nghiệp bằng con đƣờng
kinh doanh. Đồng thời, nó phục vụ trực tiếp các nhà quản trị doanh nghiệp trong
điều hành. Cuốn sách đề cao vai trò của yếu tố tinh thần doanh nghiệp trong lĩnh
vực kinh doanh, coi yếu tố tinh thần là cội nguồn sức mạnh căn bản của doanh
nghiệp.

Cũng đã có nhiều luận văn tiến sỹ, thạc sỹ, các bài báo khoa học nghiên cứu
về vấn đề văn hóa doanh nghiệp trong các doanh nghiệp Việt Nam nói chung
cũng nhƣ các doanh nghiệp về CNTT - ĐTVT nói riêng, có thể liệt kê ra đây một
số ví dụ:

8


 Nguyễn Viết Lộc: Văn hóa doanh nhân Việt Nam trong bối cảnh hội
nhập quốc tế (Luận án tiến sĩ bảo vệ năm 2010, Khoa Quản trị Kinh
doanh, Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội). Kết quả
nghiên cứu của Luận án đã có những đóng góp cho cộng đồng doanh
nhân Việt Nam nói riêng và việc nghiên cứu văn hóa doanh nhân nói
chung về mặt lý luận lẫn thực tiễn. Luận án tiến hành đúc kết hệ giá
trị văn hóa doanh nhân Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế - cơ
sở để nhận diện rõ văn hóa doanh nhân Việt Nam và là thƣớc đo, mục
tiêu phấn đấu cho các doanh nhân để từ đó tạo lập nên cộng đồng
doanh nhân Việt Nam đủ tầm vƣơn ra quốc tế. Luận án còn chỉ ra
những điểm mạnh và hạn chế của văn hóa doanh nhân Việt Nam để
giúp giới doanh nhân có cái nhìn khách quan và tự điều chỉnh hành vi
nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh và hội nhập.
 Hoàng Ngọc Anh: Xây dựng văn hóa doanh nghiệp tại Việt Nam:
Thực trạng và giải pháp hoàn thiện (Luận văn thạc sỹ bảo vệ năm
2010, trƣờng Đại học Ngoại thƣơng). Nội dung chính khái quát về
thực trạng VHDN Việt Nam giai đoạn từ 2005-2010 và đề xuất một
số giải pháp cải tiến và hoàn thiện VHDN Việt trong bối cảnh nền
kinh tế thị trƣờng có nhiều biến động. Luận văn cho thấ y vai trò quan
trọng của VHDN đố i với sƣ̣ tồ n ta ̣i và phát triể n

của doanh nghiệp.

Đánh giá VHDN thông qua các cấ p đô ̣ văn hóa doanh nghiê ̣p ; các giai
đoa ̣n hiǹ h thành văn hóa doanh nghiê ̣p ; các yếu tố ảnh hƣởng đến sự
hình thành văn hóa doanh nghiệp . Tác giả cũng đƣa ra một số giải
pháp hoàn thiện VHDN nhƣng còn khá chung chung, và thời gian
luâ ̣n văn này đƣơ ̣c thƣ̣c hiê ̣n năm 2010, so với thời điể m hiện tại sau
hơn 5 năm đã có những thay đổi nhất định.
 Trần Thị Huyền: Duy trì và phát triển văn hóa doanh nghiệp Viettel
để phát triển bền vững và hội nhập quốc tế (Luận văn thạc sỹ bảo vệ
năm 2013, Học viện Công nghệ Bƣu chính Viễn thông). Nội dung
9


chính tập trung đánh giá thực trạng VHDN Viettel kể từ khi thành lập,
phân tích những giá trị văn hóa cần phát huy và những điểm còn hạn
chế. Trong phầ n giải pháp, tác giả đã định hƣớng xây dựng VHDN về
con ngƣời và lƣ̣a cho ̣n mô hin
̀ h VHDN phù hợp với Viettel. Tuy đƣa
ra khá nhiề u giải pháp nhƣng các giải pháp này nhìn chung còn mang
tính rời rạc và chung chung.
 Đỗ Tiến Long: Nghiên cứu khoa học “Đánh giá văn hóa doanh
nghiệp trong doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam”, tạp chí Khoa học
ĐHQGHN: Kinh tế và Kinh doanh, Tập 31, Số 1 (2015). Tác giả tập
trung trình bày bản chất của văn hóa doanh nghiệp và vai trò của việc
đánh giá văn hóa doanh nghiệp trong quản lý doanh nghiệp. Tác giả
cũng đƣa ra kết quả thực tế của việc áp dụng phƣơng pháp đánh giá
văn hóa doanh nghiệp tại một doanh nghiệp điển hình trên địa bàn Hà
Nội. Từ kết quả đánh giá, nghiên cứu đề xuất một số bài học về phát
triển văn hóa doanh nghiệp, là tiền đề cho các đánh giá sâu rộng trên
nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam.

1.1.3.

Xác định hướng nghiên cứu của đề tài

Nhìn chung, các công trình nghiên cứu ở trên đã cho thấy đƣợc tầm quan
trọng của việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp trong quá trình phát triển lâu dài
của doanh nghiệp và cách thức xây dựng nền văn hóa doanh nghiệp vững mạnh.
Các công trình đều xây dựng cơ sở lý thuyết khái quát về văn hóa doanh nghiệp;
phân tích bối cảnh, thực trạng; từ đó đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện và phát
triển văn hóa doanh nghiệp trong phạm vi nghiên cứu.
Mặc dù có khá nhiều đề tài nghiên cứu về văn hóa doanh nghiệp, nhƣng chƣa
có một công trình nào đề xuất giải pháp cụ thể cho việc phát triển văn hóa doanh
nghiệp tại Công ty ELCOM, mô hình nào là phù hợp, quy trình triển khai ra sao
cho hợp lý... Đây chính là khoảng trống nghiên cứu mà tác giả nhận thấy có thể
khai thác khi lựa chọn đề tài luận văn của mình.
10


Cho tới nay, tác giả khẳng định nghiên cứu của mình chƣa trùng lặp với bất
cứ công trình nghiên cứu nào.

1.2.

Cơ sở lý luận về văn hóa doanh nghiệp
1.2.1.

Khái niệm văn hóa và văn hóa doanh nghiệp
1.2.1.1. Khái niệm văn hóa

Văn hóa gắn liền với sự ra đời của nhân loại, nói một cách khác, văn hóa có
từ thƣở bình minh của xã hội loài ngƣời. Cùng với quá trình phát triển nhân loại,
khái niệm văn hóa ngày càng đƣợc bổ sung thêm những nội dung mới.
Để hiểu về văn hóa và sau đó là văn hóa doanh nghiệp, trƣớc hết, chúng ta
hãy đi tìm nguồn gốc của từ “văn hóa”. Ở phƣơng Tây, từ “văn hóa” bắt nguồn từ
tiếng La tinh, nghĩa là khai hoang, trồng trọt, trông nom cây lƣơng thực, nói ngắn
gọn là vun trồng. Sau đó từ “văn hóa” đƣợc mở rộng nghĩa, dùng trong lĩnh vực
tự nhiên xã hội chỉ sự giáo dục, đào tạo và phát triển mọi khả năng của con
ngƣời.
Trong tiếng Hán cổ, văn hóa bao hàm ý nghĩa: “văn” là vẻ đẹp của nhân tính,
cái đẹp của tri thức, trí tuệ con ngƣời có thể đạt đƣợc do sự tu dƣỡng bản thân và
cách thức cai trị đúng đắn của nhà cầm quyền. Còn chữ “hóa” trong văn hóa là
việc đem cái văn (cái đẹp, cái tốt) để cảm hóa, giáo dục và hiện thực hóa trong
thực tiễn. Nhƣ vậy, văn hóa đều có nghĩa cơ bản là sự giáo hóa, vun trồng nhân
cách con ngƣời, đồng nghĩa với việc làm cho con ngƣời và cuộc sống tốt đẹp hơn
(Dƣơng Thị Liễu, 2011).
Năm 1874, trong công trình Văn hóa nguyên thủy (xuất bản lần đầu năm
1871), nhà nhân chủng học ngƣời Anh Edward Burnett Tylor (1832-1917) đƣa ra
định nghĩa: “Văn hóa là một tổng thể phức tạp gồm tri thức, tín ngưỡng, nghệ
thuật, đạo đức, luật lệ, phong tục và tất cả những khả năng, thói quen, tập quán
mà con người đạt được với tư cách là thành viên của một xã hội”. Cho đến nay,
đây có thể đƣợc xem là định nghĩa khoa học đầu tiên về khái niệm văn hóa
(Dƣơng Thị Liễu, 2011, trang 10).
11


Khái niệm văn hoá do Tổng thƣ ký UNESCO Federico Mayor nêu ra nhân lễ
phát động Thập kỷ thế giới phát triển văn hoá (1988 - 1997): “Văn hoá là tổng
thể sống động các hoạt động sáng tạo (của các cá nhân và các cộng đồng) trong
quá khứ và hiện tại. Qua các thế kỷ, hoạt động sáng tạo ấy đã hình thành nên hệ

thống các giá trị, các truyền thống và thị hiếu - những yếu tố xác định đặc tính
riêng của từng dân tộc” (Trần Quốc Dân, 2005, trang 24).
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Văn hoá là toàn bộ những giá trị vật chất và
tinh thần do loài ngƣời tạo ra trong lịch sử của mình trong mối quan hệ với con
ngƣời, với tự nhiên và với xã hội” (Lê Mậu Hân và cộng sự, 2000, trang 431).
Phát triển văn hóa theo nghĩa rộng, GS.TS Trần Ngọc Thêm định nghĩa:
“Văn hóa là một hệ thống hữu cơ những giá trị vật chất và tinh thần do con ngƣời
sáng tạo và tích lũy qua quá trình hoạt động thực tiễn, trong sự tƣơng tác giữa
con ngƣời với môi trƣờng tự nhiên và xã hội của mình” (Dƣơng Thị Liễu, 2011,
trang 11).
Một cách khái quát thì văn hoá là toàn bộ những hoạt động vật chất và tinh
thần mà loài ngƣời đã sáng tạo ra theo suốt quá trình phát triển của mình trong
quan hệ với con ngƣời, với tự nhiên và với xã hội, đƣợc đúc kết lại thành hệ giá
trị và chuẩn mực xã hội. Nói tới văn hoá là nói tới con ngƣời, nói tới việc phát
huy những năng lực bản chất của con ngƣời nhằm hoàn thiện con ngƣời, hoàn
thiện xã hội. Có thể nói, văn hoá là tất cả những gì gắn liền với con ngƣời, với ý
thức của con ngƣời.

1.2.1.2. Khái niệm văn hóa doanh nghiệp
Thực tế cho thấy, thành công hay thất bại của một doanh nghiệp ngoài sự
phụ thuộc vào các yếu tố bên ngoài nhƣ điều kiện xã hội, môi trƣờng kinh doanh,
thể chế chính trị pháp luật ... còn phụ thuộc rất nhiều vào yếu tố bên trong. Các
yếu tố bên trong sẽ tạo ra sức mạnh của doanh nghiệp, giúp cho doanh nghiệp có
đƣợc cái nhìn chiến lƣợc, hoạch định và kiểm soát tốt hơn để có thể khống chế
đƣợc những rủi ro từ bên ngoài và đạt đƣợc các mục tiêu của mình. Vậy yếu tố
12


bên trong ấy là gì, sức mạnh doanh nghiệp có từ đâu? Một trong những nguồn
sức mạnh nội tại mà doanh nghiệp có đƣợc chính là sức mạnh từ văn hoá của

doanh nghiệp đó.
Thuật ngữ văn hóa doanh nghiệp mới xuất hiện ở nƣớc ta gần đây, nhƣng
trên thực tế, thuật ngữ này đã tồn tại khá lâu ở các nƣớc có nền kinh tế thị trƣờng
phát triển. Nhiều nghiên cứu đã tổng kết rằng, một trong những thành công của
các doanh nghiệp lớn trên thế giới là do họ có một nền văn hóa doanh nghiệp
mạnh.
Trong một xã hội rộng lớn, mỗi doanh nghiệp đƣợc coi là một xã hội thu
nhỏ. Xã hội lớn có nền văn hoá lớn, xã hội nhỏ (doanh nghiệp) cũng có nền văn
hóa nhỏ. Nền văn hoá nhỏ vừa chịu ảnh hƣởng và đồng thời cũng là một bộ phận
cấu thành nên nền văn hoá lớn – văn hóa xã hội. Nhƣ Edgar H.Schein, một nhà
quản trị ngƣời Mỹ đã nói: "Văn hoá doanh nghiệp (Organizational culture) gắn
với văn hoá xã hội, là một bước tiến của văn hoá xã hội, là tầng sâu của văn hoá
xã hội. Văn hoá doanh nghiệp đòi hỏi vừa chú ý tới năng suất và hiệu quả sản
xuất, vừa chú ý quan hệ chủ thợ, quan hệ giữa người với người. Nói rộng ra, nếu
toàn bộ nền sản xuất đều được xây dựng trên một nền văn hoá doanh nghiệp có
trình độ cao, nền sản xuất sẽ vừa mang bản sắc dân tộc, vừa thích ứng với thời
đại hiện nay" (Dƣơng Thị Liễu, 2011, trang 234).
Theo Tổ chức lao động quốc tế (International Labour Organization - ILO):
"Văn hoá doanh nghiệp là sự trộn lẫn đặc biệt các giá trị, các tiêu chuẩn, thói
quen và truyền thống, những thái độ ứng xử và lễ nghi mà toàn bộ chúng là duy
nhất đối với một tổ chức đã biết" (Dƣơng Thị Liễu, 2011, trang 233).
Theo ông Georges de Saite Marie, chuyên gia ngƣời Pháp về doanh nghiệp
vừa và nhỏ: “Văn hoá doanh nghiệp là tổng hợp các giá trị, các biểu tƣợng, huyền
thoại, nghi thức, các điều cấm kỵ, các quan điểm triết học, đạo đức tạo thành nền
móng sâu xa của doanh nghiệp” (Dƣơng Thị Liễu, 2011, trang 233).
Cũng theo Edgar H.Schein: "Văn hoá công ty là tổng hợp những quan niệm
chung mà các thành viên trong công ty học được trong quá trình giải quyết các
13

vấn đề nội bộ và xử lý các vấn đề với môi trường xung quanh" (Dƣơng Thị Liễu,
2011, trang 233).
Các khái niệm trên đều đã đề cập đến những nhân tố tinh thần của văn hoá
doanh nghiệp nhƣ: Các quan niệm chung, các giá trị, các huyền thoại, nghi thức
v.v... của doanh nghiệp nhƣng chƣa đề cập đến nhân tố vật chất - nhân tố quan
trọng của văn hoá doanh nghiệp.
Do đó, trên cơ sở kế thừa những nghiên cứu của các học giả và hệ thống
nghiên cứu logic về văn hoá và văn hoá kinh doanh, văn hoá doanh nghiệp đƣợc
định nghĩa nhƣ sau: “Văn hoá doanh nghiệp là toàn bộ những nhân tố văn hoá
được doanh nghiệp chọn lọc, tạo ra, sử dụng và biểu hiện trong hoạt động
kinh doanh, tạo nên bản sắc kinh doanh của doanh nghiệp đó” (Dƣơng Thị
Liễu, 2011, trang 234).
Xét từ góc độ quản trị tác nghiệp, văn hóa doanh nghiệp bao gồm một hệ
thống những ý nghĩa, giá trị, niềm tin chủ đạo, cách nhận thức và phƣơng pháp tƣ
duy đƣợc mọi thành viên trong tổ chức cùng thống nhất và có ảnh hƣởng ở phạm
vi rộng đến nhận thức và hành động của từng thành viên (Nguyễn Mạnh Quân,
2011).
Từ những định nghĩa trên có thể thấy, về mặt bản chất, văn hóa doanh nghiệp
là phƣơng thức hoạt động riêng mà tổ chức, doanh nghiệp lựa chọn và sử dụng để
tiến hành các hoạt động kinh doanh, vận hành sản xuất, nghiệp vụ hàng ngày của
mình. Ở đó có sự tham gia của tất cả các thành viên trong quá trình xây dựng và
thực hiện, mang dấu ấn bản sắc riêng về phong cách và đƣợc thể hiện bằng
những hành vi, dấu hiệu có thể nhận biết và phân biệt với các tổ chức, doanh
nghiệp khác. Trong môi trƣờng kinh doanh toàn cầu hóa hiện nay, những đặc
trƣng này có thể đƣợc sử dụng để tạo nên sự khác biệt và yếu tố cạnh tranh trong
kinh doanh.

1.2.2. Cấu trúc văn hóa doanh nghiệp
Theo Edgar H. Schein, cấu trúc của một hệ thống văn hóa doanh nghiệp có
thể chia thành ba cấp độ, thể hiện ở hình 1.1 bên dƣới. Từ "cấp độ" ở đây chỉ

14